POLITECHNIKA ŚLĄSKA W KATOWICACH WYDZIAŁ TRANSPORTU KATEDRA TECHNOLOGII LOTNICZYCH BADANIA KOORDYNACJI WZROKOWO RUCHOWEJ ORAZ PRECYZJI RUCHÓW Kolejny numer zajęć: 2 Przedmiot: Ergonomia i Bezpieczeństwo Pracy Semestr: IV Liczba godzin: 2 Katowice
Spis treści 1. CEL ĆWICZENIA... 2 2. WSTĘP TEORETYCZNY... 2 3. PRZEBIEG BADAŃ DOŚWIADCZALNYCH... 5 4. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA... 19-1-
1. CEL ĆWICZENIA Celem projektu jest zapoznanie studenta z badaniami koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz precyzji ruchów operatorów transportowych (transport drogowy, szynowy, wodny, lotniczy i przemysłowy). 2. WSTĘP TEORETYCZNY W wyniku gwałtownego rozwoju nauk technicznych przekroczona została granica selekcji elementów składowych tradycyjnego układu człowiek - maszyna. W wyniku tego wiele czynników przypisanych do tej pory człowiekowi zostało przeniesionych do obszaru funkcjonowania maszyny [1]. U podstaw tych przeobrażeń legły [1]: liczne błędy popełniane przez człowieka, obniżające poziom sprawności układu; coraz doskonalsze rozwiązania konstrukcyjne urządzeń wykonawczych, potrafiące w części lub całości przejąć obszar zarezerwowany do tej pory dla człowieka. Tempo pracy człowieka jest znacznie wolniejsze niż maszyny. Również rytm pracy u człowieka bywa nierówny. Wynika to z cech osobniczych, zmęczenia, poziomu motywacyjnego. Maszyny mogą być zastępowane innymi - poziom wykonania pracy będzie identyczny. W przypadku ludzi nie jest to możliwe. Jednak to człowiek wykorzystując procesy umysłowe w tym inteligencje jest w stanie w sposób elastyczny dostosowywać działanie do aktualnych potrzeb sytuacyjnych. Potrafi odrzucić nieprzydatny, zadany z góry program i przystosować go do zmienionych warunków. Nie można zatem przyjąć wspólnej definicji sposobu funkcjonowania, skuteczności czy też niezawodności dla człowieka i maszyny [1]. Badanie sprawności psychomotorycznej (czyli aktualne badania z zakresu psychologii pracy w tym badania kierujących pojazdami) to w gruncie rzeczy określenie poziomu niezawodności człowieka jako elementu wspomnianego układu człowiek - maszyna. Analizując przyczyny wypadków w pracy oraz wypadków drogowych zawodność maszyn w tym pojazdów zmniejsza się na rzecz zawodności człowieka [1]. Diagnostyka psychologiczna stosowana przez psychologów w Pracowniach Psychologii Pracy oparta jest z jednej strony o metody stosowane w psychologii klinicznej a więc: wywiad, obserwacja oraz rozmaite skale i kwestionariusze osobowości których wyniki często nasycone są czynnikiem akceptacji społecznej. Z drugiej zaś to narzędzia do pomiaru sprawności psychomotorycznej oraz percepcyjnej. Są to różnego rodzaju urządzenia umożliwiające np. pomiar czasu reakcji, pomiar sprawności w zakresie koordynacji wzrokowo ruchowej czy też określenie progu wrażliwości wzrokowej. Ich konstrukcja jest bardzo zróżnicowana pod względem technicznym. Część z nich to urządzenia oparte o rozwiązania czysto mechaniczne inne pracują w oparciu o technikę mikroprocesorową. Nieprecyzyjne narzędzia pomiarowe uniemożliwiają trafną i rzetelną diagnozę, co w najlepszym przypadku prowadzi do nietrafnych decyzji o zatrudnieniu (np. słaba wydajność, częste -2-
