Wpływ nasycania się przekładników prądowych na pracę zabezpieczeń linii przesyłowych

Krzysztof SOLAK, Waldemar REBZANT Politechnika Wrocławska, nstytut Energoelektryki Wpływ nasycania się przekładników prądowych na pracę zabezpieczeń linii przesyłowych Streszczenie. W artykule zaprezentowano wpływ nasycania się przekładników prądowych na pracę podstawowych zabezpieczeń linii przesyłowych, tj. zabezpieczenia odległościowego, różnicowoprądowego, porównawczofazowego oraz zerowoprądowego. Przedstawiono zachowanie się członów decyzyjnych przekaźników w sytuacji, kiedy wejściowy sygnał prądowy będzie zniekształcony na skutek nasycenia się rdzenia ferromagnetycznego przekładnika prądowego. Omawiane zabezpieczenia przetestowano na sygnałach zwarciowych wygenerowanych w programie ATP-EMTP. Abstract. n this paper the impact of current transformers saturation on operation of basic protections for transmission lines, i.e. distance protection, current differential, phase comparison and zero-sequence current is presented. t is shown how decision units of the relays behave when input current signal is distorted as a result of saturation of ferromagnetic core of current transformers. Discussed protections have been tested with the signals generated using ATP-EMTP program. (The impact of current transformers saturation on operation of transmission lines protection relays). Słowa kluczowe: zabezpieczenia linii przesyłowych, nasycanie się przekładnika prądowego, zwarcie, ATP-EMTP. Keywords: protection of transmission lines, current transformer saturation, fault, ATP-EMTP. Wstęp Zabezpieczenia linii przesyłowych zasilane są sygnałami prądowymi, które pochodzą z przekładników prądowych. W dużej mierze na decyzje podejmowane przez zabezpieczenie podczas zwarć ma wpływ jakość prądu wtórnego przekładników. Dlatego od przekładników prądowych stosowanych w automatyce zabezpieczeniowej wymagana jest poprawna transformacja w szerokim zakresie wartości prądu pierwotnego. Zakres poprawnej transformacji przekładnika zabezpieczeniowego określa znamionowy prąd graniczny pg, który jest odpowiednią krotnością prądu pierwotnego pn, przy którym błąd całkowity przekładnika obciążonego znamionowo osiąga wartość 5% lub 1%. Krotność ta nosi nazwę znamionowy graniczny współczynnik dokładności K G, który można określić przez wyrażenie [1, 2, 3]: (1) KG Z powyższego wynika, że przekładnik transformuje z małym błędem prąd pierwotny tylko do wartości znamionowego prądu granicznego pg. Powyżej tej wartości dochodzi do nasycenia rdzenia ferromagnetycznego, co powoduje pojawienie się dużych błędów oraz odkształceń w prądzie wtórnym. Oczywiście, do nasycenia przekładników może dojść nawet kiedy nie zostanie przekroczona znamionowa wartość prądu granicznego, a wynika to z dwóch zasadniczych powodów [2, 3]: sprzyja temu występująca w prądzie zwarciowym składowa nieokresowa o potencjalnie znacznej wartości i długiej stałej czasowej zanikania; występujący w rdzeniu przekładnika strumień resztkowy (do 7% wartości strumienia nasycenia S ) może sumować się ze strumieniem wywołanym przepływem prądu zwarciowego, co może przyspieszyć nasycenie przekładnika. Przebieg prądu pierwotnego i wtórnego oraz ich amplitud dla przypadku nasycenia przekładnika w stanie przejściowym ilustruje rysunek 1. Decydujący wpływ na nasycenie przekładnika ma duża wartość składowej nieokresowej w prądzie pierwotnym i p. Pomiar amplitudy prądu przeprowadzono