Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego iologia z tangramem Poniższy plan wynikowy dotyczy[ew. jest związany z] realizacji cyklu iologia z tangramem. Zawiera wykaz treści materiału oraz szczegółowy opis oczekiwanych osiągnięć ucznia, które podzielono na dwa poziomy: podstawowy (wymagania konieczne i podstawowe) oraz ponadpodstawowy (wymagania rozszerzające i dopełniające). Poziom wymagań podstawowych obejmuje wiadomości i umiejętności typowe, najważniejsze, uniwersalne, niezbędne na dalszym etapie kształcenia, użyteczne w życiu codziennym. Poziom wymagań ponadpodstawowych dotyczy treści i umiejętności trudnych, złożonych, twórczych, teoretycznych, wymagających korzystania z różnych źródeł informacji, a także stosowania wiedzy z innych przedmiotów. W zaproponowanym planie wynikowym oznaczono kategorie celów nauczania na podstawie taksonomii : zapamiętywanie wiadomości, zrozumienie wiadomości, stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych, stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych. Zaproponowany plan wynikowy zawiera także treści nieobowiązkowe (wyróżnione kursywą). Ich realizacja zależy od decyzji nauczyciela, do którego należy również indywidualna modyfikacja planu, z uwzględnieniem warunków szkoły i możliwości uczniów. Treści dodatkowe (nieobowiązkowe) zaznaczono kursywą. Materiał nauczania Wymagania podstawowe Kat. Wymagania ponadpodstawowe Kat. ział: KRÓLESTWO ZWIERZĄT 1. Królestwo wspólne cechy organizmów zwierzęcych symetria ciała wymienia wspólne cechy organizmów zwierzęcych podaje rodzaje symetrii ciała i wymienia przykłady ich występowania dokonuje podziału w obrębie królestwa charakteryzuje wspólne cechy organizmów zwierzęcych analizuje związek między symetrią ciała zwierzęcia a jego tem przedstawia kryteria podziału w obrębie królestwa 2. Gąbki budowa gąbek się gąbek gąbek znaczenie gąbek budowy gąbek określa środowisko występowania i t gąbek wymienia sposoby rozmnażania się gąbek przedstawia różnorodność budowy gąbek wyjaśnia znaczenie gąbek w przyrodzie i dla człowieka charakteryzuje budowę gąbek analizuje wybrane czynności życiowe gąbek ocenia znaczenie gąbek w przyrodzie i życiu człowieka 3. Tkanki zwierzęce tkanka nabłonkowa tkanka łączna tkanka mię- wyjaśnia, co to jest tkanka dokonuje podziału tkanek zwierzęcych na: tkankę nabłonkową, łączną, mięśniową i nerwową wymienia podstawowe poszczególnych rodzajów charakteryzuje budowę poszczególnych tkanek zwierzęcych charakteryzuje rolę poszczególnych tkanek zwierzęcych wykazuje związek budowy poszczególnych tkanek zwierzę- 1
śniowa tkanka nerwowa tkanek zwierzęcych określa najważniejsze funkcje różnych rodzajów tkanek zwierzęcych określa lokalizację wybranych rodzajów tkanek w organizmie zwierzęcym rozpoznaje wybrane tkanki zwierzęce podczas obserwacji mikroskopowej oraz na zdjęciach cych z pełnionymi funkcjami w organizmie rozpoznaje poszczególne tkanki zwierzęce na schematach, zdjęciach i w trakcie obserwacji mikroskopowych charakteryzuje lokalizację poszczególnych tkanek w organizmie ział: EZKRĘGOWE 4. Parzydełkowce się znaczenie porównuje budowę dwóch form polipa i meduzy określa środowisko występowania i t wymienia sposoby rozmnażania się rozpoznaje wybrane gatunki określa znaczenie charakteryzuje budowę wykazuje związek budowy ze środowiskiem i tem ich życiowe wyjaśnia działanie komórek parzydełkowych analizuje cykl rozwojowy na przykładzie chełbi modrej wyjaśnia znaczenie 5. Płazińce się znaczenie grup na podstawie cech ich budowy zewnętrznej omawia sposób rozmnażania się wyjaśnia znaczenie pojęć żywiciel pośredni i żywiciel ostateczny opisuje cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego podaje sposoby zakażania się człowieka płazińcami pasożytniczymi omawia profilaktykę chorób wywołanych przez pasożytnicze płazińce określa znaczenie w przyrodzie i dla człowieka poszczególnych grup życiowe na przykładzie wypławka wykazuje związek budowy tasiemców z ich pasożytniczym tem analizuje przystosowania do pasożytniczego tu analizuje cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego 6. Nicienie rozpoznaje przedstawicieli na podstawie cech ich budowy zewnętrznej życiowe na przykładzie 2
