PODSTAWOWE ZASADY EDYCJI TEKSTÓW
Zanim zaczniesz pracować w Wordzie Aby tworzyć poprawne publikacje konieczne jest nabycie stosownej wiedzy z zakresu edytorstwa. Zasady dotyczące opracowania redakcyjnego tekstu odnaleźć można w normach wydawniczych, a także w podręcznikach, np.: Adam Wolański, Edycja tekstów, Warszawa 2008. Hans Willberg, Friedrich Forssman, Pierwsza pomoc w typografii, Gdańsk 2008.
Pismo Język jest utrwalany w publikacjach za pomocą pisma liter, znaków interpunkcyjnych, ideogramów, symboli, odstępów itd., które tworzą płaszczyznowy tekst graficzny. Odpowiednio dobrane parametry typograficzne pisma zapewniają właściwą rozpoznawalność, czytelność i estetykę tekstu.
Pismo c.d. Znaki pisma otrzymują swój niepowtarzalny rysunek w krojach pisma. Każdy krój pisma ma swoją nazwę, np.: Garamond Times New Roman pisma szeryfowe Calibri Arial pisma bezszeryfowe
Pismo c.d. Tekst złożony krojem szeryfowym czyta się na ogół łatwiej niż zapisany tekstem bezszeryfowym. Kroje szeryfowe stosujemy do składania tekstu głównego publikacji oraz tekstów pobocznych. Kroje bezszeryfowe stosujemy do składania krótkich elementów tekstu, jak np. tytuły.
Pismo c.d. Poszczególne kroje pisma maja swoją odmianę: proste (antykwa, normal, regular), pochyłe (kursywa, italic), półgrube (bold). Zbiór odmian jednego kroju pisma nosi nazwę r o d z i n y f o n t ó w. Wszystkie odmiany kroju pisma należy stosować w tekście publikacji w sposób konsekwentny i jednolity. Należy zachować umiar w stosowaniu wyróżnień.
Wyróżnienia Podkreślanie tekstu jako jego wyróżnienie to znak amatorszczyzny. Jako wyróżnienie najlepiej zastosować kursywę. Można też zastosować pogrubienie lub inny krój pisma, ewentualnie większy stopień pisma.
Wyróżnienia WERSALIKI SĄ MNIEJ CZYTELNE OD PISMA PODSTAWOWEGO. Wersaliki są mniej czytelne od pisma podstawowego. TRUP PADAŁ GĘSTY. BO TAM MĄŻ UDERZAŁ NA MĘŻA, MIECZ NA MIECZ. SAM WOJEWODA, ZASADZIWSZY ZA PAS BUZDYGAN A PORWAWSZY KONCERZ OD PACHOLIKA, PRACOWAŁ W POCIE CZOŁA, SAPIĄC JAK MIECH KOWALSKI. PRZY NIM DWÓCH PANÓW SIENIUTÓW, PANOWIE KIERDEJE, BOHUSŁAWSCY, JEŁOWICCY I POŁUBIŃSCY UWIJALI SIĘ JAK W UKROPIE. Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem
Wyrównywanie wierszy tekstu Tekst może być wyrównany: obustronnie (wyjustowany) tak wyrównany jest zazwyczaj tekst główny oraz teksty poboczne, lewostronnie (do lewego boku kolumny) tak wyrównuje się np. tytuły rozdziałów, prawostronnie (do prawego boku kolumny) tak wyrównuje się np. podpis autora pod artykułem, na optycznej osi kolumny (wyśrodkowany) tak wyrównuje się np. tytuły rozdziałów.
Tekst wyjustowany Książka jest specyficzną formą organizacji i przekazu różnorodnej informacji semantycznej. Jako organizacja przestrzenno-czasowa, posiada wyraz architektoniczny i znaczenie estetyczne. Teoretycy sztuki książki od dawna wskazują na potrzebę jedności tekstu i ilustracji, zwracają uwagę na konieczność budowania książki, tak aby wszystkie elementy edytorskiego porządku stanowiły harmonijną całość.
Tekst wyrównany do lewej strony Książka jest specyficzną formą organizacji i przekazu różnorodnej informacji semantycznej. Jako organizacja przestrzenno-czasowa, posiada wyraz architektoniczny i znaczenie estetyczne. Teoretycy sztuki książki od dawna wskazują na potrzebę jedności tekstu i ilustracji, zwracają uwagę na konieczność budowania książki, tak aby wszystkie elementy edytorskiego porządku stanowiły harmonijną całość.
