Budowa linii elektroenergetycznej 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów Inwestycja liniowa
kto jest kim w inwestycji Inwestor Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. www.pse.pl Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. (PSE) są operatorem systemu przesyłowego energii elektrycznej w Polsce. Spółka jest własnością Skarbu Państwa o szczególnym znaczeniu dla polskiej gospodarki. Forma prawna oraz zakres jej odpowiedzialności jako OSP określony jest w ustawie Prawo energetyczne. PSE zajmują się przesyłaniem energii elektrycznej siecią przesyłową (400 kv i 220 kv o częstotliwości 50 Hz) do wszystkich regionów kraju. Są odpowiedzialne za wykonywanie szeregu obowiązków związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa pracy polskiego systemu elektroenergetycznego oraz rozwojem sieci przesyłowej oraz połączeń transgranicznych z sąsiednimi systemami. PSE są właścicielem ponad 13 400 kilometrów linii oraz ponad 100 stacji elektroenergetycznych najwyższych napięć. Inżynier kontraktu PSE Inwestycje S.A. www.pse-inwestycje.pl To spółka, należąca do Grupy Kapitałowej Polskich Sieci Elektroenergetycznych. Firma wykonuje szereg działań wspierających realizację projektów inwestycyjnych, które pozwalają osiągać statutowe cele Krajowego Operatora Systemu Przesyłowego. Działalność PSE Inwestycje S.A. obejmuje nadzór inwestorski nad realizowanymi inwestycjami (funkcja inżyniera kontraktu) oraz sporządzanie projektów sieci i urządzeń elektroenergetycznych (biuro projektów). 2 Wykonawca konsorcjum firm spis treści Elfeko S.A. lider konsorcjum www.elfeko.pl Jest jedną z największych polskich firm, kompleksowo obsługującą inwestycje w energetyce i telekomunikacji. Od ponad 20 lat wprowadza nowości technologiczne na rynek. Zatrudniając ponad 250 pracowników jest w stanie realizować własnym potencjałem największe inwestycje począwszy od przygotowania koncepcji, poprzez projektowanie i prowadzenie prac formalno-prawnych, a kończąc na budowie. Od roku 2006 posiada certyfikowane laboratorium pomiarów pól elektromagnetycznych. Rola linii elektroenergetycznych w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym 4 Eltel Networks Olsztyn S.A. www.eltelnetworks.pl Jest doświadczonym dostawcą kompletnych i nowoczesnych rozwiązań z zakresu energetyki i telekomunikacji dla energetyki. Oferuje pełen zakres usług: przygotowanie inwestycji, projektowanie, realizację projektów sieciowych, stacyjnych i telekomunikacyjnych, eksploatację urządzeń telekomunikacyjnych, sprzedaż materiałów i urządzeń elektroenergetycznych oraz specjalistyczne szkolenia nt. bezpiecznych metod pracy przy budowie i eksploatacji linii WN i NN w unikalnym na skalę krajową Centrum Szkoleniowym. Znaczenie inwestycji 6 Charakterystyka planowanego przedsięwzięcia Trasa linii Rozwiązania techniczne i technologiczne 8 8 8 Oddziaływanie linii napowietrznej na środowisko Pole elektryczne i magnetyczne Hałas (szum akustyczny) 10 12 12 Procedura lokalizacyjna 16 Najczęściej zadawane pytania 19 SAG Elbud Gdańsk S.A. www.sagpolska.pl Od ponad 60 lat zajmuje się budową, remontami linii, stacji elektroenergetycznych wysokich i najwyższych napięć w Polsce i w Europie. Zatrudnia ponad 280 pracowników, jest jedną z największych firm budownictwa elektroenergetycznego w Polsce. Wieloletnie doświadczenie i specjalistyczna wiedza w połączeniu z potencjałem wykwalifikowanej kadry pozwalają Spółce na realizację najpoważniejszych inwestycji w branży elektroenergetycznej. Sylwetka słupa kratowego E33 3
Wstęp Budowa linii elektroenergetycznej 400 kv relacji Kozienice Siedlce Ujrzanów to przedsięwzięcie ważne nie tylko dla unowocześnienia sieci przesyłowych we wschodniej części Polski, ale również istotne dla całego Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Powstaje równolegle z międzynarodowym projektem pod nazwą Połączenie elektroenergetyczne Polska Litwa, do którego zalicza się jedenaście inwestycji realizowanych w północno wschodniej Polsce. Ich powstanie stworzy nowe możliwości dla rozwoju gospodarczego tego regionu oraz podniesie jego atrakcyjność inwestycyjną. Przyczyni się również do poprawy zasilania Mazowsza, a szczególnie aglomeracji siedleckiej. Dlatego też budowa linii 