Drogi Św. Jakuba - tradycja i współczesność. Opracowała: Wanda Zdanowicz

Drogi Św. Jakuba - tradycja i współczesność Opracowała: Wanda Zdanowicz

Drogi Św. Jakuba - tradycja i współczesność

ŚW. JAKUB STARSZY APOSTOŁ Św. Jakub Starszy (Większy) Apostoł był synem Zebedeusza i Salome. Pracował jako rybak nad jeziorem Tyberiadzkim. Został powołany przez Jezusa jako jeden z pierwszych uczniów. Jego żywy charakter sprawił, że Chrystus nazywał go podobnie jak brata Boanerges tzn. syn gromu. Św. Jakub należał do najbliższych uczniów Zbawiciela. Był świadkiem wskrzeszenia córki Jaira, przemienienia na górze Tabor, drugiego, cudownego połowu ryb oraz modlitwy w Ogrojcu. Jest on wymieniany przez Ewangelistów aż 18 razy. Św. Jakub jest pierwszym męczennikiem wśród Apostołów. Został stracony w 44 roku.

ŚW. JAKUB STARSZY APOSTOŁ Według tradycji, po męczeńskiej śmierci uczniowie Jakuba Atanazjusz iteodozjusz przewieźli ciało św. Jakuba do Hiszpanii i pochowali w pobliżu miejscowości Iria Flavia (obecne El Padron) w Galicji. Około 813 r. grób Apostoła miał odnaleźć pustelnik Pelayo (Pelagiusz). Wokół grobu powstała osada o nazwie Campus Stellae ( Pole Gwiazdy ), później zniekształcona na Compostela. Św. Jakub jest patronem Hiszpanii i Portugalii, zakonów rycerskich, czapników, kapeluszników, hospicjów, szpitali, pielgrzymów, podróżujących i sierot.

ŚW. JAKUB APOSTOŁ WIĘKSZY Na rozwoju pielgrzymek do Santiago w znacznym stopniu zaważyła popularna w średniowieczu legenda mówiąca o widzeniu cesarza Karola Wielkiego. Miał on widzieć na niebie drogę z gwiazd rozpoczynającą się we Fryzji i biegnącą przez Niemcy, Włochy, Francję, Nawarrę i północną Hiszpanię do Galicji. Papież Kalikst II około 1120 r. zinterpretował ową wizję cesarza jako drogę pielgrzymów wędrujących do grobu św. Jakuba w Composteli. (Prof. A. Jackowski).

CAMINO DE SANTIAGO DROGA ŚW. JAKUBA Po bitwie pod Clavijo w 844 r., wygranej przez chrześcijan, św. Jakub otrzymał przydomek Matamaros ( Pogromca Maurów ).

CAMINO DE SANTIAGO DROGA ŚW. JAKUBA To szlak wyjątkowy. Ma on swoją ponad tysiącletnią tradycję i prowadzi do grobu św. Jakuba Apostoła w Santiago de Compostela w Hiszpanii. Jeszcze do niedawna mało kto o nim słyszał lub potrafił o nim coś więcej powiedzieć. Obecnie co roku do Santiago dociera grubo ponad 100 tys. osób. Jeśli doliczyć do tego tych, którzy pokonują jedynie coraz liczniejsze w całej Europie lokalne odcinki i odnogi Dróg św. Jakuba, możemy mówić o setkach tysięcy pątników i o fenomenie, jakim jest pielgrzymowanie szlakami jakubowymi.

CAMINO DE SANTIAGO DROGA ŚW. JAKUBA Droga św. Jakuba, należy do najważniejszych, chrześcijańskich szlaków pielgrzymkowych. Istniejący od ponad 1000 lat szlak, przetrwał do dnia dzisiejszego i przebiega przez niemal całą Europę, kończąc się w katedrze w Santiago. Johan Wolfgang von Goethe pisał, że Europa powstała na szlakach prowadzących do Santiago.

