Jak poradzić sobie z agresją u buhajów?

Jak poradzić sobie z agresją u buhajów? Autor: dr hab. inż. Maciej Adamski Data: 22 lipca 2016 Szczególnym zagrożeniem w chowie bydła jest agresywne zachowanie samców. Wynika to z wielkości oraz siły tych zwierząt. Jak można sobie poradzić z agresją u buhajów? Dla bezpieczeństwa osób obsługujących zwierzęta ważna jest znajomość mowy ich ciała. Zwykle buhaje, podobnie jak i inne zwierzęta, wysyłają sygnały ostrzegawcze przed rozpoczęciem ataku. Początkowo samiec ustawia się bokiem do potencjalnego obiektu ataku i obserwuje go uważnie. Zachowanie takie ma na celu pokazanie swojej wielkości oraz odstraszenie przeciwnika. Może temu również towarzyszyć wyginanie grzbietu i energiczne ruchy głową, grzebanie ugiętymi przednimi kończynami, porykiwanie oraz oddawanie moczu. W dalszej kolejności dochodzi do natarcia. Takie zachowanie jest typowe dla ustalania hierarchii w stadzie. Podczas ataku zwierzęta uderzają w przeciwnika czołem (jeśli występują również rogami) w okolice klatki piersiowej, szczególnie łopatki. Występują również ataki frontalne. Stanowią one najsilniejszą formę uderzenia oraz najagresywniejszą formę walki. Problem pojawia się, gdy zwierzęta te przenoszą takie zachowania również na człowieka. Dorosły buhaj jest wstanie uderzyć z taką siłą, aby podrzucić dorosłego mężczyznę na wysokość nawet 30 m! Dlatego należy takie zachowania wobec ludzi eliminować. 1/9

Dla bezpieczeństwa osób obsługujących zwierzęta ważna jest znajomość mowy ich ciała. (fot. AgroFoto.pl, użytkownik: contromoderno) Ryzyko występowania agresywnego behawioru buhajów można minimalizować w okresie odchowu. Znaczenie ma zarówno sposób odchowu, jak również postępowanie z cielętami. Najważniejszą zasadą jest wychowywanie z innymi przedstawicielami tego samego gatunku. Bydło jest gatunkiem stadnym. Dlatego izolowanie buhajków od innych przedstawicieli tego samego gatunku może wzmagać niepokój zwierzęcia, jak również powodować, że zaczyna identyfikować się z człowiekiem jako członkiem stada. W rezultacie może przejawiać wobec obsługi zachowania agresywne, wynikające z chęci ustalenia hierarchii. Z tego względu obserwuje się częściej taki behawior u buhajów ras mlecznych. Cielęta takich ras są zwykle utrzymywane w kojcach indywidualnych od pierwszego dnia życia. Badania wskazują, iż ok. 75% buhajków utrzymywanych w kojcach indywidualnych przez cały okres odchowu manifestuje agresywne zachowanie wobec ludzi. Dlatego zaleca się, aby byczki takie były utrzymywane 2/9

grupowo od 6-tego tygodnia życia. Postępowanie takie pozwala zwierzętom na identyfikację z własnym gatunkiem oraz obniżenie poziomu agresji w przyszłości. Ponadto zalecane jest utrzymywanie buhajka dojrzałego rozpłodowo wraz z zasuszonymi krowami. Pozwala to na naukę funkcjonowania w stadzie oraz usystematyzowanie zachowań stadnych. Zalecane jest utrzymywanie buhajka dojrzałego rozpłodowo wraz z zasuszonymi krowami.(fot. AgroFoto.pl, użytkownik: contromoderno) Cielęta ras mięsnych utrzymywane są wraz z matkami przez cały okres odchowu, a w następnych etapach życia są utrzymywane stadnie. Dzięki takiej technologii chowu oraz predyspozycjom genetycznym (bydło mięsne jest mniej temperamentne niż mleczne) znacznie rzadziej obserwuje się agresję wśród buhajów ras mięsnych. Wśród samców bydła mięsnego zachowania agresywne wobec ludzi obserwuje się średnio u 1 5% buhajów. Aby zapobiegać agresji należy również pamiętać o naszym zachowaniu. Należy unikać głaskania i klepania po głowie, jak również zachowań 3/9

