Operacja Ochronna krawędź : Identyfikacja naruszeń międzynarodowegoprawahumanitarnego W ciągu czterech tygodni walk pomiędzy Izraelem a palestyńskimi grupami zbrojnymi, obu stronom konfliktu postawiono mocne zarzuty łamania oraz popełnienia możliwych zbrodni wojennych 1 Do przeanalizowania oraz zidentyfikowania popełnionych zbrodni wojennych niezbędne jest przeprowadzenie niezależnego śledztwa oraz kompleksowego procesu sądowego. W związku z tym należy przeanalizować interesujące nas podstawowe reguły w zakresie prowadzenia działań wojennych. Opisane poniżej przypadki 2 opierają się jedynie na wstępnych reportach, mogą one być jednakże rozpatrywane pod kątem popełnienia zbrodni wojennych. W związku z tym, w celu pociągnięcia winnych do odpowiedzialności należy przeprowadzić wiarygodne oraz bezstronne śledztwo międzynarodowe. 1 UN human rights body to investigate claims of Israeli violations in Gaza,The Guardian (23 lipca 2014). Attacks on medical facilities and civilians add to war crime allegations, Amnesty International(21 lipca 2014). 2 Niniejsza lista nie jest bynajmniej wyczerpująca. Zawiera ona opisy najbardziej niepokojących incydentów, do których doszło podczas ostatniej rundy działań wojennych, przygotowane w oparciu o raporty wstępne. IHLResourceCentreSeptember2014
Podstawowe zasady międzynarodowego prawa humanitarnego : Strony konfliktu muszą przez cały czas respektować międzynarodowe prawo humanitarne, w szczególności mając na uwadze jego podstawowe zasady dotyczące prowadzenia działań wojennych:! Rozróżnienie: Strony konfliktu muszą rozróżniać uzasadniony cel wojskowy od cywilów oraz obiektów cywilnych. Tylko obiekty wojskowe mogą być usprawiedliwionym celem ataku 3! Proporcjonalność: Zabrania się przeprowadzenia ataku na cel wojskowy, nieproporcjonalnego w stosunku do oczekiwanej konkretnej i bezpośredniej korzyści wojskowej, który może spowodować straty i zranienia wśród ludności cywilnej oraz uszkodzenie obiektów cywilnych 4! Środki ostrożności: Należy użyć wszelkich możliwych środków mających na celu ograniczenie szkód wśród ludności cywilnej, w tym ostrzeżeń o planowanym ataku, 3 Artykuł 8 Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża (MKCK) Zwyczajowe zasady ; Artykuł 52 (2) Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949, dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół I), 8 czerwca 1977 roku "W zakresie dotyczącym obiektów, cele wojskowe ogranicza się do obiektów, które ze względu na swoją naturę, lokalizację oraz przeznaczenie skutecznie przyczyniają się do działań wojskowych oraz których częściowe lub całkowite zniszczenie, zdobycie lub unieszkodliwienie w okolicznościach występujących w danej chwili daje określoną przewagę wojskową." 4 Artykuł 14 MKCK zwyczajowe zasady. Patrz także Izraelski Podręcznik zasad wojny (2006): "Zasada proporcjonalności musi być przestrzegana. Nie można przeprowadzić ataku, jeśli skala uszkodzeń wśród ludności cywilnej może przekroczyć oczekiwane korzyści wojskowe. wyboru używanej broni oraz czasu i miejsca rozpoczęcia ataku 5 Jeżeli dysponujemy informacją o planowanym ataku, wskazująca na prawdopodobieństwo pogwałcenia którejkolwiek z zasad międzynarodowego prawa humanitarnego należy zaniechać planowanej operacji. Oprócz podstawowych zasad, istnieje kilka kluczowych punktów, o których należy pamiętać przy analizowaniu poniższych przypadków, oraz innych przykładów o podobnym charakterze:! obecność pojedynczych bojowników wśród ludności cywilnej nie wpływa na zmianę stanu cywilnego tej ludności 6. Atak, w którym nie rozróżnia się celów wojskowych od cywilnych klasyfikowany jest jako tzw. atak zmasowany 7.! według międzynarodowego prawa humanitarnego przeprowadzenie zarówno masowych jak i bezpośrednich ataków na cywilów jest ścigane jako zbrodnia wojenna 8.! Przeprowadzenie ataku nieproporcjonalnego w stosunku do osiągnięcia oczekiwanej konkretnej korzyści wojskowej, który może spowodować śmierć lub zranienie 5 Artykuł 15 MKCK, Zwyczajowe zasady 6 Praktyka odnosząca się do zasady 5 MKCK, Zwyczajowe zasady międzynarodowego prawa humanitarnego. Zobacz także Prosecutor v. Galic (ICTY, Trial Chamber, 2003) 50. W przypadku kiedy strony walczące znajdują sie na terenie obiektów cywilnych lub wśród ludności cywilnej strony konfliktu nadal są zobowiązane podstawowymi zasadami międzynarodowego prawa humanitarnego. 7 Artykuł 11, 12 MKCK Zwyczajowe zasady 8 Artykuł 156 MKCK Zwyczajowe zasady IHLResourceCentreSeptember2014
