Jesteśmy województwem na dorobku. To,

Szanowni Państwo! Jesteśmy województwem na dorobku. To, co dzieje się w Kujawsko-Pomorskiem od kilku lat, to wielki proces modernizacyjny, którego efekty, już w jakimś sensie odczuwalne, w pełni ocenimy dopiero za kilka lat. Nasz region jest dziś jednym wielkim placem budowy i wielkim poligonem pozytywnych przemian społecznych. Zarząd województwa, którym kieruję, postrzega swoją rolę w tym procesie przez pryzmat podstawowego w tej mierze obowiązku, którym jest dbałość, by prorozwojowe inwestowanie strumienia środków - zarówno tych budżetowych, jak i tych płynących z funduszy pomocowych Unii Europejskiej opierało się na regionalnej solidarności oraz stymulowaniu lokalnej aktywności. Czynimy i nadal musimy czynić wiele na rzecz takich rozwiązań, dzięki którym z owoców rozwoju mogą korzystać nie tylko mieszkańcy najważniejszych ośrodków, ale także mieszkańcy kujawsko-pomorskiej wsi. Wymienione tu mechanizmy są też obecne we wsparciu dla powiatu tucholskiego. Ponieważ dobrze wiemy, że najważniejszym impulsem dla gospodarki jest tu i nadal powinna być turystyka, to z myślą o niej są i w najbliższym czasie będą podejmowane najważniejsze z tych projektów. Mam tu na myśli przede wszystkim przekształcenie Borów Tucholskich w obszar przyciągający nie tylko pięknem przyrody, ale też łatwo w sensie komunikacyjnym dostępny i wyposażony we wszystko to, co jest potrzebne, by wakacyjni przybysze czuli się tu dobrze przystanie i mariny, ścieżki rowerowe, rozbudowaną i zróżnicowaną bazę noclegową, miejsca gdzie można coś zjeść i takie, w których można się cieszyć strawą duchową. Podobne znaczenie mają też przedsięwzięcia związane z przywróceniem Tucholi urody miasteczka o średniowiecznych korzeniach. Wierzę, że stolica Waszego powiatu stanie się dzięki nim urbanistyczną perełką, w której dobrze będą się czuć turyści z całej Europy. W dążeniu do pomyślności gospodarczej nie wolno nam jednak zapominać o koniecznej dbałości o właściwą jakość życia wszystkich mieszkańców. Gospodarka i jej rozwój mają bowiem sens jedynie wtedy, gdy służą ludziom poprawiając jakość życia, gdy łączą się z instrumentami pozwalającymi na korzystanie z ich dobrodziejstw i stwarzanych szans jak najszerszym grupom obywateli. Dlatego także w Tucholskiem finansujemy modernizację Szpitala Powiatowego. Dlatego także na Waszej ziemi powstają kompleksy sportowe Orlik i hale sportowe, jak te przy tucholskim Zespole Szkół oraz w Cekcynie. Dlatego także tu kładziemy nacisk na poszerzanie oferty wychowania przedszkolnego, także tej bezpłatnej, oraz nowoczesne pomoce dydaktyczne w szkołach. Mieszkańcy powiatu mogą uczestniczyć w finansowanych przez samorząd województwa bezpłatnych programach profilaktyki zdrowotnej oraz bezpłatnych kursach językowych i przedsiębiorczości. Dla najuboższych gmin także w Waszym powiecie stworzyliśmy wojewódzki Fundusz Wsparcia, za pieniądze którego zbudowano między innymi sieci kanalizacyjne i wodociągowe w Kęsowie i Kręgu oraz zmodernizowano ZOZ w Cekcynie i ulice w Gostycynie. Przed nami jeszcze wiele do zrobienia. Zróbmy to razem. Kujawsko-Pomorskie razem dla powiatu tucholskiego! Piotr Całbecki Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego Powiat tucholski