błędy itp), może jednak prowadzić do wypadków i katastrof kończących się cierpieniem wielu ludzi a nawet śmiercią [1]. Laboratorium Diagnostyki Psychofizjologicznej Katedry Technologii Lotniczych Politechniki Śląskiej powstało w oparciu o dane z obserwacji badań psychologicznych osób wykonujących czynności wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej (Psychotronics GE). Dotyczyło to głównie osób wykonujących pracę w warunkach ekstremalnych. Głównie na dużych wysokościach oraz w wykopach, osób zatrudnionych w zakładach górnictwa podziemnego, pracowników przewożących materiały wybuchowe i łatwopalne itd. 2.1. WSPOMAGANIE TECHNICZNE W DIAGNOSTYCE PSYCHOLOGICZNEJ Można przyjąć, że badanie psychologiczne powinno się charakteryzować (co najmniej) następującymi cechami [2]: obiektywizmem, tzn. różni psychologowie badający daną osobę tym samym narzędziem powinni uzyskać ten sam wynik i zbieżnie ów wynik interpretować; normatywnością, tzn. dany wynik można porównać do przeciętnego wyniku ogólnej grupy, która stanowi swoisty układ odniesienia; standaryzacją, tzn. badanie konkretnym testem powinno przebiegać zawsze wedle identycznego schematu. Zastosowanie diagnostycznego urządzenia pomiarowego zapewnia obiektywizm, przynajmniej w zakresie generowanego przez to urządzenie wyniku liczbowego, gdyż fizyczny proces pomiarowy nie zależy w żaden sposób od wykonującego badanie psychologa. Należy tu jednak rozróżnić surowy wynik pomiaru zmiennej psychometrycznej, będącej w istocie miarą pewnego procesu fizycznego, który uważamy za zasadniczo skorelowany z tą zmienną - jednak korelacja ta nie koniecznie i nie zawsze musi być pełna. Czynniki takie, jak samopoczucie, przemęczenie czy wszelkiego rodzaju dolegliwości mogą mieć wpływ na wynik. Rzeczywiście trudno się oprzeć wrażeniu, że dobrym wynikom na przykład na aparacie Piórkowskiego sprzyjać będzie zamiłowanie do gier komputerowych (i praktyka). Trudno raczej dowieść, że tego rodzaju przewaga byłaby dalej korzystna za kierownicą prawdziwego, a nie wirtualnego pojazdu szynowego [2]. Badanie psychologiczne nigdy nie jest więc w pełni obiektywne - nawet, gdy różni psychologowie badający tę samą osobę uzyskaliby te same wyniki pomiarów, interpretacja tych danych może być (powinna być?) odmienna. Wpisuje się to w szerszy kontekst debaty nad jakościowym i ilościowym podejściem do zagadnień we współczesnej psychologii. Pomiar czasu reakcji może być istotną, i dość obiektywną - przy wszystkich przytoczonych wyżej zastrzeżeniach - wskazówką dotyczącą zdolności reagowania operatora na zdarzenia transportowe Jednak jak określić wpływ, jaki w rzeczywistej sytuacji może mieć na przykład doświadczenie uczestnictwa w zdarzeniu kolejowym i przebyta trauma - inaczej, niż zadając pytania na temat subiektywnych odczuć? Subiektywnej (jakościowej) ocenie psychologa mogą też podlegać takie czynniki, jak odpowiedzialność czy temperament - które mogą mieć zasadniczy wpływ na kompetencje badanego jako kierowcy [2]. -3-