osób cywilnych i / lub zniszczenie cywilnych obiektów, jest uważany za zbrodnie wojenną.! W przypadku wątpliwości dotyczących statusu danego obiektu ( kiedy nie wiemy czy jest on używany do celów wojskowych) musi on zachować swój status cywilny i nie może być obiektem ataku 9.! Nie dostosowanie się cywilów do ostrzeżeń wzywających do opuszczenia danego miejsca, nie zmienia ich statusu chronionych osób cywilnych. Wysyłanie ostrzeżeń o planowanym ataku jest wskazane ale w żaden sposób nie zwalnia walczących stron konfliktu z obowiązków wynikających z międzynarodowego prawa humanitarnego. Sześć przykładowych przypadków: 1. Rodzina Abu Jame W niedziele 20 lipca 2014 roku dwadzieścia pięć osób zginęło podczas ataku izraelskiego wojska na dom rodziny Abu Jame. Wśród zabitych znajdowało się dziewiętnaścioro dzieci oraz pięć kobiet, w tym trzy ciężarne. Według doniesień, prawdopodobnym celem ataku był rzekomy oficer operacyjny Hamasu Ahmad SULIMAN Sahmoud, również ofiara ataku. Te same raporty twierdzą, że atak przeprowadzono bez żadnego ostrzeżenia. Powyższy przypadek jest problematyczny z kilku powodów, budzi tez poważne zastrzeżenia dotyczące przestrzegania przez Izrael fundamentalnej zasady rozróżnienia obiektów cywilnych od 9 Artykuł 6 MKCK Zwyczajowe zasady celów wojskowych. Sama obecność bojownika nie zmienia automatycznie statusu domu cywilnego na uzasadniony cel wojskowy. Nawet jeśli mielibyśmy przyjąć, że dom rodziny Abu Jame utracił swój status cywilny, co jest bardzo mało prawdopodobne w tych okolicznościach, atak ten jest bardzo niepokojący z punktu widzenia zarówno zasady proporcjonalności jak i ostrożności, biorąc pod uwagę liczbę ofiar cywilnych. Czy śmierć 24 cywilów była współmierna w stosunku do uzyskania korzyści wojskowej wynikającej z wyeliminowania jednego bojownika Hamasu? Podobnie: czy bojownik ten mógłby zostać wyeliminowany w innych okolicznościach, które nie doprowadziłyby do zranień i śmierci osób cywilnych? Znaczna liczba ataków izraelskich na obiekty cywilne zaowocowała dużą liczbą ofiar wśród cywilów. Ataki na rodziny AL- BATSH, AL-QASSAS oraz AL-NAJJAR, jak również na budynek al-dali, w którym zginęło 35 osób, w tym 18 dzieci, budzą obawy podobne do tych wynikających z ataku na rodzinę Abu Jame. Przykłady te, w połączeniu z wypowiedziami izraelskich urzędników, wskazują na systematyczny trend obrania cywilów za celu ataków. Od początku działań wojennych ponad 10.500 domów zostało zniszczonych lub poważnie uszkodzonych przez Izrael 2. Szpital Al-Aksa - personel oraz transport medyczny W dniu 21 lipca pięć osób zginęło, a siedemdziesiąt zostało rannych, podczas ostrzału szpitalu Al-Aksa przez wojska izraelskie. Według doniesień, karetki pogotowia próbowały pomoc chorym i rannym w wyniku pierwszych wybuchów, IHLResourceCentreSeptember2014
