NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA OBSZARU 1.1 TYP 1.2 KOD OBSZARU 1.3 DATA OPRACOWANIA 1.4 DATA AKTUALIZACJI K PLH120001 2001-05-17 2007-01-17 1.5 POWIĄZANIA Z INNYMI OBSZARAMI NATURA 2000 J PLB120011 1.6 INSTYTUCJA LUB OSOBA ZBIERAJĄCA INFORMACJE Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków; T. Lamorski, Babiogórski Park Narodowy; Zakład Ornitologii PAN, Gdańsk; Departament Ochrony Przyrody MŚ (p. 4.3, 6.1); TECHMEX SA Bielsko- Biała (GIS data statistics). 1.7 NAZWA OBSZARU Babia Góra 1.8 WSKAZANIE I ZAKLASYFIKOWANIE OBSZARU DATA ZAPROPONOWANIA JAKO OZW 2004-04-15 DATA ZAKLASYFIKOWANIA JAKO OSO DATA ZATWIERDZENIA JAKO OZW DATA ZATWIERDZENIA JAKO SOO
2. POŁOŻENIE OBSZARU 2.1 POŁOŻENIE CENTRALNEGO PUNKTU OBSZARU DŁUGOŚĆ GEOGRAFICZNA SZEROKOŚĆ GEOGRAFICZNA E 19 31 47 N 49 35 16 2.2 POWIERZCHNIA (ha) 2.3 DŁUGOŚĆ OBSZARU (km) 3350,43 2.4 WYSOKOŚĆ (m n.p.m) MINIMALNA MAKSYMALNA ŚREDNIA 700 1725 1000 2.5 REGION ADMINISTRACYJNY (NUTS) KOD NAZWA REGIONU % PL062 Nowosądecki 100 2.6 REGION BIOGEOGRAFICZNY Alpejski 2
3. INFORMACJA PRZYRODNICZA 3.1. TYPY SIEDLISK ZNAJDUJĄCYCH SIĘ NA TERENIE OBSZARU NATURA 2000 ORAZ OCENA ZNACZENIA OBSZARU DLA TYCH SIEDLISK 3.1.a Typy siedlisk wymienione w Załączniku I Kod Nazwa siedliska % pokrycia Stopień reprez. Względna pow. Stan zach. Ocena ogólna 4060 Wysokogórskie borówczyska bażynowe (Empetro- 0,20 A C A A Vaccinietum) 4070 Zarośla kosodrzewiny (Pinetum mugo) 8,50 A B A A 4080 Subalpejskie zarośla wierzbowe wierzby lapońskiej lub 0,03 A A A A śląskiej (Salicetum lapponum, Salicetum silesiacae) 6150 Wysokogórskie murawy acidofilne (Juncion trifidi) i 1,20 A B A A bezwapienne wyleżyska śnieżne (Salicion herbaceae) 6170 Nawapienne murawy wysokogórskie (Seslerion tatrae) i 0,05 A C A A wyleżyska śnieżne (Arabidion coeruleae) 6230 Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty 0,60 B C C C bogate florystycznie) 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla 0,35 A C A A nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie 1,00 C C B C (Arrhenatherion elatioris) 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z 0,01 B C B C roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze 0,02 B C B C młak, turzycowisk i mechowisk 8110 Piargi i gołoborza krzemianowe 0,01 A C A A 9110 Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) 2,50 A C A A 9130 Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-fagenion, Galio 37,50 A C A A odorati-fagenion) 9140 Górskie jaworzyny ziołoroślowe (Aceri-Fagetum) 0,70 A A A A 9180 Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach 0,60 A C A A (Tilio plathyphyllis-acerion pseudoplatani) 91D0 Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-betuletum 0,14 A C A A pubescentis, Vaccinio uliginosi-pinetum, Pino mugo- Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne) 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 0,12 A C A A (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) 9410 Górskie bory świerkowe (Piceion abietis część - zbiorowiska górskie) 34,60 A B A A 3.1.b Pozostałe typy siedlisk Kod % Pokrycia 3.2 Gatunki, których dotyczy Artykuł 4 Dyrektywy Rady 79/409/EWG i gatunki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz ocena znaczenia obszaru dla tych gatunków 3.2.a Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna A030 Ciconia nigra (bocian czarny) 1-2p D A104 Bonasa bonasia (jarząbek) 58-80m D A108 Tetrao urogallus (głuszec) P D A215 Bubo bubo (puchacz) 1p D A217 Glaucidium passerinum (sóweczka) 4-7p D A220 Strix uralensis (puszczyk uralski) 1-2p D A223 Aegolius funereus (włochatka) 1-3p D A229 Alcedo atthis (zimorodek) 0-2p D A234 Picus canus (dzięcioł zielonosiwy) P D A236 Dryocopus martius (dzięcioł czarny) 10-15p D 3
A239 Dendrocopos leucotos (dzięcioł 1-3p D białogrzbiety) A241 Picoides tridactylus (dzięcioł P D trójpalczasty) A246 Lullula arborea (lerka) P D A320 Ficedula parva (muchołówka mała) 20-30p D A338 Lanius collurio (gąsiorek) 5-10p D A409 Tetrao tetrix tetrix (cietrzew (tetrix)) 11-15p D 3.2.b Regularnie występujące Ptaki Migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna A267 Prunella collaris (płochacz halny) c.20p D 3.2.c Ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna 1352 Canis lupus (wilk) P D 1354 Ursus arctos (niedźwiedź brunatny) P D 1355 Lutra lutra (wydra) P D 1361 Lynx lynx (ryś) P C B C B 2612 Microtus tatricus (darniówka tatrzańska) P C A A B 3.2.d Płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna 1193 Bombina variegata (kumak górski) P 3.2.e Ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna 3.2.f Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG OS. MIGRUJĄCA Populacja St zach. Izolacja Ogólnie Rozrodcza Zimująca Przelotna 4014 Carabus variolosus (biegacz urozmaicony) 4024 Pseudogaurotina excellens (sichrawa karpacka) P C B C B P A B A A 3.2.g Rośliny wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG Populacja Populacja St zach. Izolacja Ogólnie 4109 Aconitum firmum ssp. moravicum P A A C A 3.3 Inne ważne gatunki zwierząt i roślin 4
PTAKI Populacja Motywacja SSAKI Populacja Capreolus capreolus P C Cervus elaphus P C Dryomys nitedula P A Eliomys quercinus P A Eptesicus nilssonii P A Lepus capensis P C Martes foina P C Martes martes P C Meles meles P C Mustela nivalis P C Mustela putorius P C Myotis mystacinus P C Myotis nattereri P C Neomys fodiens P C Sorex alpinus P C PŁAZY I GADY Populacja Anguis fragilis P C Bufo bufo P C Lacerta vivipara P C Natrix natrix P C Rana temporaria P C Salamandra salamandra P C Triturus alpestris P C Vipera berus P C Motywacja Motywacja RYBY Populacja Motywacja BEZKRĘGOWCE Populacja Motywacja ROŚLINY Populacja Anemone narcissiflora P D Aruncus dioicus P D Blechnum spicant P D Carlina acaulis P D Cerastium alpinum subsp P B babiogorense Coeloglossum viride P A Corallorhiza trifida P A Daphne mezereum P D Diphasium alpinum P D Diphasium issleri P A Doronicum austriacum P D Epipactis helleborine P D Epipactis palustris P A Epipogium aphyllum P A Galanthus nivalis P C Motywacja 5
Galium odoratum P D Gentiana asclepiadea P D Gentiana cruciata P D Gentiana punctata P D Gentianella amarella P A Gentianella ciliata P D Goodyera repens P D Gymnadenia conopsea P D Huperzia selago P D Laserpitium archangelica P A Lilium martagon P D Listera cordata P D Listera ovata P D Lycopodium clavatum P C Microstylis monophyllos P A Neottia nidus-avis P D Orchis mascula P A Phyteuma orbiculare P D Pinus mugo P D Platanthera bifolia P D Primula elatior P D Pseudorchis albida P D Traunsteinera globosa P D Veratrum lobelianum P D 6