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów budzi zainteresowanie władz wojewódzkich i samorządowych oraz mieszkańców gmin, przez które planowana jest inwestycja. Mamy nadzieję, że treść niniejszej publikacji pozwoli Państwu zapoznać się ze specyfiką i znaczeniem przedmiotowej inwestycji. Folder będzie również dostępny w urzędach oraz na stronach internetowych gmin objętych inwestycją. Wszelkie kwestie z nią związane, które mogą Państwa zainteresować, poruszamy również na stronie internetowej www.linia-kozienice-siedlce.pl. Publikujemy na niej informacje o postępie prac, a także za jej pośrednictwem zachęcamy do kontaktów z przedstawicielami wykonawcy. Z poważaniem Tomasz Feil Prezes Zarządu Elfeko S.A. Rola linii elektroenergetycznych w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym Energia elektryczna wytworzona w elektrowniach przesyłana jest siecią linii napowietrznych o różnych poziomach napięć do odbiorców, w tym do naszych domów. Kluczowe znaczenie mają w tym względzie linie najwyższych napięć (220 kv i 400 kv), którymi prąd elektryczny z elektrowni przepływa do tzw. systemowych stacji transformatorowych o tym samym napięciu. Następnie liniami 110 kv przesyłany jest do stacji rozdzielczych o napięciu górnym 110 kv, gdzie następuje obniżenie napięcia do wartości 15 kv (tzw. średnie napięcie). Poprzez sieć linii napowietrznych, a następnie niskiego napięcia (400/230 V) prąd elektryczny dopływa do odbiorców, spośród których znaczącą grupę tworzą gospodarstwa domowe wykorzystujące energię elektryczną o napięciu 400/230 V. Wspomniana infrastruktura techniczna (tj. linie i stacje elektroenergetyczne o różnym poziomie napięć) tworzy tzw. Krajowy System Elektroenergetyczny (KSE). W Polsce jest ponad 13 400 km linii elektroenergetycznych oraz ponad 100 stacji elektroenergetycznych najwyższych napięć. Linie i stacje elektroenergetyczne są ze sobą powiązane. Awaria jednego z elementów systemu przesyłowego wpływa na pracę całego systemu. Brak możliwości przesłania energii elektrycznej innymi liniami może skutkować długotrwałymi przerwami w zasilaniu nie tylko pojedynczych odbiorców, lecz całych regionów. Dlatego konieczna jest rozbudowa Krajowego Systemu Elektroenergetycznego o nowe linie i stacje elektroenergetyczne najwyższych napięć. Droga energii elektrycznej od wytwórcy do odbiorcy Legenda NN najwyższych napięć (220kV, 400 kv, 750 kv) WN wysokich napięć (110 kv) SN średnich napięć (15 kv, 20 kv) nn niskich napięć (400/230 V) 4 5
Znaczenie inwestycji Znaczenie krajowe W ciągu ostatnich lat wzrosło zapotrzebowanie na energię elektryczną we wschodniej Polsce. Wiąże się to z dynamicznym rozwojem Mazowsza oraz województwa lubelskiego i podlaskiego. Prognozy wskazują, że ta tendencja będzie się utrzymywała. Konieczna zatem jest modernizacja i budowa linii przesyłowych oraz stacji elektroenergetycznych w tym regionie. To jeden z podstawowych elementów podnoszących jego atrakcyjność gospodarczą. Obecnie wschodnia część Mazowsza, w tym aglomeracja siedlecka, zasilana jest jedną linią 220 kv relacji Kozienice Siedlce. Jest ona mocno wyeksploatowana i może pracować na napięciu nie wyższym niż 110 kv. Zdarza się, że występują spadki napięcia w domowych instalacjach elektrycznych, a to w konsekwencji może doprowadzić do ich uszkodzeń. W razie anomalii pogodowych może też dojść do uszkodzenia linii i przerwania dostaw prądu, co skutkuje stratami materialnymi i finansowymi zakładów przemysłowych zlokalizowanych na tym terenie. Bezpieczeństwo energetyczne aglomeracji siedleckiej nie może opierać się na jednej, istniejącej od 40 lat, linii elektroenergetycznej. W Europie standardem jest, że podobne aglomeracje zasilane są dwoma niezależnymi połączeniami o napięciu 400 kv. Dlatego też oprócz budowanej już linii 400 kv relacji Miłosna Siedlce Ujrzanów i stacji elektroenergetycznej Ujrzanów zlokalizowanej w gminie Siedlce niezbędna jest budowa linii 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów. Ukończenie powyższych inwestycji wpłynie korzystnie na zwiększenie pewności i niezawodności zasilania wszystkich odbiorców wschodniego Mazowsza. Można też zadać pytanie o korzyści dla gmin, przez które będzie przebiegała inwestycja. Będą one znaczące, jeśli