ale ciągły ostrzał uniemożliwił im dostęp do szpitala. Urzędnicy palestyńscy twierdzą, że atak nastąpił bez żadnego ostrzeżenia, a szpital znalazł się czterokrotnie pod bezpośrednim ostrzałem. Atak potępił Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża. Celowe ataki na szpitale, personel lub transport medyczny stanowią poważne naruszenie międzynarodowego prawa humanitarnego i są ścigane jako zbrodnie wojenne. Ze względu na swój humanitarny charakter okoliczności, w których placówki medyczne mogą utracić ochronę są bardzo ograniczone. 10 Międzynarodowe prawo humanitarne jest bardzo klarowne jeśli chodzi o ograniczoną naturę okoliczności, w których placówki medyczne mogą być celem ataku: Ochrona, której przedmiotem są szpitale cywilne nie wygasa, chyba że są one wykorzystywane do popełniania aktów nieprzyjaznych dla wroga. Ochrona może jednak ustać dopiero po wystosowaniu odpowiedniego ostrzeżenia i wyznaczeniu rozsądnego terminu czasowego Poza kwestią przestrzegania zasady rozróżnienia niniejsze ataki są przedmiotem dociekań dotyczących stosunku Izraela do stosowania zasad proporcjonalności oraz ostrożności. Pomimo tego, że należy zbadać każdy przypadek indywidualnie, trudno zgodzić się z założeniem, że w przypadku ataku na szpital Al-Aksa kryterium proporcjonalności zostało zachowane, mając na uwadze długoterminowe szkody wśród ludności cywilnej, ograniczoną dostępność materiałów medycznych oraz trwającą blokadę Strefy Gazy uniemożliwiającą rozwój i naprawę podstawowej infrastruktury. Ponadto, ważne jest, aby 10 Artykuł 35 MKCK Zwyczajowe zasady dokładnie określić środki ostrożności oraz ostrzeżenia wystosowane przed atakiem na infrastrukturę medyczną. 11 Co najmniej 17 szpitali oraz 7 przychodni Palestyńskiego Centrum Zdrowia zostało uszkodzonych w czasie omawianych działań wojennych. Ponadto w wyniku izraelskich ataków zginęło co najmniej 19 pracowników służby zdrowia i uszkodzono 22 ambulansy. Dwanaście z nich zostało poważnie uszkodzonych lub zniszczonych. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża potępił ataki na karetki jako poważne naruszenie międzynarodowego prawa humanitarnego. Aby zapoznać się z bardziej szczegółową analizą ochrony przyznanej szpitalom na mocy międzynarodowego prawa humanitarnego zobacz tekst Diakonia: Operacja Ochronna krawędź : Sprzęt i wyposażenie medyczne a międzynarodowe prawo humanitarne. 3. Szkoła ONZ w dzielnicy Dżabalija Co najmniej 15 osób zginęło, a ponad 100 zostało rannych w wyniku wystrzelenia izraelskich pocisków na szkołę podstawową ONZ położoną w dzielnicy Dżabalija w północnej części Strefy Gazy w dniu 30 lipca 2014 roku. Według UNRWA, pracownicy organizacji 17 razy przekazywali izraelskiemu wojsku dokładne współrzędne szkoły, włączając w to wysłanie komunikatu zaledwie kilka godzin przed izraelskim atakiem. Około 3300 osób, które straciły dach nad głową po tym jak Izrael wezwał ich do opuszczenia swoich domów, znalazło schronienie w szkole. 11 Podczas gdy okres "rozsądnego limitu czasowego" dotyczący wysyłania szpitalom ostrzeżeń związanych z nadciągającym atakiem nie został określony, musi on być na tyle długi, aby szpital mógł odpowiedzieć na bezpodstawne oskarżenia, zaprzestać bezprawnych czynów i zachować swój status jednostki chronionej, lub przenieść pacjentów szpitala w bezpieczne miejsce IHLResourceCentreSeptember2014
Biorąc pod uwagę liczbę ludności cywilnej w szkole a także mając na uwadze brak dowodów wskazujących na to, że obiektu używano do celów wojskowych, szkoła ONZ nie mogła stanowić usprawiedliwionego celu wojskowego. Atak na tego typu obiekt cywilny stanowi rażące lekceważenie zasady rozróżnienia, jednej z podstawowych zasad międzynarodowego prawa humanitarnego. Ze względu na rodzaj użytej broni bombardowanie obiektu w tym wypadku może zostać sklasyfikowane jako przeprowadzenie masowego ataku, co stanowi poważne naruszenie i jest ścigane jako zbrodnia wojenna. W trakcie omawianych działań wojennych sześć szkół ONZ pełniących funkcje schronów dla cywilów zostało bezpośrednio ostrzelanych przez Izrael. 