S P R A W O Z D A N I E z realizacji Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2011-2015 w 2012 roku
I. Wprowadzenie Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2011-2015 ustanowiony został uchwałą nr VII/47/11 Rady Miejskiej w Świdnicy z dnia 15 kwietnia 2011 r. Jego koordynowanie i monitorowanie powierzono Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Świdnicy. Celem Programu jest wypracowanie sprawnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz pomocy osobom i rodzinom doznającym przemocy. Adresowany jest do wszystkich mieszkańców Gminy Miasta Świdnicy, przede wszystkim ofiar przemocy w rodzinie, jej sprawców i świadków. W realizacji Programu uczestniczą specjaliści zaangażowani w pracę w obszarze przeciwdziałania przemocy, instytucje i organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie oraz pełniące funkcje wspierające. Głównym realizatorem, koordynatorem i inicjatorem działań w ramach Programu jest Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Świdnicy, którego obsługę organizacyjno-techniczną zapewnia Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. II. Realizacja Programu w 2012 roku Cel szczegółowy 1. Poszerzenie wiedzy na temat rozmiarów przemocy w rodzinie. działania diagnozujące rozmiary zjawiska przemocy rodzinie, profesjonalne formy pomocy ofiarom przemocy, potrzeby szkoleniowe w powyższym zakresie: działania wskaźniki realizacji działań identyfikacja na terenie gminy ofiar przemocy oraz sprawców pracownicy socjalni Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej na bieżąco prowadzą rozeznanie w rodzinach znajdujących się pod ich opieką: - 221 rodzin uwikłanych w problemy uzależnień, z czego w 105 zdiagnozowano chorobę alkoholową - 49 rodzin z dziećmi do ukończenia 17 roku życia, w których dominującą przyczyną kryzysu w rodzinie jest przemoc - 134 rodziny z nadzorem kuratorskim, w tym: - 75 dla dorosłych - 62 dla nieletnich - 42 rodziny z dziećmi ze środowisk zagrożonych uzależnieniami, objętych monitorowaniem i motywowanych do podjęcia terapii przez rodziców - 6 rodzin umieszczonych w placówkach dla ofiar przemocy w rodzinie, w tym: - 5 osób dorosłych - 7 dzieci 1 S t r o n a
monitorowanie sytuacji rodzin dotkniętych przemocą bieżące monitorowanie miejsc pomocowych dla rodzin doznających przemocy w rodzinie ankietowanie potrzeb w zakresie doskonalenia umiejętności wparcia dla osób doznających przemocy 1. pracownicy socjalni Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w asyście funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji, od poniedziałku do piątku, w ramach dyżurów popołudniowych w godzinach od 15.30 do 17.30, monitorują środowiska wskazane, jako zagrożone demoralizacją nieletnich: - 193 dyżury popołudniowe - 396 środowisk objętych patronażem 2. Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie prowadził 88 postępowań wobec sprawców przemocy, z czego wobec 41 rodzin prowadzony był systematyczny monitoring przez pracownika socjalnego Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej i dzielnicowego Komendy Powiatowej Policji 3. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej prowadzi stałą współpracę, w szczególności ze szkołami i Komendą Powiatową Policji, w zakresie monitorowania wspólnych klientów, poprzez spotkania, wymianę informacji, opracowywanie procedur oraz udział w szkoleniach 1. Urząd Miasta zlecił realizację zadań organizacjom pozarządowym, nad którą nadzór i kontrolę wykonania zadania oraz wykorzystania dotacji powierzono Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej: - prowadzenie hostelu Fundacji Pomocy Biednym Dzieciom Ut Unum Sint - prowadzenie punktu pomocy psychologiczno-pedagogicznoprawnej z telefonem zaufania Fundacji Centrum Praw Kobiet - praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, zagrożonych uzależnieniami, przemocą Fundacji Ziemi Świdnickiej na Rzecz Wspierania Profesjonalnej Pomocy SKSK - profesjonalny program terapeutyczny mający na celu ograniczenie szkód zdrowotnych wynikających z używania substancji psychoaktywnych realizowany na rzecz mieszkańców Gminy Miasta Świdnicy uwikłanych w problem alkoholowy i przemocowy Zakładowi Lecznictwa Odwykowego dla Osób Uzależnionych od Alkoholu w Czarnym Borze 2. Urząd Miejski sfinansował pracę psychologów udzielających konsultacji w 5 miejskich szkołach podstawowych i 4 gimnazjach 3. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej zlecił prowadzenie: - punktu konsultacyjnego w zakresie motywowania do abstynencji i podjęcia terapii - punktu psychologicznego przy Komendzie Powiatowej Policji, w ramach Niebieskiego Popołudnia zadanie zostanie zrealizowane w 2013 r. 2 S t r o n a