na podstawie składowych ortogonalnych pg pn uzyskanych z pełnookresowych filtrów o skończonej odpowiedzi impulsowej (SO) z oknami typu sinus oraz cosinus. Taki sposób pomiaru wielkości kryterialnych stosowany jest najczęściej w automatyce elektroenergetycznej [4]. Zmierzona wartość amplitudy prądu wtórnego sm (rys. 1b) jest o wiele mniejsza od wartości mierzonej po stronie pierwotnej (gdyby taki sygnał był dostępny). Utrata informacji o rzeczywistej wartości amplitudy prądu, spowodowana nasyceniem się przekładników, znacząco wpływa na poprawną pracę zabezpieczeń głównie pogarsza szybkość i selektywność działania. Wpływ nasycania się przekładników prądowych na cyfrowe zabezpieczenia stosowane do ochrony linii przesyłowych zostanie omówiony poniżej. Należy wspomnieć, iż w liniach przesyłowych instalowane są dwa zabezpieczenia główne, które wzajemnie się rezerwują oraz trzecie (do wykrywania zwarć doziemnych) dwustopniowe zabezpieczenie zerowoprądowe kierunkowe. W krajowym systemie elektroenergetycznym linie przesyłowe wyposaża się w następujące zabezpieczenia [1]: wielostrefowe zabezpieczenie odległościowe z łączem i drugie odległościowe, wielostrefowe zabezpieczenie odległościowe z łączem i zabezpieczenie porównawcze (różnicowoprądowe, porównawczofazowe), Badania symulacyjne członów decyzyjnych poszczególnych zabezpieczeń przeprowadzono z użyciem sygnałów zwarciowych, które wygenerowano w układzie Rys. 1. Przebiegi wartości chwilowych prądu pierwotnego i wtórnego przy nasyceniu przekładników prądowych w stanie przejściowym a) oraz ich amplitud b) PRZEGLĄD ELEKTROTECHNCZNY (Electrical Review), SSN 33-297, R. 86 NR 11a/21 33

S" 32GVA ka S" kb 4GVA Rys. 2. Zamodelowany fragment systemu elektroenergetycznego 4kV do analizy pracy zabezpieczeń linii przesyłowych testowym. Przedstawiony na rysunku 2 fragment systemu elektroenergetycznego zamodelowano w standardzie ATP- EMTP i składa się on z linii napowietrznej jednotorowej 4kV o długości 5 lub 15km, która łączy ze sobą dwa podsystemy elektroenergetyczne A i B. Oba podsystemy reprezentowane są przez źródła napięcia sinusoidalnego wraz z odpowiednio dobraną impedancją. Przekładniki 5P3 2VA 1/1A zostały zamodelowane w ATP-EMTP przy użyciu pseudo-nielinowej indukcyjności (TYPE-96). W tak zamodelowanym przekładniku możliwe jest ustawienie strumienia resztkowego w rdzeniu, co jest bardzo ważne podczas symulacji efektu nasycenia się przekładnika [5]. Zwarcia wewnętrzne symulowane były w różnych miejscach linii przesyłowej (punkt F L ), natomiast na obu końcach tej linii (szyny zbiorcze) symulowane były zwarcia zewnętrzne, punkty F A oraz F B. Sygnały prądowe z przekładników prądowych poddano filtracji analogowej oraz spróbkowano z częstotliwością 16 Hz. Następnie obliczono sygnały kryterialne w poszczególnych zabezpieczeniach na podstawie składowych ortogonalnych, które uzyskano w wyniku filtracji sygnałów prądowych parą pełnookresowych filtrów SO o oknach sinus i cosinus. Unormowane widma obu filtrów przedstawia rysunek 3. przekładników prądowych, pojawią się dość duże błędy transformacji, co może spowodować skrócenie pierwszej strefy oraz opóźnienie działania zabezpieczenia odległościowego [6, 7]. Dla zobrazowania wpływu nasycania się przekładników prądowych na pracę zabezpieczenia odległościowego w układzie testowym (rys. 2) zasymulowano zwarcie trójfazowe metaliczne L1-L2-L3 w odległości 12 km od zainstalowanego przekaźnika R C. Na