CAMINO DE SANTIAGO DROGA ŚW. JAKUBA Fot. Archiwum Zakładu Geografii Religii IGiGP UJ

CAMINO DE SANTIAGO DROGA ŚW. JAKUBA Ranga szlaków pielgrzymkowych znacznie zmalała w XVI-XVII w., kiedy przez Europę przetoczyła się fala walk religijnych, epidemii i klęsk żywiołowych. W kolejnych wiekach pielgrzymowanie utrudniła rewolucja francuska i wojny napoleońskie. Drogi św. Jakuba uległy stopniowemu zapomnieniu. Ponowne ożywienie pielgrzymowania ruchu pątniczego do grobu św. Jakuba nastąpiło dzięki apelowi, który skierował Ojciec Święty Jan Paweł II podczas wizyty w Santiago w 1982 r. W tak zwanym Akcie Europejskim.

CAMINO DE SANTIAGO DROGA ŚW. JAKUBA Fot. Archiwum Zakładu Geografii Religii IGiGP UJ To miejsce, tak drogie pobożności mieszkańców prowincji galicyjskiej i wszystkich Hiszpanów stało się w ciągu wieków punktem przyciągania dla Europy i dla całego chrześcijaństwa. ( ) Moje spojrzenie ogarnia w tej chwili cały kontynent europejski, tę olbrzymią sieć dróg komunikacji, które łączą składające się nań miasta i narody; widzę te drogi, które od średniowiecza prowadziły i prowadzą do Santiago de Compostela ( ) niezliczone rzesze pielgrzymów, które tu ściągało nabożeństwo do Apostoła Jakuba. ( ). Cała Europa odnalazła się wokół tej pamiątki świętego Jakuba, w tych samych wiekach, w których budowała się jako kontynent jednorodny i zjednoczony duchowo. Dlatego to sam Goethe stwierdzi, że świadomość europejska zrodziła się w pielgrzymowaniu.

CAMINO DE SANTIAGO DROGA ŚW. JAKUBA Dlatego ja, Jan Paweł, syn polskiego narodu, który zawsze uważał się za naród europejski, syn narodu słowiańskiego wśród Latynów i łacińskiego pośród Słowian, z Santiago kieruję do ciebie, stara Europo, wołanie pełne miłości: Odnajdź siebie samą! Bądź sobą! Odkryj swoje początki. Tchnij życie w swoje korzenie. Bł. Jan Paweł II; Santiago de Compostela, 8 listopada 1982 r.

CAMINO DE SANTIAGO W 1987 r. Rada Europy uznała drogę św. Jakuba pierwszym kulturowym szlakiem Europy i zachęciła władze regionów do odtworzenia dawnych szlaków pielgrzymkowych. W krótkim okresie do grobu św. Jakuba Apostoła wyruszyli pierwsi pielgrzymi z Francji. W 1993 r. droga pielgrzymkowa do Santiago na terytorium Hiszpanii, a w 1998 r. na obszarze Francji, została wpisana przez UNESCO na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości. DROGA ŚW. JAKUBA

CAMINO DE SANTIAGO DROGA ŚW. JAKUBA Wokół szlaków pątniczych budowano tzw. albergue (lub refugio) - schroniska dla pielgrzymów, klasztory, szpitale, miasta, dbano o stan dróg. Sieć dróg prowadzących do Santiago de Compostela stała się krwiobiegiem Europy. Najwięcej albergue jest na szlakach w Hiszpanii. Tam jednak, zwłaszcza w okresie letnim, kiedy przypada wspomnienie liturgiczne św. Jakuba (25 lipca), warto dotrzeć już wczesnym popołudniem, żeby mieć pewność, iż nie zabraknie miejsca na nocleg. Z tego też powodu zazwyczaj trzeba wyruszyć w drogę jeszcze przed świtem. Schroniska, w których mamy do dyspozycji łóżko oraz dostęp do kuchni i łazienki, zasadniczo są płatne. Natomiast w tych z przydomkiem donativo (darowizna), za nocleg pątnik płaci co łaska.

