AUTOREFERAT. Dr n. med. Hubert Wolski

Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Oddział Ginekologiczno-Położniczy Podhalański Szpital Specjalistyczny w Nowym Targu AUTOREFERAT Dr n. med. Hubert Wolski Poznań 2016 1

1. Imię i nazwisko: Hubert Wolski Urodziłem się 30. października 1962 roku w Nowym Targu. Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego im. Seweryna Goszczyńskiego w Nowym Targu w 1981 roku rozpocząłem studia na Wydziale Lekarskim Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach, uzyskując dyplom lekarza w dniu 01.10.1987 roku. W październiku 1987 roku rozpocząłem pracę w szpitalu w Nowym Targu i po ukończeniu stażu podyplomowego zostałem zatrudniony w oddziale ginekologiczno-położniczym, kolejno, jako młodszy asystent, asystent, starszy asystent. W 2009 roku zostałem Kierownikiem oddziału ginekologicznopołożniczego Podhalańskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II w Nowym Targu. Egzamin specjalizacyjny pierwszego stopnia w zakresie ginekologii i położnictwa zdałem w 1991 roku, a egzamin drugiego stopnia z ginekologii i położnictwa zdałem z wyróżnieniem w 1997 roku. Moje zainteresowania w tym okresie skupiały się na zastosowaniu diagnostyki ultrasonograficznej w ginekologii i położnictwie, zastosowaniu metod biochemicznych i biofizycznych w monitorowaniu i prognozowaniu rozwoju płodu, oceny dojrzałości płodowej noworodka i znalazły wyraz we współpracy z klinikami ginekologii i położnictwa oraz neonatologii Collegium Medicum w Krakowie. W dniu decyzją Rady Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego uzyskałem tytuł naukowy doktora nauk medycznych na podstawie rozprawy: Przydatność wskaźnika dojrzałości płodowej noworodka do oceny przebiegu ciąży i porodu. W 2002 roku rozpocząłem współpracę z Kliniką Perinatologii i Chorób Kobiecych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ośrodkiem wiodącym w Polsce w zastosowaniu metod badań biologii molekularnej w etiologii schorzeń w klinice położniczej. Moje zainteresowania w zakresie nieprawidłowego rozwoju płodu oraz przyczyn powtarzających się utrat ciąż uległy rozwojowi i pogłębieniu i ukierunkowaniu na problematykę udziału trombofili wrodzonych, jako przyczynie nawracających poronień, a także zgonów wewnątrzmacicznych płodów. W Klinice Perinatologii i Chorób Kobiecych w 2004 roku podjąłem badania naukowe jako wolontariusz, a od roku 2015 zostałem zatrudniony na stanowisku asystenta. 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/artystyczne - z podaniem miejsca ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej Dyplom ukończenia Wydziału Lekarskiego Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach; Katowice 01.10.1987. Dyplom Pierwszego Stopnia Specjalizacji w zakresie ginekologii i położnictwa, Nowy Sącz, 20.05.1991. 2

Dyplom Specjalisty Drugiego Stopnia w zakresie ginekologii i położnictwa, Warszawa, 19.11.1997. Stopień naukowy doktora nauk medycznych Przydatność wskaźnika dojrzałości płodowej noworodka do oceny przebiegu ciąży i porodu Kraków 2003. 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych /artystycznych - 1987-2006 - ZOZ Nowy Targ, Szpital oddział ginekologiczno-położniczy - 2004-2010 Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu - 2006-2009 - Szpital Powiatowy im Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem oddział ginekologiczno- położniczy - 2009 - nadal - Podhalański Szpital Specjalistyczny im Jana Pawła II w Nowym Targu oddział ginekologiczno-położniczy - 2015 - nadal - Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Uniwersytet Medyczny w Poznaniu 4. Zatrudnienie w innych jednostkach Brak 5. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595 ze zm.) I. Tytuł osiągnięcia: Znaczenie trombofilii wrodzonej w etiologii nawracających niepowodzeń położniczych II. Osiągnięcie w formie monografii pt.: Znaczenie trombofilii wrodzonej w etiologii nawracających niepowodzeń położniczych. Seminaria z Medycyny Perinatalnej 2016 ISBN 978-83-7712-148-1 Wprowadzenie: W całości manuskrypt zawarty w 199 stronach, dotyczący znaczenia wariantów genetycznych w rozwoju powikłań położniczych wczesnej ciąży. Obecnie sugeruje się, że w etiologii nawracających utrat ciąż (RPL recurrent pregnancy loss) istotną rolę odgrywają warianty polimorficzne genów włączonych w patomechanizm poronień nawracających (RM 3

