Informator Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Compendium. The Social Insurance Institution. Warszawa 2014 Warsaw 2014

Informator Zakład Ubezpieczeń Społecznych 1 9 3 4 2 0 1 4 Compendium The Social Insurance Institution Warszawa 2014 Warsaw 2014

Spis treści Table of contents Słowo wstępne Foreword 2 ZUS instytucja ubezpieczenia społecznego ZUS Social Insurance Institution 4 Krótko o historii instytucji A short history of ZUS 6 Zadania ZUS ZUS tasks 10 Struktura organizacyjna ZUS ZUS organisational structure 12 Pracownicy Employees 18 Gospodarka finansowa ZUS ZUS financial economy 20 Dochody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Income of the Social Insurance Fund Wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Expenditure of the Social Insurance Fund 21 22 Koszty działalności ZUS ZUS operational costs 24 Współpraca międzynarodowa International cooperation 26

2 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 3 Słowo wstępne Zakład Ubezpieczeń Społecznych istnieje już 80 lat. Jest jedną z ważniejszych instytucji publicznych w Polsce. Wynika to zarówno z zakresu jego działalności, jak i społecznego znaczenia wykonywanych zadań. ZUS łączy funkcje instytucji finansowej (pobór składek, wypłata świadczeń, przekazywanie do urzędów skarbowych zaliczek na podatek dochodowy w imieniu emerytów i rencistów) z funkcjami instytucji zabezpieczenia społecznego. Od 2010 r. w Zakładzie realizowana jest Strategia przekształceń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, której głównym założeniem było wdrożenie nowoczesnych rozwiązań ukierunkowanych na budowanie satysfakcji klienta poprzez poprawę sprawności, jakości i efektywności świadczonych usług. Nadrzędnym celem nowej strategii na lata 2013 2015 jest zwiększenie zaufania społecznego do ZUS jako instytucji sprawnej, przyjaznej i rzetelnej, realizującej swoje zadania z poszanowaniem zasad racjonalnego i przejrzystego gospodarowania środkami publicznymi, wykorzystującej nowoczesne technologie i potencjał pracowników. Każdego miesiąca ZUS pobiera składki na ubezpieczenia społeczne za około 15,6 mln osób, wypłaca emerytury i renty dla 7,3 mln osób, pobiera składkę na II kapitałowy filar ubezpieczenia emerytalnego i przekazuje ją do otwartych funduszy emerytalnych (OFE). Ponadto ZUS zbiera składkę na ubezpieczenie zdrowotne, którą przekazuje do Narodowego Funduszu Zdrowia (za ponad 24 mln ubezpieczonych), składkę na Fundusz Pracy, z którego finansowane są świadczenia na rzecz bezrobotnych, a także składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Realizuje też zadania nieobjęte systemem ubezpieczeniowym, np. wypłaca zasiłki i świadczenia przedemerytalne dla 176 tys. osób oraz renty socjalne dla 254 tys. osób. Powyższe wyliczenie nie obejmuje całego obszaru działania ZUS, ale ukazuje skalę i zróżnicowanie realizowanych zadań w dynamicznych warunkach społecznych i gospodarczych. Jak widać, zadania te wykraczają poza wąsko rozumiane ubezpieczenie społeczne. Terenowe jednostki ZUS obsługują w ciągu roku ponad 21 mln klientów bezpośrednio odwiedzających placówki. Jednocześnie ZUS uruchomił inne kanały komunikacji, w tym: Platformę Usług Elektronicznych (PUE), Centrum Obsługi Telefonicznej (COT) oraz udostępnił samoobsługowe urządzenia informacyjne (tzw. urzędomaty) dostępne dla klientów przez całą dobę. Kierownictwo i pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czynią wszystko, aby sprostać tym licznym obowiązkom. Zabiegają o utrzymanie wizerunku ZUS jako instytucji wiarygodnej, przyjaznej płatnikom składek, ubezpieczonym i świadczeniobiorcom, która skutecznie zbiera składki na ubezpieczenia społeczne oraz terminowo, regularnie i we właściwej, przewidzianej prawem wysokości wypłaca świadczenia swoim klientom. Jednocześnie dbamy o to, aby ZUS był nowoczesny i spełniał oczekiwania społeczeństwa. Publikacja, którą Państwu przekazujemy, zawiera podstawowe informacje o Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Mam nadzieję, że jej lektura przybliży zainteresowanym historię naszej instytucji, jej strukturę organizacyjną, zakres działania oraz rolę w polskim systemie zabezpieczenia społecznego. Zbigniew Derdziuk Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Foreword The Social Insurance Institution has already been functioning for 80 years. It is one of the biggest public institutions in Poland. This is due both to the range of its activities and the social significance of its tasks. ZUS combines financial functions (collecting contributions, paying out benefits, tax collection on behalf of pensioners) with the functions of a social security institution. Since 2010 ZUS has been implementing the Strategy for restructuring the Social Insurance Institution. Its main objective is to introduce innovative solutions aimed at building customer satisfaction by improving efficiency, quality and effectiveness of services. The ultimate goal of the new Strategy for 2013 2015 is to increase confidence in ZUS as a friendly, reliable, and efficient institution, providing services respecting the principles of rational and transparent management of public resources, using modern technologies and human potential. ZUS collects, on a monthly basis, social insurance contributions for about 15.6 million persons, pays pensions to 7.3 million persons, collects a contribution to the second funded pillar of the old-age pension insurance and transfers it to Open Pension Funds (otwarte fundusze emerytalne, OFE). Besides, ZUS collects the health insurance contribution, which is then transferred to the National Health Fund (for more than 24 million persons insured), the contribution to the Labour Fund, which finances benefits for unemployed persons, and the contribution to the Fund of Guaranteed Employee Benefits. ZUS also performs tasks not covered by the insurance system, for example it pays pre-retirement allowances and benefits to 176 thousand persons and social pensions to 254 thousand persons. The above-mentioned tasks do not cover the entire area of ZUS operations, but show the scale and diversity of tasks performed in dynamic social and economic conditions. As we can see, these tasks go beyond the narrowly construed social insurance. In the widely conceived customer service, local ZUS units support on an annual basis more than 21 million customers directly visiting ZUS units. At the same time ZUS has launched other communication channels, including: the Electronic Services Platform (Platforma Usług Elektronicznych, PUE), ZUS Telephone Service Centre (Centrum Obsługi Telefonicznej, COT) and has made available self-service information devices/kiosks (in Polish called urzędomaty ) available to customers around the clock. ZUS management and staff do their best to cope with so many responsibilities. They strive to maintain the image of ZUS as a reliable institution, friendly to contribution payers, persons insured and their beneficiaries, which successfully collects social insurance contributions and pays benefits to its clients in a timely, regular way and to the amount provided for by the law. At the same time they do their best to ensure that ZUS is a modern institution and meets public expectations. The publication that we have prepared, contains basic information about the Social Insurance Institution. I hope it will give all persons interested in social insurance a broad outline of the history of our institution, its organisational structure, scope of activity and its role in the Polish social insurance system. Zbigniew Derdziuk President Social Insurance Institution

4 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 5 ZUS instytucja ubezpieczenia społecznego Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną. ZUS wykonuje zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych na podstawie: ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, statutu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nadanego rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2011 r., regulaminu organizacyjnego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W swojej działalności ZUS zobowiązany jest także stosować przepisy innych ustaw odnoszących się do instytucji sektora finansów publicznych, a w szczególności przepisy dotyczące: finansów publicznych, rachunkowości, zamówień publicznych, dostępu do informacji. Nadzór nad zgodnością działań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z obowiązującymi przepisami sprawuje Minister Pracy i Polityki Społecznej. W obecnej formie organizacyjno-prawnej Zakład Ubezpieczeń Społecznych działa od 1 stycznia 1999 r., ale jest sukcesorem instytucji, która działa pod tą samą nazwą od 1934 r. ZUS Social Insurance Institution The Social Insurance Institution (ZUS) is the state organisational unit holding legal personality. ZUS performs tasks in the field of social insurance on the basis of: the Act of 13 October 1998 on the social insurance system, the statute of the Social Insurance Institution, granted by means of an ordinance of the Prime Minister of 13 January 2011, organisational rules of the Social Insurance Institution. In its activities ZUS is also required to apply other laws governing the public finance sector, and in particular those relating to: public finance, accountancy, public procurement, access to information. The Minister of Labour and Social Policy supervises the compliance of ZUS activities with the legislation in force. The Social Insurance Institution has been operating in its present organisational and legal form since 1 January 1999. It is, however, a successor of an institution that has been functioning under the same name since 1934. Centrala ZUS w Warszawie ZUS Headquarters in Warsaw Oddział ZUS w Gdańsku ZUS Branch in Gdańsk