w liczbach powierzchnia: 1 075 km 2 ludność: 47 622 tys. 5 gmin wiejskich 1 gmina miejsko-wiejska 69 sołectw 178 wsi przyrost naturalny: 4 promile 3 322 przedsiębiorstw łączne roczne dochody budżetów gmin: 131,9 mln zł łączne roczne wydatki budżetów gmin: 140,5 mln zł. Źródło: GUS Pieniądze dla powiatu tucholskiego Regionalny Program Operacyjny 37 826 731 zł PO Kapitał Ludzki Program Rozwoju Obszarów Wiejskich inne środki z budżetu województwa razem 11 105 576 zł 13 192 443 zł 39 713 420 zł 101 838 170 zł Kujawsko-Pomorskie w liczbach powierzchnia 18 tys. km 2 ludność: 2 067 900 144 gminy 92 gminy wiejskie 17 gmin miejskich 35 gmin miejsko-wiejskich 4 miasta na prawach powiatu 19 powiatów ziemskich przyrost naturalny 0,16 proc. 192 182 przedsiębiorstwa Źródło: GUS 2 RAZEM DLA POWIATU TUCHOLSKIEGO

W turystyce nasz potencjał! Rewitalizacja rynku w Tucholi. Powiat tucholski jest turystyczną marką. Olbrzymie połacie dziewiczych lasów, czyste jeziora i inne cuda natury od lat przyciągają turystów z całej Polski i z zagranicy. Nie da się jednak utrzymać tej renomy bez inwestycji. Z pomocą przychodzą fundusze Unii Europejskiej, dystrybuowane przez Urząd Marszałkowski. Współfinansowana z RPO WK-P rozbudowa tucholskiego szpitala. Największą turystyczną inwestycją realizowaną na terenie powiatu tucholskiego jest kompleksowy projekt rozwoju infrastruktury turystycznej Borów Tucholskich. To olbrzymie przedsięwzięcie dofinansowane zostało w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego kwotą niemal milionów złotych! Swoim zasięgiem obejmie cały powiat, a swoistą innowacją jest zawarte w ramach projektu partnerstwo, do którego przystąpiły wszystkie gminy rejonu oraz samorządy powiatowy i wojewódzki. Projekt Bory Tucholskie w labiryntach natury zakłada zagospodarowanie jedenastu jezior i ich otoczenia, przekształcenie dwóch remiz strażackich na potrzeby bazy turystycznej, budowę centrum turystyczno-kulturalnego oraz amfiteatru, utworzenie dwóch ścieżek rowerowych i drogi dojazdowej, a także pól biwakowych. www.kujawsko-pomorskie.pl 3

MODERNIZACJA DRÓG POWIAT TUCHOLSKI drogi powiatowe drogi gminne razem 3,4 mln zł 1,6 mln zł 5 mln zł Modernizacja przeprawy przed Brdę w Rudzkim Moście. Kolejnym turystycznym zadaniem jest rewitalizacja średniowiecznego układu urbanistycznego Tucholi. Dzięki dofinansowaniu w wysokości grubo ponad 3 milionów złotych serce Tucholi, Plac Wolności, zyska nową nawierzchnię, a leciwe już sieci elektryczne zostaną wymienione na nowe. Z placu zniknie odstający od charakteru zabytkowego skweru lokal gastronomiczny. Nowa restauracja powstanie w miejscu odbudowanego od podstaw średniowiecznego magazynu. Rewitalizacja placu ma się zakończyć jeszcze w tym roku. Aby do borów przyciągnąć turystów, potrzeba jednak jeszcze czegoś przede wszystkim dobrych dróg. Dlatego aż 5 milionów złotych przeznaczyliśmy na remonty dróg gminnych i powiatowych w powiecie tucholskim. Największą drogową inwestycją jest przebudowa drogi powiatowej w miejscowości Cekcyn. Roboty obejmą także przebudowę chodników, kanalizacji deszczowej i zatok autobusowych. Łącznie wsparcie projektu wyniosło pond milion złotych. W ramach naszego Regionalnego Programu Operacyjnego pokaźne środki zostały przeznaczone także na infrastrukturę ochrony zdrowia. Szpital powiatowy w Tucholi otrzymał dofinansowanie na potrzeby modernizacji i rozbudowy. Budynek szpitala jest remontowany, powstaną też dodatkowe segmenty gmachu. Zakupy specjalistycznego sprzętu w tym tomografu komputerowego, aparatów ultrasonograficznych i rentgenowskich oraz aparatury dla bloku operacyjnego i oddziału intensywnej terapii Samorząd województwa dofinansował budowę hali widowiskowo-sportowej w Tucholi. 