Zależności pomiędzy organizmami w przyrodzie Autor: Anna Kimak-Cysewska
Interakcje pomiędzy elementami ekosystemu EKOSYSTEM (las, łąka, jezioro, pole, rafa koralowa itp.) BIOTOP (podłoże, woda, sole Mineralne, światło, dostępne gazy, itp) BIOCENOZA (rośliny, zwierzęta, grzyby, bakterie, protisty, człowiek)
Rodzaje zależności pomiędzy organizmami w przyrodzie Antagonistyczne: Roślinożerność Drapieżnictwo Pasożytnictwo Konkurencja Allelopatia Nieantagonistyczne: Mutualizm Protokooperacja Komensalizm Neutralizm Amensalizm
ROŚLINOŻERNOŚĆ + / -
Wybrane przystosowania roślinożerców do zdobywania pokarmu Zróżnicowane aparaty gębowe Wielokomorowe Żołądki i symbiotyczne mikroorganizmy Wyspecjalizowane zęby, wargi, dobry węch i smak
Wybrane przystosowania roślin do obrony przed zjedzeniem przez roślinożerców Ciernie i kolce włoski parzące i olejki eteryczne
Wybrane przystosowania roślin do obrony przed zjedzeniem przez roślinożerców Substancje trujące lub niesmaczne Kamuflaż jasnota tytoń litops ziemniak
DRAPIEŻNICTWO Drapieżnik chwyta, zabija i zjada ofiarę częściowo lub w całości. + / -
Wybrane przystosowania drapieżników do zdobywania pokarmu Wzrok Węch Słuch Silne mięśnie Maskujące ubarwienie
Wybrane przystosowania drapieżników do zdobywania pokarmu Pazury Szpony Dzioby Zęby Toksyny Polowanie w stadzie
Jak uniknąć drapieżnika? Czujność Ucieczka Kryjówka Życie w stadzie
Pancerz Kolce Cuchnące wydzieliny Ubarwienie maskujące
Udawanie większego Podszywanie się pod kogoś Toksyczne wydzieliny
Znaczenie drapieżnictwa Rośliny i roslinożercy oraz drapieżniki i ich ofiary regulują wzajemnie swoją liczebność. Drapieżniki działają na korzyść populacji ofiary, ponieważ eliminują z niej zazwyczaj osobniki chore, stare i gorzej przystosowane do środowiska.
PASOŻYTNICTWO Pasożyty żyją kosztem żywego organizmu Osłabiając go mogą doprowadzić do jego śmierci. + / - Pasożyty są z reguły dużo mniejsze od zywiciela. Często są wyspecjalizowane i związane z konkretnymi gatunkami organizmów. Zaleznie od miejsca życia i cyklu rozwojowego, pasożyty wykazują liczne przystosowania do takiego trybu życia.
Podział pasożytów ze względu na miejsce bytowania: Pasożyty wewnętrzne Pasożyty zewnetrzne Półpasożyty
Wybrane przystosowania organizmów do pasożytniczego trybu życia Przyssawki, pazurki, haczyki Oskórek chroniący przed strawieniem Brak niektórych narządów Obojnactwo Wytwarzanie ogromnych ilości jaj Złożone cykle rozwojowe Korzenie przekształcone w ssawki Wytwarzanie substancji znieczulających Wyspecjalizowane aparaty gębowe Wytwarzanie substancji zapobiegajacych krzepnięciu krwi Białka na powierzchni komórek utrudniające rozpoznanie przez układ odpornościowy żywiciela...