uwzględni się, że bezpośrednie wpływy z tytułu podatku płaconego przez inwestora (Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.) wynosić będą około 2% wartości inwestycji. Należność ta, wypłacana co roku, stanowić będzie poważną pozycję w budżecie każdej z gmin, przez którą przebiegać będzie linia, a wypłacana kwota zależna będzie od długości odcinka linii w danej gminie. Korzyści z budowy linii napowietrznej relacji Kozienice Siedlce Ujrzanów mają także wymiar ponadlokalny. Powyższe połączenie jest bardzo ważne dla zwiększenia zdolności przesyłowej Krajowego Systemu Elektroenergetycznego pomiędzy wschodnimi i zachodnimi regionami kraju. Znaczenie międzynarodowe Budowa linii 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów jest istotną inwestycją powstającą równolegle z międzynarodowym projektem pod nazwą Połączenie elektroenergetyczne Polska Litwa. Projekt obejmuje 11 inwestycji realizowanych na terenie północno-wschodniej Polski. Dotyczy budowy lub modernizacji stacji i linii elektroenergetycznych. Zadaniem projektu jest połączenie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego z systemem przesyłowym Litwy oraz wzmocnienie polskiej sieci przesyłowej. Rozbudowa sieci przesyłowej w tym regionie kraju i zwiększenie gwarancji przesyłu energii elektrycznej stworzy nowe możliwości dla rozwoju gospodarczego północno-wschodniej Polski oraz zwiększy jej atrakcyjność gospodarczą. Fragment Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE) z zaznaczeniem planowanej linii 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów Inwestycje realizowane w ramach Połączenia elektroenergetycznego Polska Litwa 6 7
Charakterystyka przedsięwzięcia Trasa linii Przy projektowaniu trasy linii 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów brano pod uwagę wiele czynników, między innymi maksymalną odległość od zabudowy mieszkaniowej oraz możliwość wykorzystania korytarza istniejącej linii 220 kv przy przejściu przez kompleksy leśne lub obszary zabudowane niemożliwe do racjonalnego ominięcia. Nowy projekt zakłada też ominięcie Siedlecko Węgrowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Rozwiązania techniczne i technologiczne Projektowana linia napowietrzna będzie dwutorowa, a napięcie znamionowe każdego toru będzie wynosić 400 kv. Przewody fazowe obu torów zostaną zawieszone na łańcuchach izolatorowych mocowanych do poprzeczników każdego ze słupów kratowych rozmieszczonych ach ok. 400 m. Na projektowanej linii przewiduje się zastosowanie potrójnej wiązki przewodów stalowo aluminiowych, dzięki czemu skutecznie zostanie obniżony poziom szumów akustycznych wytwarzanych przez linię. W celu ochrony linii przed skutkami wyładowań atmosferycznych nad przewodami fazowymi na wierzchołku każdego słupa zostaną zamontowane przewody odgromowe. Ponadto dla zapewnienia odpowiednich warunków do eksploatacji linii wzdłuż jej trasy zostanie wyznaczony tzw. pas technologiczny, którego szerokość wynosić będzie 70 m. W obszarze pasa technologicznego obowiązywać będą ograniczenia w zagospodarowaniu terenu. Zostaną one wyszczególnione w umowach zawieranych z właścicielami nieruchomości, przez które przebiegać będzie inwestycja. W celu zmniejszenia wartości magnetycznej natężenia pola elektrycznego i magnetycznego zaplanowano, że najmniejsza odległość od ziemi przewodów linii wynosić będzie powyżej 10 m. Zapewni to bezpieczeństwo przy poruszaniu się maszyn rolniczych, w tym wielkogabarytowych. W zwartych kompleksach leśnych przewiduje się zastosowanie konstrukcji nadleśnych, które minimalizują konieczność wyłączenia gruntów z produkcji leśnej i wycinki drzewostanu wyłącznie do obszarów niezbędnych do budowy słupów i dróg dojazdowych. W uzasadnionych przypadkach, w miejscach gdzie zastosowanie konstrukcji nadleśnych będzie niemożliwe lub nieuzasadnione, wykorzystane zostaną tzw. słupy leśne Planowana długość odcinków linii 400 kv relacji Kozienice Siedlce Ujrzanów w poszczególnych gminach L.p. gmina planowana długość odcinka linii (km) powiat województwo 1 Kozienice 3,0 kozienicki 2 Maciejowice 11,8 3 Sobolew 14,5 4 Żelechów 7,8 garwoliński 5 Miastków Kościelny 9,0 6 Wodynie 1,2 mazowieckie 7 Domanice 9,1 8 Wiśniew 14,4 siedlecki 9 Zbuczyn 3,6 10 Siedlce 0,6 11 Stoczek Łukowski 18,3 12 Łuków 0,2 łukowski lubelskie Trasa linii 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów Suma 93,4 8 9