4 RAZEM DLA POWIATU TUCHOLSKIEGO

Ulica Warszawska w Tucholi. Tucholskie uliczki pięknieją dzięki środkom unijnym.. rozpoczęto już w roku 2008. Dofinansowanie, jakie trafiło do tucholskiej placówki, wynosi 5,6 mln złotych. Powiat tucholski jego gminy, mieszkańcy i firmy jest też beneficjentem dwóch innych ważnych programów, Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Ten pierwszy jest źródłem środków, dzięki którym realizowane są projekty związane przede wszystkim ze wzrostem zatrudnienia, podnoszeniem poziomu INWESTYCJE PROW budowa kanalizacji sanitarnej w Piastoszynie i Grochowie budowa sieci wodociągowej w Piastoszynie, budowa kanalizacji sanitarnej w Suchej, przebudowa i rozbudowa gminnej oczyszczalni ścieków w Śliwicach, uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej we wsi Legbąd, budowa kanalizacji sanitarnej w Lubińsku i Brzoziu budowa świetlicy wiejskiej wraz z oświetleniem i placem zabaw w Wysokiej łącznie: 13,2 mln zł edukacji i ograniczeniem obszarów wykluczenia społecznego. Na terenie powiatu projekty tego typu dofinansowane zostały kwotą 11 mln złotych. Segment PROW, którym dysponuje samorządowa administracja województwa, to pieniądze na aktywizację wiejskich środowisk oraz na budowę i odbudowę wiejskiej przestrzeni publicznej i publicznej infrastruktury. W Tucholskiem budowana jest dzięki temu między innymi kanalizacja sanitarna w Suchej. www.kujawsko-pomorskie.pl 5

6 RAZEM DLA POWIATU TUCHOLSKIEGO

p o w i a t t u c h o l s k i www.kujawsko-pomorskie.pl 7

Kujawsko-Pomorskie dla powiatu tucholskiego Sport, edukacja, drogi, kultura to tylko niektóre spośród dziedzin wymienianych jednym tchem przez mieszkańców regionu, pytanych o newralgiczne obszary rozwoju w najbliższym otoczeniu. Wszystkie te sfery w powiecie tucholskim rozwijają się niezwykle prężnie dzięki subwencjom przekazywanym przez samorząd województwa. Ponadto zmodernizowany zostanie stadion tucholskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji, zaś w mieszkańcy Cekcyna będą już niedługo mogli realizować sportowe pasje w nowej hali. Dzięki wojewódzkiemu wsparciu powstało także jedenaście placów zabaw, dzięki którym najmłodsze dzieci ciekawie i, co najważniejsze, bezpiecznie - spędzają czas. ORLIKI Cekcyn, Śliwice, Tuchola (Pocztowa), Tuchola (Piastowska), Pruszcz, Żalno, Raciąż, Lińsk razem 2,7 mln zł Bo sport to zdrowie! O tym, że wysiłek fizyczny to najzdrowsza forma relaksu i regeneracji sił, wie chyba każdy. Wiedzą także gospodarze województwa, o czym świadczą liczne dotacje na rzecz rozbudowy infrastruktury sportowej na terenie województwa kujawsko- -pomorskiego. Od roku 2008 w powiecie tucholskim powstają nowoczesne kompleksy wielofunkcyjnych boisk sportowych Orlik, które cieszą się ogromną popularnością. Z