Wykresy i diagramy - wyjaśnia, do czego służą kresy i diagramy - odczytuje informacje z wykresów i diagramów - rysuje proste wykresy i diagramy Dobry: -interpretuje informacje zawarte na wykresach i diagramach Bardzo dobry - proponuje odpowiedni wykres, diagram, kartogram i kartodiagram do przedstawienia określonych danych statystycznych Ziemia we wszechświecie -objaśnia model Układu Słonecznego -zna najważniejsze rodzaje ciał niebieskich - przedstawia argumenty i dowody potwierdzające kulisty kształt Ziemi - odróżnia południki od równoleżników, zna długośd równika i południka - wyznacza kierunki główne i pośrednie na globusie -dokonuje podziału Ziemi na półkule północną, południową, wschodnią i zachodnią - wskazuje na globusie i mapie świata równik, bieguny, zwrotniki i koła podbiegunowe - odróżnia siatkę kartograficzną od geograficznej - odczytuje i zapisuje współrzędne geograficzne dowolnego punktu Dobry : - odróżnia układ heliocentryczny od geograficznego - oznacza lub odczytuje położenie geograficzne wybranego punktu na mapie z dokładnością 1 bardzo dobry
- wykazuje zniekształcenia siatki kartograficznej - wyznacza południk miejscowy przy użyciu gnomonu - objaśnia naukowe i praktyczne znaczenie odkrycia Mikołaja Kopernika -wyjaśnia czym jest długośd i szerokośd geograficzna Ruchy Ziemi i ich skutki - podaje kierunek i czas obrotu Ziemi wokół osi - wyjaśnia następstwo dnia i nocy jako skutek ruchu obrotowego - podaje czas jednego obiegu Ziemi wokół Słooca - podaje daty rozpoczęcia astronomicznych pór roku na półkuli północnej i południowej - wie, że moment górowania Słooca pokrywa się z momentem południa na południku - odczytuje czas strefowy na mapie stref czasowych Ziemi - podaje kąt i kierunek nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity - wyjaśnia różnicę w długości trwania roku kalendarzowego raz na cztery lata - wyjaśnia zależnośd między wysokością Słooca a temperaturą Ziemi - podaje nazwy stref oświetleniowych i wskazuje ich granice - podaje długośd trwania dnia i nocy na równiku w ciągu roku Dobry - wskazuje na globusie moment wschodu, południa i zachodu w czasie ruchu obrotowego - wyjaśnia zależnośd między czasem miejscowym a długością geograficzną - wyznacza różnicę długości geograficznej na podstawie różnicy czasów miejscowych - wyjaśnia koniecznośd ustalenia czasu urzędowego na obszarach niektórych paostw - odróżnia czasy: miejscowy, strefowy i urzędowy- określa przesuwanie się miejsc wschodu i zachodu Słooca w ciągu roku - rysuje oświetlenie Ziemi w pierwszych dniach astronomicznych pór roku - wyjaśnia zjawisko dni i nocy polarnych Bardzo dobry:
- oblicza czas miejscowy na podstawie różnicy odległości geograficznej - ustala datę przy przekroczeniu linii zmiany daty - wyjaśnia zmiany długości dnia i wysokości Słooca nad horyzontem w ciągu roku - wyjaśnia skutki ruchu obiegowego Ziemi -odróżnia strefy oświetlenia ziemi na podstawie długości trwania dnia i nocy oraz wysokości i kierunku górowania Słooca Atmosfera -zna nazwy geosfer na Ziemi i wie co obejmują - definiuje terminy pogoda i klimat - wymienia składniki pogody i klimatu - wskazuje na mapie klimatycznej zasięg stref klimatycznych - odczytuje diagramy klimatyczne -mierzy i opisuje podstawowe składniki pogody i klimatu - wyjaśnia, co to jest wiatr i jak powstaje - wymienia czynniki kształtujące klimat - podaje przykłady oddziaływania czynników klimatotwórczych na klimat -oblicz średnią temp. powietrza i amplitudę temp. Dobry : -podaje przykłady zależności między geosferami- opisuje cyrkulację pasatową i monsunową na Ziemi - porównuje wiatry monsunowe z bryzą - wykazuje na przykładach zależnośd gospodarczej działalności człowieka od klimatu Bardzo dobry - wyjaśnia i opisuje cyrkulację powietrza na Ziemi - wykazuje związki między ciśnieniem atmosferycznym, temperaturą powietrza i opadami - opisuje roczny przebieg temperatury powietrza i sum opadów w poszczególnych strefach