Porównanie natężeń pola elektrycznego (E) 50 Hz wytwarzanego poprzez: Linie napowietrzne natężenie kv/m Urządzenia elektryczne powszechnego użytku natężenie kv/m Pod liniami najwyższych napięć (220 400 kv) 1 10 Pralka automatyczna 0,13 30 cm o zmniejszonym do minimum odstępie między skrajnymi przewodami fazowymi. Użycie wspomnianych słupów pozwoli na ograniczenie wycinki leśnej oraz istotnie zniweluje wizualny wpływ linii na istniejący krajobraz. Oddziaływanie linii napowietrznej na środowisko Schemat przęsła: rozpiętość, odległość przewodów fazowych od ziemi, pas technologiczny linii Doświadczenie wskazuje, że sąsiedztwo linii i stacji elektroenergetycznych może budzić wśród mieszkańców wiele pytań i wątpliwości. Dotyczą one przede wszystkim kwestii dotrzymania standardów jakości środowiska, tj. poziomów pola elektromagnetycznego i hałasu, na terenach, na których zlokalizowane są budynki mieszkalne. Należy jednak podkreślić, że ochrona środowiska, a w szczególności ochrona zdrowia ludzi zamieszkujących w sąsiedztwie linii napowietrznej, podlega nieustannej kontroli, która prowadzona jest począwszy od fazy projektowania linii, aż do momentu jej likwidacji. Na każdym z etapów procesu inwestycyjnego (projektowanie, budowa, eksploatacja, likwidacja) właściwe organy (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, Marszałek Województwa, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Państwowy Inspektor Sanitarny, organy nadzoru budowlanego) sprawdzają oraz kontrolują dotrzymywanie przez inwestora wymogów nałożonych w decyzji środowiskowej oraz w decyzjach o pozwoleniu na budowę i użytkowanie obiektu. Dotyczy to w szczególności kwestii dotrzymania poziomów pola elektromagnetycznego i hałasu poniżej wartości dopuszczalnych. Praca napowietrznej linii elektroenergetycznej, tak jak funkcjonowanie każdego urządzenia czy sprzętu elektrycznego powszechnego użytku, wiąże się z występowaniem: pola elektromagnetycznego o niskiej częstotliwości 50 Hz, posiadającego dwie składowe: elektryczną (E) i magnetyczną (H) szumów akustycznych (hałasu) zakłóceń radioelektrycznych. Wymienione czynniki mają decydujący wpływ na ocenę oddziaływania linii napowietrznych wysokiego napięcia na środowisko, w tym przede wszystkim na ludzi, którzy po wybudowaniu linii będą zamieszkiwać w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Rozpatrując te kwestie uwzględnić należy przede wszystkim czas przebywania ludzi (mieszkańców, rolników itd.) w polu elektromagnetycznym. Linii napowietrznych Pod liniami wysokiego napięcia (110 kv) Pod liniami średniego napięcia (10 30 kv) Na zewnątrz stacji wysokiego napięcia Porównanie natężeń pól magnetycznych 50 Hz wytwarzanych w sąsiedztwie: Pod liniami najwyższych napięć (220 400 kv) Pod liniami wysokiego napięcia (110 kv) Pod liniami średniego napięcia (10 30 kv) Na zewnątrz stacji wysokiego napięcia 0,5 4 poniżej 0,3 0,1 0,3 natężenie A/m 0,8 40 poniżej 16 0,8 16 poniżej 0,2 Żelazko Odkurzacz Maszynka do golenia Suszarka do włosów Urządzeń elektrycznych powszechnego użytku Pralka automatyczna Żelazko Monitor komputerowy Odkurzacz Maszynka do golenia Suszarka do włosów 0,12 30 cm 0,13 30 cm 0,7 5 cm 0,8 10 cm natężenie A/m 0,3 30 cm 0,2 10 cm 0,1 30 cm 5 5 cm 12 1200 3 cm 4 10 cm 10 11
W wielu krajach na świecie, w tym także w Polsce, opracowane zostały przepisy, w których ustalono wartości poszczególnych składowych pola elektromagnetycznego (składowa elektryczna E i magnetyczna H), które nie mogą być przekroczone w miejscach dostępnych dla ludzi, a także na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową. Pole elektryczne i magnetyczne Od lat trwają intensywne badania nad wpływem pól elektromagnetycznych przede wszystkim na zdrowie ludzi mieszkających blisko linii napowietrznych. Prowadzone są one przez placówki naukowo-badawcze na całym świecie. Nie stwierdzono, by pole elektromagnetyczne występujące w otoczeniu linii napowietrznych o napięciu 400 kv wpływało niekorzystnie na zdrowie ludzi. Potwierdzają to wnioski zawarte w obszernej monografii wydanej przez Światową Organizację Zdrowia (World