rysunku 4 przedstawiono przebiegi prądów fazowych po stronie pierwotnej i wtórnej przekładników dla tego zwarcia. Wartość nastawy pierwszej strefy Z A w zabezpieczeniu odległościowym R C, przyjęto na takim poziomie, aby swym zasięgiem obejmowała 85% długości linii, czyli,85x15km = 127,5 km. Z tego wynika, iż zasymulowane zwarcie, na 12 km chronionej linii, leży w pierwszej strefie i powinno być wyłączone bezzwłocznie (z czasem własnym przekaźnika). Trajektorie impedancji pętli zwarcia oraz charakterystykę rozruchową MHO dla pierwszej strefy przedstawia rysunek 5. Wartość impedancji pętli zwarcia została wyznaczona według zależności [2]: (2) a) b) il1 /N [jw] il2 /N [jw] il3 /N [jw] Detekcja 1 Z p U L1 L1 U L2 L2-1,2,4,6,8,1,12,14,16,18,2 1-1,2,4,6,8,1,12,14,16,18,2 1 strona pierwotna PP strona wtórna PP -1,2,4,6,8,1,12,14,16,18,2 1,5,2,4,6,8,1,12,14,16,18,2 Rys. 4. Przebiegi dla zwarcia trójfazowego L1-L2-L3: a) prądy fazowe po stronie pierwotnej i wtórnej przekładników prądowych, b) odpowiedź przekaźnika odległościowego 8 7 6 5 4 jx [ ] 3 2 Rys. 3. Unormowane widma pary pełnookresowych filtrów ortogonalnych o oknach sinus i cosinus Zabezpieczenie odległościowe W zabezpieczeniu odległościowym do wyznaczenia impedancji pętli zwarciowej wykorzystywane są sygnały napięciowe z przekładników napięciowych oraz sygnały prądowe z przekładników prądowych. W związku z tym, aby uzyskać dokładny pomiar impedancji pętli zwarcia sygnały napięciowe i prądowe muszą być jak najwierniej transformowane przez oba typy przekładników. Jeżeli w stanach przejściowych dojdzie do nasycenia 1-1 strona pierwotna PP strona wtórna PP -2-2 2 4 6 8 R [ ] Rys. 5. Trajektorie impedancji pętli zwarcia dla zwarcia trójfazowego L1-L2-L3 Uzyskana trajektoria impedancji pętli zwarcia dla prądów strony pierwotnej (rys. 5) wchodzi w obszar 34 PRZEGLĄD ELEKTROTECHNCZNY (Electrical Review), SSN 33-297, R. 86 NR 11a/21

działania z niewielkim opóźnieniem (około 2 ms) i zostaje wysłany sygnał na otwarcie wyłączników (rys. 4b, linia ciągła). Przypadek ten pokazuje, że gdy nie dojdzie do nasycenia przekładników zabezpieczenie odległościowe działa poprawnie. Natomiast, w przypadku gdy do wyznaczenia trajektorii impedancji pętli zwarcia zostaną użyte sygnały z przekładników (tak jak ma to miejsce w praktyce) sygnał na wyłączenie linii zostaje wysłany z bardzo dużym opóźnieniem ok. 12 ms (rys. 4b, linia przerywana). Kiedy dochodzi do nasycenia przekładników prądowych wartość mierzonej impedancja pętli zwarcia przejściowo wzrasta (rys. 5) wzrost ten widoczny jest szczególnie przez pierwsze trzy okresy składowej podstawowej, ponieważ prądy wtórne są wtedy najbardziej odkształcone, zwłaszcza w fazie L1 (rys. 4a). W takim przypadku wartość wyznaczonej impedancji pętli zwarcia jest zbyt duża, aby doszło do zadziałania zabezpieczenia stąd obserwowane opóźnienie. Dopiero, kiedy błędy transformacji zmaleją (przekładnik wychodzi ze stanu nasycenia) trajektoria impedancji pętli zwarcia wchodzi w pierwszą strefę działania zabezpieczenia odległościowego. Z tego wynika, że działanie zabezpieczenia zostaje opóźnione o czas potrzebny na wyjście przekładnika ze stanu nasycenia. Jak wiadomo, wpływ na to jak długo przekładnik pozostanie w nasyceniu (wartość składowej nieokresowej prądu magnesującego utrzyma się na odpowiednio wysokim poziomie) ma głównie składowa aperiodyczna prądu pierwotnego. Opóźnienie w działaniu może być spore, ponieważ stała