Cel szczegółowy 2. Uwrażliwienie społeczności lokalnej na przemoc w rodzinie. działania informacyjne na rzecz społeczności lokalnej propagujące skuteczne sposoby powstrzymywania przemocy: działania wskaźniki realizacji działań udział w kampaniach ogólnopolskich oraz organizacja kampanii lokalnych, wsparcie lokalnych inicjatyw w powyższym zakresie informowanie o formach i miejscach pomocy ofiarom przemocy, w tym systematyczna aktualizacja informacji informowanie dzieci, młodzieży i dorosłych o konsekwencjach wynikających ze stosowania przemocy w rodzinie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej uczestniczy w ogólnopolskich kampaniach: - Zły dotyk, na rzecz ochrony dzieci przed wykorzystaniem seksualnym, prowadzonej przez Fundację Dzieci Niczyje - Postaw na rodzinę, mającej na celu ukazanie wartości rodzinnych w życiu osobistym człowieka, jak pokazywanie tradycji, wspólne świętowanie i spędzanie wolnego czasu - Razem skuteczniej, świdnickiej kampanii prowadzonej przez Komendę Powiatową Policji i Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, której celem jest usprawnienie działań służących mieszkańcom Świdnicy uwikłanym w problem przemocy w rodzinie - informacja o miejscach i formach pomocy, zawierająca dane teleadresowe, sposób kontaktu, czas i miejsce, gdzie można uzyskać poradnictwo i wsparcie oraz jego zakres, jest na bieżąco aktualizowana i dostępna na stronach Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej: www.mops.swidnica.pl, w zakładce Pomoc specjalistyczna - informacja o działaniach podejmowanych na terenie Miasta w zakresie przeciwdziałania przemocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie oraz o istotnych dla mieszkańców Świdnicy ofertach w tym zakresie na terenie kraju na bieżąco umieszczana jest: - na stronach Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej: www.mops.swidnica.pl, w zakładce Aktualności - na stronach Urzędu Miasta: www.um.swidnica.pl - w lokalnych mediach Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej zakupił materiały edukacyjne, które znajdują się w dyspozycji Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i pracowników Ośrodka oraz zostały przekazane do Komendy Powiatowej Policji, uczestnikom organizowanych szkoleń i spotkań, w formie broszur i ulotek 1.200 szt.: - Przemoc wobec osób niepełnosprawnych - Przemoc w rodzinie. Zaniedbanie - Przemoc w rodzinie przemoc ekonomiczna - Przemoc psychiczna tajemnice czterech ścian - Przemoc fizyczna wobec dzieci - Prawne interwencje wobec sprawców przemocy w rodzinie - O przemocy wobec osób starszych, czyli przełamywanie tabu - Niebieskie Karty - Gdy dziecko jest świadkiem lub ofiarą przemocy - Jak pomóc ofiarom przemocy w rodzinie - Krzywdzenie dzieci. Sponsoring - Sprawca przemocy w rodzinie 3 S t r o n a
- Wykorzystywanie seksualne - Zespoły interdyscyplinarne. Procedura Niebieskie Karty informowanie sprawców przemocy o możliwościach uczestniczenia w programach korekcyjno-edukacyjnych dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań członkowie grup roboczych Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, w trakcie rozmowy z ofiarą i sprawcą przemocy w rodzinie, informują o miejscach, gdzie dostępna jest terapia oraz gdzie można uzyskać wsparcie w innym zakresie Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie powołał w drodze zarządzeń 88 grup roboczych, które prowadziły postępowania w indywidualnych przypadkach i dokumentowały podjęte działania, w wyniku założonych 88 Niebieskich Kart A, przez przedstawicieli: - Komendy Powiatowej Policji 59 - Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej 22 - oświaty 1 - Miejskiej Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 4 - ochrony zdrowia 1 - Ogólnopolskie Pogotowie Niebieska Linia 1 Cel szczegółowy 3. Podniesienie umiejętności służb społecznych w zakresie organizowania pomocy ofiarom przemocy oraz promowanie metod wychowawczych bez przemocy. działania edukacyjne skierowane do służb społecznych zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie oraz do środowiska szkolnego: działania wskaźniki realizacji działań organizacja szkoleń i innych działań adresowanych do grup zawodowych zajmujących się przemocą w rodzinie oraz przedstawicieli zawodów, którzy w trakcie wykonywania obowiązków służbowych mają kontakt z ofiarami przemocy 1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej zorganizował szkolenia dla swoich pracowników oraz przedstawicieli innych grup zawodowych realizujących zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie: - superwizje pracowników Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, w celu udzielania wsparcia w rozwiązywaniu trudnych sytuacji, rozwoju współpracy zespołowej oraz doskonalenia kompetencji zawodowych 30 uczestników - superwizje dla psychologów zatrudnionych w świdnickich szkołach podstawowych i gimnazjach 11 uczestników - symulacja pracy grup roboczych w zespole interdyscyplinarnym, 4 edycje, po 6 godz. każda 87 uczestników, w tym przedstawiciele: - ośrodków pomocy społecznej 35 - policji i straży miejskiej 29 - sądu 8 - szkół 7 - służby zdrowia 3 - asystenci rodziny 2 - organizacji pozarządowych 3 - Plan pracy z rodziną potrzebującą wsparcia w zakresie umiejętności opiekuńczo-wychowawczych, w tym również zagrożonych przemocą 4 S t r o n a
i uzależnieniami, 2 edycje, po 5 godz. każda 25 uczestników pracowników Ośrodka i asystentów rodziny - nowe rozwiązania prawne i zmiany w przepisach ustaw o: wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, przeciwdziałaniu narkomanii, przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, przepisach wykonawczych oraz ochrona danych osobowych i udostępnianie informacji w szczególności w ramach pracy Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, Komisji do spraw Przeciwdziałania Problemów Alkoholowych, asystenta rodziny zatrudnionego w organizacji pozarządowej, 3 edycje 120 uczestników - 4 spotkania pracownika Ośrodka, przedstawiciela Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Świdnicy z pracownikami szkół podstawowych, gimnazjów, przedszkoli, Szpitala Latawiec, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, służące przybliżeniu obowiązującej procedury w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie 2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie zrealizowało działania edukacyjne w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie: - Profilaktyka krzywdzenia małych dzieci, spotkania dla specjalistów pracujących z dziećmi i rodzinami 35 osób - Spotkania warsztatowe-profilaktyka krzywdzenia małych dzieci, spotkania dla nauczycieli 21 osób organizacja działań integrujących środowisko służb społecznych organizacja działań edukacyjnych na terenie placówek oświatowych dla dzieci, młodzieży, rodziców uczących radzenia sobie z przemocą, propagujących zachowania sprzyjające pozytywnym postawom w rodzinie 1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej: - zorganizował 6 spotkań Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie - zaprosił przedstawicieli Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie do udziału w szkoleniu Symulacja pracy grup roboczych z zespole interdyscyplinarnym 2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie realizowało działania w formie Lokalnej koalicji profilaktyki krzywdzenia małych dzieci: - 4 spotkania - 32 osoby świdnickie szkoły realizowały działania w zakresie poszerzania wiedzy na temat przemocy w rodzinie, adresowane do uczniów i ich opiekunów: - szkolny Dzień bez przemocy Szkoła Podstawowa nr 4 - Dzień Życzliwości Gimnazjum nr 3, Gimnazjum nr 2 - Szkoła bez przemocy Szkoła Podstawowa nr 6, Szkoła Podstawowa nr 8, Gimnazjum nr 2 - Przemocy-STOP Szkoła Podstawowa nr 105 - Razem bez agresji i przemocy oraz uzależnień Szkoła Podstawowa nr 6 5 S t r o n a