Health Organization WHO), w której podsumowano wyniki kilkuset badań z tej dziedziny. Wartości dopuszczalne pól elektromagnetycznych Wartości dopuszczalne obu składowych pola elektromagnetycznego, tj. elektrycznej (E) i magnetycznej (H), podano w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003 nr 192 poz. 1883). Zgodnie z zapisami zawartymi w tym rozporządzeniu dopuszczalne w środowisku poziomy obu składowych pola elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz nie powinny przekraczać w miejscach dostępnych dla ludzi następujących wartości granicznych: natężenie pola elektrycznego (E) 10 kv/m natężenie pola magnetycznego (H) 60 A/m Należy zwrócić uwagę, że polskie przepisy są znacznie bardziej rygorystyczne od obowiązujących w wielu krajach europejskich. Wyniki pomiarów, które wykonano na wielu krajowych liniach napowietrznych o napięciu 400 kv, wskazują, że wartości obu składowych pola pod takimi liniami oraz w ich otoczeniu są znacznie mniejsze od dopuszczalnych (10 kv/m i 60 A/m). Potwierdzają to także wyniki obliczeń, które przeprowadzono przy przyjęciu projektowanych danych technicznych dwutorowej linii 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów. Pozwala to na stwierdzenie, że pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz, jakie wystąpi w otoczeniu linii napowietrznej 400 kv relacji Kozienice Siedlce Ujrzanów, nie będzie oddziaływać niekorzystnie na żaden z elementów środowiska (rośliny, zwierzęta, wodę i powietrze). Przede wszystkim jednak nie będzie miało negatywnego wpływu na zdrowie ludzi przebywających w jej sąsiedztwie. Przywołane wyżej rozporządzenie Ministra Środowiska uwzględnia też sytuacje, w których przebywanie w polu elektromagnetycznym wytwarzanym przez linie napowietrzne może trwać bardzo długo. W przypadku ludzi mieszkających w budynkach usytuowanych w sąsiedztwie linii może to być okres nawet kilkudziesięciu lat. Aby uchronić ludzi przed jakimikolwiek niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi działania pola, wspomniane przepisy ograniczają dopuszczalne natężenie pola elektrycznego (E) na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową do wartości 1 kv/m. Przeprowadzone analizy, uwzględniające dane techniczne linii 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów, wykazały, że na tego rodzaju terenach wartość ta (1 kv/m) nie zostanie przekroczona. Hałas (szum akustyczny) Pracy napowietrznej linii elektroenergetycznej w określonych warunkach atmosferycznych towarzyszy specyficzny rodzaj dźwięku zwany szumem akustycznym. Zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie Prawo ochrony środowiska określany on jest jako hałas, czyli zespół dźwięków słyszalnych przez człowieka. Na obszarach, gdzie hałas wytwarzany przez różne źródła (maszyny i urządzenia, samochody hałas komunikacyjny) może niekorzystnie wpływać na zdrowie ludzi, obowiązujące w kraju przepisy nakazują, by nie przekraczać określonych poziomów dźwięku, ustalonych w zależności od funkcji terenu. Kraj Organizacja międzynarodowa Wartość dopuszczalna natężenia pola magnetycznego (H) Austria 80 Tzw. poziom odniesienia Najwyższe dopuszczalne w środowisku natężenie pola magnetycznego (H) wg przepisów i zaleceń niektórych krajów oraz wg zaleceń organizacji międzynarodowych Uwagi Zalecenia odnośnie stosowania wartości dopuszczalnej Belgia Wartość dopuszczalna obowiązuje tylko dla składowej elektrycznej pola (E) Chorwacja 80 Wartość identyczna z zalecaną przez ICNIRP Czechy 80 Wartość identyczna z zalecaną przez ICNIRP Dania Brak przepisów; zalecane tzw. podejście ostrożnościowe, tj. ograniczanie Budowy linii napowietrznych blisko budynków mieszkalnych i odpowiednio wznoszenia budynków w sąsiedztwie linii istniejących Estonia 80 Wartość zalecana przy ekspozycji długotrwałej wg Recommendation 1991/519/EC Finlandia Francja 80 80 Wartość rekomendowana przy ekspozycji długotrwałej 400 Wartość rekomendowana przy ekspozycji krótkotrwałej Wartość rekomendowana dla ekspozycji w polach wytwarzanych przez nowe i przebudowane obiekty oraz instalacje systemu elektroenergetycznego pracujące w normalnych warunkach Hiszpania Brak przepisów dla pól o częstotliwości 50 Hz Holandia Niemcy 96 Zalecenie Rady ds. Zdrowia Holandii (wartość kontrolowana) 80 Zalecenie rządowe dla władz lokalnych i kompanii energetycznych 0,32 80 Wartość uśredniona w ciągu 1 roku; zalecenie rządowe dla władz lokalnych i kompanii energetycznych w przypadku miejsc długotrwałego przebywania dzieci (mieszkania, szkoły); zalecenie dla nowych linii napowietrznych, pod warunkiem, że jest możliwe do zrealizowania Wartość rekomendowana dla ekspozycji w polach wytwarzanych przez obiekty i instalacje systemu elektroenergetycznego (linie napowietrzne i kablowe, stacje elektroenergetyczne itp.) 160 J/w, lecz przy ekspozycji trwającej krócej niż 1,2 godziny na dobę Polska 60 Przebywanie w polu bez ograniczeń czasowych Portugalia 80 Wartość rekomendowana przy ekspozycji długotrwałej Słowenia 8 Na terenach szczególnej ochrony (miejsca lokalizacji budynków mieszkalnych, szkół, szpitali, centrów wypoczynku itp.) 80 Na pozostałych terenach 12 13
Linia napowietrzna nad terenami rolnymi Rozporządzenie Ministra Środowiska 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112) wprowadza na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej oraz zabudowy zagrodowej i zamieszkania zbiorowego, następujące poziomy graniczne hałasu, którego źródłem są napowietrzne linie elektroenergetyczne: dopuszczalny równoważny poziom dźwięku A pora dnia, przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom 50 db(a), dopuszczalny równoważny poziom dźwięku A pora nocy, przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom - 45 db(a). Źródłem szumu akustycznego (hałasu) wytwarzanego przez napowietrzne linie elektroenergetyczne jest przede wszystkim ulot z elementów linii będących pod napięciem, głównie z przewodów fazowych. Ulot jest zjawiskiem polegającym na wyładowaniu elektrycznym zachodzącym tuż przy powierzchni przewodu pod napięciem. Pojawia się, 14 gdy wartość maksymalna natężenia pola elektrycznego na powierzchni przewodu przekroczy wartość krytyczną. Zjawisko to może być obserwowane wyłącznie w porze nocnej, jako świecąca otoczka na przewodach linii. 150 Oddziaływanie linii elektroenergetycznych na ludzi i środowisko hałas 145 125 120 W prawidłowo zaprojektowanej linii napowietrznej o napięciu 400 kv podczas dobrych warunków atmosferycznych, tj. wtedy, gdy przewody są suche, zjawisko ulotu nie występuje. Natomiast w czasie występowania złych warunków atmosferycznych (duża wilgotność, mżawka, średnio intensywny opad, sadź), które w Polsce występują przez ok. 36 dni w roku, pojawia się zjawisko ulotu. Sprawia ono, że poziom hałasu w bezpośredniej bliskości linii o napięciu 400 kv może osiągać wartość 45 db (poziom dopuszczalny w porze nocy dla terenów zabudowy mieszkaniowej). Przeprowadzone obliczenia wykazały, że w otoczeniu (na granicy pasa technologicznego) linii 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów poziomy dźwięku niezależnie od pogody nie przekroczą dopuszczalnej normy (45dB). Dopuszczalne poziomy hałasu: uzdrowiska, szpitale, szkoły 45 40 db zabudowa mieszkaniowa, tereny wypoczynkowe i usługowe 50 45 db 105 90 60 55 30 35 12 0 start odrzutowców budowa dyskoteka rozmowa linie przesyłowe NN las 15
Procedura lokalizacyjna Realizacja każdej inwestycji, a więc także budowa dwutorowej napowietrznej linii elektroenergetycznej 400 kv relacji Kozienice Siedlce Ujrzanów, podlega wielu procedurom administracyjnym opisanym w obowiązujących przepisach prawa. W ramach tych procedur, przed rozpoczęciem prac budowlanych, konieczne jest uzyskanie przez wykonawcę wielu uzgodnień, pozwoleń i opinii wydawanych przez różne organy administracji publicznej. Pierwszym krokiem zmierzającym do uzyskania zgody na realizację planowanej inwestycji jest jej wprowadzenie do dokumentów planistycznych gmin studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (SUiKZP) oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (MPZP). W gminach, w których inwestycja nie jest uwzględniona w studium i planie miejscowym, wykonawca występuje z wnioskiem do wójta/burmistrza o zmianę powyższych dokumentów lub ich sporządzenie. Po uchwaleniu przez radnych poszczególnych gmin oraz opublikowaniu w dzienniku urzędowym województwa miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wykonawca występuje z wnioskiem