Z uwzględnieniem zastrzeżeń, które przedstawione zostały powyżej, można założyć, że dane pomiarowe spływające do komputera z urządzeń dają spójny, ilościowo wyrażony obraz określonego zespołu zmiennych psychometrycznych, który możemy traktować jako przynajmniej zbliżony do opisu obiektywnego. Aparat typu Piórkowski Aparat typu Piórkowski - model P 03 (rys. 1) to zmodyfikowana wersja popularnego wśród psychologów pracy urządzenia do badania koordynacji wzrokowo ruchowej oraz precyzji ruchów. Jednocześnie umożliwia pomiar parametrów czasowych reakcji. Urządzenie sterowane mikroprocesorem, znajduje zastosowanie głównie w diagnostyce psychologii pracy a także w zakładach pracy chronionej do badania sprawności manualnej. Rysunek 1. Aparat typu Piórkowski Laboratorium badań psychotechnicznych przy Katedrze Technologii Lotniczych Politechniki Śląskiej Miernik Sprawności Sensomotorycznej Miernik MSS (rys. 2) to autorskie urządzenie firmy GPE Psychotronics, łączące funkcje tradycyjnego aparatu typu "Piórkowski" z aparatem "Krzyżowy". Badając koordynację wzrokowo - ruchową, umożliwia jednocześnie pomiar czasu każdej reakcji wraz z określeniem: średniego czasu reakcji; sprawności koordynacyjnej wyrażonej w procentach; ilości bodźców odebranych i błędnych. Rysunek 2. Miernik MSS Laboratorium badań psychotechnicznych przy Katedrze Technologii Lotniczych Politechniki Śląskiej -4-
Aparat typu Krzyżowy Zmodyfikowana wersja popularnego w latach 70 - tych urządzenia, stosowanego głównie przez psychologów pracy. Wyposażony w nowoczesną elektronikę oraz elastyczny program zarządzający. Urządzenie pozwala na konstruowanie dowolnych programów badawczych oraz operacji statystycznych (rys. 3). Przydatny w Pracowniach Psychologii Pracy - w aktualnej formule może być stosowany również w diagnostyce klinicznej (zaburzenia CUN). Rysunek 3. Aparat typu Krzyżowy Laboratorium badań psychotechnicznych przy Katedrze Technologii Lotniczych Politechniki Śląskiej 3. PRZEBIEG BADAŃ DOŚWIADCZALNYCH 3.1. APARAT TYPU PIÓRKOWSKI Aparat typu Piórkowski - model P 03 to zmodyfikowana wersja popularnego wśród psychologów pracy urządzenia do badania koordynacji wzrokowo ruchowej oraz precyzji ruchów. Jednocześnie umożliwia pomiar parametrów czasowych reakcji. Urządzenie sterowane mikroprocesorem, znajduje zastosowanie głównie w diagnostyce psychologii pracy a także w zakładach pracy chronionej do badania sprawności manualnej. Produkowany w dwóch wersjach: - wersja stacjonarna montowana na stoliku - wersja mobilna z możliwością instalowania w dowolnym miejscu W skład zestawu wchodzi: - panel sterujący z monitorem i zespołem przycisków - klawiatura badawcza - w wyposażeniu dodatkowym stolik Parametry techniczne Zasilany zewnętrznym układem zasilania o napięciu 9V. Wymiary: - panel sterujący 190x135x50 mm - klawiatura badawcza 435x110 mm - stolik 600x300x750 mm - masa 1.5 kg -5-
Warunki pracy Temperatura otoczenia 10-45 º C Opis elementów 1. Płyta główna 2. Przyciski 3. Emitery bodźców świetlnych BADANIE Po włączeniu urządzenia na ekranie monitora pojawi logo GPE Psychotronics a następnie nazwa urządzenia oraz aktualna data i czas, zaś w lewym rzędzie przycisków podświetlone opcje: START wejście w tryb oczekiwania na start badania, USTAWIENIA określenie parametrów badania, SERWIS obsługa funkcjonalna urządzenia. START Po wybraniu mamy aktywne następujące funkcje: START rozpoczęcie właściwego badania: na monitorze pojawią się parametry badania TRYB i CZAS ANULUJ powrót do ekranu początkowego Przykład ekranu w trybie oczekiwania na start badania. Ustawiony jest tryb narzucony, częstotliwość 110 impulsów na minutę oraz czas badania 60 sekund -6-