6 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 7 Krótko o historii ZUS Rok 2014 jest dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych rokiem jubileuszowym. ZUS został powołany do życia 80 lat temu na mocy rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r., które zmieniło ustawę z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym. Powszechnie nazywa się ją ustawą scaleniową, ponieważ dzięki niej powstał w Polsce jednolity system ubezpieczeń społecznych. Już u początków polskiej polityki społecznej dostrzegano potrzebę prowadzenia działań edukacyjnych. Na zdjęciu prezydent Ignacy Mościcki w Polskim Radiu, z prawej minister pracy i opieki społecznej Marian Zyndram Kościałkowski. Since the very beginning of Polish social insurance policy there has been perceived the need of pursuing educational activity. Picture shows Mr Ignacy Mościcki in the studio of Polish Radio, on the right Ministry of Labour and Social Policy Mr Marian Zyndram Kościałkowski. Rozporządzenie z października 1934 r. wprowadziło istotne zmiany w systemie organizacyjnym ubezpieczeń społecznych prowadzące do centralizacji ubezpieczeń w Polsce. Na jej podstawie pięć działających wcześniej instytucji ubezpieczeniowych zostało połączone w jedną Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Od strony czysto organizacyjnej wydzielono centralę i pięć oddziałów (w Chorzowie, Krakowie, Łodzi, Poznaniu i we Lwowie). Działały też ubezpieczalnie społeczne. ZUS zarządzał wówczas pięcioma funduszami ubezpieczeniowymi połączonymi administracyjnie, ale wyodrębnionymi finansowo. Były to fundusze: ubezpieczenia emerytalnego robotników, ubezpieczenia emerytalnego pracowników umysłowych, ubezpieczenia od wypadków i chorób zawodowych, ubezpieczenia na wypadek braku pracy pracowników umysłowych, ogólny fundusz ubezpieczenia na wypadek choroby i macierzyństwa. Ostatni szef ZUS przed wojną: Tadeusz Dyboski. The last ZUS President before the war: Mr Tadeusz Dyboski. Okres II wojny światowej był bardzo trudny dla Polski, w tym także dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Poniesione wówczas straty były olbrzymie zrujnowaniu uległy finanse ubezpieczeń społecznych, zniszczonych zostało wiele nieruchomości Zakładu. Po II wojnie światowej najważniejszym zadaniem ZUS było jak najszybsze rozpoczęcie wypłaty rent. ZUS dysponował po wojnie do 1950 r. sześcioma oddziałami terenowymi: w Chorzowie, Krakowie, Łodzi i Poznaniu oraz w Gdańsku i we Wrocławiu. Pozostałe regiony kraju obsługiwane były bezpośrednio przez Centralę, która od września 1946 r. mieściła się w Warszawie. Istotne zmiany w organizacji ubezpieczeń społecznych nastąpiły w latach 1950 1951. Zniesiono wówczas fundusze ubezpieczeniowe, a dochody i wydatki ZUS stały się częścią budżetu państwa. W ten sposób odebrano Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych autonomię i zaprzeczono jego przedwojennym założeniom. W wyniku reorganizacji utworzono 7 oddziałów wojewódzkich (o pełnym zakresie działania) i 54 oddziały obwodowe (o ograniczonym zakresie działania). Kolejna zmiana organizacji ubezpieczeń społecznych została przeprowadzona w 1955 r. Zlikwidowano wówczas ZUS i podzielono system ubezpieczeń na pion świadczeń krótkoterminowych i na pion świadczeń długoterminowych (rentowych). Te pierwsze oddano pod zarząd związkom zawodowym, drugie natomiast pozostały w gestii administracji państwowej Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej. Bardzo szybko okazało się, że nowy system jest niewydolny. W 1960 r. na nowo wydzielono administrację ubezpieczeń społecznych i przywrócono jej instytucjonalną jedność. Powołano Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako centralny organ administracji państwowej odpowiedzialny za realizację zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Lata 1960 1974 były dla ZUS okresem stabilizacji struktur organizacyjnych. Rytm pracy wyznaczały ustawy roz- A short the history of ZUS 2014 is a jubilee year for the Social Insurance Institution, which was brought to life 80 years ago. ZUS was established by a Regulation of the President of the Republic of Poland dated 24 October 1934, which amended the Act of 28 March 1933 on social insurance. It is widely referred to as the Consolidating Act because it resulted in the establishment of the unified social insurance system in Poland. The Regulation of October 1934 introduced major changes to the organisational structure of social insurance, leading to a significant centralisation of insurance in Poland. On its basis, five earlier operating insurance institutions were merged into one the Social Insurance Institution. On a purely organisational basis, the Institution was divided into its headquarters and five branches (in Katowice, Kraków, Łódź, Poznań and Lwów). There were also social insurance companies operating at the time. ZUS managed five insurance funds that were administratively linked but separated financially. These funds were: blue-collar workers pension insurance, white-collar workers pension insurance, insurance against accidents and occupational diseases, white-collar workers insurance in the event of unemployment, general insurance fund for sickness and maternity. The Second World War was a very difficult period for Poland, also for the Social Insurance Institution. Losses incurred during the war were enormous the social insurance finance was ruined, many ZUS properties were destroyed. The most important task for the Social Insurance Institution after the Second World War was to start payment of pensions as soon as possible. After the war ZUS had until 1950 six local branches: in Chorzów, Kraków, Łódź, Poznań, Gdańsk and Wrocław. Other regions of the country were serviced directly by the Headquarters, which has been located in Warsaw since September 1946. Significant changes in the social insurance organisation occurred in the years 1950 1951. Insurance funds were liquidated and ZUS revenues and expenditures became part of the State budget. In this way, the Social Insurance Institution was deprived of its autonomy and its pre-war underlying principles were violated. As a result of the reorganisation, 7 regional (voivodeship) branches (with fullrange operation) and 54 peripheral units (with a limited operational scope) were created. Another change in the social insurance organisation was introduced in 1955. ZUS was liquidated and the social insurance administration was divided into a short-term benefits division and a long-term benefits (pensions) division. The first division was put under the administration of trade unions, while the latter remained under the competence of the public administration the Ministry of Labour and Social Welfare. It quickly became clear that the new system was inefficient. In 1960, social insurance administration was once again separated and its institutional unity was restored. The Social Insurance Institution was established as a central body of the state administration responsible for the performance of tasks in the field of social insurance. The years 1960 1974 were for ZUS a period of stability of its organisational structures. The rhythm of work was determined by Acts of Parliament, which covered subsequent social groups by the social insurance and extended the scope of granted benefits. ZUS organisational structure coincided with administrative structure of the State. In addition to ZUS Headquarters, there operated 24 branches [17 in capital cities of voivodeships (provinces) plus 7 in major population centres], inspectorates were created as the lower level of ZUS administration and information points were established. Besides, in 1974, ZUS was entrusted with the payment of benefits from the Alimony Fund. The public administration reform of 1975, when 49 voivodeships were created, contributed to the decentralisation of ZUS organisational structure. At the time, 30 new ZUS branches were created. Finally, their number increased to 55. Gradually, new organisational units became more independent and transformed into full-range branches, receiving the status of a budgetary unit. Another important event in the history of the Social Insurance Institution was the adoption of the Act of 25 November 1986 on the organisation and financing of social insurance. To perform tasks in the field of social insurance, a special purpose public fund was created, named the Social Insurance Fund (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, FUS), and the Social Insurance Institution became an administrator of that fund. The Social Insurance Fund was used to finance social insurance benefits and costs of ZUS operation. Growing disparity between tasks imposed on the Social Insurance Institution and its potential made it necessary, as early as in the 1980s, to computerise ZUS. Since 1986, the majority of pension benefits payable by ZUS were subject

8 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 9 ciągające obowiązek ubezpieczeń społecznych na kolejne grupy społeczne oraz rozszerzające zakres przyznawanych świadczeń. Struktura organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pokrywała się z administracyjną strukturą państwa. Oprócz Centrali ZUS funkcjonowały 24 oddziały (17 w siedzibach województw oraz dodatkowo 7 w dużych skupiskach ludności), powstały również inspektoraty jako jednostki ZUS niższego szczebla, a także punkty informacyjne. Dodatkowo w 1974 r. zlecono Zakładowi do realizacji wypłatę świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego. Reforma administracji państwa w 1975 r., kiedy powstało 49 województw, przyczyniła się do decentralizacji struktury organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Utworzono wówczas 30 nowych oddziałów ZUS. Ostatecznie ich liczba wzrosła do 55. Stopniowo nowe jednostki organizacyjne usamodzielniały się i stawały się pełnozakresowymi oddziałami, otrzymując status jednostki budżetowej. Kolejnym ważnym wydarzeniem w historii Zakładu Ubezpieczeń Społecznych było uchwalenie ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych. W celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczenia społecznego powołano państwowy fundusz celowy nazwany Funduszem Ubezpieczeń Społecznych (FUS), a Zakład Ubezpieczeń Społecznych został dysponentem tego funduszu. Z FUS finansowane były świadczenia z ubezpieczenia społecznego oraz koszty działalności ZUS. Narastająca dysproporcja pomiędzy zadaniami nałożonymi na Zakład Ubezpieczeń Społecznych a jego potencjałem wykonawczym spowodowała już w latach 80. XX w. konieczność komputeryzacji ZUS. Od 1986 r. większość świadczeń emerytalno-rentowych wypłacanych przez ZUS była waloryzowana automatycznie. W kolejnych latach komputery wykorzystywano także przy realizacji innych zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Transformacja systemu gospodarczego w Polsce na początku lat 90. XX w. była również szczególnym okresem dla ZUS. Sytuacja demograficzna, przywileje branżowe, łatwość uzyskiwania świadczeń rentowych i słabe powiązanie świadczeń emerytalnych ze stażem pracy spowodowały wzrost wydatków na świadczenia, a to z kolei wpłynęło na zagrożenie finansów państwa. W związku z tym w 1999 r. wprowadzono fundamentalną reformę systemu ubezpieczeń społecznych, przede wszystkim emerytalnego. Dla ZUS reforma ta oznaczała konieczność głębokich zmian, uznawanych za najbardziej rewolucyjne w dotychczasowej historii tej instytucji. Wdrażanie reformy systemu ubezpieczeń społecznych trwa do dziś, choć główne zadania z nią związane (np. budowa nowego kompleksowego systemu informatycznego) zostały zakończone sukcesem. Ważnym wydarzeniem, które w istotny sposób wpłynęło na działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, było przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. Dla ZUS oznaczało to nowe zadania wynikające z przepisów dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Z perspektywy kilku lat funkcjonowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w nowych warunkach można stwierdzić, iż ZUS sprawnie i skutecznie wywiązuje się z nowych obowiązków. W ostatnim dziesięcioleciu postępowały również prace nad dokończeniem realizowanej od 1999 r. gruntownej reformy systemu emerytalnego. Szczególnym wyzwaniem było przygotowanie się do rozpoczęcia wypłat emerytur według nowych zasad, uwzględniających świadczenia pochodzące z otwartych funduszy emerytalnych. ZUS współpracował z wybitnymi architektami polskiego modernizmu: Józefem Szanajcą i Romanem Piotrowskim. Na zdjęciu budynek ZUS w dynamicznie rozwijającej się przed wojną Gdyni. ZUS cooperated with leading architects of Polish modernism: Mr Józef Szanajca and Mr Roman Piotrowski. Picture shows ZUS building in dynamically developing Gdynia before the Second World War. to automatic indexation. In subsequent years, computers were also used to perform other ZUS tasks. The economic transformation process in Poland in the early 1990s was also a special time for the Social Insurance Institution. The demographic situation, trade privileges, ease of obtaining disability pensions, weak link between old-age pension and work experience increased spending on benefits, and this in turn put public finance at risk. Therefore, in 1999, a fundamental reform of the social insurance system, mainly the old-age pension system, was carried out in Poland. For ZUS the reform was connected with the need for profound changes, which were considered to be the most revolutionary in the history of this institution. Implementation of the social insurance system reform continues to this day, although the main tasks associated therewith (such as construction of a new, comprehensive IT system) have been already successfully completed. A very important event that significantly affected ZUS operation, was Poland s accession to the European Union on 1 May 2004. For ZUS, this meant new tasks, resulting from the social security systems coordination. From the perspective of several decades of ZUS operation under the new conditions, it can be concluded that ZUS is efficiently and effectively performing its new tasks. Works on completing the comprehensive old-age pension system reform, implemented since 1999, also progressed. A particular challenge was to prepare ZUS for the commencement of payment of pensions under the new rules, taking into account benefits from open pension funds.