o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Dla budowy napowietrznej linii elektroenergetycznej 400 kv Kozienice Siedlce Ujrzanów decyzję wydaje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie w uzgodnieniu z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Lublinie oraz Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym. Wcześniej z udziałem społeczeństwa przeprowadzana jest ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (OOŚ). Podstawowym dokumentem umożliwiającym jej przeprowadzenie jest raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Na jego podstawie Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie określa, analizuje oraz ocenia wpływ planowanej inwestycji na środowisko, a przede wszystkim na zdrowie i warunki życia ludzi, którzy zamieszkiwać będą w sąsiedztwie wybudowanej linii. Z raportem może zapoznać się każdy zainteresowany i zgłosić do niego uwagi. Jeśli zostaną spełnione wszystkie wymagania dotyczące ochrony środowiska, w szczególności dotyczące ochrony zdrowia ludzi, rozpatrzone wszystkie uwagi, zostaje wydana decyzja środowiskowa. Będą w niej określone wszystkie warunki, jakie muszą zostać spełnione przez projektowaną linię, aby możliwe było jej wybudowanie i późniejsze użytkowanie. Przed złożeniem wniosku o wydanie pozwolenia na budowę wykonawca zobowiązany jest do pozyskania prawa do dysponowania nieruchomościami na cele budowlane. Oznacza to konieczność uzyskania zgody poszczególnych właścicieli nieruchomości na przeprowadzenie przez ich działki projektowanej linii oraz na posadowienie na niektórych z nich słupów. Zgodę taką uzyskuje się poprzez Schemat działań zmierzających do uzyskania pozwolenia na budowę linii elektroenergetycznej Wprowadzenie linii (trasy) do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gmin Opracowanie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (OOŚ) Złożenie wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (decyzja środowiskowa) Sylwetka słupa E33 Postępowanie z udziałem społeczeństwa w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (postępowanie OOŚ) Wydanie przez odpowiedni organ decyzji środowiskowej Złożenie wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę wraz z oświadczeniem o dysponowaniu nieruchomościami na cele budowlane Wydanie przez właściwy organ decyzji o pozwoleniu na budowę 16 17
ustanowienie na każdej nieruchomości tzw. służebności przesyłu, co oznacza notarialne potwierdzenie zgody właścicieli gruntów na prowadzenie prac budowlanych i eksploatacyjnych w tzw. pasie technologicznym linii o szerokości 70 m. W związku z tym, że przeprowadzenie linii napowietrznej przez nieruchomość wiąże się z pewnymi ograniczeniami w użytkowaniu terenu na obszarze pasa technologicznego, za ustanowienie służebności właścicielowi gruntu wypłaca się jednorazowe wynagrodzenie. Straty w uprawach oraz ewentualne zniszczenia, jakie mogą powstać w czasie prowadzenia prac budowlanych oraz eksploatacyjnych przy linii, są pokrywane poprzez wypłatę odrębnych odszkodowań. Należy zwrócić uwagę, że pomimo ustanowienia służebności przesyłu na części każdej z działek objętych inwestycją nie zmienia się prawo własności. Oznacza to, że cały teren pod linią, w tym także obszar pasa technologicznego, pozostaje we władaniu dotychczasowego właściciela nieruchomości. Ograniczone zostają jedynie możliwości zagospodarowania terenu objętego pasem technologicznym, przy czym ograniczenia te określone są w umowie zawartej pomiędzy wykonawcą a właścicielem nieruchomości. Pozostały obszar działki może być wykorzystany w dowolny sposób, zarówno do upraw polowych, jak również do budowy domu mieszkalnego, czy też innych zabudowań, w tym budynków gospodarczych. Najczęściej zadawane pytania Jak będzie wyglądała procedura przyznawania wynagrodzeń za ustanowienie służebności przesyłu? Procedura przyznawania wynagrodzenia składa się z następujących etapów: Przedstawiciele terenowi indywidualnie prezentują właścicielom warunki umowy wraz z informacją o wysokości wynagrodzenia. Za posadowienie słupa przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Wynagrodzenia dla każdej nieruchomości zostaną indywidualnie określone przez niezależnego rzeczoznawcę majątkowego. Po akceptacji i zawarciu umowy cywilno-prawnej