USTAWIENIA Przy pomocy tego przycisku ustawiamy parametry badania. AKCEPT zatwierdzenie ustawionych parametrów ANULUJ powrót do poprzednich ustawień TRYB ustawienie sposobu ekspozycji bodźców w formie narzuconej (kolejny bodziec jest eksponowany niezależnie od wystąpienia reakcji) lub wymuszonej (ekspozycja kolejnego bodźca jest możliwa dopiero prawidłowej reakcji osoby badanej). W celu zmiany trybu ekspozycji z narzuconego na wymuszony i odwrotnie posługujemy się przyciskiem TRYB. Obok pojawi się nazwa ustawienia. CZAS określenie czasu trwania badania (ekspozycji bodźców) zawartego w przedziale od 10 do 300 sekund. IMPULSY określenie częstotliwości ekspozycji bodźców w odniesieniu do 1 min Chcąc dokonać zmian czasu badania wywołujemy przycisk CZAS (pojawi się w ramce) a następnie posługujemy się przyciskami: - oraz +.Podobnie postępujemy przy ustawieniu liczby impulsów. WYNIKI Naciśnięcie START w menu głównym powoduje wejście w tryb oczekiwania na start badania. W trybie tym przedstawiane są parametry badania oraz aktywne są dwa przyciski START i ANULUJ. Ponowne naciśnięcie przycisku START rozpoczyna badanie. W tym czasie w górnej części monitora są prezentowane parametry badania a pod nimi liczby kolejnych ekspozycji oraz charakterystyki poszczególnych reakcji. W tym czasie aktywne są dwa przyciski: PAUZA wstrzymanie ekspozycji bodźców z możliwością kontynuacji badania po naciśnięciu przycisku START STOP anulowanie rozpoczętego badania i wejście w tryb oczekiwania na Badanie Przykład ekranu w trybie badania. Po zakończeniu badania w dolnej części monitora pojawi się napis BADANIE ZAKOŃCZONE a nad nim zbiór podstawowych wyników. Aktywne przyciski to: -7-
WYNIKI wejście do trybu prezentacji wyników STOP wejście do trybu nowego badania Naciśnięcie przycisku WYNIKI w menu głównym lub w trybie badania (zakończonego) powoduje wejście w tryb wyświetlania wyników badania. Na samej górze na środku (w orientacji poziomej) jest tytuł wyświetlanej planszy który zaczyna się zawsze od Wyniki badania następnie jest podana nazwa podmenu wyników czyli (zbiór, czasy, wykres) następnie podany jest numer planszy informacyjnej w danym podmenu. Tak więc jeśli pokazywane są w podmenu czasy rekcji od 11 do 20 to jest podany 2 numer planszy informacyjnej Opis przycisków w menu WYNIKI: WYJDŹ - wychodzi do menu głównego DALEJ - przełącza na kolejne podmenu wyników WSTECZ - przełącza na poprzednie podmenu wyników - przełącza na następną plansze wyników w danym podmenu - przełącza na poprzednia plansze wyników w danym podmenu Menu WYNIKI dzieli się na trzy podmenu 1. Wyniki Badania zbiór wyników Ekspozycje ilość wszystkich impulsów Reakcje poprawne ilość poprawnych reakcji R. błędne ilość błędnych reakcji R. pominięte ilość pominiętych reakcji R. średni czas iloczyn sumy czasów reakcji poprawnych R. maksymalny czas czas reakcji najdłuższej R. minimalny czas czas reakcji najkrótszej Procent wykonania stosunek reakcji poprawnych do wszystkich reakcji Przykład ekranu prezentującego charakterystykę wszystkich reakcji 2. Wyniki Badania charakterystyka każdej reakcji Na jednym ekranie mieści się opis 10 impulsów badania. Dla każdego impulsu podany jest numer impulsu, typ reakcji (poprawna, błędna, pominięta), i czas reakcji (gdy pominięta to brak czasu). Od tego z ilu impulsów składało się badanie zależy ilość plansz informacyjnych. I tak np. jeśli impulsów -8-
