Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy IIIB gimnazjum W roku szkolnym 2016/2017

OCENA SEMESTRALNA I SEMESTR Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra V.7. Układ rozrodczy( uzupełnienie kl.2) wskazuje na wymienia anatomiczne wykazuje różnice między wykazuje związek między schematycznym rysunku i fizjologiczne przemiany plemnikiem i komórką zmianami w okresie narządy rozrodcze żeńskie w ciele dziewczyny jajową dojrzewania u dziewcząt wskazuje na i chłopca w okresie przedstawia rolę gamet i chłopców a produkcją schematycznym rysunku dojrzewania w procesie zapłodnienia hormonów narządy rozrodcze męskie opisuje budowę plemnika wyjaśnia znaczenie uzasadnia znaczenie określa rolę narządów i komórki jajowej świadomego ogromnej liczby rozrodczych męskich opisuje etapy cyklu macierzyństwa plemników w jednej porcji i żeńskich miesiączkowego kobiety wyjaśnia, w jaki sposób wyrzucanego nasienia wyjaśnia, co to jest wskazuje dni płodne powstają bliźnięta podczas wytrysku zapłodnienie na wykresie zmian wyjaśnia proces przedstawia zmiany wyjaśnia, że konsekwencją temperatury podczas powstawania zarodka hormonalne w czasie cyklu stosunku płciowego może cyklu miesiączkowego z zygoty miesiączkowego być zapłodnienie (ciąża) określa miejsce uzasadnia znaczenie wyjaśnia znaczenie ocenia wpływ czynników zapłodnienia higienicznego trybu życia wydzielania progesteronu zewnętrznych na rozwój wymienia objawy ciąży kobiety w ciąży i potrzebę w utrzymaniu ciąży zarodka i płodu interpretuje zależność właściwego klimatu przedstawia rolę błon dokonuje podziału życia między postępowaniem psychologicznego dla i wód płodowych człowieka na okresy kobiety w ciąży rozwoju płodu w rozwoju płodu wymienia choroby a prawidłowym rozwojem uzasadnia różnice między wykazuje konieczność przenoszone drogą zarodka i płodu potrzebami człowieka przystosowania się dziecka płciową: kiłę, rzeżączkę, opisuje rozwój zarodkowy i jego ograniczeniami do nowych warunków AIDS, zakażenie HPV i płodowy w różnych fazach rozwoju życia po porodzie przedstawia podstawowe określa rolę łożyska osobniczego ocenia indywidualne zasady profilaktyki chorób w odżywianiu zarodka określa, jakie badanie i społeczne skutki przenoszonych drogą i płodu może wykryć kiłę, zakażenia HIV i HPV płciową wyjaśnia, jakie są potrzeby rzeżączkę, obecność HIV opisuje przebieg kiły, uzasadnia potrzebę człowieka na różnych i HPV rzeżączki, AIDS wierności jednemu etapach rozwoju partnerowi w celu przedstawia cechy uniknięcia zarażenia i przebieg fizycznego, HIV i innymi chorobami psychicznego i społecznego przenoszonymi drogą płciową dojrzewania człowieka przedstawia objawy kiły, rzeżączki, AIDS 2

Dział VI. ZDROWIE I CHOROBY rozumie pojęcia: choroba wskazuje drogi podaje przykłady chorób definiuje pojęcia: zdrowie i zdrowie zakażenia wywoływanych przez psychiczne, zdrowie fizyczne podaje przykłady chorób wie, że antybiotyki wirusy, bakterie, protisty i zdrowie społeczne zakaźnych i niezakaźnych należy stosować zgodnie i pasożyty zwierzęce określa główne tendencje wymienia zasady z zaleceniami lekarza wymienia zabiegi w zachorowalności na profilaktyki chorób określa podstawowe niszczące mikroorganizmy niektóre choroby zakaźnych zasady profilaktyki chorobotwórcze ocenia indywidualne rozumie znaczenie nowotworów uzasadnia konieczność i społeczne skutki szczepień wyjaśnia, co to jest wykonywania okresowych zakażenia wymienia czynniki uzależnienie badań kontrolnych wykazuje związek sprzyjające rozwojowi ocenia, że leczenie wyjaśnia działanie między profilaktyką nowotworów uzależnień jest trudne szczepionki przeciwnowotworową podaje przykłady chorób wie, gdzie w razie analizuje informacje a skutecznością leczenia nowotworowych uzależnienia należy dołączone do leków nowotworów wymienia możliwe szukać pomocy lub rady definiuje pojęcie nowotwór ocenia społeczne koszty przyczyny uzależnienia przedstawia etapy leczenia uzależnień przedstawia negatywny uzależnienia wpływ na zdrowie przedstawia argumenty człowieka alkoholu, przeciw