Delimitacja otoczenia miasta w badaniach statystyki publicznej Robert Buciak Marek Pieniążek Główny Urząd Statystyczny Polityka miejska wyzwania, doświadczenia, inspiracje Warszawa, 25 czerwca 2013 r.
Plan prezentacji 1. Delimitacje obszarów funkcjonalnych opracowane przez statystykę publiczną przed 1989 r. 2. Przegląd współczesnych delimitacji Wskaźniki Porównanie zasięgów 3. Podsumowanie 2
Delimitacje obszarów metropolitalnych z 1968 i 1972 r. Kryteria liczby mieszkańców i struktury zatrudnienia 3
Delimitacja okręgów przemysłowych z 1980 r. Kryteria udziału i zagęszczenia zatrudnionych w przemyśle oraz dojazdów do pracy 4
Delimitacja rejonów intensywnych dojazdów do Delimitacja okręgów przemysłowych z 1980 r. pracy z 1983 r. Kryterium udziału wyjeżdżających do pracy do ośrodka centralnego 5
Zmiany gospodarcze i ich skutki dla prowadzonych badań regionalnych Zaprzestanie monitorowania pracujących w gospodarce uspołecznionej Likwidacja państwowych gospodarstw rolnych Intensywny rozwój stref suburbanizacji Znaczny wzrost liczby mikroprzedsiębiorstw, dla których pozyskuje się ograniczony zakres informacji Skupienie się statystyki regionalnej na monitorowaniu jednostek administracyjnych 6
Współczesne delimitacje DEGURBA (Eurostat) Typologia gospodarcza Obszary funkcjonalne miast LUZ (URBAN AUDIT) Klasyfikacja przestrzenna MOF (IGiPZ PAN) 7
DEGURBA - wskaźniki Kryterium gęstości zaludnienia i minimalnej liczby ludności w oparciu o siatkę kwadratów (1 km x 1 km). Klasyfikacja wszystkich jednostek LAU 2 (NTS 5) na: tereny gęsto zaludnione (centra miejskie, obszary miejskie) 50% ludności zamieszkuje klastry o wysokiej gęstości zaludnienia ( 1500 osób/km 2 ) i liczbie ludności 50 tys. mieszkańców; pośrednie (miasta, przedmieścia) klastry gridów, w których <50% ludności zamieszkuje gridy wiejskie i <50% ludności gridy o dużej gęstości zaludnienia; obszary słabo zaludnione (wiejskie) klastry gridów, w których 50% ludności zamieszkuje gridy wiejskie. 8
DEGURBA obszary pośrednie DEGURBA klasyfikacja jednostek przestrzennych według stopnia urbanizacji 9
Szersze strefy miejskie programu Urban Audit Program Urban Audit (pilotaż w 1998 r.) kolejne edycje w 2003 r., 2006 r., 2009 r., 2012 r. Od edycji 2012 miasta zdefiniowane zgodnie z klasyfikacją DEGURBA i rozszerzenie liczby miast z 45 w poprzedniej edycji projektu do 68; Delimitacja szerszych stref miejskich (LUZ) na podstawie wyników badania Przepływy ludności związane z zatrudnieniem. LUZ stanowi ciągły obszar utworzony z gmin, z którego powyżej 15% pracowników najemnych dojeżdża do pracy do miasta rdzeniowego. 10
Wsparcie działań dotyczących planowania i prowadzenia polityki regionalnej Lista miast Urban Audit Białystok Koszalin Siedlce Bielsko-Biała Kraków Słupsk Bydgoszcz Legnica Sosnowiec Bytom Leszno Stalowa Wola Chełm Lubin Stargard Szcz. Chorzów Lublin Suwałki Częstochowa Łomża Szczecin Elbląg Łódź Świdnica Ełk Nowy Sącz Tarnów Gdańsk Olsztyn Tczew Gdynia Opole Tomaszów Maz. Gliwice Ostrowiec Św. Toruń Głogów Ostrów Wlkp. Tychy Gniezno Pabianice Wałbrzych Gorzów Wlkp Piła Warszawa Grudziądz Piotrków Tryb. Włocławek Inowrocław Płock Wrocław Jastrzębie-Zdrój Poznań Zabrze Jelenia Góra Przemyśl Zamość Kalisz Radom Zgierz Katowice Ruda Śląska Zielona Góra Kielce Rybnik Żory Konin Rzeszów 11
Porównanie MOF a LUZ 12
Klasyfikacja przestrzenna gmin Praca metodologiczna Typologia gmin ma na celu stworzenie podziału gmin uwzględniającego współczesne przemiany 13
Typologia gospodarcza gmin Praca metodologiczna Typologia gmin ma na celu stworzenie podziału gmin uwzględniającego współczesne przemiany Kryteria: Liczba miejsc noclegowych na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym Liczba podmiotów gospodarki narodowej w sekcjach J-N PKD2007 na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym Udział pracujących w przemyśle i budownictwie (sekcje B-F PKD2007) Udział pracujących w rolnictwie, leśnictwie i rybactwie (sekcja A PKD2007) Udział gospodarstw rolnych produkujących głównie na rynek 14
Porównanie zasięgów - Szczecin LUZ MOF Typologia - Klasyfikacja 15
Porównanie zasięgów - Szczecin LUZ Typologia Porównanie zasięgów 16
Porównanie zasięgów - Rzeszów LUZ MOF Typologia - Klasyfikacja 17
Porównanie zasięgów - Rzeszów LUZ Typologia Porównanie 18
Porównanie zasięgów - Poznań LUZ MOF Typologia - Klasyfikacja 19
Porównanie zasięgów - Poznań LUZ Typologia Porównanie 20
Porównanie zasięgów - Warszawa LUZ MOF Typologia - Klasyfikacja 21
Porównanie zasięgów - Warszawa LUZ Typologia Porównanie 22
Podsumowanie Delimitacja jasne kryteria, porównywalne w skali kraju; aktualność; spójność w skali UE. Kryteria użytkowanie ziemi; aktywność ekonomiczna; dojazdy do pracy. 23
Dziękujemy za uwagę r.buciak@stat.gov.pl m.pieniazek@stat.gov.pl