Wymagania programowe dla klasy II gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii Puls autorstwa Anny Zdziennickiej Poziom wymagań Dział Temat 1. Biologia jako nauka. Na ocenę dopuszczającą (1) Uczeń: 1) określa przedmiot badań biologii jako nauki dziedzin biologii 3) wymienia źródła wiedzy biologicznej 4) wyjaśnia, do czego służą atlasy i klucze 5) wymienia cechy żywych Na ocenę dostateczną (1) + (2) Uczeń: 1) potrafi korzystać z źródeł wiedzy 2) rozróżnia próbę kontrolną i badawczą Na ocenę dobrą (1) + (2) + (3) Uczeń: wybrane dziedziny biologii 2) posługuje się właściwymi źródłami wiedzy biologicznej podczas rozwiązywania problemów Na ocenę bardzo dobrą (1) + (2) + (3) + (4) Uczeń: 1) objaśnia zasadę stopniowego komplikowania się poziomów organizacji 2) wykorzystuje atlasy do rozpoznawania pospolitych gatunków I. Biologia nauka o życiu 2. Komórkowa budowa. 1) wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji 2) wymienia struktury budowy komórki roślinnej, zwierzęcej, grzyba i bakterii 3) wyciąga wnioski dotyczące komórkowej budowy na podstawie obserwacji preparatów 1) podaje funkcje organelli 2) posługuje się mikroskopem 3) wykonuje proste preparaty mikroskopowe 1) odróżnia pod mikroskopem, na schemacie, zdjęciu lub po opisie składniki komórki 2) rysuje obraz widziany pod mikroskopem 3) wyjaśnia rolę elementów komórki 4) porównuje budowę różnych komórek 1) omawia budowę i funkcje organelli komórkowych 2) analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek 3. Obserwacje mikroskopowe komórek części optyczne i mechaniczne mikroskopu świetlnego 1) wykonuje proste preparaty mikroskopowe 1) rysuje obraz widziany pod mikroskopem 2) oblicza powiększenie obrazu obserwowanego 1) rozpoznaje pod mikroskopem typy komórek 4. Systematyczny podział. 5. Sposoby odżywiania się jednostki klasyfikacji biologicznej 1) określa, czym jest odżywianie 2) wymienia podstawowe sposoby odżywiania się 1) wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka 2) podaje kryteria wyróżnienia pięciu królestw 1) omawia różnice między organizmami samożywnymi a cudzożywnymi dawne sposoby klasyfikacji 2) omawia zasady systemu klasyfikacji biologicznej różne strategie odżywiania 1) ocenia sztuczne i naturalne systemy podziału 2) uzasadnia potrzebę klasyfikowania 1) wykazuje różnice w pobieraniu i trawieniu pokarmów u różnych
2) wymienia czynniki niezbędne do samożywnych i cudzożywnych 3) wymienia substraty i produkty fotosyntezy 4) wyjaśnia, na czym polega fotosynteza 2) wykazuje różnorodność odżywiania się cudzożywnych 3) określa warunki przebiegu fotosyntezy 4) ocenia, czy dany organizm jest samożywny, czy cudzożywny 2) wyjaśnia, na czym polega chemosynteza II. Jedność i różnorodność 6. Sposoby oddychania. 7. Sposoby 1) określa, czym jest oddychanie 2) wyjaśnia, na czym polega wymiana gazowa 3) wskazuje mitochondrium jako miejsce, w którym zachodzi utlenianie 4) przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację jako procesy dostarczające energii 1) określa, czym jest rozmnażanie 2) wyróżnia rozmnażanie płciowe i bezpłciowe 3) podaje przykłady płciowego i bezpłciowego 1) omawia różne sposoby oddychania 2) wymienia przykłady ilustrujących różne sposoby oddychania 3) rozróżnia wymianę gazową i oddychanie wewnątrzkomórkowe 1) rozpoznaje sposoby 2) wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe 3) rozpoznaje pączkujące drożdże obserwowane pod mikroskopem 4) omawia różnice między rozwojem prostym a złożonym 1) uzasadnia, że oddychanie jest procesem niezbędnym do rodzaje rozmnażania 2) ocenia znaczenie przemiany pokoleń 3) charaktery-zuje typy rozwoju zarodka 4) stosuje w praktyce wiadomości dotyczące