Cel szczegółowy 4. Stworzenie warunków wspierających rodzinę w zakresie przezwyciężenia sytuacji kryzysowej, przerwania cyklu przemocy, zapobiegania kolejnym aktom przemocy w rodzinie. działania interwencyjno-wspierające polegające na rozwoju osób i form służących pomocą ofiarom przemocy w rodzinie: działania wskaźniki realizacji działań utrzymanie na terenie Miasta miejsc udzielających pomocy osobom doznającym przemocy w rodzinie, w tym punktów konsultacyjnych, hostelu dla ofiar przemocy w rodzinie, placówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży, pracy psychologów na terenie szkół miejskich 1. na zlecenie Urzędu Miejskiego organizacje pozarządowe realizowały działania w zakresie: - zapewnienia schronienia i wsparcia w ramach hostelu Fundacja Pomocy Biednym Dzieciom Ut Unum Sint udzieliła schronienia 21 osobom, w tym 9 dorosłym i 12 dzieciom: - 2.401 osobodni - 468 posiłków - 6 rozpoczętych procedur Niebieskie Karty - 27 porad - 3 rodziny powróciły do własnych domów - 1 osoba została pozbawiona możliwości pobytu w hostelu z powodu braku współpracy - 1 osobie zapewniono po urodzeniu dziecka miejsce w Domu dla Osób Ubogich w Wałbrzychu - 1 małoletnia matka ucząca się z małym dzieckiem znalazła opiekę w Domu Dziecka - zapewnienia poradnictwa i wsparcia w ramach punktu pomocy psychologiczno-pedagogiczno-prawnej z telefonem zaufania Fundacja Centrum Praw Kobiet: - 87 porad psychologicznych udzielonych 28 osobom - 105 porad prawnych udzielonych 73 osobom - zapewnienia wsparcia rodzinom przeżywającym trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych Fundacji Ziemi Świdnickiej na Rzecz Wspierania Profesjonalnej Pomocy SKSK : - 4 asystentów rodziny realizowało pracę w wymiarze 40 godz. tygodniowo - 68 rodzin korzystało z usług asystentów - 4 rodziny zostały zobowiązane do pracy z asystentem rodziny przez sąd - 31 rodzin korzystało z usług asystenta rodziny przez okres do 3 miesięcy - 37 rodzin korzystało z usług asystenta rodziny przez okres od 3 do 12 miesięcy - 10 rodzin zakończyło pracę z asystentem rodziny, w tym: 1 ze względu na osiągnięcie celu, 8 ze względu na zaprzestanie współpracy przez rodzinę, 1 ze względu na brak efektów - prowadzenia świetlic środowiskowych z programem socjoterapeutycznym dla dzieci i młodzieży przez 4 organizacje, w ramach 5 placówek, zapewniających wsparcie 205 dzieciom: - Osiedlowy Klub Integracyjny Jagiellońska - Osiedlowy Klub Integracyjny Zawiszów - Europejskie Centrum Przyjaźni Dziecięcej Placówka Wsparcia Dziennego - Placówka Wsparcia Dziennego Świetlica Profilaktyczno- 6 S t r o n a
Wychowawcza Oratorium - Placówka Wsparcia Dziennego Caritas Diecezji Świdnickiej W grudniu 2012 r. przeprowadzono remont pomieszczeń i doposażono nową placówkę Osiedlowy Klub Integracyjny Zarzecze, który rozpoczął działalność 2 stycznia 2013 r. 2. Urząd Miejski sfinansował pracę psychologów udzielających konsultacji w 5 miejskich szkołach podstawowych i 4 gimnazjach: - 4.491 udzielonych konsultacji - konsultacje indywidualne: - 1.511 uczniów - 643 rodziców, opiekunów - 989 nauczycieli, wychowawców - konsultacje grupowe: - 2.880 uczniów - 94 rodziców, opiekunów - 92 nauczycieli, wychowawców 3. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej zlecił prowadzenie: - punktu konsultacyjnego w zakresie motywowania do abstynencji i podjęcia terapii 137 osób skorzystało z konsultacji indywidualnych, w tym w zakresie: - uzależnień 171 - przemocy w rodzinie 5 - problemów wychowawczych 4 - sytuacji kryzysowej 12 - punktu psychologicznego przy Komendzie Powiatowej Policji, w ramach Niebieskiego Popołudnia : - 85 osób dorosłych - 33 dzieci wypracowanie i doskonalone procedur służących przerwaniu przemocy w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem procedury Niebieska Karta, zobowiązania do leczenia odwykowego, w tym zapobiegania kontaktowania się sprawcy przemocy w rodzinie z jego ofiarami 1. procedura Niebieskie Karty jest realizowana zgodnie z obowiązującymi przepisami: - po sporządzeniu Niebieskiej Karty A w ciągu 7 dni jest przekazywana do Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie - w ciągu kolejnych 3 dni informacja o problemie w konkretnej rodzinie jest przekazywana do pracownika socjalnego Ośrodka (jeśli Niebieska Karta A została sporządzona przez funkcjonariusza Policji lub odwrotnie) celem sporządzenia Niebieskiej Karty C z osobą doznającą przemocy - kolejne spotkania w gronie poszerzonym, w zależności od potrzeb, o przedstawiciela oświaty, Miejskiej Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, sądu (kuratorzy), odbywają się w siedzibie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, w celu ustalenia indywidualnego planu pomocy, rozmowy ze sprawcą przemocy i motywowania do zmiany w zachowaniu, dokumentowania działań oraz monitoringu działań i bezpieczeństwa rodziny (w miejscu pobytu osoby doznającej przemocy przez funkcjonariusza policji i pracownika socjalnego Ośrodka) - w wyniku pracy grup roboczych Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie: - zakończono 47 prowadzonych postępowań - sporządzono 23 doniesienia do prokuratury - złożono 3 wnioski o eksmisję z lokalu w trybie art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie 7 S t r o n a
