Postępowanie cywilne II

Postępowanie cywilne II Ćwiczenia, semestr zimowy 2016/2017 Monika Drobyszewska 1

Postępowanie cywilne Źródła: A. Jakubecki (red.), Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania cywilnego, Opublikowano: LEX/el. 2016 E. Marszalkowska-Krześ (red.), Postępowanie cywilne, Warszawa 2013 I. Gil (red.), Postępowanie cywilne, pytania egzaminacyjne. Tablice, Warszawa 2015 J. Jabłońska-Bonca, Wstęp do nauk prawnych, Poznań 1994 U. Kalina-Prasznic, Encyklopedia prawa, Warszawa 2007, s. 585. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 101 ze zm.) dalej k.p.c. - elektroniczne wydanie Kodeksu postępowania cywilnego ze strony Kancelarii Sejmu z dnia 23.09.2016 r. (http://isap.sejm.gov.pl) 2

I POSTĘPOWANIE ROZPOZNAWCZE ART. 15 729 KPC V CZĘŚCI KODEKSU POSTĘPOWANIA CYWILNEGO Systematyka kodeksowa V SĄD POLUBOWNY (ARBITRAŻ) ART. 1154 1217 KPC PROCESOWE NIEPROCESOWE II POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE ART. 730-757 KPC III POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE ART. 758-1095 1 KPC Księga I Jurysdykcja Krajowa Księga IA Immunitet sądowy i egzekucyjny IV MIĘDZYNARODOWE POSTĘPOWANIE CYWILNE ART. 1096 1153 25 KPC Księga II Postępo wanie Księga III Uznanie i stwierdzenie wykonalności Księga IV Uznanie i wykonanie niektórych orzeczeń państw członkowskich. 3

Jurysdykcja Krajowa Art. 1097 1110 4 k.p.c. Właściwość sądu Art. 15 46 k.p.c Służy określeniu granic właściwości sądów danego państwa. WYMIAR WEWNĄTRZPAŃSTWOWY Zakres kompetencji i uprawnień danego sądu do rozpoznawania i rozstrzygania spraw cywilnych oraz dokonywania czynności przewidzianych przepisami prawa. 4

Jurysdykcja krajowa w procesie art. 1103-1105 1 Jurysdykcja krajowa w postępowaniu nieprocesowym art. 1106-1110 2 Jurysdykcja krajowa w postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym art. 1110 3 1110 4 Jurysdykcja Krajowa Art. 1097 1110 4 k.p.c. Wyłączna Niewyłączna (fakultatywna) Konieczna Pośrednia Ciągłość jurysdykcji krajowej art.1097 (perpetuatio iurisdictionis) Przesłanka procesowa bezwzględna art. 1099 z zastrzeżeniem art. 1104 2, art. 1105 6 Brak jurysdykcji krajowej = nieważność postępowania art. 1099 2, Bezpośrednia 5

IMMUNITET SĄDOWY (jurysdykcyjny) Dyplomatyczny art.1111 Konwencja wiedeńska z dnia 18 kwietnia 1961 r. o stosunkach dyplomatycznych, (Dz. U. z 1965 r. Nr 37, poz. 232) Immunitet sądowy = odrzucenie pozwu/wniosku, umorzenie/nieważność postępowania art. 1113 Immunitet sądowy = niemożność pozwania z zastrzeżeniem art. 1114 3 pkt 1 EGZEKUCYJNY art. 1115 (w zakresie immunitetu sądowego) Konsularny art. 1112 Konwencja wiedeńska z dnia 24 kwietnia 1963 r. o stosunkach konsularnych (Dz. U. z 1982 r. Nr 13, poz. 98) 6

IMMUNITET Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2000 r. I PKN 562/99, OSNP 2000, nr 19, poz. 723 Polskim sądom pracy przysługuje jurysdykcja krajowa w sprawie z powództwa obywatela polskiego przeciwko ambasadzie państwa obcego o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia umowy o pracę (przywrócenie do pracy). ( )Kasacja jest zasadna, gdyż art. 1111 1 pkt 1 KPC został błędnie zastosowany. Przepis ten dotyczy bowiem immunitetu przedstawiciela dyplomatycznego, a nie immunitetu państwa obcego. Kodeks postępowania cywilnego w ogóle nie reguluje immunitetu jurysdykcyjnego państwa obcego, który można wywieść z zasady równości państw. Dotyczyć on może jednak tylko działań państwa obcego w wykonaniu aktów władzy publicznej. Nie można odnieść immunitetu państwa obcego do działań jego organów w zakresie obrotu cywilnoprawnego (handlowego) na terenie innego państwa. Ambasada [...] C. występuje w sprawie jako pracodawca czyli podmiot uczestniczący w obrocie cywilnoprawnym. Nie realizuje w tym zakresie aktów władzy publicznej państwa obcego, nie dotyczy jej więc immunitet jurysdykcyjny przysługujący takiemu państwu. 7