10 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 11 Zadania ZUS Zakład Ubezpieczeń Społecznych realizuje zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Z zapisów tej ustawy oraz statutu i regulaminu organizacyjnego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynikają szczegółowe zadania ZUS, które mają bardzo zróżnicowany charakter. Do najważniejszych zadań ZUS należą: ustalanie prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń; wypłacanie emerytur z II filaru emerytalnego (otwartych funduszy emerytalnych, OFE) od stycznia 2014 r. ZUS pełni rolę Zakładu Emerytalnego; stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczenia; wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych; prowadzenie z płatnikami składek rozliczeń z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub innych źródeł; kontrola wykonywania przez płatników składek i ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych; prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek; prowadzenie Centralnego Rejestru Ubezpieczonych, Centralnego Rejestru Płatników Składek oraz Centralnego Rejestru Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych; sporządzanie rocznego planu finansowego dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Rezerwy Demograficznej i Funduszu Emerytur Pomostowych; orzekanie o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników i komisje lekarskie ZUS dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych; kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy; prewencja rentowa: rehabilitacja lecznicza osób zagrożonych całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy oraz osób pobierających rentę okresową, badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy, inne działania prewencyjne; prewencja wypadkowa; realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych; dysponowanie środkami finansowymi Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych; popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych. Dla realizacji tych zadań niezbędna jest codzienna, ścisła współpraca ZUS z innymi instytucjami. W najszerszym zakresie Zakład Ubezpieczeń Społecznych współpracuje: z bankami (w tym głównie z Narodowym Bankiem Polskim) w kwestii przepływu środków finansowych Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz pozostałych funduszy, których dysponentem jest ZUS, z otwartymi funduszami emerytalnymi (OFE), na których rzecz ZUS pobiera i którym przekazuje składki na II kapitałowy filar ubezpieczenia emerytalnego, a także z Komisją Nadzoru Finansowego (KNF), do której przekazuje dane o członkach OFE i składkach kierowanych do otwartych funduszy emerytalnych, z Narodowym Funduszem Zdrowia, na którego rzecz ZUS wymierza, pobiera, rozlicza i przekazuje składkę na ubezpieczenie zdrowotne, z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych, do którego ZUS przekazuje informacje o zmianach członkostwa, czyli przechodzeniu ubezpieczonych do innego OFE, z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej, na którego rzecz ZUS wymierza i pobiera składkę na Fundusz Pracy, z pocztą, za której pośrednictwem ZUS wypłaca świadczenia swoim klientom, z urzędami skarbowymi, na których rzecz ZUS w imieniu emerytów i rencistów odprowadza należny podatek dochodowy od osób fizycznych. ZUS tasks The Social Insurance Institution performs tasks in the field of social insurance on the basis of the Act of 13 October 1998 on the social insurance system. Specific ZUS tasks, of a very diversified nature, result from the provisions of this Act, as well as from the statute and the organisational rules of the Social Insurance Institution. The most important ZUS tasks include the following: establishment of the right to social insurance benefits and payment of these benefits; payment of old-age pensions from the second pillar of the old-age pension system (Open Pension Funds, otwarte fundusze emerytalne, OFE) from January 2014 ZUS has been playing the role of the pension company; identification and establishment of the social insurance obligation; assessment and collection of contributions to social insurance as well as to health insurance, the Labour Fund, the Fund of Guaranteed Employee Benefits and the Bridging Pensions Fund; settlement of accounts with contribution payers in respect of due contributions and benefits, paid out by them, which are to be financed by the Social Insurance Fund or by other funds; control of fulfilment of obligations by contribution payers and insured persons in the field of social insurance and other tasks commissioned to the Social Insurance Institution; maintaining individual accounts of insured persons and contribution payers; maintaining the Central Register of Insured Persons, the Central Register of Contribution Payers and the Central Register of Open Pension Funds Members; drawing up an annual financial plan for the Social Insurance Fund, the Demographic Reserve Fund and the Bridging Pensions Fund; evaluation and certification of incapacity for work by ZUS certified doctors and medical boards for the purposes of determination of entitlement to social insurance benefits, control of decisions certifying temporary incapacity for work; pension prevention: medical rehabilitation of persons at risk of complete or partial incapacity for work and recipients of periodic pension, studies and analyses of the causes of incapacity for work, other preventive activities, prevention of accidents at work; implementation of international conventions and agreements in the field of social insurance; administration of the Social Insurance Fund resources; development of actuarial analyses and forecasts in the field of social insurance; dissemination of knowledge about the social insurance. Carrying out these tasks requires a close dayto-day cooperation with other institutions. In the most general sense the Social Insurance Institution cooperates with: banks, in particular the National Bank of Poland, as regards the financial flow of resources of the Social Insurance Fund and other funds administered by ZUS, Open Pension Funds (otwarte fundusze emerytalne, OFE), on behalf of which ZUS collects, and to which it transfers contributions to the second funded pillar of the old-age pension insurance, as well as with the Financial Supervision Authority (Komisja Nadzoru Finansowego, KNF), where ZUS transfers data relating to members of and contributions paid to Open Pension Funds, the National Health Fund (Narodowy Fundusz Zdrowia, NFZ), on behalf of which ZUS assesses, collects, accounts for and transfers health insurance contributions, the National Depository for Securities (Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych), where ZUS supplies information on changes in membership, that is on insured persons changing their Open Pension Funds, the Ministry of Labour and Social Policy, on behalf of which ZUS assesses and collects contributions to the Labour Fund, postal service, through which ZUS pays benefits to its clients, tax offices, to which ZUS transfers, on behalf of pensioners, due personal income tax.

