Natura Joanna Zalewska-Gałosz, Instytut Botaniki UJ. Fot. M. Scelina

Transkrypt

1 Natura 2000 Joanna Zalewska-Gałosz, Instytut Botaniki UJ Fot. M. Scelina 1

2 Co to jest sieć Natura 2000? Główne narzędzie ochrony różnorodności biologicznej na terytorium Wspólnoty Europejskiej i obowiązek państw członkowskich UE Celem utworzenia sieci jest zachowanie (lub odtworzenie) siedlisk i gatunków znaczących dla przyrody UE i zagrożonych w skali Europy, a także zapewnienie spójności sieci N2000 w celu utrzymania migracji, rozprzestrzeniania i wymiany genetycznej gatunków. Gatunki i siedliska dla których należy wyznaczyć obszary Natura 2000 są wymienione w załącznikach dwóch dyrektyw: ptasiej i siedliskowej Obszar ochrony nie równa się obszarowi chronionemu 2

3 sieć Natura 2000 W obszarze ochrony sieci Natura 2000 chronione są wyłącznie gatunki i siedliska wymienione w załącznikach dyrektywy ptasiej i siedliskowej (tzw. przedmioty ochrony obszaru N2000) Na pozostałych obszarach chronionych obszarowo ochronie podlega całość ekosystemów i gatunków je budujących Na obszarach Natura 2000 możliwe jest realizowanie różnorodnych inwestycji pod warunkiem, że nie wpływają one negatywnie na przedmioty ochrony Próba pogodzenia ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków z gospodarczym użytkowaniem terenu, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju 3

4 Kontekst europejski Jedna wspólna lista gatunków i siedlisk przyrodniczych zagrożonych w skali Europy W Polsce gatunki te są zarówno rzadkie (świstak) Jak i pospolite (bocian biały, bóbr europejski) ale zagrożone w skali Europy 4

5 5

6 Natura 2000 w Europie obszarów 18,16% pow. UE 6

7 Natura 2000 regiony biogeograficzne 7

8 Obszary N2000 w Europie Słowenia 36 % Bułgaria 34 % Chorwacja 34,8 % Hiszpania 27 % Portugalia 20 % Polska 19, 58 % Holandia 14 % Dania 9 % Wielka Brytania 9 % Źródło: Barometr Natura 2000, styczeń

9 Aktualny stan wdrażania sieci Natura 2000 w Polsce 138 OSO Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków ang. SPA - Special Protection Area kod obszaru PLB 840 SOO Specjalnych Obszarów Ochrony Siedlisk ang. SAC Special Areas of Conservation kod obszaru PLH 7 obszarów łącznych ptasich i habitatowych (OSO+SOO) kod obszaru PLC Łącznie 985 obszarów kraju ponad km kw. blisko 20 % powierzchni 9

10 Cele ochrony w sieci Natura 2000 Utrzymanie gatunków i siedlisk dla których wyznaczony został obszar N2000 w stanie właściwym (FV) dla gatunków: zachowanie takiej liczebności populacji, która gwarantuje jej trwałość przez długi czas zachowanie naturalnego zasięgu gatunku i niezbędnej powierzchni wymaganych przez niego siedlisk. dla siedlisk: ich naturalny zasięg nie może ulec zmniejszeniu i zachowana musi zostać ich specyficzna struktura i funkcje oraz właściwy stan typowych dla nich gatunków. 10

11 Przedmioty ochrony w sieci Natura 2000 gatunki i siedliska, dla ochrony których tworzy się obszary Natura 2000 określone są w dyrektywach ptasiej i siedliskowej O tym, które z nich są przedmiotami ochrony w danym obszarze Natura 2000 decydują kryteria, np. wielkość populacji względem populacji krajowej znaczące zasoby (ocena ogólna A, B lub C) 11

12 Przedmioty ochrony ptaki Załącznik 1 dyrektywy ptasiej lista 182 gatunków ptaków, które powinny być chronione, poprzez ochronę ich siedlisk orzeł przedni, orlik krzykliwy, orlik grubodzioby, głuszec, sokół wędrowny, ślepowron, pomurnik, puchacz pustułka, derkacz, żuraw, bocian biały, czajka, kormoran, łyska, krzyżówka Wśród ptaków nie wyróżnia się gatunków priorytetowych. 12