było 35 to opis tych impulsów zmieści się na 4 planszach (na ostatniej zostanie zamieszczone tylko 5 impulsów). 3. Wyniki Badania wykres Jest to graficzna prezentacja wszystkich czasów reakcji. Wysokość wykresu wyliczana jest automatycznie w oparciu o najdłuższy czas reakcji Wykres jest rysowany dla reakcji prawidłowych. W przypadku reakcji błędnych lub pominiętych brak prezentacji graficznej. Na jednej planszy mieści się 40 prezentacji graficznych. W przypadku większej ilości reakcji wykres jest kontynuowany na kolejnej planszy. Przykład ekranu z graficzną prezentacją wyników 3.2. MIERNIK SPRAWNOŚCI SENSOMOTORYCZNEJ Opis elementów 1. Płyta główna 2. Przyciski z emiterem bodźców świetlnych BADANIE -9-
Po włączeniu urządzenia na ekranie monitora pojawi logo GPE Psychotronics a następnie nazwa urządzenia oraz aktualna data i czas, zaś w lewym rzędzie przycisków podświetlone opcje: START wejście w tryb oczekiwania na start badania, USTAWIENIA określenie parametrów badania, SERWIS obsługa funkcjonalna urządzenia. START Po wybraniu mamy aktywne następujące funkcje: START rozpoczęcie właściwego badania: na monitorze pojawią się parametry badania TRYB i CZAS ANULUJ powrót do ekranu początkowego Przykład ekranu w trybie oczekiwania na start badania. Ustawiony jest tryb narzucony, częstotliwość 110 impulsów na minutę oraz czas badania 60 sekund USTAWIENIA Przy pomocy tego przycisku ustawiamy parametry badania. AKCEPT zatwierdzenie ustawionych parametrów ANULUJ powrót do poprzednich ustawień TRYB ustawienie sposobu ekspozycji bodźców w formie narzuconej (kolejny bodziec jest eksponowany niezależnie od wystąpienia reakcji) lub wymuszonej (ekspozycja kolejnego bodźca jest możliwa dopiero prawidłowej reakcji osoby badanej). W celu zmiany trybu ekspozycji z narzuconego na wymuszony i odwrotnie posługujemy się przyciskiem TRYB. Obok pojawi się nazwa ustawienia. CZAS określenie czasu trwania badania (ekspozycji bodźców) zawartego w przedziale od 10 do 300 sekund. IMPULSY określenie częstotliwości ekspozycji bodźców w odniesieniu do 1 min Chcąc dokonać zmian czasu badania wywołujemy przycisk CZAS (pojawi się w ramce) a następnie posługujemy się przyciskami: - oraz +.Podobnie postępujemy przy ustawieniu liczby impulsów. WYNIKI Opis zbieżny z opisem w Aparacie Piórkowskiego -10-
