INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI PRZESYŁOWEJ Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci Wersja 1.0 Warszawa, 9 września 2005 r.
Preambuła Wypełniając obowiązek wynikający z art. 9g ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne, tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504 wraz z późniejszymi zmianami, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego opracował Instrukcję Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej w części zwanej dalej, określa szczegółowe warunki korzystania z sieci elektroenergetycznych przez użytkowników systemu i odbiorców oraz warunki i sposób prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju tych sieci. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej zawiera również wyodrębnioną część dotyczącą bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami systemowymi, zwaną dalej IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi. data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 2 z 199
SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ I. Postanowienia wstępne...10 Słownik stosowanych pojęć...10 I.A. Operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego...24 I.B. Podstawy prawne opracowania Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej i dokumenty związane...26 I.C. Zakres przedmiotowy i podmiotowy IRiESP oraz struktura IRiESP...27 I.C.1. Zakres zagadnień podlegający uregulowaniu w IRiESP oraz struktura IRiESP... 27 I.C.2. Podmioty zobowiązane do stosowania IRiESP... 28 I.D. Wejście w życie IRiESP oraz tryb dokonywania i wprowadzania zmian IRiESP...29 I.D.1. Wejście w życie IRiESP...29 I.D.2. Tryb dokonywania i wprowadzania zmian IRiESP...30 ROZDZIAŁ II. Przyłączanie i korzystanie z sieci...32 II.A. Charakterystyka sieci...32 II.A.1. Struktura sieci NN i WN... 32 II.A.1.1. Krajowa sieć elektroenergetyczna...32 II.A.1.2. Połączenia międzysystemowe...33 II.A.1.3. Parametry techniczne sieci i urządzeń...34 II.A.2. Wymagania dotyczące jakości i niezawodności pracy sieci zamkniętej... 36 II.A.2.1. Częstotliwość...36 II.A.2.2. Napięcie...37 II.A.2.3. Niezawodność pracy...38 II.A.3. Modele sieci zamkniętej... 40 II.A.3.1. Struktura modelu...40 II.A.3.2. Podstawowe modele sieci zamkniętej...41 II.B. Przyłączanie do sieci...41 II.B.1. Przyłączanie do sieci urządzeń wytwórczych, sieci innych operatorów, urządzeń odbiorców końcowych, połączeń międzysystemowych oraz linii bezpośrednich... 41 II.B.1.1. Zasady przyłączania do sieci...41 II.B.1.2. Określanie warunków przyłączenia...43 II.B.1.2.1. Wnioski o określenie warunków przyłączenia...43 II.B.1.2.2. Warunki przyłączenia...45 II.B.1.2.3. Zmiana warunków przyłączenia podmiotów przyłączonych do sieci...47 II.B.1.3. Umowa o przyłączenie...48 II.B.1.4. Uzgadnianie warunków przyłączenia do sieci...49 II.B.2. Zasady odłączania od sieci... 50 data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 3 z 199
II.B.3. Wymagania techniczne dla urządzeń, instalacji i sieci wraz z niezbędną infrastrukturą pomocniczą... 51 II.B.3.1. Zagadnienia ogólne...51 II.B.3.2. Wymagania techniczne dla urządzeń, instalacji i sieci odbiorców przyłączanych do sieci...53 II.B.3.3. Wymagania i zalecenia techniczne dla urządzeń, instalacji i sieci wytwórców energii elektrycznej przyłączanych do sieci...54 II.B.3.3.1. Podstawowe wymagania i zalecenia techniczne dla konwencjonalnych jednostek wytwórczych...54 II.B.3.3.2. Szczegółowe wymagania techniczne dla jednostek wytwórczych...60 II.B.3.3.2.1. Wymagania techniczne dla układów regulacji pierwotnej, wtórnej i trójnej oraz automatycznych układów grupowej regulacji napięć jednostek wytwórczych...60 II.B.3.3.2.2. Wymagania techniczne dla jednostek wytwórczych w zakresie zdolności do obrony i odbudowy zasilania krajowego systemu elektroenergetycznego...64 II.B.3.3.2.3. Testy odbiorcze i sprawdzające zdolność jednostek wytwórczych do pracy w regulacji pierwotnej i wtórnej...67 II.B.3.3.2.4. Testy odbiorcze i sprawdzające zdolność jednostek wytwórczych do obrony i odbudowy zasilania krajowego systemu elektroenergetycznego...68 II.B.3.3.2.5. Testy odbiorcze i sprawdzające automatycznych układów grupowej regulacji napięć jednostek wytwórczych...71 II.B.3.3.3. Wymagania techniczne i warunki pracy farm wiatrowych...71 II.B.3.3.3.1. Zakres wymagań i warunków dla farm wiatrowych...71 II.B.3.3.3.2. Regulacja mocy czynnej...73 II.B.3.3.3.3. Praca farmy wiatrowej w zależności od częstotliwości i napięcia.74 II.B.3.3.3.4. Załączanie i wyłączanie farm wiatrowych z sieci zamkniętej...75 II.B.3.3.3.5. Regulacja napięcia i mocy biernej...76 II.B.3.3.3.6. Praca farm wiatrowych przy zakłóceniach w sieci zamkniętej...76 II.B.3.3.3.7. Dotrzymanie standardów jakości energii elektrycznej...77 II.B.3.3.3.8. Elektroenergetyczna automatyka zabezpieczeniowa...78 II.B.3.3.3.9. Monitorowanie i komunikacja farm wiatrowych z OSP...79 II.B.3.3.3.10. Testy sprawdzające...80 II.B.3.4. Wymagania techniczne dla systemów telekomunikacyjnych...81 II.B.3.5. Wymagania techniczne dla układów pomiarowych energii elektrycznej...83 II.B.3.6. Wymagania techniczne dla systemów pomiarowo rozliczeniowych...87 II.B.3.7. Wymagania techniczne dla układów elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej i urządzeń współpracujących...88 II.B.3.8. Wymagania wobec systemów wymiany informacji o rynku energii WIRE...95 II.B.3.8.1. Wymagania dotyczące łączności i transmisji danych...95 II.B.3.8.2. Wymagania dotyczące protokołów i standardów...95 II.B.3.9. Wymagania wobec systemów operatywnej współpracy z elektrowniami SOWE...96 II.B.3.9.1. Wymagania dotyczące łączności i transmisji danych...96 data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 4 z 199