rozmnażania wegetatywnego 1) wykazuje zależność między środowiskiem a budową narządów wymiany gazowej 2) porównuje oddychanie tlenowe i beztlenowe 3) omawia znaczenie fermentacji 4) zapisuje słownie równanie reakcji oddychania tlenowego między sposobem zapłodnienia a środowiskiem 2) ocenia znaczenie samozapłodnienia 8. Bakterie a wirusy. miejsca występowania bakterii i wirusów 2) rozpoznaje i podaje nazwy form morfologicznych bakterii widocznych na preparacie mikroskopowym lub ilustracji 1) podaje budowy bakterii i wirusów 2) wymienia cechy, którymi wirusy różnią się od 3) podaje przykłady bakterii i wirusów 4) określa znaczenie bakterii w przyrodzie i gospodarce życiowe bakterii 2) wymienia choroby bakteryjne i wirusowe 3) rysuje kształty bakterii obserwowanych pod mikroskopem 1) ocenia znaczenie bakterii i wirusów 2) określa warunki tworzenia się przetrwalników 3) ocenia rolę bakterii jako symbiontów i destruentów III. Bakterie i wirusy. Organizmy beztkankowe 9. Protisty. miejsca występowania protistów 2) wymienia grupy należących do protistów 1) omawia czynności życiowe grup protistów grupy protistów 2) wykazuje chorobotwórcze znaczenie protistów 1) porównuje czynności życiowe grup protistów 2) wymienia choroby wywoływane przez protisty 3) rozpoznaje pod mikroskopem, rysuje i opisuje budowę przedstawicieli
protistów 10. Glony przedstawi-ciele trzech królestw. 11. Grzyby i porosty 12. Sprawdzian wiadomości z działu Bakterie i wirusy. Organizmy beztkankowe. 1) wskazuje środowisko glonów należących do glonów 1) podaje przykłady grzybów i porostów 2) opisuje budowę grzybów 3) rozpoznaje pleśniaka białego w obrazie mikroskopowym 4) wymienia sposoby grzybów 5) rozpoznaje porosty wśród innych wspólne cechy zaliczanych do glonów 2) omawia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce 1) omawia czynności życiowe grzybów znaczenia grzybów w przyrodzie i gospodarce 3) rozpoznaje porosty jako organizmy zbudowane z grzybni i glonu 4) wyjaśnia, co to jest grzybica 1) wyjaśnia, że glony to grupa ekologiczna, do której należą przedstawiciele trzech królestw 2) omawia życiowe glonów budowę grzybów owocnikowych 2) omawia sposoby grzybów 3) analizuje znaczenie grzybów w przyrodzie i gospodarce 4) wykonuje i opisuje rysunek wskazanych grzybów 1) analizuje wpływ zakwitów glonów na inne organizmy w środowisku 2) ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce 3) wyjaśnia zależność między głębokością a występowaniem określonych grup glonów 1) wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i rośliny 2) określa znaczenie komponentów w budowie plechy porostu 3) proponuje sposób badania czystości powietrza, znając wrażliwość porostów na zanieczyszczenia 4) rozpoznaje i podaje nazwy różnych form morfologicznych porostów X X X X IV. Świat roślin 13. Tkanki roślinne. 14. Budowa i funkcje korzenia. 1) wyjaśnia, czym jest tkanka tkanek roślinnych 3) wskazuje na ilustracji komórki tworzące tkankę podstawowe funkcje korzenia 2) rozpoznaje systemy korzeniowe 1) dokonuje podziału tkanek roślinnych na twórcze i stałe 2) wymienia cechy budowy tkanek roślinnych 3) opisuje funkcje wskazanych tkanek 1) rozpoznaje modyfikacje korzeni 2) omawia budowę zewnętrzną korzenia 3) rozpoznaje pod mikroskopem tkanki budujące korzeń 4) rozpoznaje modyfikacje korzeni 5) omawia budowę zewnętrzną korzenia 6) rozpoznaje pod mikroskopem tkanki budujące korzeń budowę, rozmieszczenie i funkcje tkanek roślinnych 2) wykonuje preparat ze skórki cebuli i rozpoznaje w nim tkankę okrywającą 1) analizuje budowę wewnętrzną korzenia jako funkcjonalnej całości 2) charaktery-zuje przyrost na długość 3) rysuje różne systemy korzeniowe budowy j tkanki z jej funkcją 2) rozpoznaje i rysuje tkanki widoczne na przekrojach organów roślinnych 1) wyjaśnia sposób pobierania wody przez roślinę 2) projektuje doświadczenie świadczące o przewodzeniu wody z korzenia do łodygi 3) charakteryzuje modyfikacje korzeni