Autor: Scott Zona Jaja błonkówki na larwie ćmy Zaraza bluszczowa Rożkowiec lipowy
KONKURENCJA MIĘDZYGATUNKOWA I WEWNĄTRZGATUNKOWA - / - Organizmy konkurują między sobą o zasoby środowiska, m.in.: O dostęp do światła, wody, soli mineralnych (rośliny) O dostęp do pokarmu, wody, miejsc do rozrodu, schronienia w razie ataku (organizmy różnych lub tego samego gatunku) O partnera do rozrodu, terytorium, które umożliwi przeżycie i wydanie na świat potomstwa (organizmy tego samego gatunku)
Może prowadzić do powiększenia niszy ekologicznej lub do rozszerzenia zasięgu geograficznego gatunku Skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej: Eliminacja najsłabszych osobników Osłabienie tych, które przeżywają W grupie ustala się hierarchia Jeśli śmiertelność osobników młodocianych wynika z konkurencji, ich ilość zostaje znacznie ograniczona
Konkurencja międzygatunkowa ma miejsce, gdy nisze ekologiczne różnych gatunków zachodzą na siebie. Skutki konkurencji międzygatunkowej: Zawężenie nisz ekologicznych konkurujących gatunków Eliminacja słabszego konkurenta przez silniejszego
ALLELOPATIA + / - lub + / + Szkodliwe lub korzystne odziaływanie jednych organizmów na inne za pośrednictwem substancji chemicznych. Najczęściej substancje te są wydzielane do podłoża, ale mogą to być również substancje lotne lub pochodzić z rozkładu roślin. Allelopatia dodatnia PRZYKŁADY Allelopatia ujemna Rzodkiew wpływa pozytywnie na sałatę Truskawka wpływa negatywnie na kapustę
AMENSALIZM 0 / - Obecność jednego gatunku wpływa negatywnie na drugi gatunek, nie przynosząc jednak ani korzyści ani strat pierwszemu. Brzoza hamuje rozwój sosny Inny przykład: bobry budując tamy zmieniają stosunki wodne w środowisku, często szkodząc innym organizmom
SYMBIOZA Zależność przynosząca korzyści obu organizmom Jeśli symbionty nie mogą samodzielnie przetrwać to jest to symbioza obligatoryjna czyli MUTUALIZM Jeśli symbionty mogą samodzielnie przetrwać to jest to symbioza nieobligatoryjna czyli PROTOKOOPERACJA
MUTUALIZM + / + (Porost - czy już helotyzm, czy jeszcze symbioza?) Grzyb zyskuje produkty fotosyntezy od glonu. Glon uzyskuje schronienie i dostęp do wody
MIKORYZA Grzyb zyskuje produkty fotosyntezy od drzewa Drzewo zyskuje lepszy dostęp do wody (zwiększona powierzchnia chłonna)
Strzępki grzyba wytwarzają hormony roślinne, które, po wniknięciu do rośliny, regulują jej wzrost i rozwój Substancje o charakterze antybiotyków wydzielane przez grzybnię do gleby, chronią roślinę przed patogenami By Jerzy Opioła - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2969190 3 By USDA-NRCS PLANTS Database / Herman, D.E. et al. 1996. North Dakota tree handbook. USDA NRCS ND State Soil Conservation Committee; NDSU Extension and Western Area Power Admin., Bismarck, ND. - [1], Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=322090
Bakterie azotowe + Bakterie zyskują schronienie i produkty fotosyntezy Roślina zyskuje związki azotowe Rośliny motylkowe
Drewnojady m.in. termity i korniki uzyskują produkty trawienia celulozy Roślinożercy np. przeżuwacze uzyskują produkty trawienia celulozy Mikroorganizmy zdolne do trawienia celulozy uzyskują miejsce życia (narządy trawienne zwierząt) i dostęp do pokarmu
Bąkojady zdobywają pokarm oczyszczając skórę dużych zwierząt z pasożytów. PROTOKOOPERACJA + / +
PROTOKOOPERACJA + / + Bąkojady zdobywają pokarm oczyszczając skórę dużych zwierząt z pasożytów.
Haplochromi s
KOMENSALIZM + / 0 Organizmy jednego gatunku osiągają korzyść, a osobnikom drugiego gatunku jest to obojętne. Autor: Richard Ling Autor: Peter Koelbl
Autor: Jerry Friedman
Dziękuję za uwagę :)