II.B.3.9.2. Wymagania dotyczące protokołów i standardów...96 II.B.3.10. Wymagania wobec systemów prowadzenia ruchu i sterowania SCADA...97 II.B.3.10.1. Wymagania dotyczące łączności i transmisji danych...97 II.B.3.10.2. Wymagania dotyczące protokołów i standardów...97 II.B.3.10.3. Wymagania dotyczące dokładności przetwarzania pomiarów wykorzystywanych w systemie SCADA...98 II.B.3.11. Wymagania wobec systemów monitorowania parametrów pracy jednostek SMPP...98 II.B.3.11.1. Wymagania dotyczące łączności i transmisji danych...99 II.B.3.11.2. Wymagania dotyczące protokołów i standardów...99 II.C. Korzystanie z sieci elektroenergetycznych... 99 II.C.1. Charakterystyka korzystania z sieci elektroenergetycznych... 99 II.C.2. Charakterystyka i zakres usług przesyłania świadczonych przez operatora systemu przesyłowego... 100 II.C.3. Usługi przesyłania krajowe... 100 II.C.4. Usługi przesyłania międzynarodowe... 101 II.C.5. Warunki świadczenia przez operatora systemu przesyłowego usług przesyłania... 102 II.C.5.1. Podstawowe warunki świadczenia przez operatora systemu przesyłowego usług przesyłania...102 II.C.5.2. Warunki formalno-prawne świadczenia usług przesyłania...102 II.C.5.2.1. Procedura rozpoczęcia świadczenia usług przesyłania...103 II.C.5.2.2. Wniosek o zawarcie umowy o świadczenie usług przesyłania...103 II.C.5.2.3. Umowa o świadczenie usług przesyłania...105 II.C.5.3. Podstawowe warunki świadczenia przez operatora systemu przesyłowego usług przesyłania związanych z wymianą międzysystemową...106 II.C.5.3.1. Warunki formalno-prawne świadczenia przez operatora systemu przesyłowego usług przesyłania związanych z realizacją wymiany międzysystemowej...106 II.C.5.3.2. Kod identyfikacyjny EIC i warunki jego posiadania...108 II.C.6. Standardy jakościowe obsługi użytkowników systemu i odbiorców... 109 II.C.6.1. Charakterystyka standardów jakościowych obsługi użytkowników systemu i odbiorców...109 II.C.6.2. Program zgodności opracowany i realizowany przez operatora systemu przesyłowego...109 II.C.6.3. Bonifikaty i upusty za niedotrzymanie parametrów jakościowych energii elektrycznej oraz standardów jakościowych obsługi użytkowników systemu i odbiorców...110 II.C.6.4. Wnioski o wydanie świadectw pochodzenia...110 II.C.6.5. Podstawowe zasady rozliczeń za świadczone przez operatora systemu przesyłowego usługi przesyłania...110 II.C.6.5.1. Postanowienia wstępne...110 II.C.6.5.2. Dokumenty rozliczeniowe...111 data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 5 z 199
II.C.6.5.3. Okresy rozliczeniowe...111 II.C.6.5.4. Przekazywanie i odbiór dokumentów rozliczeniowych...112 II.C.6.5.5. Sposób i terminy dokonywania płatności...112 II.C.6.5.6. Przekroczenie terminu płatności...113 II.C.6.5.7. Reklamacje...113 ROZDZIAŁ III. PLANOWANIE ROZWOJU I WSPÓŁPRACA W CELU SKOORDYNOWANIA ROZWOJU SIECI PRZESYŁOWEJ NN I SIECI 110 KV... 114 III.A. Postanowienia ogólne... 114 III.B. Proces planowania rozwoju i współpraca w celu skoordynowania rozwoju sieci przesyłowej NN i sieci 110 kv... 115 III.C. Zakres pozyskiwania i aktualizacji danych i informacji... 117 III.C.1. Dane i informacje dotyczące stanu istniejącego... 117 III.C.2. Dane i informacje dotyczące stanu prognozowanego... 118 III.D. Publikacja i udostępnianie wyników analiz rozwojowych... 121 ROZDZIAŁ IV. Rozbudowa, eksploatacja i prowadzenie ruchu sieciowego... 122 IV.A. Rozbudowa i modernizacja sieci przesyłowej... 122 IV.A.1. Zasady planowania przedsięwzięć inwestycyjnych... 122 IV.A.2. Zasady przyjmowania do eksploatacji obiektów, układów, urządzeń i instalacji... 123 IV.A.2.1. Warunki przyjęcia do eksploatacji...123 IV.A.2.2. Zasady organizacji i prowadzenia odbiorów...124 IV.A.2.3. Zasady przeprowadzenia ruchu próbnego przyjmowanych obiektów, układów, urządzeń i instalacji...125 IV.B. Eksploatacja sieci przesyłowej... 126 IV.B.1. Zasady ogólne eksploatacji sieci przesyłowej... 126 IV.B.2. Struktura organizacyjna prowadzenia eksploatacji i rozbudowy sieci przesyłowej... 126 IV.B.3. Dokumentacja prawna, techniczna i eksploatacyjna... 129 IV.B.4. Planowanie prac eksploatacyjnych... 130 IV.B.4.1. Zasady opracowywania planów prac eksploatacyjnych...130 IV.B.4.2. Ocena stanu technicznego...131 IV.B.4.3. Planowanie wyłączeń...132 IV.B.5. Zasady i warunki prowadzenia prac eksploatacyjnych... 132 IV.B.5.1. Planowane i doraźne prace eksploatacyjne...132 IV.B.5.2. Remonty...133 IV.B.6. Likwidacja skutków awarii i zakłóceń... 133 data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 6 z 199
IV.B.7. Zasady wycofywania obiektów, układów, urządzeń i instalacji z eksploatacji... 135 IV.B.8. Zasady utrzymywania rezerw urządzeń i części zapasowych... 135 IV.B.9. Bezpieczeństwo i higiena pracy przy wykonywaniu prac... 136 IV.B.10. Ochrona przeciwpożarowa... 137 IV.B.11. Ochrona środowiska naturalnego... 137 IV.B.12. Wymagania w zakresie rozbudowy i eksploatacji dla podmiotów rzyłączonych do sieci przesyłowej... 137 IV.B.13. Kontrola stanu technicznego sieci przesyłowej i koordynowanej sieci 110 kv oraz przyłączonych do nich obiektów, układów, urządzeń i instalacji innych sieci... 138 IV.C. Prowadzenie ruchu sieciowego... 139 IV.C.1. Zasady ogólne... 139 IV.C.2. Struktura organizacyjna prowadzenia ruchu sieciowego... 141 IV.C.3. Planowanie koordynacyjne... 145 IV.C.4. Opracowywanie bilansów technicznych mocy w KSE... 148 IV.C.5. Dysponowanie mocą jednostek wytwórczych przyłączonych do sieci zamkniętej... 153 IV.C.6. Planowanie pracy sieci zamkniętej... 156 IV.C.7. Identyfikowanie ograniczeń sieciowych w sieci zamkniętej... 162 IV.C.8. Prowadzenie operacji łączeniowych w sieci zamkniętej... 163 IV.C.9. Działania regulacyjne w sieci zamkniętej... 164 IV.C.10. Wprowadzanie przerw i ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej... 169 IV.C.11. Monitorowanie pracy systemu oraz zapobieganie i usuwanie awarii sieciowych i awarii w systemie.... 173 IV.C.12. Zdalne pozyskiwanie danych pomiarowych... 177 IV.C.12.1. Wymagania dotyczące zdalnego pozyskiwania danych pomiarowych...177 IV.C.12.2. Wykaz danych pomiarowych z sieci zamkniętej...178 IV.C.12.3. Wykaz danych pomiarowych pobieranych z elektrowni oraz farm wiatrowych...179 IV.C.12.4. Wymagania dotyczące jakości danych...180 IV.C.13. Systemy wymiany informacji i sterowania wykorzystywane dla prowadzenia ruchu sieciowego... 180 IV.C.14. Centralny rejestr jednostek wytwórczych i farm wiatrowych w KSE... 181 ROZDZIAŁ V. Wymiana informacji pomiędzy operatorem systemu przesyłowego a użytkownikami systemu i Odbiorcami... 186 V.A. Formy wymiany informacji... 186 data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 7 z 199