KATEDRA W SANTIAGO DE COMPOSTELA

PASZPORT PIELGRZYMA (CREDENCIAL DE PEREGRINO)

CREDENCIAL DE PEREGRINO - PASZPORT PIELGRZYMA Pielgrzymi podczas całej drogi zbierają stemple, poświadczające swój pobyt w kolejnych miejscach. Można je nabyć w poszczególnych krajach, które posiadają na swoim terenie drogi św. Jakuba. Można z nich korzystać także pielgrzymując po lokalnych odcinkach szlaków jakubowych. W paszport można się również zaopatrzyć na początku wędrówki jedną z hiszpańskich Dróg. Każdy, kto dotrze do Santiago de Compostela i udokumentuje przejście co najmniej 100 km (jadąc rowerem lub konno minimum 200 km), dostanie zaświadczenie o odbyciu pielgrzymki (tzw. compostelkę).

PASZPORT PIELGRZYMA (CREDENCIAL DE PEREGRINO)

DROGI ŚW. JAKUBA W POLSCE Do Santiago de Compostela można dotrzeć praktycznie z każdego zakątka Europy, a ułatwiających to szlaków jest coraz więcej. Także w Polsce. Pierwsza Droga św. Jakuba w naszym kraju, tzw. Dolnośląska, Została otwarta w 2005 r. Biegnie ona z Głogowa, przez Jakubów gdzie od wieków znajduje się sanktuarium tego świętego a dalej Grodowiec, Polkowice, Bolesławiec, Lubań i Zgorzelec, łącząc się z Drogą Żytawską, prowadzącą do Pragi. Obecnie stanowi ona przedłużenie prowadzącej z Gniezna Drogi Wielkopolskiej. Zarazem trasa Gniezno Praga jest próbą odtworzenia drogi, która w 1563r. została wymieniona przez Jörga Gaila z Augsburga, jako jeden z trzech szlaków pątniczych łączących Polskę z Europą.

DROGI ŚW. JAKUBA W POLSCE W ostatnich latach w Polsce powstają kolejne odcinki Dróg św. Jakuba w tej chwili jest ich 14, w sumie liczą blisko 3 tys. km, a następnych 10 już jest planowanych i wytyczanych. Jesienią 2010 r. zostało np. ukończone znakowanie Drogi Lubuskiej, która wiedzie z Murowanej Gośliny k. Poznania do Słubic na granicy z Niemcami, łącząc się z brandenburskimi szlakami jakubowymi. Utworzono ją w ramach polsko-niemieckiego projektu Droga św. Jakuba na zachód i na wschód od Odry. Jednocześnie jest ona przedłużeniem tzw. Drogi Polskiej (Camino Polaco) ciągnącej się od miejscowości Ogrodniki na granicy z Litwą, przez Olsztyn, Toruń, aż do Trzemeszna. Oba te szlaki łączą się poprzez Drogę św. Jakuba Szlak Piastowski (Mogilno Gniezno) i fragment Drogi Wielkopolskiej.

WZORY MUSZLI STOSOWANYCH NA DROGACH ŚW. JAKUBA W POLSCE

WIZYTA STUDYJNA Przewodnimi tematami szkolenia były: tradycja i współczesność dróg Jakubowych (Camino de Santiago), rozwój bazy turystycznej (noclegowej i wyżywieniowej) na szlakach pielgrzymkowych, przegląd technik wyznaczania i znakowania szlaków turystycznych. W szkoleniu wzięli udział przedstawiciele Partnerów biorących udział w projekcie współpracy o akronimie PRESTIGE, tj. przedstawiciele LGD Ziemi Mińskiej", LGD Stowarzyszanie Kapitał-Praca-Rozwój, LGD Bądźmy Razem" i LGD Równiny Wołomińskiej".