3.3. APARAT TYPU KRZYŻOWY Aparat typu Krzyżowy model K - 03 jest zmodyfikowaną wersją popularnego w latach 70 - tych urządzenia, stosowanego głównie przez psychologów pracy. Wyposażony w nowoczesną elektronikę oraz elastyczny program zarządzający, pozwala na konstruowanie dowolnych programów badawczych oraz operacji statystycznych. Przydatny w Pracowniach Psychologii Pracy - w aktualnej formule może być stosowany również w diagnostyce klinicznej (zaburzenia CUN). W skład zestawu wchodzi: - panel sterujący z monitorem i zespołem przycisków - klawiatura badawcza - opcjonalnie stolik produkcji GPE Psychotronics Parametry techniczne Zasilany zewnętrznym układem zasilania o napięciu 12V. Wymiary: - panel sterujący 190 x1 35 x 50 mm - klawiatura badawcza 300 x 300 x 50 mm - masa 2 kg Warunki pracy Temperatura otoczenia 10-45 º C Opis elementów 1. Płyta główna 2. Przyciski 3. Emitery bodźców świetlnych -11-
Naciśnięcie START w menu głównym powoduje wejście w tryb oczekiwania na start badania. W trybie tym przedstawiane są parametry badania oraz aktywne są dwa przyciski START i ANULUJ. Oto przykładowe informacje przedstawiane na wyświetlaczu (parametry badania): TRYB : NARZUCONY lub WYMUSZONY CZAS: 120 sek. (czas ekspozycji bodźców) CZĘSTOTLIWOŚĆ: 50 imp/min (częstotliwość badania odnosi się do trybu narzuconego) Przykład ekranu w trybie oczekiwania na start badania (tryb narzucony): Przykład ekranu w trybie oczekiwania na start badania (tryb wymuszony): Wciśnięcie przycisku ANULUJ spowoduje powrót do Menu głównego. Wciśnięcie przycisku START spowoduje przejście do kolejnego ekranu (trybu Badania) i rozpoczęcie badania. BADANIE W tym trybie dwa przyciski od góry po lewej stronie są aktywne. Pierwszy ma trzy funkcje zależnie od stanu procesu badania. Jeśli badanie trwa to przycisk ma funkcję PAUZA którego naciśnięcie powoduje przełączenie procesu badawczego w stan pauzy wstrzymania. Jeśli badanie jest wstrzymane (stan Pauzy) to przycisk ma funkcje START którego naciśniecie spowoduje wznowienie procesu badawczego od momentu w którym został wstrzymany. Jeśli badanie jest skończone to przycisk ma funkcje WYNIKI. Naciśnięcie tego przycisku w tym momencie spowoduję przejście do trybu prezentacji wyników badania opisanego w części WYNIKI. W czasie badania na monitorze pojawią się następujące informacje: Dla trybu wymuszonego: Ekspozycje - ilość impulsów zakończonych (z poprawnymi reakcjami) Czas - rzeczywisty czas trwania badania -12-
R. czas - czas ostatniej reakcji R. średni reakcji - średni czas wszystkich reakcji Dla trybu narzuconego: Ekspozycje - ilość impulsów zakończonych R. poprawne - ilość reakcji poprawnych R. błędne - ilość reakcji błędnych R. pominięte - ilość reakcji pominiętych R. czas - czas ostatniej reakcji R. średni reakcji - średni czas wszystkich reakcji Oprócz tych informacji na samym dole wyświetlany jest napis informujący o stanie trybu BADANIA: - BADANIE... -wyświetlany gdy badanie trwa - BADANIE ZAKOŃCZONE!!! -wyświetlany gdy badanie się skończyło - PAUZA -wyświetlany gdy badanie zostało wstrzymane W trybie tym dane podsumowujące są wyliczane na bieżąco i odświeżane na wyświetlaczu. Gdy badanie się zakończy (pojawi się napis BADANIE ZAKOŃCZONE!!!) można wejść w tryb wyświetlenia wyników (przycisk WYNIKI) lub wyjść do menu głównego przez (STOP). Przykłady ekranów w trybie badania: Badanie trwa, tryb narzucony: Badanie wstrzymane, tryb wymuszony: -13-