recurrent miscarriages) i zgonu wewnątrzmacicznego w II połowie ciąży (IUFD - intrauterine fetal death). Szczególną uwagę zwraca się na polimorfizmy w zakresie układu krzepnięcia i fibrynolizy, których obecność wiąże się z istotnymi zmianami w krążeniu maciczno-łożyskowym. Mechanizmem łączącym trombofilię wrodzoną z występowaniem poronień nawracających lub zgonem wewnątrzmacicznym jest zakrzepica w drobnych naczyniach krążenia maciczno-łożyskowego, obecność zawałów w łożysku, zmian miażdżycopodobnych w naczyniach oraz niewydolność łożyska. Celem pracy była próba oceny udziału wybranych trombofilii wrodzonych w etiologii powtarzających się utrat ciąż (RPL) w grupie kobiet polskich z poronieniami nawracającymi (RM) oraz zgonem wewnątrzmacicznym w II połowie ciąży (IUFD). Cel ten realizowano poprzez ocenę częstości występowania genotypów i alleli wybranych polimorfizmów genów warunkujących trombofilię wrodzoną w grupie kobiet z RPL (RM oraz IUFD) oraz w grupie zdrowych kobiet, u których co najmniej dwie ciąże zakończyły się urodzeniem zdrowego donoszonego noworodka. Do analizy wybrano następujące polimorfizmy: 1691G>A, 1328T>C genu czynnika V krzepnięcia, 20210G>A czynnika II krzepnięcia, R353Q czynnika VII krzepnięcia, 667C>T, 1298A>C, 1793G>A genu reduktazy metylenotetrahydrofolianowej (MTHFR methyltetrahydrofolate reductase). W pracy przeprowadzono również ocenę związku badanych polimorfizmów genetycznych z parametrami klinicznymi. Analizowano ocenę współwystępowania genotypów badanych polimorfizmów w grupie RPL oraz kontrolnej, jak również analizę korelacji haplotypów badanych polimorfizmów z występowaniem nawracających utrat ciąż. Badaniem objęto grupę 420 kobiet z utratami ciąż oraz 400 zdrowych kobiet, u których potwierdzono niepowikłany przebieg co najmniej dwóch ciąż zakończonych urodzeniem zdrowego donoszonego noworodka. W grupie badanej 420 kobiet wydzielono podgrupy 359 kobiet z dwoma i więcej poronieniami nawracającymi oraz 61 kobiet z obumarciem wewnątrzmacicznym po 22 tc. Pacjentki do badania kwalifikowano w Klinice Perinatologii i Chorób Kobiecych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Badanie przeprowadzono w latach 2009-2015. Na przeprowadzenie badania uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej przy Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu 1082/07, 867/15, 210/16. Każda pacjentka została poinformowana o celu i zakresie badań oraz wyraziła na nie pisemną zgodę. Częstość występowania badanych w pracy polimorfizmów genetycznych przeprowadzana była metodą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR - polymerase chain reaction) oraz polimorfizmu długości fragmentów restrykcyjnych (RFLP - restriction fragment length 4

polymorphism). Analiza genetyczna przeprowadzona była w Pracowni Biologii Molekularnej w Klinice Perinatologii i Chorób Kobiecych UM w Poznaniu. W przypadku polimorfizmu 20210G>A genu czynnika II krzepnięcia odnotowano wyższą częstość występowania genotypu heterozygotycznego 20210GA w całej grupie RM w porównaniu do grupy kontrolnej zdrowych kobiet (3,34 vs. 1,50%, WR=1,50, p=0,08). Również częstość występowania zmutowanego allela 20210A była wyższa w grupie RM w porównaniu do grupy kontrolnej (1,67 vs. 0,75%, WR=2,25, p=0,08). W przypadku polimorfizmu 20210G>A FII ciekawą obserwacją było również odnotowanie wyższej częstości występowania heterozygotycznego genotypu 20210GA w podgrupie 2 RM (3,55 vs. 1,50%, WR=2,41, p=0,07) oraz w podgrupie 3 RM (2,60 vs. 1,50%, WR=1,75, ns) w porównaniu do grupy kontrolnej. Zmutowany allel 20210A występował z większą częstością w grupie z 2 RM (1,77%, WR=2,39, p=0,07) oraz w grupie z 3 RM (1,3%, WR=1,74, ns) w porównaniu do grupy kontrolnej (0,75%). Co więcej w przypadku analizy polimorfizmu 20210G>A FII zaobserwowano wyższą częstość występowania heterozygotycznego genotypu 20210GA w podgrupie RM<13 tc. (2,97 vs. 1,50%, WR=2,01, ns) oraz w podgrupie RM 13-22 tc. (5,36 vs. 1,50%, WR=3,72, p=0,09) w porównaniu do kontroli. Te same obserwacje odnotowano w stosunku do frekwencji zmutowanego allela 20210A. Częstość występowania zmutowanego allela 20210A była wyższa w podgrupie RM<13 tc. (1,49 vs. 0,75%, WR=1,99, ns) oraz w podgrupie RM 13-22 tc. (2,68 vs. 0,75%, WR=3,72, p=0,09) w porównaniu do grupy kontrolnej. W podgrupie IUFD zaobserwowano statystycznie istotnie częstsze występowanie genotypu heterozygotycznego 1298AC MTHFR w porównaniu z grupą kontrolną (55,74% vs. 43,00%, WR=1,66, p=0,04). Różnice te uwidoczniły się również podczas analizy częstości występowania alleli dla tego polimorfizmu. Zmutowany allel 1298C występował w 42,62% w grupie IUFD oraz w 33,75% w grupie kontrolnej. Różnica ta również była statystycznie istotna (WR=1,46, p=0,04). Ciekawe obserwacje odnotowano w przypadku analizy polimorfizmu 1793G>A genu MTHFR. W całej grupie RM odnotowano statystycznie istotnie wyższą częstość występowania genotypu heterozygotycznego 1793GA (11,98 vs. 7,75%, WR=1,62, p=0,03) oraz zmutowanego allela 1793A (6,27 vs. 4,13%, WR=1,55, p=0,04) w porównaniu do grupy kontrolnej. Obserwowano również statystycznie istotnie wyższą częstość występowania genotypu heterozygotycznego 1793GA w podgrupie 2 RM (12,77 vs. 7,75%, WR=1,74, 5