12 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 13 Struktura organizacyjna ZUS Zarząd i Rada Nadzorcza Organami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są: Prezes Zakładu, Zarząd, którego przewodniczącym jest z urzędu Prezes Zakładu, Rada Nadzorcza Zakładu. Prezes ZUS powoływany jest przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. Prezes Rady Ministrów odwołuje Prezesa Zakładu na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Zarząd Zakładu składa się z 2 4 osób powoływanych i odwoływanych przez Radę Nadzorczą Zakładu na wniosek Prezesa ZUS. Organ ten zarządza funduszami, których dysponentem jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych, prowadzi na bieżąco gospodarkę finansową ZUS, opracowuje plany dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i samego Zakładu. Do kompetencji członków Zarządu należy również nadzór merytoryczny nad działalnością poszczególnych komórek organizacyjnych centrali oraz oddziałów ZUS. Rada Nadzorcza jest organem o charakterze opiniodawczo-decyzyjnym. Jej członkami są osoby delegowane przez partnerów dialogu społecznego działających w Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych: związki zawodowe, organizacje pracodawców oraz rząd RP. Jest powoływana przez Prezesa Rady Ministrów na 5-letnią kadencję. Liczba członków Rady Nadzorczej jest uzależniona od liczby funkcjonujących w danym okresie reprezentatywnych (ogólnokrajowych) organizacji pracodawców i pracowników. Aktualnie Rada liczy 12 członków. Centrala i jednostki terenowe Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych koordynuje zadania, jakie nałożyła na ZUS ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Podzielona jest na 31 departamentów według zakresu merytorycznego. Ich zadania to m.in.: dysponowanie Funduszem Ubezpieczeń Społecznych, Funduszem Rezerwy Demograficznej, Funduszem Emerytur Pomostowych oraz prowadzenie rozliczeń składek na ubezpieczenia społeczne; prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych oraz rejestrów ubezpieczonych i płatników składek; zapewnienie oddziałom ZUS niezbędnej pomocy merytorycznej, organizacyjno-technicznej i finansowej umożliwiającej sprawną realizację zadań; zapewnienie jednolitej interpretacji powszechnie obowiązujących przepisów; opracowywanie wewnętrznych aktów prawnych oraz wzorów formularzy i druków; realizacja zadań wynikających z umów międzynarodowych; zarządzanie finansami ZUS i dysponowanie jego majątkiem; opracowywanie projektów planów działalności ZUS oraz analiz i prognoz dotyczących jego działalności. Terenowymi jednostkami organizacyjnymi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są oddziały oraz podległe im inspektoraty i biura terenowe. Sieć jednostek ZUS na terenie kraju obejmuje 325 jednostek, w tym 43 oddziały, 212 inspektoratów i 70 biur terenowych (patrz: mapa na s. 16 17). Terenowe jednostki organizacyjne ZUS prowadzą bezpośrednią obsługę klientów w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Należy do nich przede wszystkim: określanie obowiązku ubezpieczeń społecznych, ustalanie uprawnień do świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych oraz do innych świadczeń zleconych ZUS do realizacji, wypłata świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych oraz innych świadczeń zleconych ZUS do realizacji, dochodzenie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, dochodzenie należnych składek i opłat, orzekanie o niezdolności do pracy przez lekarzy orzeczników i komisje lekarskie ZUS dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Ponadto wybrane jednostki ZUS wykonują dodatkowo inne zadania, do których należą m.in.: realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych (wydziały realizacji umów międzynarodowych), szkolenia, doszkalanie i doskonalenie zawodowe pracowników oraz płatników składek (centra szkolenia), obsługa poligraficzna Zakładu (wydziały poligrafii). ZUS organisational structure Management Board and Supervisory Board The following are the bodies of the Social Insurance Institution: President of ZUS; the Management Board chaired ex officio by the President of ZUS; ZUS Supervisory Board. The ZUS President is appointed by the Prime Minister on the proposal of the minister in charge of social security issues, from among persons selected by means of an open and competitive recruitment. ZUS President is dismissed by the Prime Minister on the proposal of the minister in charge of the social security issues. The ZUS Management Board is composed of 2 4 persons, appointed and dismissed by the ZUS Supervisory Board, on the proposal of the ZUS President. This body manages funds administered by the Social Insurance Institution, runs the day-to-day financial economy of ZUS, draws up plans for the Social Insurance Fund and ZUS itself. The powers of the Board members also include substantive supervision over the operation of individual organisational units of ZUS headquarters and branches. The Supervisory Board is an advisory and decisionmaking body. Its members are delegated by social dialogue partners acting in the Tripartite Commission for Socio-Economic Issues: trade unions, organisations of employers and the Government. It is appointed for a 5-year term by the Prime Minister. The number of the Supervisory Board members depends on the number of representative (nation-wide) organisations of employers and employees existing at a given time. Presently the Board comprises twelve members. Headquarters and regional units The Headquarters of the Social Insurance Institution coordinates tasks imposed on ZUS by the Act on the social insurance system. It is divided into 31 departments, according to the scope of competence. Their tasks include inter alia: administering the Social Insurance Fund, Demographic Reserve Fund, Bridging Pension Fund and accounting for social insurance contributions, maintaining individual accounts of insured persons as well as registers of insured persons and of contribution payers; providing ZUS branches with necessary substantive, organisational and technical support, to allow them for efficient tasks performance; ensuring a uniform interpretation of generally binding legislation; drafting internal regulations as well as model forms and print-outs; performance of tasks resulting from international agreements; managing ZUS finance and administration of its assets; drafting ZUS plans of activity as well as analyses and forecasts of its operation. The regional units of the Social Insurance Institution include branches, and working under them inspectorates and local offices. The national ZUS network consists of 325 units, including 43 branches, 212 inspectorates and 70 local offices (see: a map at p. 16 17). ZUS local organisational units deal with direct customer service in social insurance issues. Their tasks include inter alia: establishing the social insurance obligation, establishing the eligibility for social insurance benefits and for other benefits whose payment is entrusted to ZUS, payment of social insurance benefits and other benefits whose payment is entrusted to ZUS, enforcing refund of unduly received benefits, enforcing collection of due contributions and payments, evaluation and certification of incapacity for work by ZUS certified doctors and medical boards for the purposes of establishing the eligibility for social insurance benefits, Moreover, the selected ZUS units additionally exercise other tasks, including: implementation of international conventions and agreements in the field of social insurance (divisions for implementation of international agreements), training, further training and vocational development of ZUS staff and contribution payers (training centres), publishing services for ZUS (publishing divisions).

14 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator Schemat struktury organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Organisational chart of the Social Insurance Institution Źródło: ZUS, Gabinet Prezesa, Wydział Organizacji i Analiz Source: ZUS, Office of the President, Organisation and Analyses Division Member of Management Board 15 The Social Insurance Institution Compendium Strategic Management Division Benefit and Certification Division ZUS Supervisory Board Member of Management Board Finance and Enforcement Division President of ZUS Boards and Teams Member of Management Board Member of Management Board System Operation and Maintenance Division Administration and Public Procurement Division Benefits Area Organisation Area Financial Area Operation Area Administrative Area supervised by the Coordinating Director supervised by the Coordinating Director supervised by the Coordinating Director supervised by the Coordinating Director supervised by the Coordinating Director Allowance Department Pension Office of the President Funds Finance Department IT Service Development Department Real Estate Management Department Legislative and Legal Department ZUS Finance Department Customer Service Department Administrative Department Software Development Department Publishing Office Benefits Department Foreign Pensions Department Statistics and Actuarial Forecasts Department Income Area International Cooperation Department supervised by the Coordinating Director Medical Certification Area supervised by the Coordinating Director Medical Certification Department Prevention and Rehabilitation Department Department of Enforcement Control of Contribution Payers Area supervised by the Coordinating Director Systems Planning and Maintenance Area supervised by the Coordinating Director Insurance and Contribution Department Department of Control of Contribution Payers IT Systems Management Department Service Management Department Office of the Supervisory Board Application Maintenance Department Human Resources Department IT Infrastructure Maintenance Department Controlling Department Audit Department Internal Control Department 212 inspectorates 70 regional offices 43 branches Information Security Management Department Public Procurement Department

16 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 17 Słupsk Gdańsk Koszalin Elbląg Olsztyn Szczecin Bydgoszcz Białystok Piła Toruń Gorzów Wlkp. Poznań I Płock Poznań II Warszawa I Warszawa II Siedlce Warszawa III Zielona Góra Ostrów Wlkp. Łódź I Legnica Wrocław Łódź II Tomaszów Maz. Radom Lublin Kielce Częstochowa Wałbrzych Opole Biłgoraj Zabrze Chorzów Sosnowiec Rybnik Chrzanów Kraków Tarnów Rzeszów Bielsko-Biała Nowy Sącz Jasło Sieć oddziałów ZUS na terenie Polski ZUS branch network in Poland Źródło: ZUS, Gabinet Prezesa, Wydział Organizacji i Analiz Source: ZUS, Office of the President, Organisation and Analyses Division