V.B. Zakres informacji publikowanych przez operatora systemu przesyłowego... 187 V.C. Ochrona informacji... 189 ROZDZIAŁ VI. Systemy teleinformatyczne wykorzystywane przez operatora systemu przesyłowego... 191 VI.A. System wymiany informacji o rynku energii... 191 VI.A.1. Zadania systemu WIRE... 191 VI.A.2. Architektura systemu WIRE... 191 VI.A.3. Struktura funkcjonalna i wymagania aplikacyjne WIRE... 191 VI.A.4. Zakres przesyłanych informacji przy wykorzystaniu WIRE... 192 VI.A.5. Procedury systemu WIRE... 192 VI.A.5.1. Charakterystyka procedur systemu WIRE...192 VI.A.5.2. Procedura przyłączenia i akceptacji systemu informatycznego WIRE/UR do systemów informatycznych OSP...192 VI.A.5.3. Procedura zarządzania uprawnieniami archiwum WIRE...192 VI.A.5.4. Procedura testów systemu rezerwowego przekazywania zgłoszeń WIRE/RP dla operatorów rynku...193 VI.A.5.5. Procedura testów uzupełniających zakres działania operatorów rynku...193 VI.A.5.6. Procedura wprowadzania zmian w standardach dokumentów elektronicznych WIRE...193 VI.B. System operatywnej współpracy z elektrowniami... 194 VI.B.1. Zadania systemu SOWE... 194 VI.B.2. Architektura systemu SOWE... 194 VI.B.3. Struktura funkcjonalna i wymagania aplikacyjne SOWE... 194 VI.B.4. Zakres informacji przekazywanych przy wykorzystaniu SOWE... 194 VI.B.5. Procedury systemu SOWE... 195 VI.B.5.1. Charakterystyka procedur systemu SOWE...195 VI.B.5.2. Procedura zarządzania uprawnieniami archiwum systemu SOWE...195 VI.B.5.3. Procedura wprowadzania zmian w standardach dokumentów elektronicznych systemu SOWE...195 VI.C. System monitorowania parametrów pracy... 196 VI.C.1. Zadania systemu SMPP... 196 VI.C.2. Architektura systemu SMPP... 196 VI.C.3. Struktura funkcjonalna SMPP... 196 VI.C.4. Procedury systemu SMPP... 197 VI.C.4.1. Procedury wymiany informacji...197 VI.C.4.2. Procedury przyłączeniowe...197 VI.D. Centralny system pomiarowo-rozliczeniowy... 197 data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 8 z 199
VI.D.1. Zadania systemu CSPR... 197 VI.D.2. Struktura funkcjonalna CSPR... 197 VI.D.3. Zakres informacji uzyskiwanych przy wykorzystaniu systemu CSPR... 198 VI.D.4. Procedury systemu CSPR... 198 VI.E. System automatycznej regulacji częstotliwości i mocy... 198 VI.E.1. Zadania systemu ARCM... 198 VI.E.2. Architektura systemu ARCM... 198 VI.F. Strona internetowa operatora systemu przesyłowego... 199 data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 9 z 199
ROZDZIAŁ I. POSTANOWIENIA WSTĘPNE Słownik stosowanych pojęć Automatyczna regulacja częstotliwości i mocy (ARCM) Automatyczna regulacja napięcia elektrowni (ARNE) Automatyczna regulacja stacji transformatorowej (ARST) Automatyka APKO Układ automatycznej regulacji częstotliwości i mocy w połączonych systemach elektroenergetycznych, uwzględniający jednocześnie kryteria dotrzymania salda wymiany mocy i utrzymania częstotliwości, zgodnie z określonym algorytmem. Układ automatycznej regulacji napięcia i mocy biernej w węźle wytwórczym. Układ automatycznej regulacji napięcia w sieci wykorzystujący regulację napięcia transformatora. Układ automatyki zapobiegającej kołysaniom mocy w KSE oraz przeciążeniom elementów sieci poprzez ograniczanie mocy generowanej przez jednostki wytwórcze. Awaria sieciowa Zdarzenie ruchowe, w wyniku którego następuje wyłączenie z ruchu części KSE, która produkuje lub pobiera z sieci energię elektryczną w ilości nie większej niż 5 % bieżącego zapotrzebowania mocy KSE. Awaria w systemie Zdarzenie ruchowe, w wyniku którego następuje wyłączenie z ruchu synchronicznego części KSE, która produkuje lub pobiera z sieci energię elektryczną w ilości powyżej 5 % bieżącego zapotrzebowania mocy w KSE. Awaryjny układ pracy Bilans techniczny mocy Centralny System Pomiarowo Rozliczeniowy (CSPR) Czas rozruchu Czynności regulacyjne Przewidywany przez Operatora Systemu układ pracy sieci elektroenergetycznych, dla przypadku awaryjnego wyłączenia określonych elementów sieciowych. Zestawienie liczbowe planowanych lub zrealizowanych wartości podaży i popytu na moc elektryczną. System informatyczny OSP dedykowany do wyznaczania ilości dostaw energii elektrycznej do celów rozliczeniowych. Czas od momentu wydania polecenia uruchomienia do osiągnięcia przez jednostkę wytwórczą zadanej wartości mocy. Czynności regulacyjne obejmują: a) zmianę wytwarzania mocy czynnej lub biernej przez data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 10 z 199
Czynności sterownicze Doba operatywna Dodatni zakres regulacji pierwotnej Dystrybucja Dzień roboczy Eksploatacja sieci przesyłowej Energia dostarczona Energia wprowadzona jednostki wytwórcze, b) pracę w zaniżeniu lub w przeciążeniu jednostek wytwórczych, c) przeprogramowanie układu ARNE, d) przeprogramowanie układu ARCM. Czynności sterownicze obejmują: a) załączanie lub wyłączanie regulacji pierwotnej lub wtórnej jednostek wytwórczych, b) załączanie lub wyłączanie układu ARNE, c) przeprogramowanie lub odstawianie układu APKO, d) sterowanie elektrowniami szczytowo-pompowymi, e) sterowanie wyłącznikiem linii lub transformatora, lub przełącznika zaczepów transformatora, f) synchronizację jednostek wytwórczych, g) sterowanie przełącznikiem zaczepów transformatora, h) zmianę napięcia na szynach zbiorczych, sterującego wytwarzaniem mocy biernej przez jednostkę wytwórczą, i) sterowanie pracą automatyk takich jak SPZ, APKO, SZR, APP. j) Sterowanie pracą układów EAZ w sieci. Okres od godz. 0:00 do godz. 24:00, w którym następuje realizacja planów pracy sieci i jednostek wytwórczych. Część zakresu regulacji pierwotnej od punktu bazowego pracy do maksymalnej wartości pasma regulacji pierwotnej. Transport energii elektrycznej sieciami dystrybucyjnymi w celu jej dostarczania odbiorcom z wyłączeniem sprzedaży tej energii. Okres od godziny 0:00 do godziny 24:00 każdego dnia, który nie jest sobotą lub dniem ustawowo wolnym od pracy. Zespół działań utrzymujących zdolność sieci przesyłowej do niezawodnej pracy i zasilania odbiorców oraz współpracy z innymi sieciami. Energia elektryczna stanowiąca różnicę pomiędzy energią oddaną i pobraną w miejscu dostarczania. Energia elektryczna oddana przez jednostkę wytwórczą do data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 11 z 199