p=0,02) w porównaniu do grupy kontrolnej. Częstość występowania allela 1793A była istotnie wyższa w grupie 2 RM (6,74 vs. 4,13% w grupie kontrolnej, WR=1,68, p=0,02). Dodatkowo odnotowano statystycznie istotnie wyższą częstość występowania genotypu heterozygotycznego 1793GA w podgrupie RM<13 tc. (12,21 vs. 7,75%, WR=1,66, p=0,03) oraz zmutowanego allela 1793A (6,44 vs. 4,13%, WR=1,60, p=0,03) w stosunku do grupy kontrolnej. Dla polimorfizmu R353Q (11496G>A) genu czynnika VII krzepnięcia ciekawym faktem było odnotowanie statystycznie istotnie wyższej częstości występowania genotypu heterozygotycznego 353RQ (11496GA) w grupie kontrolnej w porównaniu do podgrupy RM 13-22 tc. (10,71 vs. 23,00% w grupie kontrolnej, WR=0,40, p=0,02). Również częstość występowania zmutowanego allela 353Q (11496A) była wyższa w grupie kontrolnej w do podgrupy RM 13-22 tc. (7,14 vs. 13,00% w grupie kontrolnej, WR=0,51, p=0,05). Sumaryczna analiza występowania wybranych czynników ryzyka trombofilii wrodzonej w badanych grupach kobiet z RPL (FV 1691 GA+AA, FII 20210 GA+AA, MTHFR 677 TT, MTHFR 1298 CC, MTHFR 677/1298 CT/AC, MTHFR 1793 AA) pokazała istotnie statystycznie większą liczbę czynników ryzyka w całej grupie kobiet z RM (p=0,0013) oraz w grupie IUFD (p=0,005) w porównaniu do grupy zdrowych kobiet z nieobciążonym wywiadem położniczym. Analiza współwystępowania genotypów pokazała statystycznie istotnie wyższą częstość wspólnego występowania niektórych zmutowanych wariantów polimorfizmów 1691G>A genu czynnika V, 20210G>A genu czynnika II krzepnięcia, R353Q (11496G>A) genu czynnika VII krzepnięcia oraz polimorfizmów genu MTHFR w grupie kobiet z RPL. Tym samym analiza ta wskazała na możliwą rolę współdziałania tych polimorfizmów w etiologii nawracających utrat ciąż. W pracy wskazano na wyższą częstość występowania zmutowanych wariantów polimorfizmu 1793G>A genu MTHFR w całej grupie RM, co wskazuje na rolę tego polimorfizmu w etiologii powikłania, szczególnie we wczesnych poronieniach RM <13 tc. Dodatkowo pokazano na istotne znaczenie niezmutowanego genotypu 353RR (11496GG) oraz niezmutowanego allela 353R (11496G) genu czynnika VII krzepnięcia w etiologii późnych poronień RM 13-22 tc. Obserwowana przewaga zmutowanego genotypu i allela polimorfizmu 20210G>A genu czynnika II krzepnięcia w całej grupie kobiet z poronieniami nawracającymi może sugerować możliwą rolę tego wariantu w etiologii RM. Istotna przewaga zmutowanych alleli polimorfizmu 1298A>C genu MTHFR wskazuje na znaczenie 6

tego wariantu w etiologii IUFD. Analiza predyspozycji genetycznych trombofilii wrodzonej w całej grupie RPL wskazuje na istotne znaczenie takiego efektu współdziałania wariantów polimorficznych w etiologii RM oraz IUFD. Z kolei analiza współwystępowania genotypów pokazała na możliwą rolę potencjalizującego współdziałania polimorfizmów 1691G>A czynnika V krzepnięcia, 20210G>A genu czynnika II krzepnięcia, R353Q (11496G>A) czynnika VII krzepnięcia oraz polimorfizmów genu MTHFR w patomechanizmie RPL. 6. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych Pozostałe moje zainteresowania naukowe skupiają się wokół następującej problematyki: I. Znaczenie badań z zakresu biologii molekularnej w etiologii osteoporozy Za bardzo istotny w moim dorobku naukowym uważam cykl prac dotyczący badań nad etiologią osteoporozy. Obecnie wiadomo, że osteoporoza jest chorobą cywilizacyjną i jednocześnie w związku z postępującym starzeniem się społeczeństwa nazywana jest epidemią XXI wieku. Związana jest ze zwiększeniem ryzyka złamań, zwiększeniem ryzyka zgonów. Dodatkowo zwiększa koszty opieki medycznej u ludzi w podeszłym wieku. Stąd badania znaczenia polimorfizmów genetycznych są bardzo istotne w etiologii osteoporozy. W cyklu prac dotyczących tego tematu podjęto analizę polimorfizmów kilku genów z rodziny receptorów Toll-like (8993C>T (Thr399Ile) TLR4), białka morfogenetycznego kości (BMP2), omentyny, kolagenu COL1A1 w rozwoju osteoporozy w grupach kobiet w okresie przed menopauzą i po menopauzie. Z drugiej strony zainteresowałem się nowoczesnymi metodami diagnostyki osteoporozy z wykorzystaniem oznaczeń biochemicznych, gdzie szczegółowo omówione zostały wady i zalety poszczególnych stosowanych metod, jak również ich wykorzystanie praktyczne. Ważną pracą w tym cyku jest przedstawienie znaczenie szlaku sygnałowego Wnt/β-katenina w etiologii osteoporozy. Tego typu analizy obecnie są przedmiotem zainteresowania w wielu ośrodkach badawczych. Dodatkowo opisano rolę białka LRP5 w metabolizmie tkanki kostnej. W ten nurt zainteresowań wpisuje się również praca dotycząca wykorzystania leczenia osteopatycznego w przypadku bólów odcinka lędźwiowo-krzyżowego u kobiet ciężarnych. Za szczególnie istotną uważam pracę dotyczącą procesów programowania wewnątrzmacicznego w etiologii osteoporozy. Praca ta wpisuje się w nurt nowoczesnych badań dotyczących wpływu środowiska wewnątrzmacicznego na występowanie chorób przewlekłych w życiu dorosłym człowieka. W ramach sesji plakatowych na konferencjach przedstawiałem moje badania dotyczące polimorfizmu genu osteoprotegeryny oraz polimorfizmów genów należących do szlaku RANKL/RANK/OPG. Do zaliczanych do tej grupy należą: 1. Uzar I, Mrozikiewicz PM, Bogacz A, Bartkowiak-Wieczorek J, Wolski H, Seremak- Mrozikiewicz A, Drews K, Kraśnik W, Kamiński A, Czerny B. The importance of 8993C>T (Thr399Ile) TLR4 polymorphism in etiology of osteoporosis in postmenopausal women. Ginekol Pol 2014, 85, 180-184. 7