18 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 19 ogółem total centrala headquarters oddziały branches Pracownicy Employees 100 Struktura pracowników ZUS według wykształcenia (w %) ZUS staff by education (in %) 75 77,9 Sprawna realizacja zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wymaga wykwalifikowanej kadry. Powinna ona posiadać oprócz wysokich kwalifikacji zawodowych umiejętność komunikacji z klientami, którymi z jednej strony są świadczeniobiorcy, z drugiej płatnicy składek. Kontakt z nimi wymaga od pracowników ZUS bardzo dobrej znajomości przepisów prawa, żeby mogli przekazywać klientom jak najrzetelniejsze informacje potrzebne do załatwiania spraw, a jednocześnie odpowiedniego podejścia w trudnych i niekiedy budzących rozmaite emocje sytuacjach. Obecnie ZUS zatrudnia 46 620 osób, w tym 1420 w Centrali i 45 200 w oddziałach (stan na 31 grudnia 2013 r.). Kobiety stanowią 86,1% kadry. Ponad połowa pracowników ma wykształcenie wyższe (56,7% ogółu zatrudnionych). Wykształcenie średnie posiada 42,0% ogółu pracowników, natomiast wykształcenie niższe niż średnie 1,4%. Najwięcej pracowników z wyższym wykształceniem zatrudnionych jest w Centrali ZUS około 77,9%. Jeśli chodzi o wiek, to w 2013 r. największą grupę wśród ogółu zatrudnionych stanowili pracownicy w wieku od 35 do 45 lat (37,4%). Odsetek osób bardzo młodych, w wieku do 25 lat, wynosił 1,2%, natomiast odsetek osób starszych, w wieku powyżej 65 lat 0,5%. Jednym z elementów strategii działania ZUS jest inwestowanie w kapitał ludzki i tworzenie jak najlepszych warunków do identyfikowania się z instytucją i jej celami. Pracownicy ZUS podnoszą więc kwalifikacje, odbywając studia wyższe i podyplomowe, uczestnicząc w organizowanych przez ZUS szkoleniach centralnych i regionalnych, aplikacjach radcowskich i stażach, a także biorąc udział w szkoleniach organizowanych przez inne instytucje. W 2013 r. w ramach wszystkich form szkoleniowych kwalifikacje podnosiło łącznie 125 072 uczestników (w szkoleniach tradycyjnych wzięło udział 47 819 uczestników, a w szkoleniach e-learningowych 77 253 uczestników). Efficient performance of ZUS tasks requires qualified staff. The staff apart from high vocational qualifications should be skilled in communication with clients, that is on one side beneficiaries, and on the other side contribution payers. Such communication requires perfect knowledge of the law from ZUS employees, which is necessary to provide the clients with the most reliable information needed to settle their matters, and at the same time the right approach in difficult and sometimes emotive cases. At present ZUS employs 46,620 persons, of which 1,420 are located in the Headquarters and 45,200 in branches (as on 31 December 2013). Women account for 86.1% of the staff. More than half of the staff have higher education (56.7% of all employees). 42.0% of the staff are people with secondary education, and 1.4% with lower than secondary education. Most of employees with higher education work in ZUS Headquarters about 77.9%. As regards age, the biggest group of ZUS staff in 2013 were employees aged between 35 and 45 years (37.4%). The share of very young persons, under 25 years, was 1.2%, and the share of elderly workers, aged above 65 years 0.5%. One of the elements of ZUS operation strategy is to invest in human capital and to create the best conditions for staff to identify themselves with the institution and its goals. ZUS employees develop their skills through tertiary level education and post-graduate studies, as well as through participation in central and regional trainings, legal advisor trainings and internships organised by ZUS, as well as through participation in trainings organised by other institutions. In 2013, 125,072 participants raised their qualifications in all training forms (traditional training was attended by 47,819 participants, and e-learning courses by 77,253 participants). 50 25 0 ogółem ogółem centrala Struktura pracowników ZUS według płci (w %) ZUS staff by gender (in %) 100 86,1 75 59,9 50 40,1 25 13,9 0 45 30 15 0 56,7 56,0 42,0 42,7 19,1 1,4 3,0 1,3 ogółem centrala Struktura pracowników ZUS według wieku (w %) ZUS staff by age (in %) 60 centrala oddziały wyższe higher średnie secondary poniżej średniego below secondary kobiety women mężczyźni men oddziały 37,4 38,2 37,4 25,4 25,3 19,6 19,4 20,1 20,6 19,6 15,9 16,1 1,2 0,5 0,5 1,3 1,1 0,5 oddziały do 25 lat below 25 years 25 35 lat 25 35 years 35 50 lat 35 50 years 87,0 13,0 50 55 lat 50 55 years 55 65 lat 55 65 years powyżej 65 lat above 65 years ogółem total centrala headquarters oddziały branches Źródło: ZUS, Departament Spraw Pracowniczych Source: ZUS, Human Resources Department

20 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 21 Gospodarka finansowa ZUS ZUS financial economy Dochody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w roku 2013 (w %) Income of the Social Insurance Fund in 2013 (in %) składki contributions dotacja z budżetu państwa State budget allocation refundacja z tytułu przekazywanych składek do OFE refund in respect of transfer of contributions to OFEs środki z FRD DFR resources pozostałe dochody other income Świadczenia z systemu ubezpieczenia społecznego są finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest państwowym funduszem celowym powołanym do realizacji zadań z zakresu ubezpieczenia społecznego. Środkami FUS dysponuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Głównym źródłem dochodów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są składki na ubezpieczenia społeczne. Inne źródła dochodu tego funduszu to: dotacje z budżetu państwa (celowa i uzupełniająca), oprocentowanie rachunków bankowych FUS, środki Funduszu Rezerwy Demograficznej 1, kwoty przekazywane na świadczenia zlecone ZUS do wypłaty, odsetki od nieterminowo regulowanych zobowiązań wobec FUS. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych składa się z czterech funduszy: fundusz emerytalny, z którego finansowane są tylko świadczenia emerytalne, fundusz rentowy, z którego finansowane są renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowe, renty rodzinne, dodatki do rent i emerytur, zasiłki pogrzebowe oraz wydatki na prewencję rentową, fundusz chorobowy, z którego finansowane są świadczenia przewidziane w ramach ubezpieczenia na wypadek niezdolności do pracy z powodu choroby i macierzyństwa, fundusz wypadkowy, z którego finansowane są świadczenia przewidziane w ramach ubezpieczenia wypadkowego. 1 Fundusz Rezerwy Demograficznej jest tworzony z różnych środków, w tym przede wszystkim ze środków pozostałych na rachunku funduszu emerytalnego FUS na koniec każdego roku kalendarzowego. Jego aktywa można wykorzystać wyłącznie na uzupełnienie niedoboru w funduszu emerytalnym FUS powstałego na skutek niekorzystnych zmian demograficznych. Benefits payable from the social insurance system are financed by the Social Insurance Fund (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, FUS). The Social Insurance Fund is the special purpose public fund, established for implementation of tasks in the field of social insurance. FUS resources are administered by the Social Insurance Institution. Social insurance contributions are the main source of revenue of the Social Insurance Fund. Other sources of its income are the following: State budget allocations (special purpose and supplementary), interest on the Social Insurance Fund bank accounts, resources of the Demographic Reserve Fund 1, amounts transferred in respect of benefits that ZUS has been entrusted to pay, interest on outstanding liabilities in relation to FUS. The Social Insurance Fund is composed of four funds: old-age pension fund, which finances only retirement benefits, disability pension fund, which finances disability, training, survivors pensions, pension supplements, funeral grants and expenditure on disability pension prevention, sickness fund, which finances benefits provided under the insurance against incapacity for work due to sickness and maternity, accident fund, which finances benefits provided under the accident insurance. 1 The Demographic Reserve Fund (Fundusz Rezerwy Demograficznej, FRD) is created with various resources, including in particular the resources remaining on the account of the FUS old-age pension fund at the end of each calendar year. Its assets may be used only to cover the deficit of the FUS old-age pension fund due to unfavourable demographic changes. Źródło: ZUS, Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Source: ZUS Statistics and Actuarial Forecasts Department 21,4 Dochody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 1,5 6,2 0,1 W 2013 r. dochody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyniosły ogółem 173 529,2 mln zł. Wpływy ze składek wyniosły 122 942,0 mln zł i stanowiły 70,8% wszystkich dochodów FUS. Pozaskładkowe dochody wyniosły 50 587,2 mln zł i stanowiły 29,2% wszystkich dochodów FUS. Na pozaskładkowe dochody FUS w 2013 r. złożyły się: dotacja z budżetu państwa na uzupełnienie niedoboru środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyniosła ona 37 113,9 mln zł, co stanowiło 21,4% ogółu dochodów FUS, refundacja z tytułu przekazywanych składek do OFE wyniosła 10 728,5 mln zł, co stanowiło 6,2% ogółu dochodów FUS, środki z Funduszu Rezerwy Demograficznej przekazanie pieniędzy z FRD do FUS odbyło się na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykorzystania w 2013 r. środków Funduszu Rezerwy Demograficznej na uzupełnienie niedoboru funduszu emerytalnego wynikającego z przyczyn demograficznych; wyniosły one 2500,0 mln zł, tj. 1,5% ogółu dochodów FUS, pozostałe dochody wyniosły one 244,8 mln zł, co stanowiło 0,1% ogółu dochodów FUS. 70,8 Income of the Social Insurance Fund Total income of the Social Insurance Fund in 2013 amounted to PLN 173,529.20 million. Proceeds from contributions amounted to PLN 122,942.00 million and accounted for 70.8% of total FUS income. Non-contributory income amounted to PLN 50,587.20 million and accounted for 29.2% of total FUS income. The non-contributory FUS income in 2013 comprised: State budget allocation to cover the deficit in the Social Insurance Fund it amounted to PLN 37,113.90 million, which accounted for 21.4% of total FUS income, refund in respect of transfer of contributions to OFEs equalled PLN 10,728.50 million, which accounted for 6.2% of total FUS income, resources of the Demographic Reserve Fund money from the Demographic Reserve Fund was transferred to the Social Insurance Fund under the Regulation of the Council of Ministers on the use in 2013 of the Demographic Reserve Fund resources to supplement the old-age pension fund deficit due to demographic reasons. They amounted to PLN 2500.00 million, that is 1.5% of a total FUS income. other income amounted to PLN 244.80 million, which accounted for 0.1% of total FUS income.

