Sieć komputerowa (angielskie computer network), układ komputerów i kompatybilnych połączonych ze sobą łączami komunikacyjnymi, umożliwiającymi wymianę danych. Sieć komputerowa zapewnia dostęp użytkowników do wspólnych zasobów takich jak dane lub urządzenia peryferyjne.
Dostęp komputera do sieci komputerowej odbywa się za pośrednictwem interfejsu sieciowego. Niektóre z komputerów działających w sieci mogą pełnić specjalne funkcje, np. bram, mostów lub ruterów, inne po prostu korzystają z udogodnień tworzonych przez sieć, np. dzielenia zasobów. W zależności od odległości między komputerami rozróżnia się sieci lokalne, miejskie i rozległe. Szybkości przesyłania danych w sieciach wahają się w granicach od 56 Kb/s do 1000Gb/s
Można wyróżnić następujące rodzaje sieci: - równorzędne (peer-to-peer), - lokalne (LAN), - miejskie (MAN), - rozległe (WAN), - globalne (np. Internet)
Początki sieci komputerowej sięgają połowy lat sześćdziesiątych XX w. (sieć ARPANET). Sieci komputerowe mają olbrzymie znaczenie na każdym szczeblu komunikacji: od wymiany informacji między dwoma sąsiednimi biurkami w sali giełdy, poprzez skomputeryzowane usługi telefoniczne, radiowe i telewizyjne, aż po globalną, wielofunkcyjną sieć Internet łączącą dziesiątki milionów użytkowników na całym świecie.
Podstawowe pojęcia Administrator Użytkownik (a także osoba lub zespół osób) odpowiedzialny za zarządzanie serwerem. Grupa robocza Zespół komputerów lub kont, udostępniających sobie wzajemnie w sieci wybrane zasoby. Hasło Ciąg znaków ustalony przez właściciela konta (użytkownika), będący dla systemu operacyjnego potwierdzeniem uprawnień osoby rozpoczynającej pracę do korzystania z konta. Kartoteka domowa Kartoteka przeznaczona do przechowywania zasobów prywatnych użytkownika.
Podstawowe pojęcia Klucz Ciąg cyfr binarnych lub bajtów identyfikujący właściciela konta (użytkownika). W przeciwieństwie do hasła, jest zapamiętywany na trudnym do skopiowania nośniku fizycznym, a nie przez osobę. Konto Zespół praw i zasobów, z których może korzystać użytkownik. Końcówka Komputer wykorzystywany przez użytkownika do kontaktu z serwerem, zazwyczaj (choć niekoniecznie) do pracy zdalnej. Praca zdalna Korzystanie z zasobów sprzętowych (procesor, pamięć) danego komputera, podczas gdy stanowisko operatora jest bezpośrednio podłączone do innego komputera.
Podstawowe pojęcia Serwer Komputer pracujący w sieci, udostępniający pewne zasoby upoważnionym użytkownikom. Serwer plików Komputer pracujący w sieci, udostępniający upoważnionym użytkownikom fragmenty swojego systemu plików (ale nie np. procesor). Sieć lokalna Sieć, której zasięg i rozmiar są ograniczone sprzętowo do określonej puli adresów. Sieć rozległa Sieć, której obszar działania ani rozmiar nie są z założenia ograniczone sprzętowo (np. Internet). Sieć rozległa może łączyć zarówno sieci lokalne, jak pojedyncze maszyny.
Podstawowe pojęcia Stacja robocza Komputer wykorzystywany przez użytkownika do pracy indywidualnej, dysponujący mocą obliczeniową wystarczającą do wykonywania poważnych operacji. Użytkownik stacji roboczej może korzystać z zasobów serwera (serwerów), lecz uruchamiane przez niego programy używają procesora i pamięci stacji roboczej. Użytkownicy Osoby uprawnione do korzystania na ustalonych zasadach z zasobów określonego komputera. Każdy użytkownik ma konto, wyposażone w kartotekę domową służącą do przechowywania danych użytkownika. Zazwyczaj nazwa tej kartoteki jest związana w jakiś sposób z nazwą konta.
Hasła Przykłady złych haseł 1q3 Kanarek Jola1982 ASDFGHJK Przykłady dobrych haseł e1iu2*gwjjai z\jjt_mol Lm-0,:z2jt: E3.2;tz?cW za krótkie ze słownika zgadnie ten, kto Cię zna wzorzec układu klawiszy na klawiaturze z generatora losowego z frazy kluczowej znanej autorowi tu: Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie! inne hasło z tej samej frazy fragmenty tekstu wylosowane z gazety
Sieć TCP/IP. Adresy IP i DNS Najważniejszy obecnie sposób komunikowania się maszyn połączonych w sieć nosi nazwę Transfer Control Protocol/Internet Protocol, w skrócie TCP/IP. Jest to protokół, czyli standard komunikacji, pozwalający na przesyłanie informacji w sieci rozproszonej, nie mającej wyodrębnionego centrum. Jego początki sięgają lat 60-tych XX wieku. TCP/IP jest podstawą większości współczesnych sieci lokalnych i rozległych. Porcje informacji wędrujące między komputerami noszą nazwę pakietów. Znajomość szczegółowych zasad tego protokołu nie będzie nam potrzebna. Omówimy jedynie podstawy niezbędne dla zrozumienia zagadnień praktycznych.
Adresy IP Każdy komputer pracujący w sieci TCP/IP jest identyfikowany przez liczbę całkowitą pełniącą rolę adresu. Jest to tzw. adres IP (Internet Protocol). Adres IP jest unikalny w tym sensie, że w danej sieci nie mogą jednocześnie pracować różne jednostki, którym przydzielono ten sam adres. Komputer może mieć adres przydzielony na stałe lub tylko na czas pracy w sieci. W obecnie obowiązującej wersji 4 protokołu adres IP ma postać liczby 32-bitowej i zwyczajowo jest podawany w postaci 4 liczb całkowitych z przedziału od 0 do 255. Struktura adresu jest hierarchiczna, tzn. maszyny mające identyczną wartość pewnej liczby początkowych cyfr dwójkowych swoich adresów znajdują się we wspólnym obszarze sieci.
Symboliczne adresy domenowe (DN) Dla ułatwienia kontaktowania użytkowników z maszynami wprowadzono też adresy określone przez nazwę. Są one również strukturalizowane według domen, ale są to domeny logiczne, nie związane z rejonem położenia stacji. Najogólniejsza część nazwy to jej ostatnie (licząc od lewej strony) składniki. Regułą jest określanie w tym członie przynależności państwowej (poza USA). Przykłady: www.zstio.edu.pl, www.zstio.wri.pl, sunsite.icm.edu.pl itp.
Symboliczne adresy domenowe (DN) Kolejny człon nazwy zwykle definiuje przeznaczenie maszyny i jej przynależność go grupy (domeny logicznej): edukacyjnej (edu), rządowej (gov), organizacji społecznych i pozarządowych (org), wojskowej (mil), komercyjnej (com) i in. Nazwy domenowe mogą być wirtualne i określać maszynę logiczną, a nie sprzętową. Identyfikacja nazwy domenowej i jej tłumaczenie na numer IP następuje za pośrednictwem baz danych nazw domenowych (Domain Name Service, DNS), przechowujących i udostępniających spisy adresów domenowych. Bazy takie działają na wybranych serwerach sieci TCP/IP. Dla maszyny lokalnej (noszącej numer IP 127.0.0.1 względnie ::1) zarezerwowane są nazwy domenowe: localhost oraz localhost.localdomain.