2. Wolski H, Bogacz A, Bartkowiak-Wieczorek J, Greber A, Pieńkowski W, Drews K, Klejewski A, Seremak-Mrozikiewicz A. Polimorfizm białka morfogenetycznego kości (BMP2) a etiologia osteoporozy. Ginekol Pol 2015, 86, 203-209. 3. Boron D, Czerny B, Bartkowiak-Wieczorek J, Sieron D, Wolski H. Omentin Polymorphism and its Relations to Bone Mineral Density in Women. Arch Med Res. 2015 May 13. pii: S0188-4409(15)00097-1. doi: 10.1016/j.arcmed.2015.03.012. 4. Majchrzycki M, Bartkowiak-Wieczorek J, Wolski H, Drews K, Bogacz A, Czerny B, Zagrodnik-Ułan E, Seremak-Mrozikiewicz A. Polymorphisms of collagen 1A1 (COL1A1) gene and their relation to bone mineral density in postmenopausal women. Ginekol Pol 2015, 86, 907-914. 5. Drwęska-Matelska N, Wolski H, Seremak-Mrozikiewicz A, Majchrzycki M, Kujawski R, Czerny B. Nowoczesna diagnostyka osteoporozy w oparciu o wykorzystanie biochemicznych markerów obrotu kostnego. Ginekol Pol 2014, 85, 852-859. 6. Majchrzycki M, Wolski H, Seremak-Mrozikiewicz A, Lipiec J, Marszałek S, Mrozikiewicz PM, Klejewski A, Lisiński P. Zastosowanie metod manualnego leczenia osteopatycznego w terapii bólu odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa u ciężarnych. Ginekol Pol 2015, 86, 224-228. 7. Wolski H, Drwęska-Matelska N, Seremak-Mrozikiewicz A, Łowicki Z, Czerny B. Rola szlaku sygnałowego Wnt/β-katenina oraz białka LRP5 w metabolizmie tkanki kostnej oraz etiologii osteoporozy. Ginekol Pol 2015, 311-314. 8. Magnowski P, Wolski H, Magnowska M, Nowak-Markwitz E. Utrata masy kostnej u pacjentek z nowotworami złośliwymi narządów płciowych. Ginekol Pol 2014, 85, 955-960. 9. Pieńkowski W, Wolski H, Drews K, Seremak-Mrozikiewicz A. Programowanie płodowe a etiologia osteoporozy. Ginekol Pol 2015, 86, 622-625. 10. Wolski H, Drews K, Bogacz A, Kamiński A, Barlik M, Bartkowiak-Wieczorek J, Klejewski A, Ożarowski M, Majchrzycki M, Seremak-Mrozikiewicz A. The RANKL/RANK/OPG signal trail: significance of genetic polymorphisms in the etiology of postmenopausal osteoporosis. Ginekol Pol 2016, 87(5), 27-32. 11. Wolski H, Barlik M, Seremak-Mrozikiewicz A, Drews K. Polimorfizm genu osteoprotegeryny a ryzyko osteoporozy pomenopauzalnej. II Sesja Plakatowa XXXII Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego Łódź 3-5 września 2015 r. Program Kongresu, str. 39. 12. Kamiński A, Dziekan K, Wolski H, Kujawski R, Bogacz A, Ożarowski M, Czerny B, Górska-Paukszta M, Seremak-Mrozikiewicz A. The importance of gene polymorphisms in RANKL/RANK/OPG pathway in etiology of postmenopausal osteoporosis. XIX International Congress of the Polish Pharmacological Society. Pharmacol Rep. 2015;67(Suppl.1.):24. II. Znaczenie polimorfizmów genetycznych w etiologii zakażenia wewnątrzowodniowego, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych oraz porodu przedwczesnego W toku pracy naukowej zainteresowałem się również zagadnieniami dotyczącymi zakażenia wewnątrzowodniowego, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych oraz porodu przedwczesnego. Badania prowadzone w tym kierunku dotyczyły roli polimorfizmów genu TNF-alfa i IL-6 oraz znaczenia wartości stężeń tych cytokin w surowicy ciężarnej w etiologii 8