sieci elektroenergetycznej, zarejestrowana przez układ pomiarowy zainstalowany po stronie górnego napięcia transformatora blokowego tej jednostki. Energia wytworzona Energia elektryczna wygenerowana przez jednostkę wytwórczą, zarejestrowana przez układ pomiarowy zainstalowany na napięciu generatorowym tej jednostki. Farma wiatrowa Zespół jednostek wytwórczych wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru, przyłączonych do sieci w jednym miejscu przyłączenia. Fizyczny Punkt Pomiarowy (FPP) Hydrozespół Informacja dyspozytorska Jednostka wytwórcza Jednostka wytwórcza centralnie dysponowana (JWCD) Jednostka wytwórcza centralnie koordynowana (JWCK) Jednostka wytwórcza po modernizacji Kod identyfikacyjny EIC Konwencjonalna jednostka wytwórcza Miejsce w sieci, urządzeniu lub instalacji, w którym jest dokonywany pomiar przepływającej energii elektrycznej. Jednostka wytwórcza elektrowni wodnej. Przekazywanie danych pomiędzy służbami dyspozytorskimi o wydarzeniach, zmianach układów połączeń, urządzeń i instalacji oraz zmianach parametrów, które mogą mieć wpływ i znaczenie przy prowadzeniu ruchu systemu elektroenergetycznego. Opisany poprzez dane techniczne i handlowe wyodrębniony zespół urządzeń należących do przedsiębiorstwa energetycznego, służący do wytwarzania energii elektrycznej i wyprowadzania mocy. Jednostka wytwórcza obejmuje zatem transformatory blokowe oraz linie blokowe wraz z łącznikami w miejscu przyłączenia jednostki do sieci. Jednostka wytwórcza przyłączona do sieci przesyłowej lub koordynowanej sieci 110 kv, podlegająca centralnemu dysponowaniu przez OSP. Jednostka wytwórcza, której praca podlega koordynacji przez OSP. Jednostka wytwórcza, której w następstwie działań modernizacyjnych przywrócono lub polepszono parametry techniczne w stosunku do tych, które posiadała w chwili jej instalacji. Kod identyfikacyjny ETSO jednoznacznie identyfikujący Uczestnika Wymiany Międzysystemowej (UWM) na europejskim rynku energii elektrycznej i nadawany przez Biuro Kodów ETSO lub lokalne Biuro Kodów EIC. Jednostka wytwórcza wykorzystująca do wytwarzania energii elektrycznej paliwa (stałe, gazowe lub ciekłe) lub data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 12 z 199
wodę. Koordynowana sieć 110 kv Część sieci dystrybucyjnej 110 kv, w której przepływy energii elektrycznej zależą także od warunków pracy sieci przesyłowej. Krajowy system System elektroenergetyczny na terenie kraju. elektroenergetyczny (KSE) Krzywa obciążenia Graficzne przedstawienie zmian obciążenia w funkcji czasu. Lokalne biuro kodów EIC Biuro nadające kody identyfikacyjne EIC mające autoryzację Centralnego Biura Kodów ETSO Miejsce dostarczania Miejsce przyłączenia Moc dyspozycyjna Moc dyspozycyjna elektrowni krajowych Moc dyspozycyjna elektrowni krajowych dostępna dla OSP Minimum techniczne jednostki wytwórczej Moc osiągalna Moc przyłączeniowa Moc wytwarzana Punkt w sieci, do którego przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza energię elektryczną, określony w umowie o przyłączenie albo w umowie o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji. Punkt w sieci, w którym przyłącze łączy się z siecią. Moc osiągalna pomniejszona o ubytki na remonty planowe, ubytki okresowe, eksploatacyjne i losowe. Suma mocy dyspozycyjnych wszystkich JWCD i wszystkich elektrowni krajowych nie posiadających JWCD. Moc dyspozycyjna wykorzystywana do planowania koordynacyjnego przez OSP i równa sumie mocy dyspozycyjnych JWCD i planowanego obciążenia elektrowni nie posiadających JWCD. Minimalna moc jednostki wytwórczej, przy której jednostka wytwórcza elektrowni cieplnej pracuje w sposób trwały przy zachowaniu zdolności do pracy w regulacji pierwotnej i wtórnej, jeżeli dana jednostka ma obowiązek świadczenia usług rezerwy sekundowej lub minutowej. W elektrowniach wodnych jest to minimalna dopuszczalna moc stabilnej pracy hydrozespołu. Potwierdzona testami największa moc trwała jednostki wytwórczej lub wytwórcy, przy znamionowych warunkach pracy. Moc czynna planowana do pobierania lub wprowadzania do sieci, określona w umowie o przyłączenie jako wartość maksymalna ze średnich wartości tej mocy w okresie 15 minut, służąca do zaprojektowania przyłącza. Moc chwilowa na zaciskach jednostki wytwórczej lub suma mocy chwilowych jednostek wytwórczych wytwórcy. data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 13 z 199
Moc znamionowa Moc znamionowa farmy wiatrowej Najwyższe napięcie (NN) Napięcie znamionowe Największa trwała wielkość mocy elektrycznej, która może być wytwarzana, przenoszona lub oddawana przez dane urządzenie elektroenergetyczne, określona przez jego producenta. Wartość mocy elektrycznej czynnej będąca sumą mocy znamionowych poszczególnych jednostek wytwórczych wchodzących w skład farmy wiatrowej. Napięcie 220 kv lub wyższe. Wartość napięcia, przy którym producent przewidział pracę danego urządzenia. Normalny układ pracy Układ pracy sieci i przyłączonych źródeł wytwórczych, zapewniający najkorzystniejsze warunki techniczne i ekonomiczne transportu energii elektrycznej oraz spełnienie kryteriów niezawodności pracy sieci i jakości energii elektrycznej dostarczanej użytkownikom sieci. Obiekt elektroenergetyczny Obiekt zawierający układy, urządzenia, instalacje elektroenergetyczne, przeznaczone do wytwarzania, przesyłania, przetwarzania, dystrybucji i odbioru energii elektrycznej, łącznie ze służącymi im budynkami i terenem, na którym się znajdują. Obiektowe układy regulacji Układy automatycznej regulacji pierwotnej, wtórnej sygnałem Y 1, trójnej sygnałem Y 0 zainstalowane na jednostce wytwórczej. Odbiorca Odbiorca końcowy Każdy, kto otrzymuje lub pobiera energię elektryczną na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym. Odbiorca dokonujący zakupu energii elektrycznej na własny użytek. Oferta bilansująca Oferta produkcyjno-cenowa, zwiększenia produkcji energii elektrycznej lub zmniejszenia produkcji tej energii albo poboru energii elektrycznej dla jednostki grafikowej, składana w ramach rynku bilansującego, zawierająca dane handlowe i techniczne. Ograniczenie sieciowe Wynikające z technicznych warunków pracy sieci ograniczenia pracy jednostek wytwórczych. Ograniczenie w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej Operacja ruchowa Zmniejszenie poboru energii przez odbiorców w przypadku deficytu mocy lub energii elektrycznej oraz w przypadku awarii lub stanu zagrożenia KSE. Jakakolwiek programowa zmiana: a) stanu pracy urządzenia, data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 14 z 199