czasowa zanikania składowej nieokresowej może dochodzić nawet do,5s [3]. Aby zapewnić szybkie działanie zabezpieczenia odległościowego należy zapewnić dostatecznie długi czas poprawnej transformacji przed nasyceniem można to zrealizować przez zastosowanie przekładników z odpowiednio dobranym granicznym współczynnikiem dokładności (rozwiązanie drogie z względu na koszt takiego przekładnika). Omawiając wpływ nasycania się przekładników na zabezpieczenie odległościowe należy wspomnieć również o lokalizatorach miejsca zwarcia. Wynika to z faktu, iż w lokalizatorach pomiar odległości do miejsca zwarcia jest realizowany podobnie jak w zabezpieczeniu odległościowym na podstawie odpowiednich prądów i napięć. Zadaniem tych układów jest określenie miejsca zwarcia z jak najmniejszym błędem, który powinien być mniejszy niż 3% w odniesieniu do długości linii [2]. Wśród najistotniejszych źródeł błędów, które wpływają na zafałszowanie pomiaru odległości do miejsca zwarcia są błędy transformacji indukcyjnych przekładników prądowych. W przypadku nasycenia przekładników błąd lokalizacji może być znacznie większy od 3%. Dlatego opracowano liczne algorytmy zwiększające dokładność lokalizacji w przypadku, kiedy nasycą się przekładniki prądowe [8]. Zabezpieczenie porównawcze kryterium różnicowoprądowe Kryterium różnicowoprądowe stosowane jest z powodzeniem do ochrony większości elementów systemu elektroenergetycznego tj.: transformatorów, generatorów, szyn zbiorczych oraz linii elektroenergetycznych. Podstawą działania tego kryterium jest porównywanie wartości chwilowych prądów fazowych na wejściu i wyjściu zabezpieczanego obiektu [9]. Strefa działania tego zabezpieczenia obejmuje tylko chroniony obiekt i zawiera się między przekładnikami prądowymi, które zainstalowane są na obu krańcach zabezpieczanego obiektu. W stabilizowanym przekaźniku różnicowym obliczane są na podstawie sygnałów prądowych z przekładników sygnały kryterialne, prąd różnicowy d oraz prąd stabilizujący (hamujący) st, według zależności [9]: i A i B (3) d i A i B st 2 W zabezpieczeniu różnicowym decyzja o wyłączeniu chronionej linii podejmowana jest wówczas gdy prąd różnicowy d większy jest od nastawy rp, co można zapisać równaniami [9]: (4) d rp k1 st d dla st s2 (5) d rp k2 st ( k2 k1) s2 d dla st s2 Nastawy zabezpieczenia różnicowego określone są arbitralnie, tu [9]: k 1 =3%, d =,3 n, k 2 =15%, s2 =2 n ( n prąd znamionowego obciążenia linii). idl1 /n [j.w.] idl2 /n [j.w.] idl3 /n [j.w.] Rys. 6. Przebiegi dla zwarcia zewnętrznego trójfazowego L1-L2: a) prądy fazowe po stronie pierwotnej, b) amplituda prąd różnicowego d oraz nastawa rp po stronie pierwotnej przekładników prądowych Wpływ nasycania się przekładników prądowych na pracę zabezpieczenia różnicowoprądowego stabilizowanego należy rozważyć osobno dla zwarć wewnątrz chronionej strefy i na zewnątrz. Błędy transformacji wpływają jedynie na niewielkie opóźnienia w działaniu zabezpieczenia dla zwarć wewnątrz strefy działania. Natomiast groźniejsze są zwarcia zewnętrzne z nasyceniem przekładników prądowych, ponieważ powodują PRZEGLĄD ELEKTROTECHNCZNY (Electrical Review), SSN 33-297, R. 86 NR 11a/21 35