porodu przedwczesnego. Celem tych badań było przede wszystkim wyznaczenie przydatności diagnostycznej analizowanych cytokin w prognozowaniu wystąpienia powyższych powikłań. Innym ważnym aspektem było wyznaczenie markerów genetycznych pomocnych w wyodrębnieniu kobiet z grupy ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego. W tym zakresie mieszczą się następujące publikacje: 1. Drews-Piasecka E, Seremak-Mrozikiewicz A, Barlik M, Kurzawińska G, Wolski H, Bogacz A, Woyciechowska A, Czerny B, Drews K. The significance of TNF-α gene polymorphisms in preterm delivery. Ginekol Pol 2014, 85, 428-434. 2. Drews-Piasecka E, Seremak-Mrozikiewicz A, Barlik M, Wolski H, Kurzawińska G, Drews K. The significance of IL-6 gene polymorphisms in preterm delivery. Arch Perinat Med 2014, 20(3), 149-154. 3. Łukaszewski T, Drews K, Seremak-Mrozikiewicz A, Sieroszewski P, Barlik M, Wolski H, Wleklak M. Ocena wartości stężenia TNF-alfa w surowicy krwi matki w prognozowaniu wrodzonego zakażenia noworodka oraz zakażenia matki. Ginekol Pol 2015, 85, 26-32. 4. Drews K, Łukaszewski T, Wolski H, Seremak-Mrozikiewicz A, Sieroszewski P, Barlik M,. IL-6 level before and after delivery in women with PPROM as a predictive marker of neonatal infection. 1 st European Spontaneous Preterm Birth Congress and 2 nd PREBIC International Satellite Symposium, Svendborg, Denmark, 22-24 May 2014. III. Znaczenie polimorfizmów genów cyklu przemian folianów w rozwoju hipotrofii płodu Następnym tematem w kręgu moich zainteresowań naukowych pozostaje cykl przemian folianów oraz znaczenie jego zaburzeń w niektórych powikłaniach w przebiegu ciąży. Wskazuje się na związek zaburzeń przemian folianów z występowaniem hipotrofii płodu, obumarcia wewnątrzmacicznego płodu oraz poronień nawracających. W tym cyklu analizowałem m.in. znaczenie polimorfizmów kilku genów: MTHFD1, MTHFR, MTR, MTRR, TCII w etiologii hipotrofii płodu. Istotną pracą w tym cyklu jest wskazująca na częstość występowania badanych polimorfizmów genu MTHFR w populacji kobiet polskich. Badaniem objęto dużą liczbę kobiet (ponad 600 kobiet polskich) analizując częstość występowania oraz współwystępowania dwóch polimorfizmów 677C>T oraz 1298A>C genu MTHFR (Wolski H i wsp. Coexistence of the 677C>T and 1298A>C MTHFR polymorphisms and its significance in the population of Polish women. Ginekol Pol 2015). Do tego cyklu należą następujące prace: 1. Lorenc A, Seremak-Mrozikiewicz A, Barlik M, Wolski H, Drews K. The role of 401A>G polymorphism of methylenetetrahydrofolate dehydrogenase gene (MTHFD1) in fetal hypotrophy. Ginekol Pol 2014, 85, 494-499. 9

