SYTUACJA MIESZKANIOWA W POLSCE

(ooi SYTUACJA MIESZKANIOWA W POLSCE W LATACH 1988-2005 - DZIEDZICTWO I PRZEMIANY Maciej Cesarski I 2007 SZKOLĄ GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE OHCYNAWYDAWNICZA WARSZAWA 2007

SPIS TREŚCI Rozdział I WPROWADZENIE DO BADAŃ SYTUACJI MIESZKANIOWEJ W POLSCE LAT TRANSFORMACJI SYSTEMOWEJ 9 1. Uzasadnienie, cel i zakres pracy 9 2. Badania sytuacji mieszkaniowej w Polsce - tradycje, metoda i teraźniejszość 23 3. Sytuacja mieszkaniowa w Polsce w latach 1988-2005 - założenia i źródła pracy... 42 4. Układ pracy 50 Rozdział II ZAGADNIENIA METODYCZNO-TEORETYCZNE BADAŃ SYTUACJI MIESZKANIOWEJ W POLSCE 53 1. Przedmiot badań sytuacji mieszkaniowej w przekształceniach systemowych 53 2. Wpływ urbanizacji na wielkość i strukturę potrzeb mieszkaniowych 58 3. Makroekonomiczne uwarunkowania zmian sytuacji mieszkaniowej 69 4. Mieszkaniowy sektor publiczny w Polsce - metoda i ewolucja 73 4.1. Pojęcie i zakres sektora publicznego - wnioski dla mieszkalnictwa 73 4.2. Mieszkaniowy sektor publiczny w końcu lat 80. - zmiany systemowe 76 4.3. Sektor publiczny w NSP 2002" - formy własności mieszkań 80 5. Społeczno-demograficzne aspekty sytuacji mieszkaniowej w NSP 2002" 86 Rozdział III CZYNNIKI KSZTAŁTOWANIA ORAZ STAN SYTUACJI MIESZKANIOWEJ W POLSCE U PROGU TRANSFORMACJI SYSTEMOWEJ 95 1. Społeczno-gospodarcze przesłanki zaspokajania potrzeb mieszkaniowych 95 2. Urbanizacja - wymiar demograficzny, czynniki i zmiany 103 3. Cechy sytuacji mieszkaniowej - problemy strukturalne 109

Spis treści Rozdział IV UWARUNKOWANIA ORAZ ZMIANY SYTUACJI MIESZKANIOWEJ W POLSCE W LATACH 1988-2005 - SKALA KRAJU : 115 1. Założenia i formy zaspokajania potrzeb mieszkaniowych 115 2. Urbanizacja - wyznaczniki demograficznych potrzeb mieszkaniowych 125 2.1. Liczba ludności - znaczenie miast oraz migracji 125 2.2. Wiek ludności - starzenie się społeczeństwa 130 2.3. Liczba i struktura gospodarstw domowych oraz rodzin 133 3. Mieszkalnictwo w makroproporcjach społeczno-gospodarczych 135 3.1. Sfera i gospodarka mieszkaniowa w wydatkach budżetowych 135 3.2. Rozmiary oraz proporcje inwestycji i mieszkaniowego majątku trwałego 138 4. Rozmiary i struktura zasobu mieszkaniowego 144 4.1. Stan i przyrost zasobu mieszkaniowego 144 4.2. Formy zabudowy 145 4.3. Wiek mieszkań i dekapitalizacja zasobu 147 4.4. Wielkość mieszkań 150 4.5. Wyposażenie mieszkań w instalacje 152 5. Warunki mieszkaniowe 153 5.1. Nasycenie w mieszkania i samodzielność zamieszkiwania 153 5.2. Zaludnienie mieszkań 158 5.3. Możliwość korzystania z instalacji w mieszkaniu 160 6. Sytuacja mieszkaniowa w sektorze publicznym 161 6.1. Sektor publiczny w spółdzielczości - zmiany podstawowe 161 6.2. Sektor publiczny na tle kraju i własności osób fizycznych 165 6.3. Różnice w sytuacji mieszkaniowej w sektorze publicznym 166 Rozdział V SPOŁECZNE ZRÓŻNICOWANIE SYTUACJI MIESZKANIOWEJ W POLSCE W LATACH 1988 i 2002 - SKALA KRAJU 173 1. Zasób mieszkaniowy grup społeczno-zawodowych i źródła utrzymania gospodarstw domowych 173 1.1. Tytuł do mieszkania - źródło utrzymania i grupa społeczno-zawodowa 173 1.2. Zamieszkiwane pomieszczenia, tytuł do mieszkania - typy rodzin i gospodarstw 177 1.3. Wielkość mieszkań - źródło utrzymania gospodarstwa 182 1.4. Wyposażenie mieszkań w instalacje - źródło utrzymania i grupa społeczno-zawodowa 184