nieselektywne działanie przekaźnika [3, 6, 1]. Aby przetestować zabezpieczenie różnicowoprądowe zasymulowano w układzie testowym z linią o długości 5km zwarcie zewnętrzne (w punkcie F B ) dwufazowe L1-L2 (R F =Ω) z nasyceniem przekładników prądowych od składowej aperiodycznej. Dla tego zwarcia, przebiegi prądów fazowych mierzonych na obu końcach linii (w stacjach A i B) przedstawiono na rysunkach 6a oraz 7a. a) 2 il1 /N [jw] il2 /N [jw] il3 /N [jw] -2 2,2,4,6,8,1,12-2,2,4,6,8,1,12 5-5,2,4,6,8,1,12 b) 2 1 stacja A stacja B obszar zadziałania,2,4,6,8,1,12 2 1 obszar zadziałania,2,4,6,8,1,12 1,5 rp d,2,4,6,8,1,12 różnicowego po wystąpieniu zwarcia jest duża spowodowane jest to przez duże błędy transformacji przekładników prądowych. Natomiast wartość prądu stabilizującego również zwiększa swoją wartość (co wpływa na wzrost wartości nastawy), jednakże nie na tyle, by zapewnić poprawną stabilizację zabezpieczenia wartość prądu różnicowego jest większa od nastawy i zostaje wysłany impuls na wyłącznik. W tej sytuacji stabilizacja procentowa okazała się niewystarczająca. Jedyną metodą poprawy tego stanu rzeczy jest opracowanie dodatkowych algorytmów, których zadaniem będzie poprawa funkcjonowania przekaźnika dla zwarć zewnętrznych z nasyceniem przekładników. Zabezpieczenie porównawcze kryterium porównawczofazowe Zabezpieczenie porównawczofazowe działa na zasadzie porównania kątów fazowych prądów na obu końcach zabezpieczanej strefy. Tak więc jedynie błędy kątowe przekładnika mogą wpływać na poprawne działanie tego zabezpieczenia. Aby zapewnić selektywne działanie zabezpieczenia porównawczofazowego należy przy doborze wartości kąta blokowania uwzględnić błędy kątowe przekładnika. Na rysunku 8 przedstawiono pomiar kąta fazowego w zabezpieczeniu porównawczofazowym dla przypadku zwarcia zewnętrznego przedstawionego na rysunku 6a i 7a. Sygnał kryterialny, czyli różnica kątów fazowych (mierzonych w stacji A i B) została obliczona na podstawie kombinacji prądów składowych symetrycznych zgodnej 1 oraz przeciwnej 2, według następującej zależności [1, 2]: (7) 18 o arg K arg 12 A K B gdzie: K A = K B = 1A(B) + k 2 2A(B), k 2 = 6. Założono również, że kąt blokowania zabezpieczenia = 45 o. Obliczona wartość kąta fazowego dla strony pierwotnej jest bliska zeru po wystąpieniu zwarcia, a więc jednoznacznie można stwierdzić, że jest to zwarcie zewnętrzne. Dla strony wtórnej przekładników wyznaczona wartość kąta fazowego jest większa od zera (φ 12max 3 o ), ale nie przekracza zadanej nastawy, czyli zabezpieczenie nie reaguje na to zwarcie i jest to prawidłowa decyzja. Rys. 7. Przebiegi dla zwarcia zewnętrznego trójfazowego L1-L2: a) prądy fazowe po stronie wtórnej, b) amplituda prąd różnicowego d oraz nastawa rp po stronie wtórnej przekładników prądowych Prąd różnicowy d wyznaczony według (3) oraz nastawę zabezpieczenia (p. wzór (4) i (5)), która zależna jest od prądu stabilizującego st (wzór (3)), pokazano na rysunkach 6b (strona pierwotna przekładników) oraz 7b (strona wtórna przekładników). Jeżeli rozpatrzymy przypadek, w którym prądy dostarczane do zabezpieczenia zostaną wzięte ze strony pierwotnej przekładników (rys. 6a), to wartość prądu różnicowego po wystąpieniu zwarcia jest mała, natomiast nastawa jest duża, gdyż zwiększyła się wartość prądu stabilizującego (rys. 6b). Z tego wniosek, że gdy wystąpią zwarcia zewnętrzne bez lub z niewielkim nasyceniem przekładników zastosowana metoda stabilizacji procentowej spełnia swoje zadanie. Rysunek 7b przedstawia sytuację, w której prąd różnicowy oraz stabilizujący obliczane są na podstawie mocno odkształconych prądów fazowych ze strony wtórnej przekładników (rys. 7a), przy czym przekładniki w stacji A nasycają się szybciej niż przekładniki w stacji B. Dla takiego przypadku wartość prądu Rys. 8. Przebieg różnicy kątów fazowych dla zewnętrznego zwarcia dwufazowego L1-L2 Reasumując, zabezpieczenia porównawczofazowe jest bardziej odporne na błędy transformacji przekładników niż zabezpieczenie różnicowoprądowe, co pokazano na 36 PRZEGLĄD ELEKTROTECHNCZNY (Electrical Review), SSN 33-297, R. 86 NR 11a/21