2. Lorenc A, Kurzawińska G, Kraśnik W, Wolski H, Seremak-Mrozikiewicz A, Drews K. Znaczenie współwystępowania polimorfizmów genów MTHFR, MTR, MTRR, TCII w hipotrofii płodu. Perinat Neonat Ginekol 2014, 7, 72-80. 3. Wolski H, Kocięska M, Mrozikiewicz AE, Barlik M, Kurzawińska G. Coexistence of the 677C>T and 1298A>C MTHFR polymorphisms and its significance in the population of Polish women. Ginekol Pol 2015, 86, 742-745. IV. Etiologia, diagnostyka i leczenie nadciśnienia ciążowego, stanu przedrzucawkowego Jednocześnie zainteresowania moje skupiły się nad problematyką nadciśnienia u kobiet ciężarnych. Częstość występowania nadciśnienia ciążowego oraz stanu przedrzucawkowego szacuje się na około 6-8%. Powikłania te zwiększają ryzyko zachorowalności matek i zwiększonej zachorowalności i umieralności płodów i noworodków. Stąd od lat prowadzone są intensywne badania dotyczące etiologii tych powikłań, w tym również badania poświęcone znaczeniu polimorfizmów genetycznych w etiologii tego powikłania. W przeprowadzonych badaniach zwróciłem szczególną uwagę na polimorfizmy genów gamma-liazy cystationiny, genów MTHFR, MTR, MTRR, receptorów dopaminy DRD1 and DRD4 oraz endoteliny 1 w etiologii stanu przedrzucawkowego. W tym zakresie mieszczą się następujące prace: 1. Mrozikiewicz PM, Bogacz A, Omielańczyk M, Seremak-Mrozikiewicz A, Bartkowiak-Wieczorek J, Wolski H, Grześkowiak E, Czerny B, Drews K. The importance of the rs1021737 and rs482843 polymorphisms of cystathionine gammalyase in the etiology of preeclampsia. Ginekol Pol 2015, 86, 119-125. 2. Seremak-Mrozikiewicz A, Bogacz A, Bartkowiak-Wieczorek J, Wolski H, Czerny B, Górska-Paukszta M, Drews K. The importance of MTHFR, MTR, MTRR and CSE expression levels in Caucasian women with preeclampsia. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2015, 188, 113-117. 3. Wolski H, Marek P, Drews K, Barlik M, Kurzawińska G, Ożarowski M, Czerny B, Seremak-Mrozikiewicz A. DRD1 and DRD4 dopamine receptors in the etiology of preeclampsia. Ginekol Pol 2015, 86, 672-677. 4. Wolski H, Barlik M, Seremak-Mrozikiewicz A, Drews K. Polimorfizm genu endoteliny-1 w rozwoju stanu przedrzucawkowego. II Sesja Plakatowa XXXII Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego Łódź 3-5 września 2015 r. Program Kongresu, str. 39. V. Wybrane aspekty działań niektórych grup leków farmakologicznych i ziołowych Następnym tematem moich zainteresowań naukowych są badania dotyczące wpływu wyciągów ziołowych na regulację szlaku sygnałowego kinaz oraz ekspresję genów cytochromu P450. Badania te wpisują się w nowoczesny nurt dotyczący znaczenia stosowanych na co dzień ziół na działanie i transport leków w organizmie. Inną praca w tym zakresie jest praca omawiająca problemy możliwego wspomaganego leczenia substancjami 10

pochodzenia roślinnego w raku jajnika. Dodatkowo zainteresowałem się działaniami niepożądanymi leków, czego wynikiem była praca dotycząca działań niepożądanych leków stosowanych w ramach antykoncepcji doustnej. Cykl zamyka praca poruszająca problematykę farmakologicznego działania leków w zależności od płci oraz wieku pacjentów. Do tego cyklu prac zaliczyć należy: 1. Kujawski R, Bogacz A, Bartkowiak-Wieczorek J, Karasiewicz M, Mikołajczak PŁ, Mrozikiewicz-Rakowska B, Wolski H, Czerny B, Mrozikiewicz PM. Effect of Epilobium angustifolium and Serenoa repens extracts on regulation of non-genomic signaling pathway of kinases. Ginekol Pol 2014, 85, 278-282. 2. Bogacz A, Bartkowiak-Wieczorek J, Mikołajczak PŁ, Rakowska-Mrozikiewicz B, Grześkowiak E, Wolski H, Czerny B, Mrozikiewicz PM. The influence of soybean extract on the expression level of selected drug transporters, transcription factors and cytochrome P450 genes coding the phase I drug-metabolizing enzymes. Ginekol Pol 2014, 85, 348-353. 3. Wolski H. Wybrane aspekty działań niepożądanych złożonej doustnej antykoncepcji hormonalnej. Ginekol Pol 2014, 85, 944949. 4. Kujawski R, Dziekan K, Wolski H, Barlik M, Seremak-Mrozikiewicz A. The influence of certain plant substances and their chemopreventive activity in ovarian cancer. Ginekol Pol. 2015, 86, 468-472. 5. Bartkowiak-Wieczorek J, Wolski H, Bogacz A, Kujawski R, Ożarowski M, Czerny B, Majchrzycki M, Seremak-Mrozikiewicz A. Gender-specific implications for pharmacology in childbearing age and in postmenopausal women. Ginekol Pol 2015, 86, 143-149. VI. Znaczenie badań nad polimorfizmami genetycznymi w poronieniach nawracających Poronienia nawracające stanowią niewątpliwie jedno z głównych powikłań okresu wczesnej ciąży. Stanowią znaczne obciążenie medyczne, psychologiczne oraz społeczne. W pracach dotyczących tej tematyki analizowałem polimorfizmy kilku genów mogące podwyższać ryzyko wystąpienia poronień nawracających: genu czynnika VII krzepnięcia, genu II czynnika krzepnięcia, genu PAI-1 oraz genu ACE. Badania przeprowadzono w dużych grupach kobiet (badanej oraz kontrolnej kobiet, które urodziły co najmniej jedno zdrowe donoszone dziecko). Z prezentowanych badań nowatorskie jest doniesienie dotyczące znaczenia polimorfizmu 19911A>G genu protrombiny w etiologii poronień, prezentowane w ramach sesji plakatowej na Kongresie PTG w Łodzi, 2015. Do tej tematyki należą prace: 1. Barlik M, Seremak-Mrozikiewicz A, Wolski H, Bogacz A, Mrozikiewicz PM, Czerny B, Drews K. Correlation between -323P0/P10 factor VII polymorphism and the risk of recurrent miscarriages. Ginekol Pol. 2014, 85, 594-599. 2. Barlik M, Wolski H, Drews K, Pieńkowski W, Klejewski A, Seremak-Mrozikiewicz A. The contribution of Hind III C>G PAI-1 gene polymorphism in etiology of recurrent miscarriages. Ginekol Pol 2015, 86, 274-279. 11