4. Dzielnica Szadżaija Ciągłe izraelskie bombardowanie dzielnicy Szadżaija przez kilka dni spowodowało rozlegle zniszczenia, śmierć setek cywilów oraz liczne uszkodzenia obiektów cywilnych. W środę 30 lipca 3 pociski powietrzne uderzyły w bazar, gdzie ludność cywilna zaopatrywała się w środki spożywcze. W wyniku przeprowadzonego ataku siedemnaście osób zginęło, a około 200 zostało rannych. Stosowanie broni na masową skalę - w tym ostrej amunicji, artylerii oraz pocisków czołgowych - na gęsto zaludnionych obszarach miejskich stanowi naruszenie fundamentalnej zasady rozróżnienia, ponieważ broń ta nie jest w stanie skutecznie rozróżnić osób cywilnych od bojowników. W przypadku ataku na dzielnice Szadżaija należy zbadać zastosowanie przez Izrael zasad proporcjonalności oraz ostrożności. Atak na dzielnice Szadżaija nastąpił podczas zawieszenia broni 12, kiedy ze względu na trwającą przerwę w działaniach wojennych należało się spodziewać dużej liczby cywilów obecnych na bazarze. Wybór broni, czasu oraz miejsca ataku, a także ogromna liczba zabitych cywilów oraz zniszczeń, jak również rozległa dewastacja tego terenu budzą poważne obawy dotyczące przestrzegania przez Izrael trzech podstawowych zasad międzynarodowego prawa humanitarnego. Chan Junis, Khuza'a, Beit Hanoun oraz Rafah to przykłady innych dzielnic cywilnych w Gazie, które odniosły rozległe zniszczenia w wyniku izraelskich bombardowań. Ataki na te dzielnice budzą podobne obawy o przestrzeganie jak atak na dzielnicę Szadżaija Według licznych doniesień, w Rafah została w pełni wdrożona tak zwana "Dyrektywa Hannibala", zalecającą użycie siły na masowa skale w celu niedopuszczenia do uprowadzenia izraelskiego żołnierza. Wdrożenie obejmowało wykorzystanie pocisków czołgowych, artylerii oraz nalotów dywanowych na gęsto zaludnionym obszarze, co doprowadziło do śmierci ponad 130 Palestyńczyków. Atak ten ponownie wskazuje na poważne naruszenie podstawowych zasad międzynarodowego prawa humanitarnego przez Izrael. 5. Elektrownia w Gazie We wtorek 29 lipca izraelski atak powietrzny zniszczył jedyną elektrownię w Gazie, pozostawiając blisko 1,8 mln ludzi bez prądu. W wyniku ataku szpitale oraz 12 Izrael nie włączył dzielnicy Szadżaija do obszaru objętego zawieszeniem broni. Niemniej jednak, punkt dotyczący zastosowania środków ostrożności oraz czasu ataku pozostaje w mocy. IHLResourceCentreSeptember2014
inna infrastruktura cywilna, w tym oczyszczalnie ścieków oraz źródła zaopatrzenia w wodę zostały odcięte od zasilania i uzależnione od działania generatorów. Elektrownia jest obiektem natury cywilnej i jako taka nie może być celem ataku. Nawet jeśli mielibyśmy przyjąć, że poza użytkiem cywilnym elektrownia może być wykorzystywana do celów wojskowych (podwójny cel użytkowania), jest bardzo mało prawdopodobne, aby atak na jedyną działającą elektrownię mógł zostać uznany za proporcjonalny, ze względu na ogromny negatywny wpływ jaki zniszczenie elektrowni miało na ludność cywilna. Jest to szczególnie istotne w Strefie Gazy, ze względu na brak zrównoważonych alternatywnych źródeł zasilania, chroniczny brak paliwa, materiałów do naprawy oraz trwającą blokadę Strefy Gazy. Według wstępnych raportów, naprawa instalacji może potrwać co najmniej dwanaście miesięcy. Atak na elektrownię ponownie budzi wątpliwości co do przestrzegania przez Izrael podstawowych zasad. W tym przypadku, należy zadać poważne pytania w odniesieniu do poszanowania przez Izrael zasady rozróżnienia, jak również zasady proporcjonalności. Elektrownia w Strefie Gazy była już wcześniej celem izraelskiego wojska, włączając w to atak przeprowadzony w 2006 roku, uznany przez izraelską organizację B'Tselem za zbrodnie wojenną. 6. Palestyńskie ataki rakietowe Od początku obecnej rundy walk, palestyńskie grupy zbrojne wystrzeliły ponad 3500 rakiet oraz ponad 800 pocisków moździerzowych w kierunku Izraela, zabijając dwóch izraelskich cywilów oraz obywatela Tajlandii. Rozpoczęcie masowych ataków narusza podstawową zasadę rozróżnienia, sprowadza się do poważnego naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego oraz jest ścigane jako zbrodnia wojenna Ponadto palestyńskie grupy zbrojne nie mogą umiejscawiać swoich zasobów wojskowych w budynkach ONZ 13 lub w gęsto zaludnionych obszarach cywilnych ani też nie powinny przeprowadzać ataków z tych obszarów. Podstawowe zasady międzynarodowego prawa humanitarnego - Jak określić naruszenia? W każdym z przypadków wskazanych powyżej, należy zadać kluczowe pytania, które pomogą ustalić, legalność przeprowadzonych ataków. Konieczność " Jaki był pożądany cel wojskowy? " Czy istniał jakiś inny sposób zabezpieczenia przewagi wojskowej? 13 Co najmniej dwukrotnie UNRWA znalazła rakiety ukryte w nieużywanych budynkach szkolnych w Strefie Gazy. IHLResourceCentreSeptember2014