Operacje łączeniowe Operator handlowotechniczny (OHT) Operator handlowy (OH) Operator pomiarów (OP) Operator systemu Operator systemu dystrybucyjnego (OSD) Operator systemu przesyłowego (OSP) b) układu połączeń, c) nastaw regulacyjnych, d) nastaw sterowniczych. Operacje łączeniowe obejmują w szczególności: a) załączenie lub wyłączenie: linii, transformatora, dławika, baterii kondensatorów, b) przełączenie urządzeń na systemach szyn zbiorczych w rozdzielni, c) przełączenie zasilania potrzeb własnych jednostki wytwórczej z podstawowego na rezerwowe, d) załączenie lub wyłączenie hydrogeneratorów do/z pracy kompensacyjnej. Podmiot, który jest odpowiedzialny za dysponowanie Jednostką Grafikową Uczestnika Rynku Bilansującego w zakresie handlowym i technicznym. Podmiot, który jest odpowiedzialny za dysponowanie Jednostką Grafikową Uczestnika Rynka Bilansującego w zakresie handlowym. Podmiot, który jest odpowiedzialny za pozyskiwanie danych pomiarowych energii elektrycznej z układów pomiarowo-rozliczeniowych i przekazywanie ich do OSP lub innego operatora prowadzącego procesy rozliczeń. Operator systemu przesyłowego lub operator systemu dystrybucyjnego. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej, w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie przesyłowym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci przesyłowej, w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi. data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 15 z 199
Pasmo regulacji wtórnej Obszar nastawienia zmian mocy w jednostkach wytwórczych w ramach regulacji wtórnej, przy których regulator wtórny może interweniować automatycznie w obu kierunkach od bazowego punktu pracy. Plan Koordynacyjny Dobowy (PKD) Polecenie dyspozytorskie Praca w przeciążeniu jednostki wytwórczej Praca w zaniżeniu jednostki wytwórczej Praca wydzielona Praca wyspowa Prace doraźne Program łączeniowy Plan koordynacyjny tworzony przez OSP w dobie n-1 dla każdej godziny doby n z wykorzystaniem Algorytmu Rozdziału Obciążeń, który zapewnia dobór Jednostek Grafikowych Wytwórczych, uczestniczących w Rynku Bilansującym, w oparciu o zgłoszone dane handlowe i techniczne w Ofertach Bilansujących, przy uwzględnieniu ograniczeń systemowych i niezbędnej rezerwy mocy w KSE oraz równoprawność uczestników rynku i zgłoszonych do fizycznej realizacji Umów Sprzedaży Energii. Plan Koordynacyjny Dobowy zawiera plan pracy JWCD na każdą z 24 godzin doby, uwzględniając zbilansowanie dobowej prognozy zapotrzebowania, wymagane rezerwy i występujące w KSE ograniczenia systemowe. Polecenie wydane przez dyspozytora, dotyczące wykonania określonych operacji ruchowych lub działań sprawdzających w danym obiekcie elektroenergetycznym. Praca jednostki wytwórczej z obciążeniem powyżej mocy osiągalnej. Praca jednostki wytwórczej z obciążeniem poniżej mocy minimalnej eksploatacyjnej. Samodzielna, stabilna praca jednostki wytwórczej, lub kilku jednostek wytwórczych, w obrębie elektrowni przy braku zasilania z KSE, polegająca na zasilaniu potrzeb własnych i niezbędnych do pracy potrzeb ogólnych elektrowni oraz realizowaniu poleceń OSP dotyczących zwiększenia obszaru wydzielonego. Samodzielna praca części KSE wydzielonej po jej awaryjnym odłączeniu się z KSE, z co najmniej jedną pracującą jednostką wytwórczą, która w sytuacji odłączenia od KSE jest w stanie zasilać odbiorców oraz inne jednostki wytwórcze. Nieplanowane prace w zakresie eksploatacji obiektów, urządzeń i instalacji systemu elektroenergetycznego, związane z usuwaniem drobnych usterek lub zapobieganiem powstawaniu awarii i zakłóceń. Program złożonych operacji łączeniowych realizowanych data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 16 z 199
specjalny Próba systemowa Przesyłanie Przyłącze Punkt pomiarowy w związku z wykonywanymi pracami sieciowymi lub próbami systemowymi. Badania funkcjonalne mające na celu ocenę stanu technicznego systemu elektroenergetycznego lub jego części, na podstawie jego zachowania się w warunkach imitujących warunki normalne pracy lub warunki występujące w czasie możliwych zakłóceń. Transport energii elektrycznej sieciami przesyłowymi w celu jej dostarczania do sieci dystrybucyjnych lub odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci przesyłowych z wyłączeniem sprzedaży tej energii. Odcinek lub element sieci służący do połączenia urządzeń, instalacji lub sieci podmiotu, o wymaganej przez niego mocy przyłączeniowej z siecią przedsiębiorstwa energetycznego świadczącego na rzecz tego podmiotu usługę polegającą na przesyłaniu lub dystrybucji. Miejsce w sieci elektroenergetycznej, w którym są dokonywane pomiary energii elektrycznej. Regulacja częstotliwości Regulacja w systemie elektroenergetycznym mająca za zadanie utrzymanie stałej wartości częstotliwości lub ograniczenie odchylenia czasu synchronicznego od astronomicznego do granic dopuszczalnych. Regulacja pierwotna Regulacja mocy jednostki wytwórczej za pomocą indywidualnego regulatora prędkości obrotowej w funkcji częstotliwości sieci. Regulacja trójna Automatyczne lub ręczne przesuwanie punktów pracy jednostek wytwórczych w celu zmiany ich wirującej mocy, wokół której działa regulacja pierwotna i wtórna. Regulacja wtórna Regulacja mocy i częstotliwości w systemie elektroenergetycznym za pomocą skoordynowanego oddziaływania na indywidualne regulatory wybranych jednostek wytwórczych przez system automatycznej regulacji mocy i częstotliwości ARCM. Regulator centralny ARCM Jednostka centralna systemu automatycznej regulacji częstotliwości i mocy (ARCM). Rezerwa godzinowa Zakres mocy dyspozycyjnej pracującej jednostki wytwórczej, pozostającej w dyspozycji OSP, dostępnej w czasie nie dłuższym niż 15 minut od wydania polecenia zgodnie z charakterystyka narastania obciążenia dla danej JW, rozumiany jako deklarowany w ofercie zakres mocy nie objętej umową sprzedaży energii, pomniejszony data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 17 z 199
Rezerwa minutowa (R m ) Rezerwa mocy Rezerwa sekundowa (R s ) Rezerwa wirująca Równowaga dynamiczna (stabilność globalna) Równowaga statyczna (stabilność lokalna) Ruch próbny Rynek bilansujący Samoczynne częstotliwościowe odciążanie (SCO) o pasma mocy rezerwowane dla rezerwy sekundowej i/lub minutowej na podstawie znaczników wykorzystania regulacji określonych w WPKD. Zakres regulacyjny jednostki wytwórczej aktywizowany w trybie regulacji wtórnej sygnałem Y 1. Niewykorzystana w danym okresie zdolność jednostek wytwórczych do wytwarzania i dostarczania energii elektrycznej do sieci elektroenergetycznych. Dodatni zakres regulacji danej jednostki wytwórczej aktywizowany w trybie regulacji pierwotnej. Suma rezerwy sekundowej, minutowej i godzinowej. Zdolność systemu do zachowania pracy synchronicznej jednostek wytwórczych przy dużych zakłóceniach stanu pracy (o dużej amplitudzie i szybko narastających). Zdolność systemu do zachowania pracy synchronicznej jednostek wytwórczych przy małych zakłóceniach stanu pracy (o małej amplitudzie i wolno narastających). Nieprzerwana