się znaczenie opisuje cykl rozwojowy glisty ludzkiej podaje sposoby zarażania się ami pasożytniczymi omawia profilaktykę chorób wywołanych przez pasożytnicze płazińce określa znaczenie w przyrodzie i dla człowieka glisty ludzkiej charakteryzuje wybranych przedstawicieli jako pasożyty analizuje cykl rozwojowy glisty ludzkiej porównuje budowę i 7. Pierścienice się znaczenie grup na podstawie charakterystycznych cech ich budowy zewnętrznej rozpoznaje e na zdjęciach i w środowisku naturalnym omawia sposoby rozmnażania się określa znaczenie w przyrodzie i dla człowieka poszczególnych grup życiowe na przykładzie dżdżownicy wykazuje związek budowy od środowiska i tu dżdżownicy charakteryzuje znaczenie porównuje budowę z wcześniej poznanymi grupami 8. Stawonogi budowa ciała budowa zewnętrznego szkieletu wymienia wspólne wszystkich grup rozpoznaje stawonogi na podstawie charakterystycznych cech budowy grup na zdjęciach i wśród okazów naturalnych uzasadnia zakwalifikowanie, i do jednej grupy porównuje poszczególne grupy 8a. Skorupiaki się znaczenie omawia budowę zewnętrzną omawia sposoby rozmnażania się rozpoznaje wybranych przedstawicieli określa znaczenie w przyrodzie środowisko i t życiowe na przykładzie raka analizuje przystosowania do środowiska i tu w grupie 8b. Pajęczaki paję- omawia budowę zewnętrzną omawia sposoby rozmnażania się środowisko i t 3
czaków się znaczenie rozpoznaje wybranych przedstawicieli określa znaczenie w przyrodzie wymienia nazwy chorób wywoływanych przez pajęczaki pasożytnicze życiowe na przykładzie pająka analizuje przystosowania do środowiska i tu w grupie 8c. Owady rozwój znaczenie omawia budowę zewnętrzną omawia typy rozwoju rozróżnia przeobrażenie zupełne i niezupełne rozpoznaje wybranych przedstawicieli określa znaczenie w przyrodzie środowisko i t życiowe na przykładzie skorka analizuje przystosowania do środowiska i tu charakteryzuje różnorodność budowy aparatów gębowych i odnóży w zależności od pełnionej funkcji w grupie 9. Mięczaki budowa ciała ślimaka głowonoga się znaczenie i określa środowisko ich grup na zdjęciach i wśród okazów naturalnych omawia zróżnicowanie budowy przedstawicieli poszczególnych grup rozpoznaje przedstawicieli ślimaków, małży i głowonogów określa znaczenie w przyrodzie poszczególnych grup życiowe na przykładzie ślimaka wykazuje zróżnicowanie budowy w grupie jako wynik przystosowania do różnych tów charakteryzuje znaczenie ział: KRĘGOWE 10. Kręgowce wspólne cechy kręgowców ciepłota ciała błony płodowe porównanie kręgowych wymienia nazwy poszczególnych części szkieletu kręgowców wyjaśnia znaczenie pojęć stałocieplność i zmiennocieplność analizuje charakterystyczne cechy kręgowych charakteryzuje budowę szkieletu kręgowców charakteryzuje błony płodowe jako przystosowanie do na 4