Badanie zakończone, tryb wymuszony: Jeśli badanie zostanie zakończone poprawnie to w menu głównym aktywny będzie przycisk WYNIKI. WYNIKI Naciśnięcie przycisku WYNIKI w menu głównym lub w trybie badania (zakończonego) powoduje wejście w tryb wyświetlania wyników badania. Na samej górze na środku (w orientacji poziomej) jest tytuł wyświetlanej planszy który zaczyna się zawsze od Wyniki badania następnie jest podana nazwa podmenu wyników - zbiór, czasy, wykres. Następnie podany jest numer planszy informacyjnej w danym podmenu - jeśli pokazywane są w podmenu czasy reakcji od 11 do 20 to wyświetlana jest plansza nr 2 gdyż (pokazywanych jest po 10 czasów na jednej planszy). Opis przycisków w menu WYNIKI: WYJDŹ - wychodzi do menu głównego DALEJ - przełącza na kolejne podmenu wyników WSTECZ - przełącza na poprzednie podmenu wyników GÓRA - przełącza na poprzednia plansze wyników w danym podmenu DÓŁ - przełącza na następną plansze wyników w danym podmenu Przycisk GÓRA jest nieaktywny gdy wyświetlana jest pierwsza plansza wyników. Przycisk DÓŁ jest nieaktywny gdy wyświetlana jest ostatnia plansza wyników. Menu WYNIKI dzieli się na trzy podmenu podmenu zbioru wyników tytuł : Wyniki Badania Zbiór x podmenu czasów reakcji tytuł : Wyniki Badania Czasy x podmenu wykresu badania tytuł : Wyniki Badania Wykres Opis podmenu zbioru wyników Podmenu zbioru wyników składa się zawsze z dwóch plansz informacyjnych: 1. Opis Pierwszej planszy: Na pierwszej planszy podawane są najważniejsze dane podsumowujące badania. Oto one: Dla trybu wymuszonego: TRYB: WYMUSZONY CZAS: 10sek - ile trwało badanie Ekspozycje: 17 - ile razy badany poprawnie zareagował -14-
Przykładowy ekran pierwszej planszy zbioru wyników dla trybu wymuszonego: Dla trybu narzuconego: TRYB: NARZUCONY CZAS: 10sek -ile trwało badanie IMPULSY: 50 imp/min -częstotliwość występowania impulsów Ekspozycje: 10 -ilość wszystkich impulsów R. poprawne 4 -ilość poprawnych reakcji R. błędne 3 -ilość błędnych reakcji R. pominięte 3 -ilość pominiętych reakcji Przykładowy ekran pierwszej planszy zbioru wyników dla trybu narzuconego: 2. Opis Drugiej planszy: Na drugiej planszy podawane są mniej istotne dane podsumowujące badania. Dla trybu wymuszonego: R. średni czas: 1.325 sek - średni czas poprawnych reakcji R. maks czas: 1.854 sek - maksymalny czas poprawnej reakcji R. min czas: 0.578 sek - minimalny czas poprawnej reakcji Dla trybu narzuconego: R. średni czas: 1.325 sek - średni czas poprawnych reakcji R. maks czas: 1.854 sek - maksymalny czas poprawnej reakcji R. min czas: 0.578 sek - minimalny czas poprawnej reakcji Procent: 56 % - procent poprawnych reakcji -15-
Przykładowy ekran drugiej planszy zbioru wyników dla trybu narzuconego: Opis podmenu czasów (reakcji) W tym podmenu przedstawione są czas i rodzaj reakcji dla każdego bodźca badania. Na jednej planszy mieści się opis 10 impulsów badania. Dla każdego impulsu podany jest numer impulsu, typ reakcji (poprawna, błędna, pominięta) i czas reakcji (gdy pominięta to brak czasu). Od tego z ilu impulsów składało się badanie zależy ilość plansz informacyjnych. I tak np. jeśli impulsów było 35 to opis tych impulsów zmieści się na 4 planszach (na ostatniej zostanie zamieszczone tylko 5 impulsów). Przykładowy ekran 4-tej planszy czasów dla impulsów o numerach od 31 do 40 Opis podmenu wykresu To podmenu przedstawia te same dane co podmenu czasy tylko w sposób graficzny. Jest to wykres wszystkich czasów