Tekst wyrównany do prawej strony Książka jest specyficzną formą organizacji i przekazu różnorodnej informacji semantycznej. Jako organizacja przestrzenno-czasowa, posiada wyraz architektoniczny i znaczenie estetyczne. Teoretycy sztuki książki od dawna wskazują na potrzebę jedności tekstu i ilustracji, zwracają uwagę na konieczność budowania książki, tak aby wszystkie elementy edytorskiego porządku stanowiły harmonijną całość.
Tekst wyśrodkowany Książka jest specyficzną formą organizacji i przekazu różnorodnej informacji semantycznej. Jako organizacja przestrzenno-czasowa, posiada wyraz architektoniczny i znaczenie estetyczne. Teoretycy sztuki książki od dawna wskazują na potrzebę jedności tekstu i ilustracji, zwracają uwagę na konieczność budowania książki, tak aby wszystkie elementy edytorskiego porządku stanowiły harmonijną całość.
Odstępy międzyznakowe i międzywyrazowe Odstępy międzyznakowe - światła między literami lub między literą a znakiem interpunkcyjnym. Odstęp międzywyrazowy - światło między jednym wyrazem a drugim. Zbyt małe odstępy zmniejszają czytelność tekstu, z b y t d u ż e r o z p r a s z a j ą u w a g ę czytelnika i zaburzają szarość kolumny.
Oddzielaj słowa pojedynczymi spacjami
Przed znakami przestankowymi, jak: kropka, przecinek, dwukropek, średnik, wykrzyknik, znak zapytania, wielokropek nie ma spacji! Po nich - musi wystąpić spacja. Nawias oraz cudzysłów otwierający przed nimi jest spacja, po nich nie ma. Nawias oraz cudzysłów zamykające odwrotnie przed nimi nie ma, po nich jest spacja, np. Tak (jak zwykle) zaczęto poszukiwania. Tam, gdzie stykają się dwa znaki decyduje pierwszy z rozpoczynających albo ostatni z zamykających: Tak, jak było w zwyczaju ( odwiecznym ), ruszyli w tan.
Dzielenie wyrazów i przenoszenie do następnego wiersza Wyrazy niemieszczące się na końcu wiersza należy dzielić i przenosić do następnego wiersza zgodnie z zasadami pisowni polskiej. Nie wolno dzielić pomiędzy kolejne wiersze: liczb: 1 000 000, 1:10 000, liczby i następującego po niej skrótu: 5 zł, 34 cm, 1945 r., XXI w., skrótowców zapisywanych wielkimi literami: UNICEF, MSZ, ZBoWiD. inicjału imienia i nazwiska: S. Piotrowski, A. Kowalska, składników daty zapisanej cyframi: 12.01.2013, 12 I 2013, sylaby -li na końcu wyrazu: robili, zmywali, jeżeli. Na końcu wiersza nie może pozostać słowo mniej niż trzy- czteroznakowe (spójniki, przyimki): w, u, o, i, a, na, ze, za, ku oraz słowa typu: lub, ale.
Akapit Akapit stanowi podstawową jednostkę tekstu, która powinna mieć jednolity charakter typograficzny. W obrębie jednego akapitu nie należy bez szczególnego uzasadnienia zmieniać kroju, stopnia pisma, odstępów międzywierszowych. Akapity można wyróżniać za pomocą wcięcia akapitowego lub oddzielając kolejne akapity od siebie pustym wierszem (światłem).
Bękarty, wdowy i szewce Nie należy rozpoczynać nowego łamu (kolumny) ostatnim wierszem akapitu z poprzedniego łamu (bękart) U dołu łamu nie należy pozostawiać pierwszego wiersza akapitu (wdowa).