WIZYTA STUDYJNA

WIZYTA STUDYJNA Uczestnicy wyjazdu odwiedzili schroniska i hotele dla pielgrzymów oraz rozmawiali z nimi o potrzebach i oczekiwaniach. Wieczorem odbyła się msza celebrowana przez uczestnika wyjazdu - księdza Marka Antonowicza. Wzięli w niej udział uczestnicy wyjazdu, przedstawiciele LGD Adecco de Camino oraz nocujący w Castrojerez pielgrzymi. Uczestnicy szkolenia zwiedzili również wytwórnię serów artystycznych i piwnice win (la bodega).

WIZYTA STUDYJNA

WIZYTA STUDYJNA

WIZYTA STUDYJNA

WIZYTA STUDYJNA Po drodze - szlakiem Jakubowym - obserwowano farmy wiatrakowe oraz elektrownie fotowoltaiczne.

WIZYTA STUDYJNA 7 lipca 2012r. w godzinach porannych uczestnicy wyruszyli na szlak liczący około 7km długości. Tego samego dnia po południu, po odwiedzeniu Katedry w miejscowości Leon (stolicy Autonomicznego Regionu Castilla Leon), grupa zapoznała się z tradycyjnymi dla tego regionu potrawami.

WIZYTA STUDYJNA W niedzielę 8 lipca grupa podążając szlakiem jakubowym dotarła do Santiago De Compostella miejsca kultu św. Jakuba Większego i celu dróg Jakubowych. Uczestnicy wzięli udział w uroczystej mszy, podczas której odbył się tradycyjny obrzęd z użyciem Kadzielnicy. Następnie członkowie grupy zapoznali się z mechanizmem rozwoju obszarów wiejskich poprzez rozwój przemysłu pamiątkarskiego skupiającego się wokół obiektów atrakcyjnych pod względem turystycznym.

WIZYTA STUDYJNA W drodze powrotnej grupa uczestniczyła w festynie zorganizowanym, dla mieszkańców małego miasteczka i byli świadkami przeprowadzenia - konkurs paso doble w grupie wiekowej seniorów.

. WIZYTA STUDYJNA Wieczorem uczestnicy dojechali do miejscowości Astorga. Chętni przeszli kolejny odcinek drogi Jakubowej (około 7 km), aby porównać różne odcinki pod względem warunków oraz stopnia trudności pielgrzymowania.

WIZYTA STUDYJNA Po powrocie -Szlakiem Jakubowym do miejsca noclegowego (Astorga) odbyło się spotkanie robocze przedstawicieli LGD biorących udział w wyjeździe. Uzgodniono działania służące wytyczeniu i oznakowaniu szlaków pielgrzymkowych (w tym Dróg Jakubowych) na obszarze działania LGD uczestniczących w wyjeździe.

WYBRANE PROBLEMY I UTRUDNIENIA ZWIĄZANE Z PIELGRZYMOWANIEM DROGAMI ŚW. JAKUBA W POLSCE brak lub niedostępność bazy noclegowej; brak infrastruktury pielgrzymkowej; brak oznakowania lub oznakowanie niezgodne z opisem w przewodniku lub wytyczeniem na mapie; problemy z opieką duszpasterską, mała świadomość lokalnej społeczności.

Metodologia Bezpośrednie spotkania z Hiszpańskimi przedstawicielami Grup Edukacyjnych, wymiana informacji, możliwość dopytania o szczegóły, korzystanie z tamtej infrastruktury turystycznej oraz dokumentacja fotograficzna znacznie utrwaliły istotne dla projektu informacje. Wiedza uzyskana w formie bezpośredniego doświadczenia podczas wizyty studyjnej przedstawicieli Partnerów projektu w Hiszpanii okazała się niezbędna do opracowania metodologii wyznaczania i późniejszego utrzymania szlaków turystycznych z zastosowaniem europejskiego doświadczenia związanego ze szlakami pielgrzymkowymi, tzw. drogami Jakubowymi.

Metodologia Wiedza uzyskana w formie bezpośredniego doświadczenia podczas wizyty studyjnej przedstawicieli Partnerów projektu w Hiszpanii jest niezbędna do przekazania beneficjentom tego sprawdzonego sposobu utrzymania szlaku turystycznego, jako produktu turystycznego z możliwością czerpania dochodu.