Art. 147 1 Prawo o ustroju sądów powszechnych Referendarze sądowi REFERENDARZE SĄDOWI W POSTĘPOWANIU ROZPOZNAWCZYM ART. 47 1 W POSTĘPOWANIU PROCESOWYM W POSTĘPOWANIU NIEPROCESOWYM Starsi referendarze sądowi POSTĘPOWANIE ODRĘBNE POSTĘPOWANIE Postępowanie upominawcze art. 497 1 3 Nakazy zapłaty i zarządzenia w europejskim postępowaniu nakazowym art. 505 16 2 i 3 Zarządzenia w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń art. 505 22 2 Postanowienia -szczegółowe wyliczenie kosztów obciążających strony, gdy o zasadach ponoszenia kosztów orzekł sąd (art. 108 1), -o ustanowieniu albo odmowie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego (art. 123 2), postanowień -o stwierdzeniu prawomocności orzeczeń, (art. 364 2), -czynności przewodniczącego w sprawach z art. 125 (skutki błędnego wniesienia pisma procesowego), z art. 130-130 4 w postępowaniu dotyczącym uzupełniania braków formalnych pism procesowych, pisma bez opłaty, zwrocie pisma ze względu na nieuzupełnienie braków, wezwanie do wniesienia zaliczki na poczet wydatków (wspólna podstawa art. 130 5 ), A także w sprawach z art. 144, 139, 183 8 1. W post. wieczystoksięgowe 2. W postępowaniu rejestrowym, z wyłączeniem rozprawy, 3. W sprawach z zakresu prawa spadkowego, z wyłączeniem rozprawy, zabezpieczenia spadku, przesłuchania świadków testamentu ustnego 4. Od 8.09.2016 r. w sprawach depozytowych, z wyłączeniem spraw o stwierdzenie likwidacji niepodjętego depozytu art. 509 1 8

SKARGA NA ORZECZENIE REFERENDARZA w postępowaniu rozpoznawczym Art. 398 22 1. Na orzeczenia referendarza sądowego co do istoty sprawy oraz na orzeczenia kończące postępowanie, jak również na orzeczenia, o których mowa w art. 394 1 pkt 1, 2, 4 2 i 5-9, przysługuje skarga, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę rozpoznaje sąd, w którym wydano zaskarżone orzeczenie. 2. W razie wniesienia skargi orzeczenie referendarza sądowego traci moc. 3. Sąd rozpoznaje sprawę jako sąd pierwszej instancji, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. 4. Skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od dnia doręczenia stronie postanowienia referendarza sądowego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. 5. Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę, której braków nie uzupełniono w terminie. Art. 398 23 1. Rozpoznając skargę na postanowienie referendarza w przedmiocie kosztów sądowych lub kosztów procesu oraz na postanowienie o odmowie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie referendarza sądowego utrzymuje w mocy albo je zmienia. 2. W sprawach, o których mowa w 1, wniesienie skargi na postanowienie referendarza sądowego wstrzymuje wykonalność tego postanowienia. Sąd rozpoznaje skargę w składzie jednego sędziego, jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu. 9

REFERENDARZ SĄDOWY W POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM art. 759 1 1 czynności zastrzeżone dla sądu mogą być wykonywane przez referendarza sądowego z wyłączeniami w pkt 1 6. art. 767 3a skarga na postanowienie referendarza sądowego przysługuje w przypadkach, w których na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Zgodnie z art. 777 1 pkt 1 1 ) - orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu stanowi tytuł egzekucyjny. art. 781 1 1, art. 795 6 2, art. 795 8 2, art. 795 10 4, art. 795 12 4, art. 972 10

REFERENDARZ SĄDOWY W MIĘDZYNARODOWYM POSTĘPOWANIU CYWILNYM Art. 1130. [Pomoc prawna] 1. W sprawach przeprowadzania dowodów i dokonywania innych czynności oraz doręczania pism sądowych sądy porozumiewają się z sądami lub innymi organami państw obcych oraz z polskimi przedstawicielstwami dyplomatycznymi i urzędami konsularnymi, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. 2. Czynności, o których mowa w 1, może wykonywać referendarz sądowy, z wyjątkiem przeprowadzania dowodu. 11