4.1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU 4. OPIS OBSZARU Klasy siedlisk % pokrycia lasy iglaste 51,00 % lasy liściaste 7,00 % lasy mieszane 40,00 % łąki i pastwiska 0,00 % tereny rolnicze z dużym udziałem elementów naturalnych 0,00 % wrzosowiska, zarośla 2,00 % złożone systemy upraw i działek 0,00 % Suma pokrycia siedlisk 100,00 % OPIS OBSZARU Masyw Babiej Góry jest najwyższym pasmem górskim Beskidu Wysokiego. Zbudowane jest ono z fliszu karpackiego, w którego skład wchodzą głównie piaskowce, łupki i margle. Północne stoki masywu, powstałe w wyniku procesów osuwiskowych, są bardzo strome i charakteryzują się znacznie bardziej urozmaiconą rzeźbą niż łagodne stoki południowe. Grzbiet jest obszarem wododziałowym pomiędzy zlewnią Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego. Spośród innych, niższych pasm Beskidów, Babia Góra wyróżnia się typową dla wysokich gór strefowością klimatyczno-roślinną oraz obecnością piętra kosodrzewiny. Lasy zajmują ok. 90% obszaru. W drzewostanach dominuje: świerk, jodła i buk. Bory jodłowo-świerkowe, które tylko w niewielkim stopniu były niegdyś użytkowane gospodarczo, zachowały pierwotny charakter. Ponad granicą lasu występują zarośla kosodrzewiny, a leżące powyżej szczytowe partie masywu pokryte są skalnymi rumowiskami. 4.2 WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE Obszar ważny dla zachowania bioróżnorodności. Stwierdzono tu występowanie 18 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Wśród nich szczególnie cenne zbiorowiska leśne i muraw wysokogórskich (wśród nich jedyne miejsca występowania podtypu 6170-4). Znajduje się tu także jedno z 2 stanowisk zarośli kosodrzewiny na terenie Beskidów. Ostoja odznacza się bogatą florą (ok. 925 gat. roślin naczyniowych), a wśród niej występuje wiele gatunków rzadkich i zagrożonych oraz prawnie chronionych. Najcenniejszymi roślinami naczyniowymi są: okrzyn jeleni Laserpitium archangelica, który na Babiej Górze ma swoje jedyne stanowisko w Polsce i rogownica alpejska Cerastium alpinum ssp. babiogorense, takson endemiczny dla Babiej Góry. Jest to także jedno z 4 stanowisk w Polsce tojadu morawskiego i jeden z 4 rejonów występowania tocji karpackiej. Ponadto jest to jedno z 3 miejsc występowania w Polsce karpackiego endemitu - darniówki tatrzańskiej i jedno z 3 miejsc występowania sichrawy karpackiej (i jedyne potwierdzone w ostatnich latach). Z terenu ostoi podano już ok. 2500 gatunków bezkręgowców. Bogata jest koleopterofauna (ok. 1500 udokumentowanych gatunków) z kilkunastoma gatunkami prawnie chronionymi, w tym biegaczem urozmaiconym Carabus variolosus. Interesujące gatunki zanotowano też wśród skąposzczetów Oligocheta (np. dżdżownica subalpejska) i niesporczaków Tardigrada ( np. Echiniscus lapponicus). W masywie Babiej Góry występowała ongiś nadobnica alpejska - gatunek priorytetowy z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG; zachowały się jej siedliska, więc jest możliwa restytucja. Stałym elementem fauny Babiej Góry jest ryś (w ostatnich latach regularnie obserwowane są 2 samice z młodymi i 1 dorosły samiec). Obszar ma również duże znaczenie dla ochrony ptaków. Gatunki wymienione w p. 3.3. z motywacją D to gatunki prawnie chronione w Polsce. 4.3 ZAGROŻENIA Podstawowe zagrożenia tego obszaru to transgraniczne zanieczyszczenie powietrza, pozbywanie się odpadów z gospodarstw domowych. 7