- złożono 47 wniosków do Miejskiej Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Świdnicy o wszczęcie postępowania w sprawie zastosowania obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu - w 1 przypadku powiadomiono Sąd Rodzinny o potrzebie objęcia rodziny nadzorem kuratorskim 2. Prokuratura Rejonowa w Świdnicy prowadziła 35 postępowań wobec sprawców przemocy, w wyniku których zastosowano: - nieizolacyjne środki zapobiegawcze w postaci: - dozoru policji wobec 25 osób, w tym wobec 12 osób połączony z zakazem zbliżania się do pokrzywdzonego - nakazu opuszczenia lokalu mieszkalnego zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym wobec 6 osób - poręczenia majątkowego wobec 1 osoby - izolacyjny środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania wobec 15 osób 3. Komenda Powiatowa Policji zatrzymała 25 osób w związku z przemocą w rodzinie, gdzie wobec 4 osób wszczęto procedurę Niebieskie Karty powołanie Zespołu Interdyscyplinarnego, który w szczególności będzie integrował działania podmiotów zobowiązanych do profilaktyki przemocy w rodzinie, inicjował interwencje w środowisku dotkniętym przemocą oraz działania w stosunku do osób stosujących przemoc opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach realizacja programów terapeutycznych dla ofiar przemocy w rodzinie Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, powołany 7 września 2011 r. Zarządzeniem Prezydenta Miasta Świdnicy: - odbył 6 posiedzeń, na których omawiano problematykę przemocy w rodzinie w Gminie Miasto Świdnica, podejmowano działania wynikające z procedury Niebieskie Karty oraz omawiano problemy związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, pojawiające się w jednostkach reprezentowanych przez członków Zespołu zgodnie z obowiązującymi przepisami plan pomocy jest ustalany dla każdej uruchomionej procedury Niebieskie Karty 1. Urząd Miejski zlecił Zakładowi Lecznictwa Odwykowego dla Osób Uzależnionych od Alkoholu w Czarnym Borze realizację na rzecz mieszkańców Gminy Miasta Świdnicy uwikłanych w problem alkoholowy i przemocowy profesjonalnego programu terapeutycznego mającego na celu ograniczenie szkód zdrowotnych wynikających z używania substancji psychoaktywnych, w tym: - Grupa pracy nad złością 13 uczestników, 12 sesji, 48 godz. - Terapia grupowa dla osób doświadczających przemocy domowej 11 uczestników, 16 sesji, 64 godz. - Terapia indywidualna dla osób doświadczających przemocy domowej i dla rodziców osób uzależnionych 60 osób, 176 sesji, 186 godz. - Grupowy Trening Asertywności dla osób doświadczających przemocy domowej 8 osób, 6 sesji, 50 godz. - Terapia grupowa dla sprawców przemocy domowej 11 osób, 20 sesji, 80 godz. 2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie prowadziło terapię dla ofiar przemocy w rodzinie: - grupa wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie 15 osób - terapia indywidualna 48 osób 8 S t r o n a
realizacja programów podnoszących umiejętności wychowawcze rodziców przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych zapewnienie odpowiednich warunków do przesłuchań dzieci ofiar przemocy 1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej zlecił realizację programu wspierania rodziców i wychowawców w radzeniu sobie w codziennych kontaktach z dziećmi i młodzieżą, w celu podniesienia umiejętności porozumiewania się i budowania silnej więzi między rodzicami a dziećmi, Szkoła dla rodziców i wychowawców : - 6 edycji, w każdej 10 spotkań po 4 godz. - 65 uczestników 2. Ośrodek Interwencji Kryzysowej przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie zrealizował zajęcia korekcyjno-edukacyjne: - warsztaty dla mam z dziećmi do 1 roku życia 2 uczestników - trening umiejętności wychowawczych 2 uczestników zadanie będzie realizowane w następnych latach Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Świdnicy Violetta Kalin Zastępca Prezydenta Waldemar Skórski Prezydent Miasta Wojciech Murdzek 9 S t r o n a