praca uruchamianych urządzeń, instalacji lub sieci, przez ustalony okres z określonymi parametrami pracy. Mechanizm bieżącego bilansowania zapotrzebowania na energię elektryczną i wytwarzania tej energii w KSE. Samoczynne wyłączanie zdefiniowanych grup odbiorców w przypadku obniżenia się częstotliwości do określonej wielkości, spowodowanego deficytem mocy w systemie elektroenergetycznym. SCADA System informatyczny służący do gromadzenia, przetwarzania i wizualizacji danych o bieżącej pracy KSE oraz inicjacji procedur zdalnych operacji ruchowych, łączeniowych i czynności sterowniczych. Sieć dystrybucyjna Sieć elektroenergetyczna Sieć przesyłowa Sieć zamknięta Siła wyższa Sieć elektroenergetyczna wysokich, średnich i niskich napięć, za której ruch sieciowy jest odpowiedzialny OSD. Instalacje połączone i współpracujące ze sobą, służące do przesyłania lub dystrybucji, należące do przedsiębiorstwa energetycznego lub użytkownika systemu. Sieć elektroenergetyczna najwyższych lub wysokich napięć, za której ruch sieciowy jest odpowiedzialny OSP. Sieć przesyłowa i koordynowana sieć 110 kv. Zdarzenie nagłe, nieprzewidywalne i niezależne od woli data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 18 z 199
Służba dyspozytorska lub ruchowa System monitorowania parametrów pracy (SMPP) Stan zagrożenia KSE Statyzm regulatora jednostki wytwórczej Statyzm regulatora napięcia Sterowalny odbiór mocy Synchronizacja z siecią stron, uniemożliwiające w całości lub części wywiązanie się ze zobowiązań umownych, na stałe lub na pewien czas, którego skutkom nie można zapobiec, ani przeciwdziałać przy zachowaniu należytej staranności. Przejawami siły wyższej są w szczególności: a) klęski żywiołowe, w tym pożar, powódź, susza, trzęsienie ziemi, huragan, sadź, b) akty władzy państwowej, w tym stan wojenny, stan wyjątkowy, embarga, blokady, itp., c) działania wojenne, akty sabotażu, akty terroryzmu, d) strajki powszechne lub inne niepokoje społeczne, w tym publiczne demonstracje, lokauty. Komórka organizacyjna przedsiębiorstwa elektroenergetycznego uprawniona do prowadzenia ruchu sieci i kierowania pracą jednostek wytwórczych. System monitorowania parametrów pracy dedykowany do monitorowania pracy jednostek wytwórczych na potrzeby operatywnego prowadzenia ruchu KSE, oceny ich pracy regulacyjnej oraz dokonywania analiz pracy systemu elektroenergetycznego. Warunki pracy, w których istnieje niebezpieczeństwo wystąpienia awarii sieciowej albo awarii w systemie, w związku z niespełnieniem wymagań dotyczących jakości i niezawodności pracy sieci. Stosunek względnej zmiany częstotliwości do odpowiadającej jej względnej zmiany mocy wytwarzanej, przy niezmienionym nastawieniu regulatora jednostki wytwórczej. Jest to stosunek względnej zmiany napięcia do względnej zmiany mocy biernej w danym punkcie pracy w stanie ustalonym. Odbiór mocy, którego wartość może być regulowana przez właściwego operatora systemu zdalnie lub poprzez zainstalowaną automatykę. Operacja ruchowa polegająca na połączeniu z systemem elektroenergetycznym jednostki wytwórczej lub połączeniu różnych systemów elektroenergetycznych po wyrównaniu częstotliwości, fazy i napięcia, prowadzącym do zmniejszenia różnicy wektorów łączonych napięć do wielkości bliskiej zeru. data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 19 z 199
System (układ) telemechaniki System automatycznej rejestracji danych System elektroenergetyczny System Operatywnej Współpracy z Elektrowniami (SOWE) System pomiarowo rozliczeniowy System Wymiany Informacji Rynkowych (WIRE) System zdalnego odczytu danych pomiarowych Zespół urządzeń służących do zbierania i zdalnego przesyłu informacji w systemie elektroenergetycznym, obejmujący telemetrię (przesył pomiarów), telesygnalizację (przesył sygnałów dyskretnych), telesterowanie (przesył poleceń), bądź innych informacji specjalnych. Zestaw urządzeń realizujący funkcję automatycznego odczytu i zapisu wielkości mierzonych przez układy pomiarowe wyposażony w porty komunikacyjne do zdalnej transmisji danych Sieci elektroenergetyczne oraz przyłączone do nich urządzenia i instalacje, współpracujące z siecią. System umożliwiający OSP komunikację pomiędzy służbami ruchowymi elektrowni i bezpośrednie przekazywanie do służb ruchowych wytwórców przez służby ruchowe OSP planów obciążeń jednostek wytwórczych na okresy 15 minutowe i poleceń ruchowych. Teleinformatyczny system pozyskiwania, przetwarzania i udostępniania danych pomiarowych i pomiaroworozliczeniowych pochodzących z systemu zdalnego odczytu danych pomiarowych, systemów automatycznej rejestracji danych oraz z innych systemów System teleinformatyczny dedykowany do wymiany informacji handlowych, technicznych, pomiarowych i rozliczeniowych rynku bilansującego oraz regulacyjnych usług systemowych, pomiędzy służbami handlowymi oraz technicznymi OSP i Operatorów Rynku. Podsystem systemu pomiarowo-rozliczeniowego realizujący funkcję zdalnego pozyskiwania danych pomiarowych z układów pomiarowych wyposażonych w system automatycznej rejestracji danych. Średnie napięcie (SN) Napięcie wyższe od 1 kv i niższe od 110 kv. Uchyb regulacji Różnica między wartością pomierzoną wielkości regulowanej i wartością zadaną tej wielkości w danym momencie czasu. Uczestnik Wymiany Międzysystemowej (UWM) Układ pomiarowo rozliczeniowy Uczestnik Rynku Bilansującego, który zawarł umowę o świadczenie usług przesyłania z OSP regulującą w szczególności warunki uczestnictwa w Wymianie Międzysystemowej. Układ pomiarowy służący do pomiarów energii elektrycznej i rozliczeń za tą energię. data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 20 z 199