takich obiektów korzystają już mieszkańcy Tucholi, Cekcyna i Śliwic. Na budowę bezpiecznych i nowocześnie wyposażonych boisk na terenie powiatu Urząd Marszałkowski przekazał już ponad 2,6 miliona złotych. W tym roku powstają jeszcze cztery takie boiska. Edukacja na miarę czasów Aby najmłodsi mieszkańcy naszego województwa mogli rozwijać się poprawnie, trzeba im zapewnić warunki do pogłębiania wiedzy i zainteresowań. Dlatego w naszym regionie stawiamy na wszechstronność. BEZPŁATNE PRZEDSZKOLA gmina Cekcyn dla 40 dzieci gmina Śliwice dla 88 dzieci Baza sportowa poszerzana jest również poza programem Orlik. Dzięki marszałkowskiemu wsparciu w Tucholi powstały sala gimnastyczna przy Zespole Szkół Licealnych i Technicznych (1,2 mln zł dofinansowania) oraz hala widowiskowo-sportowa (2,3 mln zł). 8 RAZEM DLA POWIATU TUCHOLSKIEGO

dziewięć placówek przedszkolnych z terenu całego województwa otrzymało zestawy komputerowe, zaprojektowane i stworzone z myślą o najmłodszych użytkownikach. To efekt współpracy samorządu województwa z IBM Polska i przystąpieniu przez nasz region do Programu Nauczania Początkowego IBM KidSmart. Takie komputery trafiły także do placówek przedszkolnych w Gostycynie i Tucholi. Do szkół w powiecie tucholskim trafi aż 82 tablic interaktywnych, z których korzystać będą uczniowie najmłodszych klas szkół podstawowych. Te nowoczesne pomoce naukowe sprawiają, że nauka staje się świetną zabawą. MARSZAŁKOWSKIE PLACE ZABAW Wysoka Białowież Cekcyn Nowy Sumin Przyrowo Łyskowo Jeleńcz Klonowo Wełpin Lińsk Śliwice Projekt Astro-bazy, polegający na utworzeniu niewielkich publicznie dostępnych obserwatoriów astronomicznych, to autorski pomysł Urzędu Marszałkowskiego. Budowa specjalnego budynku oraz zakup wyposażenia to koszt prawie 200 tysięcy złotych, z czego 65 procent zostanie sfinansowane z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Jeden z obiektów powstanie na terenie powiatu tucholskiego, w Zespole Szkół w Gostycynie. TABLICE INTERAKTYWNE W szkołach rozpoczyna gmina Cekcyn 12 tablic dla 3 szkół się też realizacja finansowanych ze środków Unii gmina Gostycyn 4 tablice dla 4 szkół gmina Kęsowo 8 tablic dla 2 szkół Europejskiej projektów gmina Lubiewo 11 tablic dla 3 szkół edukacyjnych, których gmina Śliwice 13 tablic dla 3 szkół cele to między innymi gmina Tuchola 34 tablice dla 8 szkół podniesienie wyników nauczania i zainteresowanie młodzieży naukami ścisłymi. Zakładają organizację dodatkowych zajęć oraz wprowadzanie innowacyjnych metod kształcenia. W największym z nich, projekcie indywidualizacji nauczania w szkołach podstawowych, którego celem jest pomoc placówkom we wdrażaniu programów dydaktycznych uwzględniających indywidualną pracę z dzieckiem, weźmie udział 20 szkół z powiatu tucholskiego, między innymi z Cekcyna, Raciąża oraz Śliwic. Perły architektury zasługują na naszą uwagę Od ubiegłego roku samorząd województwa realizuje program opieki nad zabytkami, przeznaczając środki finansowe na remonty konserwatorskie. Dzięki temu zaniedbane i niszczejące dotąd zabytki odzyskują dawną świetność i mogą stać się magnesem przyciągającym OCHRONA ZABYTKÓW prace w kościele św. Jakuba w Tucholi prace w kościele Podwyższenia Krzyża w Cekcynie remont kościoła w Raciążu remont kościoła i plebanii w Kęsowie prace w kościele w Dąbrówce prace w budynku klasztornym w Bysławku razem: 480 tys. zł Pamiętamy też o przedszkolakach. Dzięki rozdysponowywanym przez samorząd województwa środkom finansowym w dwóch tucholskich gminach działają bezpłatne przedszkola i ośrodki przedszkolne. Do placówek uczęszcza 128 maluchów. Dwadzieścia www.kujawsko-pomorskie.pl 9

