Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Renty Strukturalne Magdalena Habrowicz Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Ekonomia, rok III 12 XI 2009 r. Renty strukturalne są jednym z działań realizowanych w ramach Osi 1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego. Cele działania: Poprawa struktury agrarnej kraju, Przyśpieszenie procesu wymiany pokoleniowej wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne, Poprawa rentowności i konkurencyjności gospodarstw rolnych. 1 2 Krótki opis działania: Rentę strukturalną przyznaje się na wniosek rolnika. Pomoc udzielana rolnikom, którzy zaprzestaną działalności rolniczej i przekażą gospodarstwo rolne następcom lub innym producentom. Pomoc skierowana do rolników będących w wieku przedemerytalnym (obowiązkowy KRUS). Otrzymana pomoc ma stanowić nowe źródło dochodu. Beneficjent to producent rolny, który: Ukończył 55 lat, lecz nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego Prowadził działalność rolniczą na własny rachunek w gospodarstwie rolnym (10 lat) Podlegał ubezpieczeniu emerytalno rentowemu (5 lat) Zaprzestał prowadzenia wszelkiej towarowej działalności rolniczej Przekazał gospodarstwo rolne Nie jest emerytem ani rencistą 3 4
Gospodarstwo można przekazać: Przejmujący gospodarstwo: 1. Następcy poprzez przeniesienie własności (sprzedaż, darowiznę) w całości na rzecz jednej osoby, która wcześniej nie prowadziła działalności rolniczej NASTĘPCA Nie ukończył 40 lat Przygotował plan rozwoju gospodarstwa NA POWIĘKSZENIE innego gosp. Nie ukończył 50 lat 2. Na powiększenie jednego lub kilku gospodarstw rolnych poprzez przeniesienie własności na rzecz jednego lub kilku rolników 5 Nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty Zobowiązał się do prowadzenia działalności rolniczej przez co najmniej 5 lat Posiada kwalifikacje zawodowe przydatne do prowadzenia działalności rolniczej 6 Powierzchnia UR w przekazywanym gospodarstwie rolnym: Powierzchnia przekazywanego gospodarstwa powinna mieć : co najmniej 3 ha UR 1 ha UR w małopolskim, podkarpackim, śląskim lub świętokrzyskim (Warunek nie dotyczy zstępnych). Powierzchnia gospodarstwa przekazywanego na rzecz następcy: W przypadku przekazania gospodarstwa rolnego na powiększenie innego, powierzchnia gospodarstwa po powiększeniu: Rolnik, przekazujący gospodarstwo rolne, musi przekazać je w całości (wraz z inwentarzem żywym). Może pozostawić sobie łącznie do 0,5 ha UR wraz z siedliskiem, na działalność rolniczą na własne potrzeby. nie może być mniejsza niżśrednia powierzchnia gospodarstwa w danym województwie lub w kraju. 7 8
Wysokość płatności: Ustalana jest jako odpowiedni procent kwoty najniższej emerytury krajowej. 1. Dla osoby składającej wniosek = 150% 2. Dodatek na małżonka = 100% MAKSYMALNIE = 250 % najniższej emerytury Renta strukturalna może być zwiększona o 15% kwoty najniższej emerytury, jeżeli rolnik przekaże gospodarstwo o łącznej powierzchni UR większej niż 10 ha osobie w wieku poniżej 40 roku życia. Poziom wsparcia w 2008 roku Najniższa emerytura 636,29 zł 150% x 636,29 zł = 954,44 zł 250% x 636,29 zł = 1590,73 zł Maksimum (+15%) = 1686,17 zł 9 10 Płatność z tytułu renty strukturalnej będzie wypłacana beneficjentowi, nie dłużej jak do osiągnięcia 65 roku życia. Renta strukturalna będzie miała formę płatności miesięcznej. Kwota wsparcia ulega zmianie wraz z okresowymi waloryzacjami najniższej emerytury. 11 KOMPLETNY WNIOSEK Z ZAŁĄCZNIKAMI WNIOSEK Z ZAŁĄCZNIKAMI O PRZEKAZANIU Procedura 40 dni POSTANOWIENIE KIEROWNIKA BIURA 6 miesięcy Weryfikacja POWIATOWEGO ARIMR Przekazanie gospodarstwa i zaprzestanie działalności rolniczej 30 dni DECYZJA KIEROWNIKA WYPŁATA RENTY STRUKTURALNEJ 12
Finansowanie działania Renty strukturalne PROW 2004 2006 Koszt całkowity: 534 739 542 EUR (stanowi to 24% kwoty przeznaczonej na działanie Renty strukturalne w PROW 2007 2013) PROW 2007 2013 Koszt całkowity: 2 187 600 000 EUR W tym: 68% to wydatki na zobowiązania z okresu 2004 2006 32% wydatki na PROW 2007 2013 Wydatki na działanie Renty strukturalne w latach 2004 2006 stanowiły 14,7% wydatków na PROW 2004 2006. Wydatki na działanie Renty strukturalne w latach 2007 2013 mają stanowić: 16,5% wydatków na Oś 1, 8,7% wydatków na PROW 2007 2013. 13 14 Realizacja działania Wykres 1. Liczba beneficjentów po raz pierwszy korzystających z działania Renty strukturalne, stan na 31 XII 2008 r. PROW 2004 2006: z działania skorzystało 53644 producentów rolnych powierzchnia przekazanych gospodarstw (UR) wyniosła 480000 ha PROW 2007 2013 planowana liczba beneficjentów 50400 powierzchnia przekazanych gospodarstw (UR) wyniesie 450000 ha 15 16