15. Budowa i funkcje łodygi. 1) omawia funkcje łodygi 2) podaje nazwy elementów budowy zewnętrznej łodygi 1) rozpoznaje tkanki budujące łodygę 2) rozróżnia rodzaje łodyg 1) rysuje schematycznie przekrój poprzeczny i podłużny łodygi 1) analizuje związek budowy zmodyfikowanych łodyg z ich funkcjami 16. Liść wytwórnia pokarmu. funkcje liści 2) rozpoznaje elementy budowy liścia 3) rozpoznaje liście pojedyncze i złożone 17. Mszaki. miejsca występowania mszaków 2) podaje nazwy organów mszaków 1) rozpoznaje różne modyfikacje liści 2) rozpoznaje na preparacie mikroskopowym tkanki budujące liść 3) rozróżnia typy ulistnienia łodygi 1) rozpoznaje mszaki wśród innych roślin 2) omawia znaczenie mszaków w przyrodzie i gospodarce 1) rozpoznaje rodzaje unerwienia liści 2) omawia funkcje modyfikacji liści 1) analizuje cykl rozwojowy mszaków 2) rysuje mech i podpisuje jego organy 1) analizuje funkcje elementów budowy anatomicznej liścia 2) rysuje różne typy ulistnienia łodygi 1) wyjaśnia, dlaczego mszaki są najprostszymi roślinami lądowymi 18. Paprotniki. miejsca występowania paprotników 2) rozpoznaje organy paproci 3) rozpoznaje paprotniki wśród innych roślin 19. Rośliny nagonasienne. 20. Rośliny okrytonasienne 21. Sprawdzian wiadomości z działu Świat roślin. miejsca występowania roślin nagonasiennych 2) rozpoznaje rośliny nagonasienne wśród innych roślin miejsca występowania roślin okrytonasiennych 2) podaje nazwy elementów budowy kwiatu 3) rozróżnia kwiat i kwiatostan 4) rozpoznaje rośliny okrytonasienne wśród innych roślin 1) wyjaśnia rolę organów paprotników przystosowania roślin nagonasiennych do warunków 2) omawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i gospodarce sposoby rozsiewania nasion i owoców 2) rozróżnia owoce pojedyncze i złożone 3) omawia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce 1) analizuje cykl rozwojowy paproci 2) charakteryzuj-je skrzypy, widłaki i paprocie 1) analizuje cykl rozwojowy sosny 2) rozpoznaje rodzime gatunki nagonasiennych 3) określa, z jakiego gatunku drzewa lub krzewu pochodzi wskazana szyszka 1) omawia funkcje elementów budowy kwiatu 2) analizuje cykl rozwojowy roślin okrytonasiennych 3) ocenia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce 1) rozpoznaje za pomocą atlasów 5 gatunków rodzimych paprotników 1) dowodzi związku budowy roślin nagonasiennych ze środowiskiem ich budowy kwiatu ze sposobem zapylania 2) charakteryzuje sposoby rozsiewania nasion i owoców, wykazując związek z ich budową 3) rozpoznaje 5 gatunków drzew okrytonasiennych występujących w Polsce X X X X 22. Tkanki zwierzęce. 1) wyjaśnia, czym jest tkanka 2) wymienia podstawowe rodzaje tkanek zwierzęcych 1) określa najważniejsze funkcje tkanek zwierzęcych 2) wymienia rodzaje tkanki łącznej 3) podaje rozmieszczenie przykładowych tkanek zwierzęcych w organizmie budowę tkanek zwierzęcych 2) rysuje schemat komórki nerwowej i opisuje elementy jej budowy 1) opisuje rodzaje tkanki nabłonkowej 2) charakteryzuje rolę składników morfotycznych krwi