turystów. Efekty realizacji programu widać już w powiecie tucholskim. Środki finansowe przeznaczone przez samorząd województwa na odbudowę obiektów dziedzictwa kulturowego pozwoliły między innymi na remont kościoła Świętej Trójcy w Raciążu. Raciąska parafia jest jedną z najstarszych w regionie, pierwsze wzmianki o niej pochodzą z połowy XIV wieku. Elewacyjne prace konserwatorskie objęły także neogotycki kościół Podwyższenia Krzyża w Cekcynie. FOGR NA DROGI gmina Tuchola Legbąd-Fojutowo Raciąż-Stobno Raciąż Mały Mędromierz gmina Cekcyn Cekcyn gmina Gostycyn Pruszcz Gostycyn gmina Kęsowo Kęsowo Obrowo gmina Śliwice Lińsk-Rosochatka Brzeźno Fundusz Wsparcia wyrównuje dysproporcje Przebudowa budynku Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Cekcynie to jedna z inwestycji zrealizowanych w powiecie tucholskim dzięki dofinansowaniu z Funduszu Wsparcia. Celem tego innowacyjnego instrumentu finansowego uruchomionego przez samorząd województwa jest wyrównywanie dysproporcji w rozwoju ekonomicznym poszczególnych gmin. W ramach tego programu wybudowana zostanie między innymi sieć kanalizacji sanitarnej i wodociągowej w Kręgu. Urząd Marszałkowski wsparł dotychczas realizację przedsięwzięć w powiecie tucholskim na łączną sumę 2 mln zł. razem 744 tys. zł Budowa hali sportowej w Cekcynie. Z dbałością o zdrowie Urząd Marszałkowski zdaje sobie sprawę z wartości zdrowia, toteż stara się o udoskonalanie opieki zdrowotnej. W toku są przygotowania do realizacji projektu e-zdrowie w województwie kujawsko-pomorskim, na który złożą się teleinformatyczne rozwiązania ratujące zdrowie i życie. To jedno z kluczowych przedsięwzięć Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, które obejmie swoim zasięgiem 29 placówek ochrony zdrowia w całym regionie. Program e-zdrowie oznacza sprawną diagnostykę i konsultowanie trudnych przypadków chorobowych na odległość dzięki szerokopasmowym łączom internetowym i połączonym z nimi urządzeniom diagnostycznym oraz komputerom archiwizującym dane medyczne. Do projektu włączył się Szpital Powiatowy w Tucholi. Dzięki dofinansowaniu z pozostającej w dyspozycji samorządu województwa puli środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych prace adaptacyjne przeprowadzono w Domu Pomocy Społecznej w Wysokiej. Także budynek Tucholskiego Ośrodka Kultury, w którym wybudowano podjazd dla wózków i poszerzono drzwi, został przystosowany do potrzeb niepełnosprawnych INWESTYCJE FUNDUSZU WSPARCIA przebudowa budynku Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Cekcynie 500 tys. zł budowa ulic Koślinka, Zygmunta Augusta i Ogrodowej w Gostycynie 332 tys. zł budowa drogi w Kęsowie 300 tys. zł dokumentacja do budowy kanalizacji i wodociągu w Kęsowie 165 tys. zł przebudowa stacji uzdatniania wody w Suchej 180 tys. zł przebudowa drogi w Teologu 170 tys. zł budowę kanalizacji i wodociągu w miejscowości Kręgu 400 tys. zł. razem: 2 mln zł 10 RAZEM DLA POWIATU TUCHOLSKIEGO