używaniu alkoholu narkotyków, nadużywania i narkotyków leków Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział VII. Ekologia podaje przykłady czynników charakteryzuje wskazuje różnorodne wykazuje związek między biotycznych parametry wybranych powiązania między elementami poziomem wiedzy ekologicznej i abiotycznych czynników środowiska przyrody żywej i nieożywionej społeczeństwa wymienia czynniki środowiska wodnego i lądowego formułuje wnioski na podstawie a zachowaniem równowagi niezbędne do prawidłowego wyjaśnia pojęcie wyników obserwacji w środowisku funkcjonowania organizmów drapieżnik porównuje parametry uzasadnia współzależność charakteryzuje na wybranych opisuje adaptacje wybranych czynników czynników środowiska przykładach przystosowania zwierząt do odżywiania środowiska wodnego i uzasadnia konieczność drapieżników do chwytania się pokarmem lądowego współistnienia zdobyczy roślinnym na wybranym wyjaśnia związek między w środowisku organizmów charakteryzuje na wybranych przykładzie ssaka natężeniem czynnika o różnym trybie życia dla przykładach przystosowania ofiar roślinożernego środowiska utrzymania równowagi do obrony przed drapieżnikami wymienia a występowaniem organizmu w przyrodzie podaje przykłady pasożytów przystosowania roślin wyjaśnia, jak zjadający określa skutki konkurencji wewnętrznych do obrony przed i zjadani regulują wzajemnie opisuje adaptacje do i zewnętrznych zgryzaniem swoją liczebność pasożytnictwa na wybranych wskazuje sposoby zapobiegania wyjaśnia pojęcia klasyfikuje wybrane pasożyty przykładach zwierząt chorobom wywoływanym przez konkurencja do grup systematycznych ocenia wpływ relacji między pasożyty i pasożytnictwo porównuje mutualizm gatunkami na ich szansę wymienia korzystne relacje między wskazuje na przykładzie i protokooperację przeżycia gatunkami dowolnie wybranych tworzy sieci pokarmowe przewiduje następstwa ubytku konstruuje gatunków zasoby, uzasadnia na przykładzie określonego gatunku i zapisuje graficznie proste o które konkurują człowieka, że istnieją w ekosystemie bogatym i łańcuchy pokarmowe organizmy jednego lub organizmy zajmujące różne ubogim wskazuje producentów i różnych gatunków poziomy troficzne w gatunki 3

Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra konsumentów wyjaśnia istotę uzasadnia stwierdzenie, że wnioskuje, że im na wyższym w łańcuchach mutualizmu materia krąży między biocenozą poziomie troficznym jest i sieciach pokarmowych i protokooperacji a biotopem organizm, tym mniejszą ilością wyjaśnia rolę producentów identyfikuje korzystne wykazuje, że do energii dysponuje w przemianie materii relacje organizmów na funkcjonowania ekosystemów analizuje dane liczbowe, nieorganicznej podstawie ich opisu jest niezbędny stały dopływ wykresy i schematy w organiczną opisuje zależności energii słonecznej wyjaśnia rolę destruentów pokarmowe w przemianie materii organicznej w nieorganiczną w ekosystemie określa rolę producentów, konsumentów i destruentów w przyrodzie określa rolę producentów, konsumentów i destruentów w obiegu materii i przepływie energii w ekosystemie Dział VIII. DZIEDZICZENIE CECH wyjaśnia, co to jest dziedziczenie rozróżnia cechy przedstawia budowę DNA wykazuje zależność między dziedziczne budową i nabyte a funkcją DNA podaje przykłady cech wykazuje rolę DNA w wyjaśnia przebieg i znaczenie wykazuje zależność między dziedzicznych przechowywaniu replikacji DNA budową i nabytych i powielaniu informacji określa rolę DNA a funkcją DNA wskazuje DNA jako nośnik genetycznej w komórce określa różnicę między informacji genetycznej wyjaśnia, co to jest kod określa sposób zapisania informacją genetyczną określa zależność DNA białko genetyczny informacji genetycznej w DNA a kodem genetycznym cecha wykazuje, że DNA podaje cechy kodu wykazuje, że nie wszystkie wskazuje geny jako jednostki w czasie podziałów genetycznego zawarte w DNA informacje są dziedziczenia występuje określa, jak zmienia się liczba odczytywane jednocześnie określa, że geny występują na w postaci chromosomów podczas