13 Przedmioty ochrony rośliny i zwierzęta Załącznik 2 dyrektywy siedliskowej (habitatowej) priorytetowe gatunki występujące w Polsce to np.: rośliny dzwonek karkonoski, dzwonek piłkowany, gnidosz sudecki, goryczuszka czeska, goździk lśniący, przytulia sudecka, pszonak pieniński, sasanka słowacka, sierpik różnolistny, warzucha polska, warzucha tatrzańska ssaki kozica, niedźwiedź brunatny, suseł perełkowany, świstak, wilk, żubr ryby strzebla błotna 13

14 Przedmioty ochrony siedliska Załącznik 1 dyrektywy siedliskowej (habitatowej) Wybrane siedliska priorytetowe: zalewy i jeziora przymorskie (laguny), nadmorskie wydmy szare, nadmorskie wrzosowiska bażynowe ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe murawy kserotermiczne i ciepłolubne murawy - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków, torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe), torfowiska nakredowe, jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach 91D0 - bory i lasy bagienne i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne 91E0 - łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, olsy źródliskowe, 91IO - ciepłolubne dąbrowy 14

15 Informacje na temat gatunków i siedlisk naturowych Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 podręcznik metodyczny Zawierają informacje na temat biologii, wymagań środowiskowych, przyczyn zagrożenia siedlisk i gatunków chronionych siecią Natura 2000, a także sposobu ich ochrony. Tom 1. Siedliska morskie i przybrzeżne, nadmorskie i śródlądowe solniska i wydmy Tom 2. Wody słodkie i torfowiska Tom 3. Murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla Tom 4. Ściany, piargi, rumowiska skalne i jaskinie Tom 5. Lasy i bory Tom 6. Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków) Tom 7. Ptaki (Część I) Tom 8. Ptaki (Część II) Tom 9. Gatunki roślin Dostęp do treści podręczników znajduje się na stronie: 15

16 Standardowy Formularz Danych Każdy obszar Natura 2000 posiada tzw. Standardowy Formularz Danych (SDF), w którym zawarte są wszystkie najważniejsze informacje: dane identyfikujące obszar (nazwa, kod) informacje przyrodnicze o gatunkach i siedliskach występujących na jego terenie. SDF dostępne na na stronach: natura2000.gdos.gov.pl, a także 16

17 SDF 17

18 Standardowy Formularz Danych Czytając SDF, kluczowa jest ocena ogólna dla gatunku czy siedliska naturowego. Wartościuje ona obszar pod kątem jego znaczenia dla ochrony danego siedliska czy gatunku w kraju. Poszczególne litery oznaczają, że ocena ogólna jest: A: doskonała B: dobra C: znacząca D: nieznacząca 18

19 SDF 19

20 Zarządzanie siecią Natura 2000 Każdy obszar Natura 2000 posiada inny charakter indywidualny sposób zarządzania 20

21 Zarządzanie siecią Natura 2000 Odbywa się w oparciu o Plan Zadań Ochronnych lub Plan Ochrony 21

22 Plan zadań ochronnych zawiera: 1. Opis granic obszaru i mapę obszaru Natura Identyfikację istniejących i potencjalnych zagrożeń 3. Cele działań ochronnych 4. Określenie działań ochronnych ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie a) Ochrona czynna b) Monitoring stanu przedmiotów ochrony oraz realizacji celów c) Uzupełnienia stanu wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich ochrony 5. Wskazania do zmian w istniejących studiach, planach zagospodarowania przestrzennego gminy, morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej 6. Wskazania terminu sporządzenia, w razie potrzeby, planu ochrony dla części lub całości obszaru 22

23 Obszar N2000 PLH Czerna 23

24 Obszar N2000 PLH Czerna buczyna Fot. M. Scelina 24

25 Obszar N2000 PLH Czerna Podkowiec mały Rhinolophus hipposideros Fot. R. Szkudlarek 25

26 Obszar N2000 PLH Czerna Przedmioty ochrony: 9130 Żyzna buczyna (Dentario glandulosae-fagenion) 9110 Kwaśna buczyna (Luzulo-Fagenion) 1303 Podkowiec mały Rhinolophus hipposideros Zidentyfikowane zagrożenia: G05.01 Wydeptywanie, nadmierne użytkowanie K02.04 Zakwaszenie (naturalne) B02.04 Usuwanie martwych i umierających drzew K04.01 Konkurencja (obecność sosny) B03 Eksploatacja lasu bez odnawiania czy naturalnego odrastania E06.02 Odbudowa, remont budynków 26

27 Dziękuję za uwagę 27