Świadczone usługi doradcze i ścisła współpraca z jednostką nie mogą naruszać niezależności i obiektywności biegłego rewidenta jako bezstronnego i niezależnego opiniodawcy. Zgodnie z Ustawą z 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. z 2009 r. nr 77, poz. 649) tylko biegły rewident jest osobą uprawnioną do wykonywania czynności rewizji finansowej. Jego praca, zgodnie z tą Ustawą, podlega nadzorowi. Sprawuje go Krajowa Komisja Nadzoru, organ Krajowej Izby Biegłych Rewidentów. Do zadań tej Komisji należy kontrola nad przestrzeganiem przepisów i procedur związanych z wykonywaniem czynności rewizji finansowej, w tym procedur i działania podmiotów uprawnionych do badania i stosowanych w nich procedur. Zgodnie z tą Ustawą kontroli podlega: 1. system wewnętrznej kontroli jakości podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych; 2. zgodność działalności podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych z przepisami prawa; 3. dokumentacja rewizyjna z wykonanych czynności rewizji finansowej, w tym zgodności z obowiązującymi standardami rewizji finansowej i wymaganiami dotyczącymi niezależności; 4. ilość i jakość wykorzystywanych zasobów kadrowych; 5. naliczone wynagrodzenia za czynności rewizji finansowej. Poniższe, wymienione w Ustawie czynności podlegają okresowo ww. kontroli: 1 / 5
- badanie sprawozdań finansowych; - przeglądy sprawozdań finansowych; - lub inne usługi poświadczające, o których mowa w odrębnych przepisach bądź standardach rewizji finansowej. Badania i przeglądy są zdefiniowane i ich identyfikacja nie stanowi problemu. Trudniej określić, czy dana usługa spełnia definicję innej usługi poświadczającej. Z określenia usługa poświadczająca wynika, że to taka usługa, która służy poprawie wiarygodności informacji dotyczących danego zagadnienia, czyli usługa zwiększa prawdopodobieństwo, że informacje zaspokoją oczekiwania zamierzonego użytkownika. Zapewnia, że ocena (opinii, raportu, stanowiska, wyniku pomiaru) jest zgodna z właściwymi kryteriami we wszystkich istotnych aspektach. Ocena biegłego rewidenta daje racjonalną albo ograniczoną pewność, w zależności od rodzaju pracy i wymagań zleceniodawcy. Biegły może wykonywać wiele rodzajów takich zleceń oceniających zagadnienia obejmujące informacje finansowe i pozafinansowe, pomiar lub potwierdzenia pewnego stanu, jak np. due-dilligence, ocena raportów korporacyjnych, ocena systemów informatycznych, badanie projektów unijnych. Aby jednak usługa mogła zostać zakwalifikowana jako inna usługa poświadczająca", zgodnie z definicją, należy uznać, że powinna równocześnie zostać wymieniona w odrębnych przepisach lub standardach rewizji finansowej jako usługa, którą może wykonać wyłącznie biegły rewident. Na daną chwilę jest to katalog zamknięty, wymieniony w z obowiązujących ustawach: 2 / 5
- Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037 z późniejszymi zmianami). Zgodnie z: - art. 223 Sąd rejestrowy, na żądanie wspólnika lub wspólników reprezentujących co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego, może, po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia, wyznaczyć podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki ", - art. 312 Sprawozdanie założycieli należy poddać badaniu jednego albo kilku biegłych rewidentów w zakresie jego prawdziwości i rzetelności, jak również celem wydania opinii, czy wartość wkładów niepieniężnych odpowiada co najmniej wartości nominalnej obejmowanych za nie akcji bądź wyższej cenie emisyjnej akcji, a także czy wysokość przyznanego wynagrodzenia lub zapłaty jest uzasadniona" przy zakładaniu spółki akcyjnej i podwyższeniu kapitału zakładowego jak i dla do spółki komandytowo-akcyjnej w związku z art. 126 1 pkt 2, - art. 559 Plan przekształcenia (spółki w inną spółkę handlową) należy poddać badaniu przez biegłego rewidenta w zakresie poprawności i rzetelności"; - Ustawa z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 185, poz. 1439): - art. 79 ust. 4c - Do wniosku załącza się wycenę akcji spółki sporządzoną według wartości godziwej, na dzień przypadający nie wcześniej niż 14 dni przed złożeniem wniosku, przez podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych. W razie powzięcia wątpliwości co do prawidłowości wyceny załączonej do wniosku, Komisja może zlecić sporządzenie wyceny podmiotowi uprawnionemu do badania sprawozdań finansowych; 3 / 5
- Ustawa z 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857, z późn. zm.): - art. 34 Partie polityczne sporządzają coroczną informację finansową o otrzymanej subwencji oraz o poniesionych z subwencji wydatkach... Informacja składana jest wraz z załączoną opinią i raportem biegłego rewidenta, którego wybiera Państwowa Komisja Wyborcza"; - Ustawa z 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2007 r. Nr 190, poz. 1360, z późn. zm.): - art. 120 Pełnomocnik finansowy, w terminie 3 miesięcy od dnia wyborów, przedkłada Państwowej Komisji Wyborczej sprawozdanie o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych komitetu, w tym o uzyskanych kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania, wraz z opinią biegłego rewidenta i raportem". Należy tu także zaliczyć te audyty projektów i programów unijnych, dla których są one wymagane i zastrzeżone wyłącznie dla osób posiadających kwalifikacje biegłego rewidenta przez ustawy i rozporządzenia, także Unii Europejskiej. Oczywiście w wielu przypadkach, na życzenie kierownictwa jednostki, biegły uczestniczy nie tylko w czynnościach rewizji finansowej, ale wykonuje inne dozwolone usługi, które nie podlegają ustawowemu nadzorowi. 4 / 5
Przykładowe takie zlecenia, to: Opracowanie zasad i trybu funkcjonowania służb finansowych", Wdrożenie efektywnych modeli ekonomicznego sterowania jednostką", Sporządzenie due dilligence", czy pomoc biegłego przy organizowaniu komitetu audytu. Nie jest jeszcze w Polsce doceniane, często wykonywane w rozwiniętych krajach, badanie systemu kontroli wewnętrznej. Współpraca z jednostkami jest naturalnym i racjonalnym wykorzystaniem wiedzy biegłego rewidenta oraz jego szerokiego doświadczenia zebranego przy obsłudze licznych przedsiębiorstw, z tym, że świadczone usługi doradcze i ścisła współpraca z jednostką nie mogą naruszać niezależności i obiektywności biegłego rewidenta jako bezstronnego i niezależnego opiniodawcy, jak i lojalności względem innych klientów (zachowanie poufności uzyskanych danych, nieświadczenie podobnych usług firmom silnie ze sobą konkurującym). 5 / 5