klimatycznych - czyta i analizuje mapy klimatyczne Hydrosfera Dopuszczająca: - opisuje obieg wody w przyrodzie - zna nazwy oceanów i wskazuje je na mapie i globusie - zna typy mórz i wskazuje na mapie ich przykłady - zna i podpisuje na rysunku formy ukształtowania powierzchni dna oceanicznego - wskazuje na mapie przykłady prądów morskich - podaje przykłady zanieczyszczeo wód powierzchniowych powstałe w wyniku działalności człowieka -wyjaśnia pojęcia: warstwa wodonośna, źródło, wody zaskórne, gruntowe i głębinowe, jeziora, rzeki -zna rodzaje jezior i potrafi wskazad na mapie ich przykłady Dostateczna: - podaje przykłady niszczącej i budującej działalności fal morskich - wyjaśnia, na czym polegają zjawiska krasowe - wskazuje na mapie typowe obszary występowania studni artezyjskich, gejzerów i zjawisk krasowych- określa warunki powstawania lodowców górskich i lądolodów Dobra - wie, jakie ruchy wykonuje woda morska i wymienia przyczyny ich powstania - nazywa i wskazuje na mapie różne typy wybrzeży - podaje przykłady wykorzystania wód podziemnych - wyjaśnia pojęcia rzeka główna, system rzeczny, dorzecze, dział wodny, zlewisko, obszar bezodpływowy i wskazuje na mapie przykłady Bardzo dobra: - opisuje działalnośd rzeki w biegu górnym, środkowym i dolnym
- objaśnia schemat powstawania przypływów i odpływów - wymienia sposoby ochrony wód przed zanieczyszczeniami - opisuje warunki występowania wód artezyjskich i gejzerów Litosfera i pedosfera - przedstawia budowę Ziemi - rozpoznaje wybrane okazy skał magmowych i osadowych (granit, bazalt, wapieo, sól kamienna, piasek, żwir, glinę, piaskowiec) - odróżnia skamieniałości od skał - podaje przykłady współczesnych procesów geologicznych - wskazuje na mapie świata główne obszary sejsmiczne - podaje przykłady zniszczeo powierzchni ziemi dokonanych przez człowieka - opisuje przeobrażenie skał w cyklu skałotwórczym - wyjaśnia procesy wietrzenia i erozji - odróżnia wietrzenie mechaniczne od chemicznego - określa względny wiek fałdowao górskich - zna pojęcia gleby i wyjaśnia pochodzenie i znaczenie poziomu próchniczegodobry - podaje przykłady form powierzchni Ziemi powstałych w wyniku erozji rzecznej, morskiej, lodowcowej, eolicznej - podaje główne pierwiastki tworzące Ziemie - wyjaśnia główne etapy cyklu skałotwórczego - wykazuje związki między strefami sejsmicznymi a występowaniem czynnych wulkanów -zna najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi i potrafi je uporządkowad chronologicznie -dokonuje podziału skał ze względu na pochodzenie i podaje przykłady Bardzo dobra: - zna najważniejsze rodzaje gleb
-opisuje skład chemiczny poszczególnych geosfer - omawia etapy powstawania gleby i wskazuje poziomy glebowe na schemacie Biosfera - podaje przykłady zwierząt występujących w poszczególnych strefach roślinnych Podaje przykłady zwierząt i roślin, które jako jedyne zachowały się na poszczególnych kontynentach Dobry - nazywa i charakteryzuje strefy klimatyczno-roślinne na Ziemi Bardzo dobra: - podaje przykłady zależności między roślinnością, klimatem, wodami, glebami i ukształtowaniem powierzchni - podaje przykłady zmian w biosferze dokonanych przez człowiekastopieo celujący otrzymuje uczeo: -będący laureatem konkursów przedmiotowych o zasięgu wojewódzkim -będący laureatem konkursów szkolnych i międzyszkolnych oraz wykazujący się wiadomości i umiejętności wykraczające poza program nauczania -będący laureatem lub finalistą olimpiad przedmiotowych.