mitozy oblicza w podanych chromosomach chromosomów i podczas mejozy przykładach haploidalną wykazuje istnienie różnych alleli opisuje budowę rozwiązuje jednogenowe i diploidalną liczbę danego genu chromosomu krzyżówki genetyczne, chromosomów rozpoznaje homozygotę wskazuje na schemacie posługując się szachownicą wykazuje uniwersalność reguł i heterozygotę na podstawie opisu i chromosomy Punnetta dziedziczenia zapisu symbolami homologiczne analizuje przykłady rozwiązań rozwiązuje krzyżówki podaje definicje pojęć genotyp na podstawie liczby krzyżówek genetycznych jednogenowe i fenotyp chromosomów rozwiązuje krzyżówki z dominacją niezupełną określa na podstawie genotypu rozróżnia komórki jednogenowe wskazuje praktyczne fenotyp rodziców i potomstwa haploidalne z pełną dominacją zastosowanie zasad rozróżnia chromosomy płci i i diploidalne zapisuje symbolami grupy krwi dziedziczenia grup krwi, np. autosomy wyjaśnia, co to są cechy określa genotypy w wykluczaniu ojcostwa identyfikuje płeć na podstawie dominujące i fenotypy grup krwi u rozwiązuje proste krzyżówki zestawu chromosomów i cechy recesywne potomstwa genetyczne obrazujące wyjaśnia dziedziczenie płci zapisuje symbolami wyjaśnia zjawisko sprzężenia dziedziczenie cech u człowieka literowymi allele, homo- cech sprzężonych wyjaśnia pojecie mutacja i heterozygoty z płcią z płcią wskazuje mutacje jako przyczyny podaje przykłady określa genotypy klasyfikuje mutacje na genowe 4

Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra zmienności dziedziczenia i fenotypy osób, i punktowe wybranych cech u których występują allele cech określa inne niż mutacje człowieka sprzężonych z płcią przyczyny zmienności podaje przykłady podaje przyczyny mutacji genetycznej daltonizmu wskazuje na mutacje jako i hemofilii jako cech przyczyny chorób genetycznych sprzężonych z płcią wymienia przykłady czynników mutagennych podaje przykłady chorób spowodowanych przez mutacje OCENA SEMESTRALNA II SEMESTR Dział IX. EWOLUCJA ŻYCIA wyjaśnia pojęcie ewolucja podaje przykłady podaje przykłady wyjaśnia dowody pośrednie ewolucji organizmów skamieniałości (odciski, dowodów pośrednich na konkretnych przykładach przedstawia dowody bezpośrednie szczątki kopalne) ewolucji z zakresu z zakresu anatomii porównawczej, i pośrednie jako źródła wiedzy określa pośrednie anatomii porównawczej, biochemii, biogeografii o przebiegu ewolucji dowody ewolucji jako biochemii, biogeografii wykazuje na dowolnym fakty uzyskane w wskazuje różnice przykładzie, że osobniki tego trakcie badań między doborem samego gatunku różnią się od siebie naukowych naturalnym przejawia postawę a doborem sztucznym tolerancji wobec różnych poglądów dotyczących powstania życia na Ziemi wyjaśnia, że nowe gatunki powstają wyjaśnia na przykładzie, uzasadnia przynależność wyjaśnia na wybranych przykładach w wyniku utrwalania zmian cech że dobór naturalny człowieka do przyczyny wymierania poprzez dobór naturalny prowadzi do strunowców, i powstawania grup organizmów, np. podaje cechy wspólne człowieka i przeżywania osobników kręgowców, ssaków, dinozaurów zwierząt najlepiej łożyskowców, wyjaśnia wpływ rodzaju diety i przedstawia podobieństwa przystosowanych naczelnych wytworzenia narzędzi na ewolucję i różnice między człowiekiem a wykazuje, że dobór człowieka gorylem lub szympansem sztuczny jest metodą tworzenia odmian roślin wyjaśnia, że i zwierząt w ślad za ewolucją biologiczną o pożądanych przez postępowała ewolucja kulturalna hodowców cechach człowieka wymienia swoiste cechy ludzkie uzasadnia, że wszystkie odmiany ludzkie należą do jednego gatunku 5