3. Kurzawińska G, Barlik M, Drews K, Różycka A, Seremak-Mrozikiewicz A, Ożarowski M, Klejewski A, Czerny B, Wolski H. Coexistance of ACE (I/D) and PAI- 1(4G/5G) gene variants in recurrent miscarriage in Polish population. Ginekol Pol. 2016, 87, 271-276. 4. Seremak-Mrozikiewicz, Barlik M, Wolski H, Drews K. Zaburzenia metabolizmu folianów w etiologii poronień nawracających. W: Sytuacje kliniczne w położnictwie. Pod red.: Bręborowicz GH. Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2016, 36-39. 5. Barlik M, Wolski H, Seremak-Mrozikiewicz A, Drews K. Polimorfizm 4G/5G genu PAI-1 a ryzyko poronień nawracających. II Sesja Plakatowa XXXII Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego Łódź 3-5 września 2015 r. Program Kongresu, str. 39. 6. Wolski H, Barlik M, Seremak-Mrozikiewicz A, Drews K. Polimorfizmy 20210G>A i 19911A>G genu protrombiny a ryzyko występowania poronień nawracających. II Sesja Plakatowa XXXII Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego Łódź 3-5 września 2015 r. Program Kongresu, str. 39. VII. Opisy przypadków Prace dotyczące opisów przypadków obejmują szczególnie pacjentki ciężarne. Za bardzo ciekawy i zarazem istotny klinicznie uważam opis porodu odroczonego w ciąży bliźniaczej oraz opis przypadku zwłóknienia zaotrzewnowego. W tym cyklu mieści się 6 prac: 1. Barlik M, Seremak-Mrozikiewicz A, Wolski H, Drews K. Pacjentka z trombofilią złożoną i udarem niedokrwiennym mózgu w wywiadzie - postępowanie w połogu. Perinat Neonat Ginekol. 2013, 6(4), 238-239. 2. Wolski H, Seremak-Mrozikiewicz A, Woyciechowska A, Drews K. Poród odroczony w ciąży wielopłodowej. Ginekol Pol 2014, 85, 466-471. 3. Wolski H, Barlik M, Pieńkowski W, Drews K, Piątek K, Seremak-Mrozikiewicz A. Severe intrahepatic cholestasis in pregnancy case report and literature review. Arch Perinat Med. 2014, 20, 224-228. 4. Piątek K, Gąsior S, Łukaszewski T, Wolski H, Drews K, Seremak-Mrozikiewicz A. Ciąża ektopowa szyjkowa opis przypadku. Perinat Neonat Ginekol 2014, 7, 175-180. 5. Matyszkiewicz A, Jach R, Nocuń A, Posadzka E, Huras H, Pityński K, Wolski H, Basta P. Ciąża w bliźnie po cięciu cesarskim. Ginekol Pol 2015, 86, 791-798. 6. Wolski H, Seremak-Mrozikiewicz A, Woyciechowska A, Drews K. Zwłóknienie zaotrzewnowe opis przypadku i przegląd literatury. Ginekol Pol 2015, 86, 867-871. 7. Podsumowanie działalności naukowej i aktywność dydaktyczna Podsumowanie działalności naukowej Jestem autorem i współautorem 55 publikacji o łącznym współczynniku IF=221.769 oraz punktacji MNiSW=506.00. Wśród tych publikacji jestem autorem i współautorem 27 prac oryginalnych, 10 prac poglądowych oraz 6 opisów przypadków. Jestem pierwszym autorem 11 prac pełnotekstowych (oryginalnych, poglądowych, opisów przypadków). 12

Dodatkowo jestem współautorem 2 rozdziałów w podręcznikach. Liczba cytowań moich prac wg Web of Science wynosi 45, indeks Hirscha 2. Działalność dydaktyczna i osiągnięcia organizacyjne W latach 2003-2010 prowadziłem zajęcia dydaktyczne w formie wykładów, ćwiczeń i seminariów dla studentów Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu w zakresie ginekologii i położnictwa dla studentów II i III roku Wydziału Pielęgniarstwa, Fizjoterapii i Ratownictwa Medycznego. Od grudnia 2015 roku prowadzę zajęcia dydaktyczne w formie ćwiczeń i seminariów ze studentami V oraz VI roku Wydziału Lekarskiego II Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Opieka naukowa nad lekarzami i położnymi 1. Od 2011 roku jestem kierownikiem specjalizacji z zakresu ginekologii i położnictwa 3 lekarzy 2. Opiekuję się lekarzami odbywającymi staże podyplomowe 3. Prowadziłem kursy specjalizacyjne dla położnych w zakresie opieki w ciąży i opieki okołoporodowej oraz monitorowania stanu płodu Organizacja konferencji naukowych, szkoleniowych Brałem czynny udział w organizacji szeregu konferencji naukowych, gdzie byłem proszony do komitetów organizacyjnych. Do konferencji tych należą: 1. Konferencja naukowo-szkoleniowa Postępy w ginekologii onkologicznej Niedzica 2001 2. Konferencja naukowo-szkoleniowa Postępy w ginekologii onkologicznej Zakopane 2009 3. Polsko-Amerykańska Konferencja Naukowa Hormony, a zdrowie kobiet Niedzica 2007 4. Konferencja I Krakowska Konferencja Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej Zakażenia w Perinatologii Kraków 2007 5. Polsko-Amerykańska Konferencja naukowo-szkoleniowa Postępy w ginekologii onkologicznej Zakopane 2015 6. Sympozjum Aktualne Problemy Perinatologii Zakopane 2011 7. Sympozjum Aktualne Problemy Perinatologii Zakopane 2013 8. Sympozjum Aktualne Problemy Perinatologii Zakopane 2015 9. Sympozjum Aktualne Problemy Perinatologii Zakopane 2016 13