22 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 23 Wydatki na świadczenia pieniężne z FUS według rodzajów funduszy za rok 2013 (w %) Expenditure on cash benefits from the Social Insurance Fund by kinds of funds for 2013 (in %) fundusz emerytalny old-age pension fund fundusz rentowy disability pension fund Źródło: ZUS, Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Source: ZUS Statistics and Actuarial Forecasts Department 24,4 7,8 Wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 2,9 64,9 fundusz chorobowy sickness fund fundusz wypadkowy accident fund Expenditure of the Social Insurance Fund Wydatki na świadczenia pieniężne krótkoterminowe i jednorazowe wyniosły 15 948,6 mln zł i stanowiły 8,8% ogółu wydatków FUS w 2013 r. Najwięcej wydano na zasiłki chorobowe (8499,2 mln zł, co stanowiło 4,6% ogółu wydatków FUS w 2013 r.). Zasiłki chorobowe to drugi pod względem wielkości wydatek FUS. Obowiązuje zasada, że pracownicy zachowują prawo do wynagrodzenia za pierwsze 33 dni niezdolności do pracy (tzw. wynagrodzenie chorobowe), a dopiero od 34. dnia tej niezdolności to świadczenie jest finansowane z FUS. W 2013 r. liczba dni absencji chorobowej wyniosła ogółem 197,0 mln, w tym liczba dni absencji finansowanej z funduszu zakładów pracy 67,0 mln, a liczba dni absencji finansowanej ze środków FUS 130,0 mln. Na działalność prewencyjną prowadzoną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydano 180,7 mln zł, co stanowiło 0,1% ogółu wydatków FUS w 2013 r. Na prewencję rentową wydano 177,1 mln zł, a na prewencję wypadkową 3,6 mln zł. Pozostałe wydatki bieżące wyniosły 3,5 mln zł, co stanowiło zaledwie 0,002% ogółu wydatków FUS w 2013 r. Wydatki związane z kosztami działalności ZUS finansowane są z odpisu na działalność Zakładu. Wyniosły one 3430,0 mln zł, tj. 1,9% ogółu wydatków FUS w 2013 r. ZUS otrzymuje ponadto refundację kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem zadań na rzecz innych podmiotów. Expenditure on cash short-term benefits and cash lump-sum benefits amounted to PLN 15,948.60 million and accounted for 8.8% of a total FUS expenditure in 2013. The largest amount of money was spent on sickness allowances (PLN 8,499.20 million, which accounted for 4.6% of the total FUS expenditure in 2013). Right after pensions, sickness allowances were the second-most important item in FUS expenditure. Employees retain the right to remuneration for the first 33 days of incapacity for work (the so called sick pay), and only from the 34th day of such incapacity, the benefit is financed by the Social Insurance Fund. In 2013, the number of days of sickness absenteeism totalled 197.00 million, which included days financed by the funds of work establishments 67.00 million and days financed by FUS 130.00 million. PLN 180.70 million were spent on prevention activities carried out by the Social Insurance Institution, which accounted for 0.1% of the total FUS expenditure in 2013. PLN 177.10 million were spent for pension prevention and PLN 3.60 million on work accident prevention. Other current expenditure amounted to PLN 3.50 million, which accounted for only 0.002% of the total FUS expenditure in 2013. Expenses related to ZUS operation are financed from deduction for ZUS operation. They amounted to PLN 3,430.00 million, which was 1.9% of the total FUS expenditure in 2013. Besides, ZUS receives reimbursement of costs incurred in connection with performance of tasks for other entities. W 2013 r. wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyniosły ogółem 183 785,8 mln zł. Na świadczenia pieniężne finansowane z FUS przeznaczono w 2013 r. środki w wysokości 180 171,6 mln zł. Świadczenia pieniężne, o których mowa, to emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne, zasiłki chorobowe, zasiłki macierzyńskie, zasiłki opiekuńcze, zasiłki pogrzebowe, zasiłki wyrównawcze, świadczenia rehabilitacyjne oraz inne świadczenia. Najpoważniejszym wydatkiem Funduszu Ubezpieczeń Społecznych były wypłaty emerytur i rent (163 892,8 mln zł, czyli 89,2% ogółu wydatków FUS w 2013 r.). Aż 68,6% spośród pobierających te świadczenia to osoby otrzymujące emerytury, 14,2% osoby otrzymujące renty z tytułu niezdolności do pracy, 17,2% osoby otrzymujące renty rodzinne. The total Social Insurance Fund expenditure in 2013 was PLN 183,785.80 million. 2013 expenditure on cash benefits financed by the Social Insurance Fund amounted to PLN 180,171.60 million. The above-mentioned cash benefits include: old-age pensions, disability pensions, survivors pensions, sickness allowances, maternity allowances, carer s allowances, funeral grants, compensatory allowances, rehabilitation benefits, etc. Pension payments formed the main item in the Social Insurance Fund expenditure (PLN 163,892.80 million, which is 89.2% of the total FUS expenditure in 2013). 68.6% of beneficiaries were recipients of old-age pensions, while recipients of pensions in respect of incapacity for work accounted for 14.2% and recipients of survivors' pensions for 17.2%.

24 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 25 Wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w 2013 r. według rodzajów Expenditure of the Social Insurance Fund in 2013 by types w mln zł in PLN million w % in % Koszty działalności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w 2013 r. Social Insurance Institution operation cost in 2013 w tys. zł in thousand PLN Wydatki ogółem Total expenditure Świadczenia pieniężne Cash benefits w tym: of which: 183 785,8 100,0 180 171,6 98,0 emerytury i renty pensions 163 892,8 91,0 zasiłki chorobowe sickness allowances 8 499,2 4,7 zasiłki macierzyńskie maternity allowances 4 308,5 2,4 zasiłki opiekuńcze carer's allowances 635,3 0,3 zasiłki pogrzebowe funeral grants 1 267,9 0,7 Koszty zasadniczej działalności Cost of core activities 4 074 452 amortyzacja amortisation and depreciation 404 666 zużycie materiałów i energii use of materials and energy 112 390 opłaty pocztowe i bankowe za przekazywane świadczenia pieniężne postal and bank charges for transfer of cash benefits 221 391 usługi obce inne niż opłaty pocztowe i bankowe external services other than postal and bank charges 677 599 podatki i opłaty taxes and fees 56 872 wynagrodzenia i świadczenia na rzecz pracowników salaries and benefits for employees 2 565 378 pozostałe koszty rodzajowe other prime costs 36 156 zasiłki wyrównawcze compensatory allowances 0,4 0,0 świadczenia rehabilitacyjne rehabilitation benefits 1 234,3 0,7 jednorazowe odszkodowania powypadkowe lump-sum post-accident compensations 313,1 0,2 pozostałe świadczenia other benefits 17,0 0,0 Wydatki na inwestycje Capital expenditure Razem Total 465 306 4 539 758 Źródło: ZUS, Departament Finansów Zakładu Source: ZUS, Finance Department Prewencja rentowa i wypadkowa Accident and pension prevention Pozostałe wydatki bieżące Other current expenditure 180,7 0,1 3,5 0,0 Odpis na działalność Zakładu Deduction for ZUS current operation Koszty działalności ZUS Ocena efektywności działania instytucji publicznej w dużej mierze opiera się na tym, jak ta instytucja prowadzi politykę finansowania swojej działalności w stosunku do zadań, które ma zrealizować. Niemożliwe jest zmierzenie efektywności przy zastosowaniu przyjętych w obszarze działalności gospodarczej miar dotyczących zysków i kosztów, więc często ocenia się 3 430,0 1,9 Źródło: ZUS, Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Source: ZUS, Statistics and Actuarial Forecasts Department ZUS operational cost Evaluation of the effectiveness of a public institution is largely based on how the institution runs its policy of financing its activities in relation to tasks to be achieved. As it is not possible to assess the performance of a public institution by means of profit and loss measures adopted in business activity, it is frequently assessed based on the share of costs in its total expenditure. ją na podstawie udziału kosztów w ogólnej kwocie wydatków danej instytucji. Wydatki te wyniosły w 2013 r. 4539,8 mln zł, z czego 3430,0 mln zł pochodziło z odpisu z FUS. Pozostałą kwotę stanowiła refundacja kosztów, jakie ZUS ponosi w związku z wykonywaniem zadań na rzecz innych podmiotów, a więc z tytułu poboru składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a także z tytułu poboru składki na OFE. Wydatki na działalność ZUS należy oceniać jako umiarkowane, szczególnie biorąc pod uwagę niezwykle szeroki zakres zadań ZUS, o których mowa w rozdziale Zadania ZUS (patrz s. 10). In 2013, the expenditure in question amounted to PLN 4,539.80 million, of which PLN 3,430.00 million covered by deduction from FUS. The remaining amount represented the reimbursement of ZUS costs incurred in connection with performance of tasks for other entities, i.e. in respect of collection of contributions to health insurance, Labour Fund, Fund of Guaranteed Employee Benefits, as well as in respect of collection of contribution to OFE. Spending on ZUS operation should be assessed as moderate, especially considering the extremely wide range of ZUS tasks referred to in the chapter ZUS tasks (see p. 10).