3) rozpoznaje pod mikroskopem lub na ilustracji rodzaje tkanek 23. Gąbki i parzydełkowce 1) wyjaśnia, co to są gąbki 2) podaje miejsca występowania gąbek i parzydełkowców 3) wymienia gąbek i parzydełkowców 1) omawia znaczenie gąbek i parzydełkowców w przyrodzie czynności 2) życiowe gąbek i parzydełkowców 3) wyjaśnia mechanizm ruchu parzydełkowców budowy gąbek i 2) parzydełkowców ze środowiskiem ich 3) wyjaśnia sposób działania parzydełka V. Świat bez 24. Płazińce i nicienie. płazińców i nicieni 2) rozpoznaje na ilustracji płazińce i nicienie 3) charakteryzuje tasiemce i glisty jako pasożyty układu pokarmowego 4) omawia drogi zakażenia pasożytniczymi płazińcami i nicieniami 5) wyjaśnia, w jaki sposób można ustrzec się przez zakażaniem pasożytniczymi płazińcami i nicieniami 25. Pierścienice 1) rozpoznaje pierścienice wśród innych zwierząt 26. Stawonogi. 1) rozpoznaje stawonogi wśród innych zwierząt 2) rozpoznaje na ilustracji przeobrażenie zupełne i niezupełne owadów 1) wskazuje na ilustracji elementy budowy tasiemca pierścienic budowy skorupiaków, owadów i pajęczaków 1) dowodzi, że tasiemce są przystosowane do pasożytniczego trybu 2) omawia różnice między płazińcami a nicieniami 3) charakteryzuje czynności życiowe płazińców i nicieni układ krwionośny pierścienic 2) charakteryzuje czynności życiowe pierścienic 3) wykazuje związek budowy pijawki z pasożytniczym trybem jej czynności życiowe stawonogów 2) dowodzi, że owady są przystosowane do w środowisku lądowym symetrię ciała płazińców 1) dowodzi, że pierścienice są bardziej rozwiniętymi zwierzętami niż płazińce i nicienie 2) projektuje doświadczenie wykazujące znaczenie dżdżownic w użyźnianiu gleby 1) dowodzi istnienia związku między środowiskiem a narządami wymiany gazowej
27. Mięczaki. 1) rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi wśród innych zwierząt 2) wymienia mięczaków 28. Sprawdzian wiadomości z działu Świat bez. części ciała ślimaków, małży i głowonogów 2) wymienia narządy oddechowe mięczaków 3) wskazuje małże jako organizmy produkujące perły czynności życiowe mięczaków 2) wyjaśnia zasady funkcjonowania otwartego układu krwionośnego 3) porównuje budowę ślimaków, małży i głowonogów budowy mięczaków ze środowiskiem ich 2) charakteryzuje sposoby poruszania się grup mięczaków X X X X VI. Świat 29. Porównanie bez i. 30. Ryby kręgowce wodne. 1) określa pokrycie ciała bez i 2) podaje nazwy elementów szkieletu ryby 2) podaje nazwy płetw ryby 3) rozpoznaje skrzela jako narządy wymiany gazowej funkcje szkieletu bez szkieletów bez 3) wymienia elementy budowy układu nerwowego bez i przystosowania ryb do w wodzie 2) określa rodzaj zapłodnienia u ryb elementy szkieletu 2) porównuje układ krwionośny bez i 1) omawia życiowe ryb 2) określa charakterystyczne cechy rozmnażania ryb 3) wyjaśnia przyczyny wędrówek ryb 4) rozpoznaje przedstawicieli ryb i wskazuje ich cechy 1) porównuje budowę układu nerwowego bez i wymianę gazową u ryb 2) porównuje układ krwionośny ryby i dżdżownicy 31. Płazy zwierzęta dwuśrodowiskowe. 1) określa środowiska płazów 2) charakteryzuje płazy 3) wymienia stadia rozwojowe żaby 4) podaje po dwa przykłady płazów ogoniastych i bezogonowych przystosowania płazów do w wodzie i na lądzie 2) wyjaśnia, na czym polega hibernacja 3) omawia cykl rozwojowy żaby 1) omawia życiowe płazów 2) charaktery-zuje płazy ogoniaste i bezogonowe 3) rozpoznaje przedstawicieli płazów i wskazuje ich specyficzne cechy trybu płazów z ich zmiennocieplnością 2) wykazuje związek budowy płazów ze środowiskami ich
32. Świat gadów. 1) określa środowisko gadów 2) charakteryzuje gady 3) podaje cztery przykłady gadów występujących w Polsce przystosowania gadów do na lądzie 2) omawia znaczenie błon płodowych w rozwoju gadów 3) wymienia narządy zmysłów gadów 1) omawia życiowe gadów 2) charakteryzuje funkcje błon płodowych 3) rozpoznaje przedstawicieli gadów i wskazuje ich specyficzne cechy 1) analizuje pokrycie ciała gadów w aspekcie ochrony przed utratą wody 2) wykazuje związek budowy gadów ze środowiskiem ich 3) wykazuje związek między sposobem rozmnażania i typem rozwoju a środowiskiem gadów 33. Ptaki kręgowce latające. 