Dział X. GLOBALNE I LOKALNE PROBLEMY ŚRODOWISKA przedstawia przyczyny podaje przykłady analizuje skutki analizuje dane liczbowe i globalnego ocieplenia skutków globalnego globalnego ocieplenia wykresy wymienia rodzaje odpadów ocieplenia określa sposoby analizuje możliwe skutki proponuje sposoby zmniejszenia wyjaśnia konieczność ograniczenia emisji dalszego nasilania się ilości odpadów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych globalnego ocieplenia wyjaśnia, na czym polega gazów cieplarnianych podaje sposoby przeprowadza pomiary segregowanie odpadów określa negatywny zagospodarowywania i obserwacje dotyczące ilości proponuje działania wpływ odpadów na odpadów odpadów, zużycia energii i ograniczające zużycie wody środowisko wykazuje wady wody i energii uzasadnia konieczność i zalety różnych analizuje wyniki pomiarów w gospodarstwie domowym ograniczenia ilości sposobów i przedstawia je na wykresach odpadów zagospodarowania określa, jak należy odpadów postępować ze zużytymi uzasadnia konieczność bateriami, lekami, świetlówkami Dział XI. EKOSYSTEMY specjalnego postępowania ze zużytymi bateriami, lekami, świetlówkami podaje przykłady ekosystemów podaje przykłady podaje przykłady uzasadnia stwierdzenie, że typ lądowych łańcuchów zależności między lasu określa się na podstawie podaje przykłady organizmów pokarmowych w lesie organizmami występowania głównych tworzących warstwy w lesie przedstawia a nieożywionymi gatunków drzew rozpoznaje pospolite gatunki przystosowania czynnikami ekosystemu wykazuje konieczność ochrony drzew organizmów do życia w lesie, np. wpływ ryb wykazuje różnice między w poszczególnych naświetlenia na uzasadnia, że występowanie środowiskiem lądowym warstwach lasu na występowanie gatunków określonego typu ekosystemu a wodnym przykładzie kilku roślin jest związane podaje przykłady ekosystemów gatunków ptaków w poszczególnych z warunkami środowiska wodnych przedstawia warunki warstwach lasu (temperatura, ilość wody) rozpoznaje wybrane gatunki życia określa rolę ściółki roślin i przykłady organizmów w tworzeniu próchnicy i zwierząt żyjących w jeziorze w strefie przybrzeżnej, posługuje się kluczami strefie toni wodnej i do oznaczania roślin strefie przydennej jeziora opisuje przystosowania roślin i zwierząt do życia w poszczególnych strefach jeziora 6

podaje przykłady ekosystemów podaje przykłady wykazuje na lądowych na świecie (pustynia, łańcuchów przykładach, że kształt stepy pokarmowych ciała i sawanny, tundra, tajga, las w jeziorze i ułożenie otworu mieszany, wilgotny las wymienia sposoby gębowego ryb jest równikowy) ochrony ryb związane z miejscem podaje przykłady gatunków opisuje na wybranych ich występowania roślin przykładach i rodzajem pokarmu i zwierząt występujących przystosowania zwierząt porównuje w tundrze, na pustyni, w do życia w określonym przystosowania zwierząt wilgotnym lesie równikowym ekosystemie do życia w różnych wyraża przekonanie warunkach środowiska o konieczności ochrony na przykładzie lisa ekosystemów naturalnych fenka, lisa polarnego, wielbłąda i niedźwiedzia polarnego Dział XII. PRZYSZŁOŚĆ KSZTAŁCENIA BIOLOGICZNEGO uzasadnia przydatność wiedzy podaje przykłady określa, kiedy powinien przedstawia przykłady biologicznej zawodów, których wybrać kierunków studiów związanych w życiu codziennym nauka jest związana w liceum biologię z biologią przedstawia możliwości z pogłębianiem wiedzy w zakresie podaje krótką charakterystykę kształcenia po ukończeniu biologicznej rozszerzonym oraz zawodów związanych gimnazjum określa swoje słabe i właściwą specjalizację z biologią wskazuje źródła informacji na mocne strony w technikum temat możliwości kształcenia, uzasadnia konieczność i uzasadnia taki wybór typów szkół poznania samego siebie podaje przykłady uzasadnia, że aby wykonywać w planowaniu swojej zawodów związanych jakiś zawód, należy spełnić kariery zawodowej z biologią określone wymagania wyszukuje potrzebne informacje w aktach prawnych, w internecie Ocenę roczną wystawia się na podstawie ocen śródrocznych ocenę celującą uczeń może otrzymać kiedy spełni wymagania objęte ocenami dopuszczającą, dostateczną, dobrą, bardzo dobrą i wykaże się wiadomościami i umiejętnościami wykraczającymi ponad pogram,a także bierze udział i osiąga dobre wyniki w konkursach przedmiotowych uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną, wówczas gdy nie opanował zagadnień wymaganych na ocenę dopuszczającą W ocenianiu stosuje się wzajemnę uzupełnianie się wymagań 7