przykładzie. Oczywiście niewrażliwość zabezpieczenia porównawczofazowego uzależniona jest od właściwego doboru nastawy kąta blokowania. Przy zbyt niskiej nastawie może dochodzić do nieselektywnego zadziałania, natomiast przyjmując zbyt dużą wartość kąta blokowania możemy pogorszyć szybkość działania. Zabezpieczenie zerowoprądowe Na prawidłową pracę tego rodzaju zabezpieczenia błędy przekładników nie mają większego wpływu. Jest to spowodowane dwoma czynnikami: zabezpieczenie działa ze zwłoką opóźnienie jest na tyle duże, że przekładniki wychodzą ze stanu nasycenia, podczas zwarć międzyfazowych, kiedy płynie duży prąd zwarciowy, zabezpieczenie to jest blokowane. Podsumowanie Z powyższej analizy wynika, że każde zabezpieczenie podstawowe linii przesyłowych wrażliwe jest w większym lub mniejszym stopniu na błędy przekładników prądowych. Generalnie nasycenie się przekładników prądowych może wpłynąć negatywnie na szybkość oraz selektywność działania zabezpieczeń. Szczególnie widać to w przypadku zabezpieczenia różnicowoprądowego, gdzie nasycenie przekładników prądowych powoduje opóźnienie lub brak działania dla zwarć wewnętrznych oraz nieselektywne działanie dla zwarć zewnętrznych. Oba przypadki są niebezpieczne dla poprawnej pracy całego systemu elektroenergetycznego, ponieważ mogą powodować nieuzasadnione przerwy w dostawach energii, możliwość utraty stabilności w systemie, a w dalszej kolejności uszkodzenie innych elementów systemu elektroenergetycznego. Dlatego wciąż poszukiwane są nowe rozwiązania mające na celu zmniejszenie wpływu nasycania się przekładników prądowych na pracę automatyki zabezpieczeniowej. Błędy transformacji mogą być wyeliminowane na różne sposoby. Pierwszy polega na zmniejszeniu zagrożenia nasycenia przekładnika poprzez [2]: zwiększenie przekroju rdzenia przekładnika, zmniejszenie pozostałości magnetycznej w rdzeniu, poprzez wprowadzenie poprzecznych szczelin powietrznych w rdzeniu, zmniejszenie składowej sinusoidalnej strumienia, przez zmniejszenie rezystancji obciążenia, zmniejszenie indukcyjności magnesowania nienasyconego przekładnika przez zastosowanie poprzecznych szczelin powietrznych w rdzeniu. Drugim podejściem jest zastąpienie indukcyjnego przekładnika prądowego niekonwencjonalnym przekładnikiem, np. transreaktorem, przekładnikiem opartym na zjawisku Faradaya lub przekładnikiem z cewką Rogowskiego [2, 3]. nny sposób polegać może na korygowaniu lub eliminowaniu błędów transformacji przekładników przez odpowiednie procedury, które można podzielić na kilka grup. W pierwszej grupie eliminację błędów realizuje się przez odpowiednią filtrację sygnału: i tak w [11] stosuje się filtry o rozwijanym oknie pomiarowym, natomiast w [7] okna filtrów są tak dobrane, aby pomiar wielkości kryterialnej (np. amplitudy prądu) odbywał się tylko w przedziałach czasu liniowej pracy przekładnika. Do drugiej grupy można zaliczyć algorytmy, które identyfikują stan nasycenia przekładnika. Algorytm detekcji wejścia/wyjścia przekładnika z nasycenia bazujący na sygnale różnicowym trzeciego rzędu przedstawiono