właściciele otrzymują pierwszą ratę wynagrodzenia. Wypłata drugiej raty następuje po zawarciu aktu notarialnego, który gwarantuje Inwestorowi dostęp do terenu i linii. Ponadto, niezależnie od wynagrodzeń za ustanowienie służebności, przyznawane są odszkodowania za uszkodzenia i straty powstałe podczas prowadzenia prac budowlano-montażowych. Czy po ustanowieniu służebności przesyłu i wybudowaniu linii inwestor staje się właścicielem gruntu? Nie zmienia się właściciel gruntu. Dzięki ustanowieniu służebności przesyłu inwestor uzyskuje jedynie ograniczone prawo do korzystania z gruntów pod linią w związku z budową i późniejszą eksploatacją linii. Służebność przesyłu ustanawiana jest w formie aktu notarialnego. Nie wiąże się z przeniesieniem własności. Komu i za co przysługuje wynagrodzenie? Wynagrodzenia otrzymają wszyscy właściciele działek, przez które przechodzić będzie pas technologiczny. Wysokość kwoty wynagrodzenia uzależniona będzie od obszaru działki objętego pasem technologicznym. Dodatkowe wynagrodzenie przysługuje właścicielom działek, na których zostaną posadowione słupy. Linia napowietrzna nad terenami rolnymi 18 Jakie będą uciążliwości dla mieszkańców, właścicieli działek w okolicy, w związku z budową linii? Całość inwestycji będzie tak realizowana, aby minimalizować jakiekolwiek uciążliwości towarzyszące budowie linii. Przedmiotem szczególnej troski jest bezpieczeństwo mieszkańców oraz dbałość o nienaruszanie środowiska naturalnego. W trosce o mieszkańców będą wyznaczone najmniej uciążliwe trasy przewozu materiałów niezbędnych do wykonania inwestycji. Wszelkie prace budowlane prowadzone będą w ściśle określonych godzinach, bez względu na etap i zaawansowanie budowy linii. Czy bezpieczne jest wypasanie zwierząt pod linią elektroenergetyczną? W Polsce jest kilkanaście tysięcy kilometrów linii elektroenergetycznych najwyższych napięć, a w całej Europie ponad sto tysięcy kilometrów. Niektóre z nich eksploatowane są od ponad trzydziestu lat. Przede wszystkim lokalizuje się je na terenach rolniczych. Nie stwierdzono, by wypas zwierząt pod linią najwyższego napięcia miał na nie negatywny wpływ. Czy pod linią można korzystać z maszyn rolniczych? Tak, nie zaobserwowano żadnego wpływu linii na pracę maszyn rolniczych. Projekt budowlany uwzględnia, że pod liniami będą mogły być prowadzone normalne prace rolnicze. Odległość przewodów od ziemi w najniższym punkcie będzie wynosiła od 10 do kilkunastu metrów, co umożliwi korzystanie z każdego rodzaju maszyn używanych w rolnictwie. W jakich odległościach od projektowanej linii można budować domy? Na trasie dwutorowej linii elektroenergetycznej 400 kv relacji Kozienice Siedlce Ujrzanów planuje się wyznaczenie pasa technologicznego, którego szerokość wynosić będzie 70 m. Granice tego pasa wyznaczają obszar, na który może oddziaływać linia i w którym mogą wystąpić ograniczenia w sposobie zagospodarowania terenu. Z całą pewnością na obszarze pasa technologicznego obowiązywać będzie zakaz lokalizacji budynków przeznaczonych na pobyt ludzi. Ograniczenia te wynikają z obowiązujących przepisów w zakresie dopuszczalnych w środowisku poziomów pól elektroma-gnetycznych oraz hałasu. W przypadku linii 400 kv nie ma żadnych przeciwwskazań do lokalizacji zabudowy mieszkaniowej w odległości większej niż 35 metrów od osi linii. Zarówno poziom pól elektrycznych, magnetycznych, jak i szum linii, będą wyraźnie poniżej dopuszczalnych norm określonych w polskich przepisach. Na przedmieściach dużych miast taka odległość jest standardem. 19
Wydawca: Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. ul. Warszawska 165 05-520 Konstancin-Jeziorna sekretariat@pse.pl www.pse.pl Wykonawca konsorcjum firm: Eltel Networks Olsztyn S.A. Elfeko S.A. Gutkowo 81 d ul. Hutnicza 20 a 11-041 Olsztyn 81-061 Gdynia tel. 89 522 25 00 tel. 58 663 16 64 fax. 89 523 81 98 fax 58 623 00 50 olsztyn@eltelnetworks.com biuro@elfeko.pl www.eltelnetworks.com www.elfeko.pl SAG Elbud Gdańsk S.A. ul. Marynarki Polskiej 87 80-557 Gdańsk tel. 58 769 48 00 fax 58 343 11 70 elbud@elbud.gda.pl www.sagpolska.pl Zdjęcia: Archiwum Elfeko S.A. SAG Elbud Gdańsk S.A. Eltel Networks Olsztyn S.A. Strona inwestycji: www.linia-kozienice-siedlce.pl Konstancin-Jeziorna 2014