Za szczególne osiągnięcie uważam mój czynny udział i duży wkład merytoryczny w organizacji kursów szkolenia w badaniu ultrasonograficznym z zakresu położnictwa i ginekologii dla lekarzy. Kursy te organizowałem wielokrotnie w latach 2011-2015, prowadzając tam zajęcia zarówno praktycznej ultrasonografii, jak i zajęcia w formie wykładów i seminariów. W tym zakresie wymienić należy: 1. Konferencja Praktyczna ultrasonografia w położnictwie i ginekologii Sekcja USG PTG Zakopane 2011 2. Konferencja Praktyczna ultrasonografia w położnictwie i ginekologii Sekcja USG PTG Zakopane 2012 3. Konferencja Praktyczna ultrasonografia w położnictwie i ginekologii Sekcja USG PTG Zakopane 2013 4. Konferencja Praktyczna ultrasonografia w położnictwie i ginekologii Sekcja USG PTG Zakopane 2014 5. III Ultrasonografia w Ginekologii i Położnictwie Kongres Sekcji PTG USG w Zakopanem 2015 6. Warsztaty Ultrasonograficzne warsztaty praktyczne w położnictwie Sekcja USG PTG Nowy Targ 2011 7. Warsztaty Ultrasonograficzne warsztaty praktyczne w położnictwie Sekcja USG PTG Nowy Targ 2012 8. Warsztaty Ultrasonograficzne warsztaty praktyczne w położnictwie Sekcja USG PTG Nowy Targ 2013 9. Warsztaty Ultrasonograficzne warsztaty praktyczne w położnictwie Sekcja USG PTG Nowy Targ 2014 10. Warsztaty Ultrasonograficzne warsztaty praktyczne w położnictwie Sekcja USG PTG Nowy Targ 2015 11. Warsztaty Diagnostyka i postępowanie ze zmianami w obrębie szyjki macicy Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patologii Szyjki Macicy Zakopane 2014 We współpracy z Kliniką Ginekologii i Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego UJ w Krakowie organizowałem szkolenie w zakresie nowoczesnych technik operacyjnych w laparoskopii: 1. Warsztaty Nowoczesnych Technik Operacyjnych w zakresie operacji laparoskopowych, Kraków 2010 2. Warsztaty Nowoczesnych Technik Operacyjnych w zakresie operacji laparoskopowych, Kraków 2013 Organizowałem również warsztaty szkoleniowe w zakresie wdrażania nowoczesnych technik operacyjnych wspólnie z przedstawicielami Kliniki Ginekologii Operacyjnej w Lublinie: 1. Warsztaty Nowoczesnych Technik Operacyjnych w zakresie operacji uroginekologicznych, Lublin 2014 14

Członkostwo w towarzystwach naukowych Jestem aktywnym członkiem wielu towarzystw naukowych. Jednocześnie w Polskim Towarzystwie Kolposkopii i Patologii Szyjki Macicy oraz w Oddziale Małopolskim Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego jestem członkiem zarządu. 1. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne od 1987, członek Zarządu Oddziału Małopolskiego w latach 2012-nadal 2. Polskie Towarzystwo Medycyny Perinatalnej od 1991, członek Zarządu Oddziału Małopolskiego w latach 2006-2012 3. Polskie Towarzystwo Ultrasonograficzne 1991 4. Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej 5. Polskie Towarzystwo Kolposkopii i Patologii Szyjki Macicy 1995, członek zarządu 6. Krakowskie Towarzystwo Lekarskie członek Polskiego Towarzystwa Lekarskiego1987 Otrzymane medale i odznaczenia Otrzymałem następujące medale i odznaczenia: 1. Pamiątkowy Medal profesora Juliana Nowaka Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego; Kraków 2009 2. Gloria Medicine Polskiego Towarzystwa Lekarskiego; Warszawa 2011 Aktywny udział w międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych Brałem również czynny udział w wielu konferencjach naukowych w Polsce i za granicą. Za najważniejsze z nich uważam udział w konferencjach: 1. World Congress on Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. Budapest 1999 2. European Congress of Obstetrics and Gynecology EAGO/EBCOG. Malmo 2001 3. 17th Pan-European Congress of Obstetrics and Gynecology EAGO/EBCOG. Prague 2002 4. 18th Congress Fetus as patient. Budapest 2002 5. 5 th Congress on Women's Health and Disease. Athens2002 6. Kongres XXIX Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego Kobieta Współczesna Poznań 2006 7. The Second International Congress on Colposcopy and Pathophysiology of Lower female Genital Tract for The Central and Eastern European Countries Kraków 2006 8. Polish-German Congress New perspectives in diagnosis and therapy of selected gynecological disorders Kraków 2011 9. XII Kongres International College of Out-Patient Gynecology oraz IX Kongres Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy Kraków 2009 10. Konferencja Nowoczesność i tradycja w ginekologii operacyjnej Rzeszów 2007 11. Sympozjum Operacje w medycynie Perinatalnej Poznań 2007 15