SĄD W ZNACZENIU USTROJOWYM W ZNACZENIU INSTYTUCJONALNYM W ZNACZENIU FUNKCJONALNYM INSTANCJE I i II W ZNACZENIU RZECZOWYM SĄD REJONOWY KONKRETNA JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA SĄD REJESTROWY SĄD UPADŁOŚCIOWY SĄD SPADKU SĄD OKRĘGOWY SĄD RODZINNY SĄD APELACYJNY SĄD WEZWANY SĄD NAJWYŻSZY Na podst: I. Gil (red.), Postępowanie cywilne, pytania egzaminacyjne, tablice, Warszawa 2015 12

SKŁAD SĄDU Art. 47 k.p.c. Sąd Rejonowy Sąd Okręgowy Sąd Apelacyjny Sąd Najwyższy Jeden sędzia przewodniczący + dwóch ławników art. 47 2 k.p.c., art. 509 k.p.c. Na podst: I. Gil (red.), Postępowanie cywilne, pytania egzaminacyjne, tablice, Warszawa 2015 W I INSTANCJI ZASADA SKŁADU JEDNOOSOBOWEGO art. 47 k.p.c. Skład trzech sędziów zawodowych art. 47 4 k.p.c., art. 18, 54, 398 23, 767 3a, 544, k.p.c., Ogłoszenie upadłości, wynagrodzenie i zwrot wydatków syndyka, protesty wyborcze W II INSTANCJI ZASADA TRZECH SĘDZIÓW ZAWODOWYCH (apelacja, zażalenie) Skład jednego sędziego do rozpoznania apelacji i zażalenia Art. 505 10, 367, 397 i 397 1, k.p.c., TRZECH SĘDZIÓW ZAWODOWYCH (skarga kasacyjna, wznowienie postępowania, zagadnienia prawne, art. 390, 398 10, 398 17 w zw. 424 12 i, 394 1, 412 k.p.c.) JEDEN SĘDZIA ZAWODOWY (przyjęcie, odrzucenie, zwrócenie skargi kasacyjnej, zażalenia art. 390, 398 6,9 w zw. 394 1, 424 8, ) SKŁAD POWIĘKSZONY SIEDMIU SĘDZIÓW (zagadnienie prawne wyłonione przy rozpoznaniu skargi kasacyjnej lub zażalenia art. 398 17 k.p.c. ) 13

WYŁĄCZENIE SĘDZIEGO IUDEX INHABILIS ART. 48 Wyłączenie o charakterze bezwzględnym z mocy prawa PODMIOTY UPRAWNIONE DO ZŁOŻENIA WNIOSKU O WYŁĄCZENIE IUDEX SUSPECTUS ART. 49 Na wniosek PROKURATOR INTERWENI ENT UBOCZNY UCZESTNICY STRONA ORGANIZACJA POZARZĄDOWA Źródło: I. Gil, op.cit. S. 3 14

Wyrok Sądu N ajwyższego z dnia 15 czerwca 1999 r., II UKN 3/99, OSNP 2000, nr 17, poz. 664 Trafne jest stanowisko, iż samo pozostawanie sędziego (ławnika) w określonym stosunku prawnym z jedną ze stron (w niniejszej sprawie chodzi o stosunek pracy) nie stanowi jeszcze wystarczającej podstawy do wyłączenia tego sędziego z mocy ustawy; konieczne jest natomiast wykazanie, że wynik sprawy oddziaływuje na prawa lub obowiązki sędziego, czego skarżący nie wykazał ani w apelacji, ani w kasacji. 15

WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU DELEGACYJNA art. 18 k.p.c. USTAWOWA UMOWNA (umowa prorogacyjna) art. 46 k.p.c. Na podst: I. Gil (red.), Postępowanie cywilne, pytania egzaminacyjne, tablice, Warszawa 2015 RZECZOWA domniemanie właściwości sądów rejonowych art. 16 k.p.c. Wyjątek: Sąd okręgowy jako sąd I instancji Art. 17, art. 477 28, 479 46, 57, 68, 544, 567 1, 691 1 k.p.c. MIEJSCOWA OGÓLNA Actor sequitur forum rei art. 27 k.p.c. i nast. SZCZEGÓLNA PRZEMIENNA można Art. 31 37 1 k.p.c. SZCZEGÓLNA WYŁĄCZNA Art. 38 42 k.p.c. FUNKCJONALNA 16