w [12], a procedura opisana w [5] wykorzystuje do tego celu składową zerową prądu. nne podejście wykorzystuje fakt, iż w stanie nasycenia przekładnika sygnał wtórny zawiera oprócz pierwszej harmonicznej także wyższe harmoniczne (szczególnie drugą harmoniczną). Dlatego dokonuje się pomiaru drugiej harmonicznej w prądzie wtórnym. a dokładniej mówiąc w prądzie różnicowym, ponieważ metoda ta wykorzystywana jest szczególnie w zabezpieczeniu różnicowym [1, 6]. Do zalet tej metody można zaliczyć skuteczne blokowanie zabezpieczenia różnicowego w przypadku wystąpienia zwarć zewnętrznych z nasyceniem przekładników prądowych. Natomiast, wadą tego rozwiązania jest niepotrzebne blokowanie (opóźnienie działania) zabezpieczenia dla zwarć wewnętrznych z nasyceniem przekładników. Trzecia grupa skupia metody, które odtwarzają przebieg prądu pierwotnego [13]. LTERATURA [1] S yn a l B., R o j e wski W., D z i e rż anowski W., Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa, OWPW, Wrocław 23 [2] W i nkler W., W iszniews k i A., Automatyka zabezpieczeniowa w systemach elektroenergetycznych, WNT, Warszawa 1999 [3] W iszniews ki A., Przekładniki w elektroenergetyce, WNT, Warszawa 1992 [4] W iszniews ki A., Algorytmy pomiarów cyfrowych w automatyce elektroenergetycznej, WNT, Warszawa 199 [5] V illamagna N., C rossley P.A., A ct saturation detection algorithm using symmetrical components for current differential protection, EEE Transactions on Power Delivery, vol. 21, no. 1, January 26, 38-45 [6] EEE guide for the application of current transformers used for protective relaying purposes, EEE C.37.11, 27 [7] W iszniews ki A., S zafran J., Distance digital algorithm immune to saturation of current transformers, Proceedings of the 4th nternational Conference on Developments in Power Protection, 11 13 April 1989, 196-199 [8] Saha M.M., zykowski J., Rosolowski E., A two end method of fault location immune to saturation of current transformers, Proceedings of the 8th nternational Conference on Developments in Power System Protection, Vol. 1, 5 8 April 24, 172-175 [9] AREVA, P54x Application Guide, 25 [1] R e b izant W., S o l ak K., K limek A., Zabezpieczenie różnicowe linii przesyłowych z rozmytym kryterium porównawczo fazowym, Materiały V Konferencji Naukowo Technicznej Sieci Elektroenergetyczne w Przemyśle i Energetyce SEC 28, Szklarska Poręba, 1-12.9.28, 211-216. [11] A d a miak M.K., P remerl a ni W., A new approach to current differential protection for transmission lines, GE publication GER 3981, 1998 [12] Kang Y., Kang S., Crossley P., An algorithm for detecting CT saturation using the secondary current thirdderivative function, Proceedings of the EEE Bologna PowerTech Conference, 23 26 June 23, 32-326 [13] R e b izant W., W iszniews ki A., S c hiel L., CT Saturation Correction Based on the Estimated CT Saturation Time Constant, Proceedings of the 9th nternational Conference on Developments in Power System Protection DPSP 8, 17-2 March 28, 38-43 Autorzy: mgr inż. Krzysztof Solak, Politechnika Wrocławska, nstytut Energoelektryki, ul. Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 5-37 Wrocław, E-mail: krzysztof.solak@pwr.wroc.pl; dr hab. inż. Waldemar Rebizant, prof. nadzw. PWr, Politechnika Wrocławska, nstytut Energoelektryki, ul. Wybrzeże Wyspiańskiego 27, 5-37 Wrocław, E-mail: waldemar.rebizant@pwr.wroc.pl; PRZEGLĄD ELEKTROTECHNCZNY (Electrical Review), SSN 33-297, R. 86 NR 11a/21 37