prowokacyjnych nawet wobec byczków w wieku cielęcym. Wzmacnia to u nich instynkt bodzenia, co może mieć negatywne skutki w przyszłości. Dlatego zaleca się pieszczoty w okolicach grzbietu, a nie głowy. Ponadto bardzo ważne jest również pewne, lecz spokojne zachowanie osób obsługujących. Nadmierny hałas, ostre dźwięki, krzyk oraz nadmiernie nerwowe ruchy powodują i wzmacniają niepokój zwierząt, co również może skutkować ich agresją. Rys. 1. Schemat tyczki do prowadzenia buhaja Oczywiście najlepiej jest zapobiegać temu zjawisku. Jednak co zrobić, jeśli buhaje są agresywne? Bardzo dobrym rozwiązaniem jest wpięcie pierścienia (kolczyka) nosowego. Dzięki niemu jest możliwe bezpieczne prowadzenie buhaja za pomocą metalowej tyczki o długości 1,4 m (patrz rys.1). Stosowanie kolczyka nosowego wraz z tyczką powoduje, że osoba prowadząca ma kontrolę nad ruchem buhaja i jego głową (głównym narzędziem ataku). Dzięki temu zwierzę 4/9

pokornieje i przestaje wykazywać agresję. Należy jednak pamiętać, aby zachować napięcie tyczki w trakcie prowadzenia. Nadmierne poluźnienie łańcucha tyczki może spowodować wypadnięcie haczyka mocującego z kolczyka. Ponadto nadmierne rozluźnienie spowodować może, iż buhaj szarpnie tym samym się wyrywając. Osoby obsługujące buhaje nie powinny charakteryzować się nadpobudliwością, lecz opanowaniem i stanowczością. W celu zapewnienia bezpieczeństwa tyczkę należy przymocowywać w kojcu, w którym zwierzę jest utrzymywane. Aby zwiększyć bezpieczeństwo podczas tego postępowania warto jest zainstalować w oborze tzw. zatrzaskowe drabiny paszowe. Instalowane są one przy stole paszowym (zdjęcia). Zwierzęta chcąc pobrać pokarm zmuszone są wystawić głowę przez drabinę, którą w razie potrzeby można zablokować. Blokując buhaja przy stole paszowym można zmaksymalizować bezpieczeństwo obsługi podczas zakładania tyczki, jednocześnie minimalizując stres zwierzęcia. Jednak nie wszystkie obory mają odpowiednie warunki do stosowania tego rozwiązania. Drabiny paszowe sprawdzają się przede wszystkim w oborach wolnostanowiskowych. Utrzymując buhaje na uwięzi zaleca się założenie mocnego (najlepiej skórzanego) kantara i uwiązywanie na 2 łańcuchach. Takie rozwiązanie również pozwala na stosunkowo bezpieczne zaczepianie tyczki do kółka nosowego. 5/9

celu uniknięcia agresji buhajów zaleca się powierzchnię min. 9m2 na jednego osobnika. Utrzymując buhaje uwięziowo, należy pamiętać, iż ograniczona mobilność oraz brak możliwości oddalenia się od źródła stresu (np. człowieka, źródła hałasu, itp.) może wzmagać agresję tych zwierząt. Podobnie również oddziałuje zbyt mała przestrzeń oraz nadmierna obsada w oborach wolnostanowiskowych. W celu uniknięcia agresji buhajów zaleca się powierzchnię min. 9m2 na jednego osobnika. Ważnym czynnikiem jest również żywienie. Podaż pasz o nadmiernej ilości energii może powodować wzmaganie zachowań agresywnych. Można jednak stosować dodatki paszowe obniżające niwelujące nadpobudliwość i agresję (np. tlenek magnezu). Należy mieć jednak na uwadze, iż agresja o podłożu żywieniowym może być również związana z niedostateczną podażą paszy oraz ograniczonym dostępem do wody, oraz zaburzoną gospodarką mineralną. Dlatego zawsze należy dbać o właściwe zbilansowanie dawki pokarmowej oraz stały dostęp do wody pitnej, 6/9