26 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 27 Współpraca międzynarodowa ZUS prowadzi zakrojone na dużą skalę działania o charakterze międzynarodowym. W 2013 r. w ich obręb wchodziły: współpraca z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Zabezpieczenia Społecznego (International Social Security Association ISSA), Europejską Platformą Zabezpieczenia Społecznego (European Social Insurance Platform ESIP) oraz Europejskim Stowarzyszeniem Lekarzy Orzeczników (European Union of Medicine in Assurance and Social Security EUMASS); współpraca z instytucjami Unii Europejskiej w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego; dwustronne kontakty z instytucjami zabezpieczenia społecznego w zakresie realizacji umów i porozumień o zabezpieczeniu społecznym oraz rozporządzeń wspólnotowych; uczestnictwo w konferencjach i seminariach międzynarodowych; popularyzacja zagadnień z zakresu ubezpieczeń społecznych, przede wszystkim przez organizację Dni Poradnictwa dla Polaków mieszkających i/lub pracujących za granicą. Największym wydarzeniem w działalności Międzynarodowego Stowarzyszenia Zabezpieczenia Społecznego (ISSA) w roku 2013 było Światowe Forum ISSA w Doha. ISSA zrzesza 340 instytucji ubezpieczeń społecznych ze 157 krajów świata. Prezes ZUS Zbigniew Derdziuk został ponownie wybrany na przewodniczącego Europejskiej Sieci ISSA oraz Komisji Kontroli ISSA na kolejny 3-letni okres (2014 2016). Przedstawiciele ZUS objęli również funkcje wiceprzewodniczących następujących trzech Komisji Technicznych ISSA: ds. Inwestowania Funduszy Zabezpieczenia Społecznego, ds. Organizacji, Zarządzania i Innowacji oraz ds. Analiz Statystycznych, Aktuarialnych i Finansowych. Ponadto prezes ZUS uczestniczył w posiedzeniu Biura ISSA (Genewa), a przedstawiciele ZUS brali udział w międzynarodowych konferencjach i seminariach zorganizowanych przez ISSA jako paneliści. Międzynarodowe Stowarzyszenie Zabezpieczenia Społecznego przyznało ZUS nagrodę Good Practice Award w kategorii Badanie satysfakcji klientów za zarządzanie International cooperation ZUS conducts large-scale operations of an international nature. In 2013 they included: cooperation with the International Social Security Association (ISSA), the European Social Insurance Platform (ESIP) and the European Union of Medicine in Assurance and Social Security (EUMASS); cooperation with the EU institutions in the field of social security systems coordination; bilateral contacts with social security institutions for the implementation of social security agreements and arrangements, as well as Community regulations; participation in international conferences and seminars; dissemination of issues related to social insurance, first of all through the organisation of Counselling Days for Poles living and / or working abroad. The most important event in the International Social Security Association (ISSA) activity in 2013 was the World Social Security Forum (WSSF) in Doha. ISSA brings together 340 social insurance institutions from 157 countries of the world. ZUS President Zbigniew Derdziuk was re-elected for another three-year period (2014-2016) as the Chairman of ISSA European Network and ISSA Control Commission. ZUS representatives were also appointed the vice chairpersons of the following three ISSA Technical Commissions: Investment of Social Security Fund, Organisation, Management and Innovation, and Statistical, Actuarial and Financial Studies. Besides, ZUS President participated in a meeting of ISSA Bureau (Geneva). ZUS representatives also participated, as panellists, in international conferences and seminars organised by ISSA. ZUS received the Good Practice Award from the International Social Security Association in the category of Customer satisfaction survey for Management by objectives in the social security institution and a certificate of merit for skills for Process optimisation in referrals to medical rehabilitation. From the date of Poland's accession to the EU, the Social Insurance Institution has also been cooperating with the European Social Insurance Platform (ESIP). The main przez cele w instytucji zabezpieczenia społecznego oraz za umiejętności, z wyróżnieniem specjalnym za optymalizację procesu kierowania na rehabilitację leczniczą. Od momentu przystąpienia Polski do UE Zakład Ubezpieczeń Społecznych współpracuje również z Europejską Platformą Zabezpieczenia Społecznego (ESIP). Głównym celem ESIP jest aktywizacja współpracy i wymiany doświadczeń w zakresie funkcjonowania krajowych systemów zabezpieczenia społecznego. Posiedzenia ESIP zwoływane są 4 razy w roku, a w trakcie każdego z nich odbywają się sesje Zgromadzenia Ogólnego, Komitetu Emerytalnego oraz Komitetu Rentowo-Rehabilitacyjnego. Przedstawiciel ZUS wziął udział we wszystkich tych posiedzeniach w Brukseli. W 2013 r. pełnił on funkcję wiceprzewodniczącego Komitetu Emerytalnego oraz został wybrany na członka Rady ESIP (Board of Governors). Od lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Lekarzy Orzeczników (EUMASS). EUMASS jest jedyną w Europie organizacją zrzeszającą lekarzy orzekających w instytucjach ubezpieczenia społecznego. Jej głównym celem jest ciągłe doskonalenie umiejętności lekarzy zrzeszonych w tej organizacji w zakresie oceny upośledzenia sprawności organizmu skutkującego ewentualnymi ograniczeniami wykonywania pracy. W ramach współpracy z Unią Europejską przedstawiciele ZUS uczestniczyli w pracach Komisji Technicznej działającej przy Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego. Prace te związane były z przygotowaniami do wdrożenia Wspólnotowego Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji (Electronic Exchange of Social Security Information EESSI). ZUS uczestniczył też w seminariach organizowanych przez Komisję Europejską w ramach realizacji projektu H5 National Contact Points. Pracownicy ZUS brali czynny udział w pracach grupy roboczej ds. weryfikacji uwag i przygotowania ostatecznych wersji Strukturalnych Dokumentów Elektronicznych (SEDs). W roku 2013 r. ZUS brał udział w projekcie Komisji Europejskiej IMPRO MOBIL Doskonalenie procedur gromadzenia informacji na temat mobilnych pracowników (Improving Procedures for Collecting Information on Mobile Workers). Projekt obejmował udoskonalanie procedur zbierania i przechowywania przez instytucje zabezpieczenia społecznego informacji dotyczących pracowników migrujących. Wzięły w nim udział Włochy (koordynator projektu), Polska, Rumunia i Wielka Brytania. Dwustronne kontakty z zagranicznymi instytucjami zabezpieczenia społecznego dotyczyły głównie realizacji dwustronnych porozumień o współpracy eksperckiej i wy- objective of ESIP is to promote cooperation and exchange experiences in the field of operation of the national social security systems. ESIP meetings are held four times a year. Each of them comprises sessions of the General Assembly, the Pension Insurance Policy Committee as well as the Disability and Rehabilitation Committee. A ZUS representative participated in all these sessions in Brussels. In 2013 she served as the vice chairperson of the Pension Insurance Policy Committee and was elected a member of the Board of Governors. Since February 2013, the Social Insurance Institution has been a member of the European Union of Medicine in Assurance and Social Security (EUMASS). EUMASS is the only organisation in Europe that brings together social insurance doctors. Its main objective is to ensure the ongoing skills development of doctors affiliated to the organisation in assessing physical or mental impairment resulting in possible limitations in work performance. Within the framework of cooperation with the European Union, ZUS representatives participated in meetings of the Technical Committee attached to the Administrative Commission for the Coordination of Social Security Systems. The works were connected with the preparations for the implementation of the Electronic Exchange of Social Security Information (EESSI). ZUS also participated in seminars organised by the European Commission under the Project H5NCP (National Contact Points). ZUS employees actively participated in the working group on verification of comments and preparation of final versions of the Structural Electronic Documents (SEDs). In 2013, the Social Insurance Institution participated in the European Commission's project IMPRO MOBIL Improving Procedures for Collecting Information on Mobile Workers. The project included the improvement of procedures for collecting and storing by social security institutions of information on migrant workers. Its participants included Italy (project coordinator), Poland, Romania and the United Kingdom. Bilateral relations with foreign social security institutions mainly concerned implementation of bilateral expert cooperation and agreements to exchange experiences in the field of social security. Direct contacts in the form of consultative meetings were conducted with: Hungary, Lithuania, Moldova, Germany and Russia. In addition, the Social Insurance Institution hosted delegations from: Ethiopia, Kyrgyzstan, Thailand, Ukraine and Vietnam. From the moment of Poland s accession to the European Union on 1 May 2004, ZUS international cooperation in implementation of some of bilateral conventions in the