Na rzecz środowiska Właściwa gospodarka wodna i dbałość o środowisko są niezwykle ważne dla przepełnionego naturalnym bogactwem Borów Tucholskich powiatu tucholskiego. Bory są jednym z największych kompleksów leśnych w Polsce. Oprócz przeważającej w drzewostanie sosny występują tu dęby, graby, osiki, brzozy, cisy, a w bogatym poszyciu obfitość grzybów i jagód. W Borach Tucholskich zachowały się również fragmenty pierwotnej puszczy, stanowiska reliktowych roślin, rzadkich już w Polsce gatunków ptaków i zwierząt. Ochrona tych skarbów przez negatywnymi skutkami urbanizacji i działalności człowieka jest w ostatnim czasie możliwa między innymi dzięki rozdysponowywanym przez Urząd Marszałkowski pieniądzom Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. WSPARCIE WFOŚIGW budowa wodociągu w gminie Cekcyn zakup samochodu ratowniczego dla OSP w Gostycynie termomodernizacja w Zespole Szkół w Kęsowie budowa wodociągu i kanalizacji w Piastoszynie i Grochowie budowa wodociągu w Bruchniewie i Lubiewie, budowa kanalizacji w Klonowie rozbudowa oczyszczalni ścieków w Bysławiu budowa kanalizacji i przebudowa oczyszczalni w Śliwicach budowa sieci kanalizacji w Rosochatce budowa kanalizacji deszczowej w Śliwicach modernizacja stacji uzdatniania wody w Pruszczu przebudowa hydroforni w Bagienicy Ważną rolę w dystrybuowaniu takich środków spełnia też Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarski Wodnej. Jego wsparcie pozwoliło między innymi na budowę sieci wodociągowej w gminie Cekcyn oraz na termomodernizacje szkół w rejonie Tucholi. Dni Borów Tucholskich. Iwona Kozłowska radna województwa: W powiecie tucholskim zmienia się wiele i to doskonale widzą wszyscy mieszkańcy, bo nasze wsparcie trafiło i nadal trafia do każdej najmniejszej nawet miejscowości. Powstają nowe place zabaw, świetlice wiejskie, chodniki, miejsca rekreacji czy też drogi. Cieszą mnie projekty, które mają podnieść atrakcyjność turystyczną Borów Tucholskich, dzięki nim mamy większe szansę na powstanie miejsc gdzie każdy będzie chciał przyjechać, a potem wracać. Dziękuję wszystkim mieszkańcom i samorządowcom z powiatu tucholskiego za współpracę i pomoc. WSPARCIE DLA OCHOTNICZEJ STRAŻY POŻARNEJ 72 tys. zł Andrzej Kobiak radny województwa: Trudno nie zauważyć, że w powiecie tucholskim wiele się w minionym czteroleciu w sensie inwestycyjnym działo. Najważniejszymi w mojej ocenie przedsięwzięciami są wszystkie te, które pozwalają planować przyszłość rejonu jako terenów turystycznych i służących rekreacji. Stąd na pierwszym miejscu postawiłbym budowę hal sportowych w Tucholi i Cekcynie oraz rewitalizację tucholskiego rynku, a także wszystkie inwestycje drogowe. Cieszę się, że ofertę turystyczną mogą uzupełniać dobrze zorganizowane imprezy typu festiwalowego, mam tu na myśli przede wszystkim Dni Borów Tucholskich i Festiwal Pieśni Religijnej. To dobrze, że znajdują się pieniądze na takie wydarzenia. Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Pl. Teatralny 2, 87-100 Toruń tel.: +48 56 621 82 55, fax: +48 56 621 85 21 www.kujawsko-pomorskie.pl fot. Wojtek Szabelski/ /freeprerss.pl Piotr Ulanowski/freepress.pl www.kujawsko-pomorskie.pl 11