reakcji. Rodzaj wykresu: słupkowy, im wyższy wykres tym dłuższy czas reakcji. Jeśli reakcja była pominięta to brak słupka. Jeśli reakcja błędna to zamiast słupka rysowana jest pozioma kreska na takiej wysokości jak słupek. Słupek rysowany jest dla reakcji prawidłowej. Na jednej planszy zmieszczonych jest 40 słupków dla 40-stu impulsów. A więc na pierwszej planszy umieszczony jest wykres impulsów o numerach od 1 do 40. Na drugiej od 41 do 80. itd. Oczywiście na ostatniej niekoniecznie musi się pojawić całe 40 impulsów gdyż to końcówka badania. Dla wykresu wyliczana jest maksymalna wysokość słupka która zależy od maksymalnego czasu reakcji. W przypadku trybu narzuconego jest to okres badania. Czyli jeśli impuls trwa 2 sek to maksymalny czas reakcji jest 2sek. W przypadku trybu wymuszonego jest to największy czas reakcji. Czyli program szuka maksymalnego czasu reakcji i na podstawie tej wartości wylicza maksymalna wysokość słupka. Wyliczony maksymalny czas reakcji jest podany na górze wykresu. Na dole po lewej stronie wykresu podany jest numer pierwszego impulsu rysowanego, a po prawej numer ostatniego impulsu rysowanego. Oto przykładowy wykres: -16-
USTAWIENIA W menu ustawienia wchodzimy naciskając przycisk USTAWIENIA w menu głównym. Aktywne przyciski: AKCEPT - zatwierdzenie nowych ustawień ANULUJ - anulowanie zmian w ustawieniach TRYB - zmiana trybu na przeciwny (narzucony <-> wymuszony) CZAS - zwiększa czas o10 sek (w przedziale od 10 sek do 300 sek). IMPULSY - pozwala zmieniać częstotliwość impulsów. Po naciśnięciu tego przycisku podświetli się napis IMPULSY. Następnie przy pomocy + /- możemy dowolnie zmieniać wartość o 10 impulsów na minutę (w zakresie od 10 do 120 imp/min ). Funkcja ta jest aktywna tylko przy włączonym trybie narzuconym. + UKŁAD - zmienia kombinację układu ekspozycji na kolejną - UKŁAD - zmienia kombinację układu ekspozycji na poprzednią. Kombinacji układu ekspozycji jest 9. Wypełniony prostokąt oznacza że z tej strony zapalana jest dioda w aparacie krzyżowym. Jeśli górny prostokąt poziomy jest wypełniony to znaczy że w aparacie krzyżowym górna dioda wskazuję na którąś z kolumn. Dolny prostokąt poziomy, odpowiednio dolna dioda, a lewy prostokąt pionowy lewa dioda. Oto wszystkie kombinacje przykładowy ekran menu Ustawienia gdy włączony tryb narzucony -17-
Oto przykładowy ekran menu Ustawienia gdy włączony tryb wymuszony NORMY Tabela wyników dla programu 50 bodźców / 60 sekund w trybie narzuconym Tabela wyników dla programu 60 sekund w trybie wymuszonym -18-
DEFINICJE Reakcja prawidłowa reakcja, która wystąpiła w czasie trwania i po wygaszeniu bodźca jednak przed ekspozycją następnego i była mu przyporządkowana. Reakcja błędna reakcja, która wystąpiła w czasie ekspozycji kolejnego bodźca lub nie była mu przyporządkowana Reakcja pominięta brak reakcji na dany bodziec Średni czas reakcji iloraz sumy czasów reakcji prawidłowych % wykonania stosunek procentowy reakcji prawidłowych do liczby emitowanych bodźców 4. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA [1]. W. Korchut: Diagnostyka Nowej Generacji. Poznań 2007, ISBN 978-83-60906-00-2 [2]. J. Francik: Wspomaganie komputerowe. Poznań 2007, ISBN ISBN 978-83-60906-00-2-19-