34. Świat ssaków. ptaki 2) wymienia ptaki różnych środowisk 3) rozpoznaje rodzaje piór ptaków 4) wymienia elementy budowy jaja 5) wyjaśnia konieczność migracji ptaków 1) omawia ssaków siedlisk zajmowanych przez ssaki 3) rozróżnia ssaki wśród innych zwierząt 4) rozróżnia ssaki wodne i lądowe 5) wymienia narządy zmysłów ssaków przystosowania budowy ptaków do lotu 2) omawia różnice pomiędzy gniazdownikami i zagniazdownikami oraz podaje ich przykłady 1) wyjaśnia rolę gruczołów potowych i włosów w termoregulacji gatunków ssaków 3) rozróżnia uzębienie drapieżnika i roślinożercy 4) wymienia przystosowania ssaków do zajmowania różnych siedlisk 1) określa środowisko ptaka na podstawie budowy jego kończyn 2) określa rodzaj pobieranego przez ptaka pokarmu na podstawie budowy jego dzioba 3) omawia życiowe ptaków 4) rozpoznaje przedstawicieli ptaków i wskazuje ich specyficzne cechy funkcje skóry 2) omawia zalety pęcherzykowej budowy płuc 3) porównuje budowę ssaków wodnych i lądowych 4) ocenia znaczenie ssaków w życiu i gospodarce elementy budowy jaja 2) wykazuje związek między przebiegiem wymiany gazowej u ptaków a ich przystosowaniem do lotu 1) projektuje doświadczenie wykazujące wydzielniczą i wydalniczą funkcję skóry 2) wykazuje związek między funkcjonowaniem narządów zmysłów a trybem (na podstawie 42 ust.2 statutu gimnazjum) 2. Ustala się następujące ogólne kryteria ocen: 1) stopień celujący otrzymuje uczeń, który: a) opanuje w pełni wszystkie wiadomości i umiejętności z podstawy programowej, samodzielnie i twórczo rozwija swoje uzdolnienia; b) biegle posługuje się wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub praktycznych z podstawy programowej, proponuje rozwiązania nietypowe, c) osiąga sukcesy w konkursach interdyscyplinarnych i przedmiotowych, konkursach artystycznych, w zawodach sportowych i innych, kwalifikuje się do finałów na szczeblu międzyszkolnym, wojewódzkim (regionalnym), krajowym lub posiada inne porównywalne osiągnięcia; 2) stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który: a) opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony w podstawie programowej;
b) sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami, rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne ujęte w podstawie programowej, potrafi zastosować posiadaną wiedze do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach; 3) stopień dobry otrzymuje uczeń, który: a) opanował zdecydowaną większość wiadomości określonych w podstawie programowej i właściwie je stosuje, b) rozwiązuje (wykonuje) samodzielnie typowe zadania teoretyczne lub praktyczne; 4) stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który: a) opanował wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej; b) rozwiązuje ( wykonuje) typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o średnim stopniu trudności; c) często popełnia błędy, korzysta z pomocy nauczyciela przy rozwiązywaniu różnych problemów; 5) stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który: a) ma braki w opanowaniu wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej, ale braki te nie przekreślają możliwości uzyskania przez ucznia podstawowej wiedzy z danego przedmiotu w ciągu dalszej nauki; b) rozwiązuje przy pomocy nauczyciela zadania teoretyczne i praktyczne o niewielkim stopniu trudności. 6) stopień niedostateczny otrzymuje uczeń, który: a) nie opanował wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej, a braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy z tego przedmiotu, b) nie jest w stanie nawet przy pomocy i pod kierunkiem nauczyciela rozwiązać (wykonać) zadań o niewielkim (elementarnym) stopniu trudności.