4.4 STATUS OCHRONY Obszar obejmuje niemal całą powierzchnię Babiogórskiego Parku Narodowego (3 394 ha; powołany w 1954 r., a następnie powiększony w 1995 r.), z wyłączeniem niewielkich enklaw, znajdujących się poza głównym masywem Babiej Góry. Część obszaru stanowi Rezerwat Biosfery (1 734 ha; 1977). 4.5 STRUKTURA WŁASNOŚCI W części (90%) własność Skarbu Państwa, a w części (10%) własność prywatna. 4.6 DOKUMENTACJA ŹRÓDŁA DANYCH Bocheński Z. M., Tomek T. 1998 Operat Ochrony fauny Babiogórskiego Parku Narodowego, Ptaki Aves. Kraków. Msc. Głowaciński Z. (red.). 2001 Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa. Gromadzki M., Dyrcz A., Głowaciński Z., Wieloch M. 1994 Ostoje ptaków w Polsce. OTOP, Bibl. Monitor. Środ., Gdańsk. Gromadzki M., Gromadzka J., Sikora A., Wieloch M. 2002 Wielkość populacji i trendy liczebności wybranych gatunków ptaków lęgowych w Polsce w latach 1991-2002. ZO PAN, Gdańsk. Msc. Kieś B. 1991 Bird community in a natural beech wood of the lower mountain forest zone of Mt. Babia Góra. Acta Zool. Cracov. 34(2): 519-533. Walczak W., Radziejowski J., Smogorzewska M., Sienkiewicz J., Gacka-Grzesikiewicz E., Pisarski Z. 2001 Obszary chronione w Polsce. IOŚ, Warszawa. Wyd. 3. 4.7 HISTORIA DATA KOD OPIS 8
5. STATUS OCHRONY OBSZARU ORAZ POWIĄZANIA Z OSTOJAMI CORINE BIOTOPES 5.1 DESYGNOWANIE FORMY OCHRONY NA POZIOMIE KRAJOWYM I REGIONALNYM KOD % POKRYCIA PL01 100,1 5.2 POWIĄZANIE OPISANEGO OBSZARU Z INNYMI TERENAMI a) desygnowanymi na poziomie krajowym lub regionalnym KOD FORMY OCHRONY NAZWA OBSZARU TYP RELACJI % POKRYCIA PL01 Babiogórski Park Narodowy - 100,1 b) desygnowanymi na poziomie międzynarodowym KOD FORMY OCHRONY NAZWA OBSZARU TYP RELACJI % POKRYCIA IN03 Babiogórski Park Narodowy + 51,8 5.3 POWIĄZANIA OPISANEGO OBSZARU Z OSTOJAMI CORINE BIOTOPES KOD CORINE TYP RELACJI % POKRYCIA G0K100301-100,1 9
6. DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA NA TERENIE OBSZARU I W JEGO OTOCZENIU I INNE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA TEN OBSZAR 6.1 GŁÓWNE CZYNNIKI I RODZAJE DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA ORAZ PROCENT POWIERZCHNI OBSZARU IM PODLEGAJĄCY Wpływy i działalność na terenie obszaru kod Nazwa intensywność % obszaru wpływ 141 Zarzucenie pasterstwa C - 160 Gospodarka leśna ogólnie C 0 421 Pozbywanie się odpadów z gospodarstw domowych C - 501 Ścieżki, szlaki piesze, szlaki rowerowe C 0 600 Infrastruktura sportowa i rekreacyjna C 0 702 Zanieczyszczenie powietrza C - 943 Zapadnięcie się terenu, osuwisko B - Wpływy i działalność wokół obszaru kod Nazwa intensywność % obszaru wpływ 6.2 ZARZĄDZANIE OBSZAREM SPRAWUJĄCY NADZÓR (INSTYTUCJA LUB OSOBA) ZARZĄDZANIE OBSZAREM I PLANY 10
Mapy fizyczne obszaru 7. MAPY OBSZARU Numer mapy Skala Projekcja Opis M-34-087-B 1 : 50000 PUWG 1992 Yes M-34-088-A 1 : 50000 PUWG 1992 Yes Zdjęcia lotnicze obszaru Numer Obszar Temat Data 11
8. ZDJĘCIA OBSZARU Numer Obszar Temat Autor Data 12