Rozróżnienie: " Czy dany obiekt stanowił uzasadniony cel wojskowy? " Jakie były pożądane korzyści militarne wynikajcie z przeprowadzonego ataku? " W jaki sposób cel wojskowy został zdefiniowany? " Czy dany cel był obiektem cywilnym, który stracił swój status ochronny? Jeśli tak, to w jaki sposób doszło do utraty statusu chronionego obiektu cywilnego? Jakie były korzyści militarne wynikajcie z przeprowadzonych działań wojskowych? " Czy istniała jakakolwiek wątpliwość co do wojskowego charakteru obranego celu? " Czy użyta bron była w stanie rozróżnić obiekty cywilne od wojskowych? Proporcjonalność " Jakie szkody wyrządził dany atak wśród ludności cywilnej? " Jakie obiekty cywilne spodziewano się uszkodzić? " Czy przewidziana szkoda okazała się nadmierna w stosunku do uzyskanej przewagi wojskowej? Ostrożność: " Czy przeprowadzono odpowiedni wywiad wojskowy przed określeniem celu? " Jakie środki ostrożności zostały podjęte w celu zminimalizowania ofiar cywilnych? Czy bazując na poprzednich doświadczeniach można stwierdzić, że były one wystarczające? " Jakie rodzaje broni użyto do przeprowadzenia ataku? Czym kierowano się przy wyborze broni? " Jakie metody zastosowano aby skutecznie ostrzec ludność cywilna? " Czy istniała możliwość zabezpieczenia przewagi wojskowej poprzez użycie innego rodzaju broni lub przeprowadzenie ataku w innym czasie / lokalizacji, co mogłoby wpłynąć na zmniejszenie ofiar cywilnych? " Czy wojsko sprawdzało czy ostrzeżenia o ataku zostały dostarczone cywilom? Jeśli tak, to w jaki sposób? " Czy zastosowano jakiekolwiek zmiany przy podejmowaniu decyzji o zastosowaniu środków ostrożności, biorąc pod uwagę liczbę zabitych cywilów oraz zniszczeń dokonanych na masową skalę? Szczegółowe pytania jakie należy zadać w przypadku przeprowadzenia ataków na personel, materiały oraz transport medyczny. " Dlaczego szpital utracił status chronionego obiektu cywilnego? " Jaki był główny cel ataku? " Jaką szkodę zamierzano wyrządzić w wyniku przeprowadzenia ataku? " Czy potencjalna korzyść wynikająca z ataku mogła zostać osiągnięta w inny sposób " Jakie ostrzeżenia wystosowano przed atakiem? IHLResourceCentreSeptember2014
" Jaki zastosowano limit czasowy? " Jaka była odpowiedź szpitala na wystosowane ostrzeżenie? " Ilu cywilów poniosło śmierć i jaka liczba obiektów cywilnych została uszkodzona w wyniku ataku? " Jakie długoterminowe szkody wśród cywilów oraz obiektów cywilnych przewidywano jako konsekwencje ataku? " Jakie skuteczne środki ostrożności zostały podjęte, aby zminimalizować szkody wśród ludności cywilnej? Sierpień 2014 Pociągniecie do odpowiedzialności: Bazując na wynikach wstępnych sprawozdań palestyńskich, izraelskich oraz międzynarodowych organizacji praw człowieka, a także sprawozdania Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża należy wyraźnie stwierdzić, że doszło do poważnych naruszeń w okresie pomiędzy 7 lipca a 5 sierpnia 2014 roku. Osoby odpowiedzialne za naruszenia, a w szczególności za popełnienie zbrodni wojennych, muszą zostać pociągnięte do odpowiedzialności. W celu rozwiązania obecnej atmosfery bezkarności i braku praworządności w Izraelu i na Okupowanym Terytorium Palestyńskim, Diakonia zaleca, aby społeczność międzynarodowa udzieliła swojego pełnego poparcia i zapewniła wiarygodność i bezstronność - Komisji Śledczej ustanowionej przez Radę Praw Człowieka ONZ. IHLResourceCentreSeptember2014