28 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 29 mianie doświadczeń w zakresie zabezpieczenia społecznego. Bezpośrednie kontakty (w formie spotkań o charakterze konsultacyjnym) utrzymywane były z Litwą, Mołdawią, Niemcami, Rosją i Węgrami. Ponadto w ZUS gościły delegacje z Etiopii, Kirgizji, Tajlandii, Ukrainy i Wietnamu. Gdy 1 maja 2004 r. Polska przystąpiła do Unii Europejskiej, współpraca międzynarodowa ZUS w zakresie realizacji niektórych umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym z państwami członkowskimi UE została zastąpiona realizacją rozporządzeń wspólnotowych o koordynacji systemów zabezpieczenia, z wyjątkiem niektórych postanowień umów dwustronnych zawartych z Austrią i z Niemcami. Nadal obowiązują w Polsce międzynarodowe umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym zawarte z krajami byłej Jugosławii (Bośnią i Hercegowiną, Czarnogórą, Serbią, z wyjątkiem Chorwacji i Słowenii, które są członkami Unii Europejskiej) oraz z: Australią (od 1 października 2010 r.), Kanadą (od 1 października 2009 r.), z Koreą Południową (od 1 marca 2010 r.), Macedonią (od 1 lipca 2007 r.), Stanami Zjednoczonymi Ameryki (od 1 marca 2009 r.) oraz Ukrainą (od 1 stycznia 2014 r.). Ponadto Polska jest związana międzynarodowymi konwencjami i zaleceniami Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz Europejskiej Karty Społecznej Rady Europy. W 2010 r. ZUS przy współpracy z polskimi placówkami dyplomatycznymi rozwinął program Dni Poradnictwa dla Polaków mieszkających i/lub pracujących w państwach członkowskich UE. Współpraca ta została sformalizowana podpisaniem 10 kwietnia 2012 r. Deklaracji współpracy pomiędzy Ministerstwem Spraw Zagranicznych a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w zakresie wspólnych działań informacyjnych w dziedzinie zabezpieczenia społecznego dla obywateli RP przebywających za granicą. Podczas tych spotkań ZUS popularyzuje wiedzę o polskim systemie zabezpieczenia społecznego oraz o prawach i obowiązkach wynikających ze stosowania przez Polskę przepisów wspólnotowych w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Dni Poradnictwa w 2013 r. odbyły się w Austrii, Belgii, Danii, Francji, Grecji, Holandii, Irlandii, Norwegii, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i we Włoszech oraz po raz pierwszy w Kanadzie (w związku z tym, że 1 października 2009 r. weszła w życie umowa o zabezpieczeniu społecznym z Kanadą). Dni Poradnictwa dla Polaków mieszkających w Niemczech ZUS realizuje od ponad 20 lat we współpracy z niemieckimi instytucjami ubezpieczeniowymi. field of social security with EU Member States has been replaced with the implementation of Community Regulations on the coordination of the social security systems, except for some stipulations of bilateral social security conventions with Austria and Germany. Bilateral international agreements on social security concluded with the former Yugoslavia (Bosnia and Herzegovina, Montenegro, Serbia, with the exception of Croatia and Slovenia which are European Union members) still remain in force in Poland. There were also concluded bilateral agreements with: Australia (in force since 1 October 2010), with Canada (in force since 1 October 2009), with South Korea (in force since 1 March 2010), Macedonia (in force since 1 July 2007), the United States of America (in force since 1 March 2009) and Ukraine (in force since 1 January 2014). Besides, Poland is bound by international conventions and recommendations of the International Labour Organisation and the European Social Charter of the Council of Europe. In 2010, in cooperation with the Polish diplomatic posts, ZUS launched a programme: Counselling Days for Poles living and / or working in UE Member States. This cooperation was formalised by signing, on 10 April 2012, the Declaration of cooperation between the Ministry of Foreign Affairs and the Social Insurance Institution in joint information activities in the field of social security for Polish citizens residing abroad. During these meetings ZUS promotes knowledge of the Polish social security system as well as the rights and obligations arising from the application of the Community rules on coordination of social security systems by Poland. In 2013, the Counselling Days took place in Austria, Belgium, Denmark, France, Greece, Ireland, Italy, the Netherlands, Norway, Sweden, Switzerland, the United Kingdom, the United States and for the first time in Canada, as a social security agreement with Canada has come into force since 1 October 2009. Counselling Days for Poles living in Germany have been organised by ZUS for more than 20 years in cooperation with German insurance institutions. Oddziały ZUS wyznaczone do realizacji rozporządzeń wspólnotowych z zakresu koordynacji rent i emerytur ZUS branches entrusted with implementation of Community regulations in respect of pensions coordination rozpatrujący wnioski o emerytury lub renty podlegające koordynacji wspólnotowej investigating claims for old-age and disability pensions subject to Community coordination Oddział ZUS ZUS Branch 1 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w Łodzi ul. Zamenhofa 2, 90-431 Łódź The Social Insurance Institution, First Branch in Łódź ul. Zamenhofa 2, 90-431 Łódź 2 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Nowym Sączu ul. Węgierska 11, 33-300 Nowy Sącz The Social Insurance Institution, Branch in Nowy Sącz ul. Węgierska 11, 33-300 Nowy Sącz 3 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Opolu ul. Wrocławska 24, 45-701 Opole The Social Insurance Institution, Branch in Opole ul. Wrocławska 24, 45-701 Opole 4 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Szczecinie ul. Citroena 2, 70-772 Szczecin Adres do korespondencji: ul. Matejki 22, 70-530 Szczecin The Social Insurance Institution, Branch in Szczecin ul. Citroena 2, 70-772 Szczecin Address for correspondence: ul. Matejki 22, 70-530 Szczecin właściwy dla osób: posiadających wyłącznie polskie okresy ubezpieczenia, zamieszkałych w następujących państwach, zamieszkałych w Polsce lub za granicą, posiadających łączone okresy ubezpieczenia polskie i zagraniczne, w tym ostatnio przebyte w następujących państwach applicable for persons : who have completed only Polish insurance periods, resident in the following states, living in Poland or abroad, who have completed Polish and foreign insurance periods (aggregated), including recently completed in the following countries Cypr, Grecja, Hiszpania, Malta, Portugalia, Włochy Cyprus, Greece, Spain, Malta, Portugal, Italy Czechy, Słowacja Czech Republic, Slovakia Niemcy Germany Dania, Estonia, Finlandia, Islandia, Litwa, Łotwa, Norwegia, Szwecja Denmark, Estonia, Finland, Iceland, Lithuania, Latvia, Norway, Sweden

30 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Informator The Social Insurance Institution Compendium 31 5 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Tarnowie ul. Kościuszki 32, 33-100 Tarnów The Social Insurance Institution, Branch in Tarnów ul. Kościuszki 32, 33-100 Tarnów Austria, Liechtenstein, Słowenia, Węgry, Szwajcaria Austria, Liechtenstein, Slovenia, Hungary, Switzerland 3 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Rzeszowie al. Piłsudskiego 12, 35-075 Rzeszów The Social Insurance Institution, Branch in Rzeszów al. Piłsudskiego 12, 35-075 Rzeszów Ukraina Ukraine 6 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w Warszawie ul. Kasprowicza 151, 01-949 Warszawa The Social Insurance Institution, First Branch in Warsaw ul. Kasprowicza 151, 01-949 Warszawa Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Francja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Rumunia, Wielka Brytania Belgium, Bulgaria, Croatia, France, Netherlands, Ireland, Luxembourg, Romania, United Kingdom 4 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w Warszawie ul. Kasprowicza 151, 01-949 Warszawa Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS (COT) The Social Insurance Institution, First Branch in Warsaw ul. Kasprowicza 151, 01-949 Warszawa ZUS Telephone Service Centre (COT) Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Macedonia, Serbia, Stany Zjednoczone Ameryki Bosnia and Herzegovina, Montenegro, Macedonia, Serbia, United States of America Oddziały ZUS wyznaczone do realizacji umów bilateralnych o zabezpieczeniu społecznym ZUS branches entrusted with implementation of bilateral social security conventions właściwy dla osób: posiadających wyłącznie polskie okresy ubezpieczenia, zamieszkałych w następujących państwach, zamieszkałych w Polsce lub za granicą, posiadających łączone okresy ubezpieczenia polskie i zagraniczne w państwach rozpatrujący wnioski o emerytury i renty podlegające koordynacji na podstawie umów dwustronnych investigating claims for old-age and disability pensions subject to coordination under bilateral agreements applicable for persons : who have completed only Polish insurance periods, resident in the following states, living in Poland or abroad, who have completed Polish and foreign insurance periods (aggregated), including recently completed in the following countries Platforma Usług Elektronicznych ZUS ZUS Electronic Services Platform Oddział ZUS ZUS Branch 1 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w Łodzi ul. Zamenhofa 2, 90-431 Łódź Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS (COT) Kanada, Korea Południowa Canada, South Korea Założenie konta na Platformie Usług Elektronicznych ZUS umożliwia dostęp do danych zapisanych na indywidualnym koncie prowadzonym przez ZUS. Dzięki PUE można również składać przez Internet wnioski i otrzymywać odpowiedzi drogą elektroniczną. Creating an account on ZUS Electronic Services Platform allows access to data stored on an individual account kept by ZUS. PUE also makes it possible to submit claims/applications via the Internet and to receive replies by e-mail. The Social Insurance Institution, First Branch in Łódź ul. Zamenhofa 2, 90-431 Łódź ZUS Telephone Service Centre (COT) 2 Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział ZUS w Nowym Sączu ul. Węgierska 11, 33-300 Nowy Sącz Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS (COT) The Social Insurance Institution, ZUS Branch in Nowy Sącz Węgierska 11, 33-300 Nowy Sącz ZUS Telephone Service Centre (COT) Australia Australia Centrum Obsługi Telefonicznej ZUS (COT) ZUS Telephone Service Centre (COT) +48 801 400 987 +48 22 560 16 00 Skype: zus_centrum_obslugi_tel e-mail: cot@zus.pl

Opracowanie merytoryczne: Małgorzata Fluks Tłumaczenie: Grażyna Budziszewska Konsultacja i korekta językowa tekstu angielskiego: Ron Mukerji Opracowanie redakcyjne: Paulina Bieniek, Agnieszka Kostrowiecka Opracowanie graficzne, skład i łamanie: Marcin Wysocki Druk: Biuro Poligrafii, ul. Podskarbińska 25a, 03-829 Warszawa Zdjęcie na s. 7: Marcin Białek (licencja Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported) Zdjęcia na okładce: istockphoto Squaredpixel Productions Nakład: 1000 egzemplarzy Zam.: 1909/14 Compilation: Małgorzata Fluks Translation: Grażyna Budziszewska Consultation and language editing: Ron Mukerji Edited by: Paulina Bieniek, Agnieszka Kostrowiecka Layout, typesetting and formatting: Marcin Wysocki Photo on p. 5: Marcin Białek (Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported) Print: Publishing Office, Podskarbińska 25a, 03-829 Warszawa Cover photo: istockphoto: Squaredpixel Productions Edition: 1000 copies Order: 1909/14 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Współpracy Międzynarodowej ul. Szamocka 3, 5, 01-748 Warszawa tel. +48 22 667 17 71 fax +48 22 667 17 65 www.zus.pl The Social Insurance Institution International Cooperation Department ul. Szamocka 3, 5, 01-748 Warszawa tel. +48 22 667 17 71 fax +48 22 667 17 65 www.zus.pl

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ul. Szamocka 3, 5 01-748 Warszawa Polska The Social Insurance Institution ul. Szamocka 3, 5 01-748 Warszawa Poland