Bękarty, wdowy i szewce
Szewc Założyciel i pierwszy dyrektor Biblioteki Narodowej, Stefan Demby, był zapalonym bibliofilem i miłośnikiem ksiąg. Działał w towarzystwach bibliofilskich, organizował zjazdy bibliofilów i aktywnie w nich uczestniczył. Za swoją działalność został nawet odznaczony Orderem Białego Kruka. W latach dwudziestych Demby założył w Warszawie Towarzystwo Bibliofilów Polskich i należał do najbardziej czynnych jego członków. Reprezentował Towarzystwo na pierwszych kongresach bibliofilskich, aktywnie propagując polskie bibliofilstwo. W 1925 roku przyszły dyrektor Biblioteki Narodowej wystąpił z referatem pt. O miłości do ksiąg w Polsce na pierwszym zjeździe bibliofilów. W tym samym roku tekst ten został wydany w bibliofilskiej szacie przez Towarzystwo Bibliofilów Polskich w Warszawie, a w 1987 Wydawnictwa Filmowe wydały reprint tej publikacji.
Znaki wewnątrzwyrazowe i międzywyrazowe Łącznik (dywiz) [-] Do łączenia przymiotników złożonych: biało-czarny, angielsko-niemiecki, klasa matematyczno-fizyczna. W zestawieniach rzeczownikowych składających się z członów równorzędnych: fryzjerka-kosmetyczka, taraspalarnia. Do łączenia nazw miejscowości i regionów, składających się z dwóch lub więcej członów: Bielsko-Biała, Konstancin-Jeziorna, Wrocław-Krzyki, Warszawa-Okęcie. Do łączenia nazwisk dwuczłonowych: Boy-Zeleński, Kossak-Szczucka. Do łączenia przedrostków z nazwami własnymi pisanymi wielką literą: pseudo-chinka, super-polak, pół- Amerykanin, eks-jugosłowianin. W wyrazach utworzonych od skrótowców: AK-owiec, do ZUS-u, w PZPN-ie. W niektórych parach wyrazów, które zawsze występują razem: esy-floresy, gadu-gadu, łapu-capu. W wyrazach złożonych z liczby i przymiotnika lub rzeczownika: 10-dolarowy, XX-wieczny, 20-lecie. W wyrażeniach, w których dwa razy występuje wyraz złożony różniący się tylko pierwszym członem: krótko- i długoterminowy, 30- lub 40-dniowy termin płatności.
Pauza, półpauza [, -] Stosowana w charakterze myślnika otoczona spacjami. W wyrażeniach od... do... bez spacji: w latach 2005 2012 w wieku 23 25 lat lot Paryż Nowy Jork linia kolejowa Wrocław Kraków strony 45 78
Dobrze czy źle? [zadanie domowe na 19.11] 1. Dzisiaj pójdę na spacer do parku, jutro - nad jezioro. 2. Nad głową tłumu powiewała biało czerwona flaga. 3. Tomek mieszka w Konstancinie Jeziornej. 4. Nigdy nie doszło do spotkania Stanisława Patora Lubeckiego i Edwarda Rydza-Śmigłego. 5. Na szyldzie ktoś napisał kupno sprzedaż. 6. W Krakowie byłem o ile dobrze pamiętam - trzy lata temu. 7. Grzegorz nie wyniósł dzisiaj śmieci - to skandal. 8. Zastanawiam się, czy zaciągnąć kredyt krótko czy długoterminowy. 9. W grudniu IINiB będzie obchodził 60 lecie powstania. 10. Zrób mi kogel mogel.
Nawiasy Okrągłe (), kwadratowe [], klamry {} przylegają do zawartości, np. Lodów rozmrożonych (każdego rodzaju) nie wolno ponownie mrozić. Na zewnątrz zawsze spacja, wyjątek: za nawiasem występuje przecinek lub kropka, np. Lody rozmrożone (każdego rodzaju), które nie zostaną zjedzone Ukośna kreska / nie jest nawiasem!
Cudzysłowy Każdy język ma swoje formy cudzysłowów. W języku polski najczęściej w formie... inteligentny inaczej inteligentny inaczej inteligentny inaczej źle źle dobrze Wewnątrz tekstu cytowanego cudzysłowy francuskie. Wyglądem przypominają znaki mniejszości i większości, ale nimi nie są! np. Grzegorz Turnau W kawiarence «Sułtan»
Apostrof [ ] Apostrof ma następujący kształt typograficzny: (nie: `) Czytał Joyce a brak mu savoir vivre u studiował w college u Marzec 68 Solidarność 8o kolekcja wiosna-lato 09
Przypisy Przykład zastosowania: jak i historii ekslibrisu 1. mała forma graficzna 1.