Spis treści 2. Warunki mieszkaniowe grup społeczno-zawodowych i źródła utrzymania gospodarstw domowych 187 2.1. Samodzielność zamieszkiwania - wielkość gospodarstwa i liczba osób starszych : 187 2.2. Samodzielność zamieszkiwania - grupa społeczno-ekonomiczna i tytuł do mieszkania 189 2.3. Samodzielność zamieszkiwania - liczba i skład rodzin w gospodarstwach... 191 2.4. Zaludnienie mieszkań - grupa społeczno-ekonomiczna, źródło utrzymania i typ rodziny 194 3. Elementy sytuacji mieszkaniowej osób niepełnosprawnych 199 3.1. Ludność niepełnosprawna i jej gospodarstwa domowe - zmiany oraz struktura 199 3.2. Wyposażenie mieszkań w instalacje a niepełnosprawność 200 3.3. Zaludnienie mieszkań a niepełnosprawność 203 4. Substandard zasobu i warunków mieszkaniowych 205 4.1. Skala substandardu oraz jego kategorie - zmiany podstawowe 205 4.2. Substandard według podmiotów własności - kwestia biedy mieszkaniowej 209 5. Własność oraz standard zasobu mieszkaniowego niezamieszkanego 210 5.1. Mieszkania niezamieszkane - własność, wielkość i wiek zasobu 210 5.2. Mieszkania niezamieszkane - własność i wyposażenie w instalacje 217 Rozdział VI DEMOGRAFICZNE ZALEŻNOŚCI ORAZ STAN I ZMIANY SYTUACJI MIESZKANIOWEJ W POLSCE W LATACH 1988-2002 - WYMIAR REGIONALNY 223 1. Urbanizacja - wyznaczniki demograficznych potrzeb mieszkaniowych 223 1.1. Rozmieszczenie ludności - znaczenie miast oraz migracji 223 1.2. Rozmieszczenie i proporcje ludności w wieku produkcyjnym 227 1.3. Rozmieszczenie i proporcje ludności w wieku poprodukcyjnym 230 1.4. Wielkość oraz struktura gospodarstw domowych i rodzin 231 2. Rozmiary i struktura zasobu mieszkaniowego 235 2.1. Stan i przyrost zasobu mieszkaniowego 235 2.2. Wielkość mieszkań 235 2.3. Wyposażenie mieszkań w instalacje 243 3. Warunki mieszkaniowe - relacja ludności do zasobu mieszkaniowego 245 3.1. Nasycenie w mieszkania i samodzielność zamieszkiwania 245 3.2. Zaludnienie mieszkań 249 4. Społeczne aspekty sytuacji mieszkaniowej 253

8 Spis treści 4.1. Gospodarstwa domowe - tytuł do mieszkania 253 4.2. Samodzielność zamieszkiwania gospodarstw - liczba i skład rodzin 257 4.3. Wyposażenie mieszkań gospodarstw z niepełnosprawnymi 259 4.4. Zaludnienie mieszkań gospodarstw z niepełnosprawnymi 261 4.5. Mieszkania niezamieszkane według własności 263 Rozdział VII, KSZTAŁTOWANIE ORAZ CECHY SYTUACJI MIESZKANIOWEJ W UNII EUROPEJSKIEJ NA PRZEŁOMIE XXI XXI WIEKU - MIEJSCE POLSKI 267 1. Powojenne kierunki rozwoju mieszkalnictwa w Europie Zachodniej 267 2. Ludność - udział miast, wiek oraz gospodarstwa domowe 279 3. Zmiany i stan zasobu mieszkaniowego 286 4. Zmiany i stan warunków mieszkaniowych 292 Rozdział VIII SYTUACJA MIESZKANIOWA W POLSCE W LATACH 1988-2005 - OBSERWACJE, WNIOSKI I WYZWANIA 301 1. Społeczno-gospodarcze uwarunkowania i przemiany sytuacji mieszkaniowej - skala kraju >. 301 2. Przesłanki demograficzne oraz cechy sytuacji mieszkaniowej w układzie regionalnym 309 3. Perspektywy demograficzne oraz problem dekapitalizacji zasobu 313 4. Konieczność programu budownictwa mieszkaniowego - wyzwania społeczne 318 5. Zakończenie 326 SPIS TABLIC 333 SPIS RYSUNKÓW 339 ANEKS - Badania demograficznych potrzeb mieszkaniowych w Polsce 341 ANEKS STATYSTYCZNY 347 SPIS TABLIC W ANEKSIE STATYSTYCZNYM 355 LITERATURA 357