zwłaszcza w okresie letnim. Agresja o podłożu żywieniowym może być również związana z niedostateczną podażą paszy oraz ograniczonym dostępem do wody, oraz zaburzoną gospodarką mineralną. Źródłem agresji buhajów również może być człowiek. Niewłaściwe postępowanie i nadmierna agresja wobec zwierząt może powodować u nich stres (w tym strach) skutkujący agresją. Osoby obsługujące buhaje nie powinny charakteryzować się nadpobudliwością, lecz opanowaniem i stanowczością. Zaleca się również obsługiwanie zwierząt w stanie trzeźwości. Spożycie alkoholu sprawić może, iż człowiek zachowuje się i reaguje irracjonalnie, a dodatkowo woń alkoholu może drażnić zwierzęta. Równie ważne są reakcje na zachowania zwierząt. Nadpobudliwe i nieadekwatne reakcje człowieka przyczyniają się do zachowań agresywnych, wynikających z niepokoju połączonego z ograniczonymi możliwościami ucieczki. W celu uspokojenia buhaja stosuje się również uderzenie drągiem w część czołową głowy zwierzęcia. Metoda ta niesie ze sobą pewne ryzyko. Faktem jest, iż uderzenie w centralną część czoła zwierzęcia może powodować jego uspokojenie, jednakże ciężko o precyzję podczas takiego postępowania. Uderzając poza centralny punkt można spowodować wzmożenie agresji u danego osobnika. 7/9

Chcąc uzyskać chwilowy efekt obniżenia agresji możliwe jest skorzystanie z weterynaryjnych środków farmakologicznych. Chcąc uzyskać chwilowy efekt obniżenia agresji możliwe jest skorzystanie z weterynaryjnych środków farmakologicznych. Najczęściej wykorzystywana jest do tego celu ksylazyna. Należy jednak pamiętać, iż lek ten powinien być wykorzystywany jedynie w przypadkach szczególnych, takich jak: zabiegi weterynaryjne, czy też zabiegi pielęgnacyjne przygotowujące do wystawy (w celu zwiększenia bezpieczeństwa obsługi). Również należy mieć na uwadze, iż ksylazyna ma ograniczony czas działania oraz w niektórych przypadkach może powodować efekt odwrotny od zamierzonego. Jeśli jednak pomimo zachowania wszelkich dostępnych środków ostrożności zwierzę jest trudne do okiełznania oraz uporczywie manifestuje zachowania agresywne należy je wybrakować ze stada. 8/9

Ryzyko zachowań agresywnych buhajów najlepiej jest minimalizować od pierwszych dni życia zwierzęcia. Niezależnie od tego, z jak spokojnym zwierzęciem mamy do czynienia zależy zawsze zachować czujność. Można wyhodować bardzo spokojne buhaje, jednak zawsze należy mieć ograniczone zaufanie. Jeśli jednak pomimo zachowania wszelkich dostępnych środków ostrożności zwierzę jest trudne do okiełznania oraz uporczywie manifestuje zachowania agresywne należy je wybrakować ze stada. Szczególnie jeśli zwierzęta są rozpłodnikami, ponieważ cechy związane z agresją są wysokoodziedziczalne. Ponadto należy rozważnie dobierać obsadę zwierząt. Nie należy doprowadzać do sytuacji, w których buhaje zmuszone są do rywalizacji między sobą o samice (np. 2 buhaje na jedną grupę samic). Wzmaga to agresję zarówno między zwierzętami, jak również wobec ludzi. Bez względu na to z jakim gatunkiem zwierząt oraz jakiej płci pracujemy należy zawsze zadbać przede wszystkim o bezpieczeństwo. 9/9 Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)