budowy kręgowców i bezkręgowców omawia funkcję błon płodowych i wymienia ich nazwy lądzie omawia rozmieszczenie i funkcję poszczególnych błon płodowych porównuje rozmieszczenie układów wewnętrznych bezkręgowców i kręgowców 11. Ryby y kostnoszkieletowej y kostnoszkieletowej się i rozwój znaczenie podaje nazwy i rolę poszczególnych rodzajów płetw y wymienia przystosowania do w wodzie wymienia funkcję linii nabocznej i łusek omawia funkcję skrzeli jako narządu wymiany omawia typ rozwoju (określa rodzaj zapłodnienia, wyjaśnia pojęcia tarło, ikra, naek ) rozpoznaje wybrane gatunki określa znaczenie w przyrodzie i życiu człowieka i t życiowe na przykładzie szczupaka wykazuje związek budowy wybranych narządów z tem charakteryzuje skrzela i analizuje sposób wymiany u omawia przyczynę wędrówek rozpoznaje wybrane gatunki wymienia gatunki objęte w Polsce ochroną gatunkową charakteryzuje znaczenie w przyrodzie i życiu człowieka 12. Płazy się i rozwój znaczenie określa środowisko wymienia przystosowania do w dwóch środowiskach omawia związek budowy żaby z jej sposobem poruszania się wymienia stadia rozwojowe żaby omawia cykl rozwojowy płaza na przykładzie żaby podaje przykłady gatunków beznogich, bezogonowych i ogoniastych określa znaczenie w przyrodzie środowisko i t życiowe na przykładzie żaby wodnej wykazuje związek budowy ze środowiskiem i tem ich rozpoznaje przedstawicieli i analizuje ich charakterystyczne wymienia gatunki objęte w Polsce ochroną gatunkową charakteryzuje znaczenie w przyrodzie 13. Gady określa środowisko wymienia przystosowania do na lądzie omawia budowę szkieletu omawia narządy wymiany omawia rozmnażanie się i rozwój środowisko i t życiowe na przykładzie jaszczurki zwinki wykazuje związek budowy (m.in. pokrycie ciała) ze środowiskiem 5
się i rozwój znaczenie gada podaje przykłady gatunków występujących w Polsce podaje przykłady gatunków krokodyli, żółwi, jaszczurek i węży określa znaczenie w przyrodzie analizuje związek między sposobem rozmnażania się i rozwojem a środowiskiem ich porównuje budowę, środowisko i t i rozpoznaje przedstawicieli i analizuje ich charakterystyczne wymienia gatunki objęte w Polsce ochroną gatunkową charakteryzuje znaczenie w przyrodzie 14. Ptaki się i rozwój okres godowy znaczenie określa środowisko omawia budowę szkieletu wymienia przystosowania do aktywnego lotu określa rolę piór i wymienia ich rodzaje określa specyfikę wymiany u rozmnażania się i rozwoju omawia budowę jaja podaje przyczynę wędrówek podaje przykłady gatunków określa znaczenie w przyrodzie środowisko i t życiowe na przykładzie kwiczoła wykazuje związek budowy dzioba ptaka z rodzajem pobieranego pokarmu wykazuje związek między sposobem wymiany a przystosowaniem do aktywnego lotu charakteryzuje rozmnażanie się i rozwój charakteryzuje rolę poszczególnych elementów jaja porównuje budowę, środowisko i t i rozpoznaje przedstawicieli i analizuje ich charakterystyczne wymienia gatunki objęte w Polsce ochroną gatunkową charakteryzuje znaczenie w przyrodzie 15. Ssaki (różnorodność budowy szkieletu kończyn przednich ) budowa zębów określa środowiska omawia budowę szkieletu wymienia rodzaje kończyn i omawia ich związek z tem ich omawia budowę zęba omawia budowę płuc i rolę przepony omawia budowę i rolę skóry omawia rolę włosów i gruczołów potowych środowiska i t, życiowe na przykładzie wilka, wykazuje związek budowy szkieletu kończyn a przystosowanie do tu i sposobu poruszania się, analizuje przystosowania budowy zębów w zależności od rodza- 6
budowa skóry się i rozwój znaczenie rozmnażania i rozwoju podaje przykłady gatunków rozróżnia ssaki wśród innych oraz w terenie podaje przystosowania do w różnych środowiskach określa znaczenie w przyrodzie ju spożywanego pokarmu, charakteryzuje budowę płuc wykazuje, w jaki sposób budowa płuc zwiększa wydajność wymiany, analizuje budowę i funkcję skóry (określa funkcję gruczołów skórnych) charakteryzuje rozmnażanie i rozwój (określa rolę łożyska) rozpoznaje przedstawicieli wodnych i lądowych oraz analizuje ich charakterystyczne wymienia gatunki objęte w Polsce ochroną gatunkową charakteryzuje znaczenie w przyrodzie 7