Wykres 2. Beneficjenci wnioskujący o środki z działania Renty strukturalne w latach 2004 2008, stan na 31 XII 2008r. Mapa 1. Średnia roczna liczba beneficjentów działania Renty strukturalne wśród średniej rocznej liczby wnioskujących o dopłaty bezpośrednie w województwie. (2004 2008) Powyżej 1,4% 1,09%-1,39% 0,8%-1,08% Poniżej 0,8% 17 18 Wykres 3. Udział beneficjentów działania "Renty Strukturalne w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych prowadzonych przez indywidualnego użytkownika w wieku powyżej 55 lat w latach 2004 2006. WOJEWÓDZTWO GOSPODARTSWA PRZEKAZANE NA POWIĘKSZENIE WŚRÓD WSZYSTKICH PRZEKAZANYCH GOSPODARSTW PROW 2004-2006 PROW 2007-2013 Dolnośląskie 62,7% 35,6% Kujawsko-Pomorskie 59,5% 28,7% Lubelskie 57,5% 34,7% Lubuskie 55,8% 26,3% Łódzkie 52,9% 27,4% Małopolskie 32,3% 22,3% Mazowieckie 54,9% 30,2% Opolskie 61,3% 34,9% Podkarpackie 35,3% 28,4% Podlaskie 61,3% 35,1% Pomorskie 56,8% 25,4% Śląskie 41,0% 19,9% Świętokrzyskie 41,9% 26,8% Warmińsko-Mazurskie 65,5% 31,2% Wielkopolskie 46,0% 21,7% Zachodniopomorskie 65,0% 27,5% POLSKA 53,2% 28,8% Tabela 1. Liczba gospodarstw przekazanych na powiększenie innego gospodarstwa w ramach działania Renty strukturalne, stan na 31 IX 2008r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Informacji dotyczącej wpływu działania Renty strukturalne na poprawę struktury agrarnej gospodarstw wg informacji na dzień 30.09.2008 sporządzonej Źródło: Opracowanie własne na podstawie Wstępnej analizy realizacji PROW 2004-2006. 19 przez Ministerstwo Rolnictwa 20i Rozwoju Wsi oraz danych GUS.
Mapa 2. Średnia powierzchnia UR w gospodarstwach rolnych oraz powierzchnia przekazanych gospodarstw na powiększenie innych gospodarstw w ramach działania Renty strukturalne. Wykres 4. Środki wypłacone w zł w ramach działania Renty strukturalne, stan na 31 XII 2008r. Źródło: Informacja dotycząca wpływu działania Renty strukturalne na poprawę struktury agrarnej gospodarstw, informacja sporządzona wg informacji na dzień 30.09.2008 r. przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 21 22 Mapa 3. Udział województw w wykorzystaniu środków przeznaczonych na działanie Renty strukturalne w ramach PROW 2004 2006 oraz PROW 2007 2013, stan na 31 XII 2008r. Powyżej 17% 9,0%-16,9% 5,0%-8,9% Poniżej 5% Tabela 2. Wysokość płatności w ramach działania Renty strukturalne. Beneficjent Beneficjent + małżonek Gosp. o pow. 10 ha UR przekazane osobie w wieku poniżej 40 lat KAMPANIA 2004 1181,42 1520,77 2036,54 KAMPANIA 2005 1181,42 1520,77 2036,54 KAMPANIA 2006 1254,67 1613,15 2162,81 KAMPANIA 2007 896,19 1493,65 1583,27 KAMPANIA 2008 954,44 1590,73 1686,17 2009 1012,65 1687,75 1789,02 Beneficjent Beneficjent + małżonek Gosp. o pow. 10 ha UR przekazane osobie w wieku poniżej 40 lat PROW 2004 2006 210% 270% (+60%) 362% (+50%+7x3%+7x3%) PROW2007 2013 150% 250% (+100%) 265% (+15%) 23 Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.wskaźniki.pl (2 XI 2009r.) oraz PROW 2004-2006, PROW 2007-2013. 24
Wykres 5. Wysokość płatności w ramach działania Renty strukturalne. ODDZIAŁYWANIA POZYTYWNE Obowiązek stosowania dobrej praktyki rolnej w zakresie ochrony środowiska Wypadanie z rynku gospodarstw małych Utrzymywanie ładu przestrzennego (tereny rolnicze nie są przeznaczane pod inne funkcje) ODDZIAŁYWANIA NEGATYWNE Intensyfikacja produkcji rolnej Ujednolicanie krajobrazu Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.wskaźniki.pl (2 XI 2009r.) oraz PROW 2004-2006, PROW 2007-2013. 25 26 Realizacja celów działania Zasięg i siła działania jest uzależniona od tego czy transfer gospodarstwa będzie następował w praktyce, czy będzie to jedynie akt przekazania własności, dla uzyskania dodatkowego dochodu. Działanie to ma w głównej mierze zasięg lokalny ze względu na nie wielką liczbę beneficjentów. Bibliografia 1. Informacja dotycząca wpływu działania Renty strukturalne na poprawę struktury agrarnej gospodarstw, informacja sporządzona wg informacji na dzień 30.09.2008 r. przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 2. Ocena ex ante PROW na lata 2007 2013, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Raport końcowy) 3. PROW na lata 2007 2013, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 4. Sprawozdania z działalności ARiMR obejmujące lata 2004 2008. 5. Wstępna analiza PROW na lata 2004 2006, informacja sporządzona wg danych na dzień 31 grudnia 2008 r. przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 6. www.arimr.gov.pl 7. www.dopłaty.pl 8. www.minrol.gov.pl 9. www.wskazniki.pl 27 28
KONIEC 29