Układ pomiarowo rozliczeniowy podstawowy Układ pomiarowo rozliczeniowy rezerwowy Układ pomiarowy Układ pomiarowy bilansowo kontrolny Układ regulacji napięcia wzbudzenia Układ wzbudzenia Umowa Sprzedaży Energii Elektrycznej w obrocie transgranicznym (USE WM ) Unia Koordynacji Przesyłu Energii Elektrycznej (UCTE) Układ pomiarowo-rozliczeniowy, którego wskazania stanowią podstawę do rozliczeń ilościowych i wartościowych (finansowych). Układ pomiarowo-rozliczeniowy, którego wskazania stanowią podstawę do rozliczeń w przypadku nieprawidłowego działania układu pomiaroworozliczeniowego podstawowego. Urządzenia pomiarowe oraz układy połączeń między nimi, służące bezpośrednio lub pośrednio do pomiarów. Układ pomiarowy, którego wskazania stanowią podstawę do monitorowania prawidłowości wskazań układów pomiarowo-rozliczeniowych poprzez porównywanie zmierzonych wielkości i/lub bilansowanie obiektów elektroenergetycznych lub obszarów sieci. Zestaw urządzeń do regulacji napięcia lub mocy biernej na zaciskach jednostki wytwórczej, poprzez zmianę prądu wzbudzenia. Układ służący do wytworzenia prądu magnesującego jednostki wytwórczej. Umowa zgłaszana w postaci grafiku handlowego w obszarze wymiany międzysystemowej. Unia zrzeszająca operatorów systemów Europy zachodniej i środkowej, których systemy przesyłowe współpracują synchronicznie. Usługi systemowe Usługi świadczone na rzecz OSP, niezbędne do zapewnienia przez OSP prawidłowego funkcjonowania KSE, niezawodności jego pracy i utrzymywania parametrów jakościowych energii elektrycznej. Użytkownik systemu Podmiot dostarczający energię elektryczną do systemu elektroenergetycznego lub zaopatrywany z tego systemu. Wahania napięcia Krótkotrwałe zmiany wartości napięcia zachodzące z szybkością większą niż 1 % wartości napięcia znamionowego na sekundę. Współczynnik bezpieczeństwa przyrządu (FS) Stosunek znamionowego prądu bezpiecznego przyrządu do znamionowego prądu pierwotnego. Przy czym znamionowy prąd bezpieczny przyrządu określa się jako wartość skuteczną minimalnego prądu pierwotnego, przy którym błąd całkowity przekładnika prądowego do pomiarów jest równy lub większy niż 10 % przy obciążeniu data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 21 z 199
Współczynnik odkształcenia napięcia Wstępny Plan Koordynacyjny Dobowy (WPKD) Wykres kołowy jednostki wytwórczej Wytwórca znamionowym. Stosunek pierwiastka kwadratowego z sumy kwadratów wartości skutecznych napięć wyższych harmonicznych do wartości skutecznej napięcia pierwszej harmonicznej. Wstępny Plan Koordynacyjny Dobowy jest planem realizacyjnym zawierającym informacje o stanie KSE w zakresie możliwości wytwórczych oraz przesyłowych, wspomagającym podmioty rynku w podejmowaniu decyzji w zakresie zawierania umów sprzedaży energii elektrycznej i zawierania transakcji giełdowych w poszczególnych godzinach doby. Plan WPKD, publikowany w dniu n-2 zawiera również listę jednostek wytwórczych przewidzianych przez OSP do pracy w regulacji pierwotnej i wtórnej w każdej godzinie doby n. Wykres przedstawiający dopuszczalny teoretycznie obszar pracy jednostki wytwórczej, określający m.in. obciążenia mocą bierną jednostki wytwórczej. Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej, którego urządzenia wytwórcze przyłączone są do sieci elektroenergetycznej. Zakłócenie Nieplanowane wyłączenie (wyłączenia) samoczynne lub ręczne, albo niedotrzymanie żądanych parametrów pracy elementów majątku sieciowego w stopniu uznanym za istotny. Zakłócenie może zaistnieć z uszkodzeniem elementu majątku sieciowego lub bez uszkodzenia. Zakres regulacji wtórnej Obszar nastawienia zmian mocy w jednostkach wytwórczych w ramach regulacji wtórnej, przy których regulator wtórny może interweniować automatycznie w obu kierunkach od aktualnego punktu pracy. Zapas równowagi statycznej Zapotrzebowanie do pokrycia przez elektrownie krajowe Stosunek różnicy między maksymalną możliwą wartością określonego parametru pracy, przy którym system znajduje się na granicy równowagi, a wartością tego parametru w rozpatrywanym stanie pracy, do ostatniej z wymienionych wartości. Zapotrzebowanie do pokrycia przez elektrownie krajowe jest to zapotrzebowanie mocy KSE powiększone o moc pompowania i pomniejszone o saldo wymiany międzysystemowej. data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 22 z 199
Zapotrzebowanie mocy KSE Zdalne sterowanie Zdarzenie ruchowe Zapotrzebowanie mocy KSE jest sumą mocy pobranej przez wszystkich odbiorców krajowych, mocy potrzeb własnych elektrowni oraz strat sieciowych. Sterowanie pracą urządzeń realizowane przez służbę dyspozytorską właściwego operatora systemu za pomocą dedykowanych urządzeń telekomunikacyjnych. Jakakolwiek zmiana: a) stanu pracy urządzenia, instalacji lub sieci, b) układu połączeń, c) nastaw regulacyjnych, d) nastaw sterowniczych. data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 23 z 199
I.A. I.A.1. I.A.2. Operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego Operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego, zwany dalej OSP lub operatorem systemu przesyłowego, zgodnie z ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne, tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1504 wraz z późniejszymi zmianami, zwaną dalej ustawą Prawo energetyczne, jest przedsiębiorstwem energetycznym zajmującym się przesyłaniem energii elektrycznej, odpowiedzialnym za ruch sieciowy w systemie przesyłowym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci przesyłowej, w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi. Operator systemu przesyłowego, zgodnie z postanowieniami ustawy Prawo energetyczne, jest odpowiedzialny w szczególności za: a) bezpieczeństwo dostarczania energii elektrycznej poprzez zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i odpowiedniej zdolności przesyłowej w sieci przesyłowej; b) prowadzenie ruchu sieciowego w sieci przesyłowej w sposób efektywny, przy zachowaniu wymaganej niezawodności dostarczania energii elektrycznej i jakości jej dostarczania oraz, we współpracy z operatorami systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych, zwanych dalej OSD lub operatorami systemów dystrybucyjnych, koordynowanie prowadzenia ruchu sieciowego w koordynowanej sieci 110 kv; c) eksploatację, konserwację i remonty sieci, instalacji i urządzeń, wraz z połączeniami z innymi systemami elektroenergetycznymi, w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego; d) zapewnienie długoterminowej zdolności systemu elektroenergetycznego w celu zaspokajania uzasadnionych potrzeb w zakresie przesyłania energii elektrycznej w obrocie krajowym i transgranicznym, w tym w zakresie rozbudowy sieci przesyłowej, a tam gdzie ma to zastosowanie, rozbudowy połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi; e) współpracę z innymi operatorami systemów elektroenergetycznych lub przedsiębiorstwami energetycznymi w celu niezawodnego i efektywnego funkcjonowania systemów elektroenergetycznych oraz skoordynowania ich rozwoju; f) dysponowanie mocą jednostek wytwórczych przyłączonych do sieci przesyłowej oraz jednostek wytwórczych o mocy osiągalnej równej 50 MW lub wyższej, przyłączonych do koordynowanej sieci 110 kv, uwzględniając umowy z użytkownikami systemu przesyłowego oraz techniczne ograniczenia w tym systemie; data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 24 z 199
I.A.3. I.A.4. g) zarządzanie zdolnościami przesyłowymi połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi; h) zakup usług systemowych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, niezawodności pracy tego systemu i utrzymania parametrów jakościowych energii elektrycznej; i) bilansowanie systemu elektroenergetycznego, w tym równoważenie bieżącego zapotrzebowania na energię elektryczną z dostawami tej energii w krajowym systemie elektroenergetycznym, zwanym dalej KSE, zarządzanie ograniczeniami systemowymi oraz prowadzenie z użytkownikami tego systemu rozliczeń wynikających z niezbilansowania energii elektrycznej dostarczonej i pobranej z KSE oraz zarządzania ograniczeniami systemowymi; j) zarządzanie przepływami energii elektrycznej w systemie przesyłowym, w sposób skoordynowany z innymi połączonymi systemami elektroenergetycznymi oraz, we współpracy z OSD, w koordynowanej sieci 110 kv, z uwzględnieniem technicznych ograniczeń w tym systemie; k) zakup energii elektrycznej w celu pokrywania strat powstałych w sieci przesyłowej podczas przesyłania energii elektrycznej tą siecią oraz stosowanie przejrzystych i niedyskryminacyjnych procedur rynkowych przy zakupie tej energii; l) dostarczanie użytkownikom systemu i operatorom innych systemów elektroenergetycznych, z którymi system przesyłowy jest połączony, informacji o warunkach świadczenia usług przesyłania energii elektrycznej, w tym dotyczących realizacji obrotu transgranicznego oraz zarządzania siecią i bilansowania energii elektrycznej, niezbędnych do uzyskania dostępu do sieci przesyłowej i korzystania z tej sieci; m) opracowywanie planów działania na wypadek zagrożenia wystąpienia awarii o znacznych rozmiarach w systemie elektroenergetycznym oraz odbudowy tego systemu po wystąpieniu awarii; n) realizację ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej; o) opracowywanie normalnego układu pracy sieci przesyłowej oraz, we współpracy z OSD, normalnego układu pracy koordynowanej sieci 110 kv. Na terenie Rzeczypospolitej Polskiej funkcję OSP pełni PSE-Operator S.A. PSE-Operator S.A. posiada koncesję na przesyłanie i dystrybucję energii elektrycznej nr PEE/272/4988/W/2/2004/MS wydaną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w dniu 15 kwietnia 2004 r. Operator systemu przesyłowego realizuje obowiązki, o których mowa w pkt I.A.2, również za pośrednictwem następujących podmiotów działających w imieniu i na rzecz OSP: data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 25 z 199
I.A.5. I.A.6. I.B. I.B.1. I.B.2. I.B.3. I.B.4. a) PSE-Centrum Sp. z o.o.; b) PSE-Południe Sp. z o.o.; c) PSE-Północ Sp. z o.o.; d) PSE-Wschód Sp. z o.o.; e) PSE-Zachód Sp. z o.o. Szczegółowy opis zadań realizowanych przez podmioty, o których mowa w pkt I.A.4 zawierają dalsze postanowienia niniejszej Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej. Podmioty zobowiązane do przestrzegania zapisów Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej mają obowiązek współpracować z podmiotami, o których mowa w pkt I.A.4, w zakresie zadań wykonywanych przez te podmioty w imieniu i na rzecz OSP. Podstawy prawne opracowania Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej i dokumenty związane Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej zwana również IRiESP opracowana została przez OSP na podstawie art. 9g ustawy Prawo energetyczne. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej uwzględnia wymagania: a) zawarte w krajowych aktach prawnych, w szczególności w ustawie Prawo energetyczne oraz wydanych na jej podstawie aktach wykonawczych; b) wynikające z koncesji OSP na przesyłanie i dystrybucję energii elektrycznej; c) zawarte w aktach prawnych Wspólnoty Europejskiej, w szczególności w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1228/2003/WE z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie warunków dostępu do sieci w transgranicznej wymianie energii elektrycznej; d) wynikające z międzynarodowych standardów bezpieczeństwa i niezawodności pracy systemów elektroenergetycznych. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej jest regulaminem w rozumieniu art. 384 1 Kodeksu cywilnego. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej sporządzona jest w języku polskim. data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 26 z 199
I.C. Zakres przedmiotowy i podmiotowy IRiESP oraz struktura IRiESP I.C.1. Zakres zagadnień podlegający uregulowaniu w IRiESP oraz struktura IRiESP I.C.1.1. I.C.1.2. I.C.1.3. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej określa szczegółowe warunki korzystania z sieci elektroenergetycznych przez użytkowników systemu i odbiorców oraz warunki i sposób prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju tych sieci. Powyższe warunki zostały określone w niniejszej części IRiESP, zwanej dalej IRiESP Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej zawiera również wyodrębnioną część dotyczącą bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami systemowymi, zwaną dalej IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi. Wyżej wymienione części stanowią łącznie Instrukcję Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej. IRiESP Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci określa w szczególności: a) warunki przyłączania urządzeń wytwórczych, sieci dystrybucyjnych, urządzeń odbiorców końcowych, połączeń międzysystemowych oraz linii bezpośrednich; b) wymagania techniczne dla urządzeń, instalacji i sieci wraz z niezbędną infrastrukturą pomocniczą; c) kryteria bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, w tym uzgadniania planów działania na wypadek zagrożenia wystąpienia awarii o znacznych rozmiarach w systemie elektroenergetycznym oraz odbudowy tego systemu po wystąpieniu awarii; d) warunki współpracy pomiędzy operatorami systemów elektroenergetycznych, w tym w zakresie koordynowanej sieci 110 kv; e) warunki przekazywania informacji pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi oraz pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi a odbiorcami; f) parametry jakościowe energii elektrycznej i standardy jakościowe obsługi użytkowników systemu i odbiorców. IRiESP Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi określa w szczególności: data: 9 września 2005 r. Wersja 1.0 Strona 27 z 199