SPIS TREŚCI 1. PODSTAWY PRAWNE I MERYTORYCZNE PRACY 9 2. CEL I ZAKRES PRACY 9 3. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY SKAWINA 11

SPIS TREŚCI 1. PODSTAWY PRAWNE I MERYTORYCZNE PRACY 9 2. CEL I ZAKRES PRACY 9 3. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY SKAWINA 11 3.1. Położenie Gminy 11 3.2. Podstawowe informacje o Gminie 11 3.3. Charakterystyka terenu Gminy 13 3.4. Gospodarka i rynek pracy 16 3.5. Ogólna charakterystyka infrastruktury budowlanej 17 3.5.1. Zasoby mieszkaniowe 18 3.5.2. Charakterystyka obiektów użyteczności publicznej 21 3.6. Uzbrojenie terenu 36 3.7. Zaopatrzenie w energię w budżecie Gminy 40 3.8. Priorytety rozwojowe Gminy 41 4. OPIS ISTNIEJĄCEGO SYSTEMU ZAOPATRZENIA W ENERGIĘ CIEPLNĄ, ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE MIASTO I GMINĘ 44 4.1. Zaopatrzenie Gminy w energię cieplną 44 4.1.1. Źródła ciepła 44 4.1.2. Charakterystyka sieci ciepłowniczej 56 4.1.3. Charakterystyka węzłów ciepłowniczych 56 4.1.4. Opis stanu technicznego sieci cieplnych 56 4.1.5. Plany inwestycyjne i modernizacyjne MPEC S.A. w Krakowie 56 4.1.6. Zużycie energii cieplnej 57 4.2. Zaopatrzenie Gminy w gaz ziemny 58 4.2.1. Zakres działania Rejonu Eksploatacji Sieci 58 4.2.2. Rodzaj i parametry gazu 58 4.2.3. Przebieg sieci gazowej 59 4.2.4. Charakterystyka stacji redukcyjno-pomiarowych 59 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 1

4.2.5. Struktura i poziom zużycia gazu 61 4.2.6. Zamierzenia inwestycyjne dotyczące infrastruktury gazowniczej 62 4.3. Zaopatrzenie Gminy w energię elektryczną 63 4.3.1. Opis elektrowni w Skawinie 63 4.3.2. System zaopatrzenia w energię elektryczną 64 4.3.3. Wielkość i struktura zużycia energii elektrycznej 66 4.3.4. Oświetlenie dróg i placów 67 4.3.5. Plany modernizacji systemu elektroenergetycznego w Gminie 69 4.4. Zasoby energii odnawialnych w Gminie 71 4.4.1. Klimat 72 4.4.2. Energia wiatru 73 4.4.3. Energia słoneczna 74 4.4.4. Energia geotermalna 76 4.4.5. Zasoby energii wodnej w Gminie 80 4.4.6. Biomasa 85 4.4.7. Odpady biodegradowalne 91 4.4.8. Wnioski 92 5. BILANS ENERGETYCZNY GMINY 93 5.1. Zużycie energii cieplnej w jednostkach bilansowych 94 5.2. Koszt zaopatrzenia Gminy w energię cieplną 95 6. OCENA STANU ŚRODOWISKA NATURALNEGO W GMINIE 98 6.1. Wymagania prawne w zakresie ochrony powietrza 99 6.2. Ocena stanu powietrza 99 6.3. Oddziaływanie systemu zaopatrzenia w ciepło na stan powietrza w Gminie 100 7. PROGNOZA POTRZEB ENERGETYCZNYCH GMINY 103 7.1. Prognoza potrzeb cieplnych 111 7.2. Prognoza zapotrzebowania energii elektrycznej 113 7.3. Prognoza zapotrzebowania gazu ziemnego 114 7.4. Prognoza zapotrzebowania energii ogółem 115 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 2

7.5. Analiza wpływu zmian w strukturze paliw na stan zanieczyszczenia powietrza 117 8. PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UŻYTKOWANIE ENERGII CIEPLNEJ, ELEKTRYCZNEJ I PALIW GAZOWYCH 119 8.1. Ograniczenia w zużyciu energii cieplnej u odbiorcy 119 8.1.1. Ocena przedsięwzięć termomodernizacyjnych 120 8.1.2 Ocena energetyczna budynków 121 8.2. Ograniczenia w zużyciu energii elektrycznej i gazu ziemnego u odbiorcy 123 8.3. Wnioski 123 9. OCENA MOŻLIWOŚCI ZASPOKOJENIA POTRZEB GMINY W ZAKRESIE ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE W PERSPEKTYWIE ROKU 2030 126 9.1. Ocena możliwości zaspokojenia potrzeb Gminy w zakresie zaopatrzenia w energię cieplną 126 9.2. Ocena możliwości zaspokojenia potrzeb Gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną 127 9.3. Ocena możliwości zaspokojenia potrzeb Gminy w zakresie zaopatrzenia w gaz ziemny 128 9.4. Perspektywiczne możliwości wykorzystania OZE 129 9.5. Wnioski 132 10. OCENA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ISTNIEJĄCYCH NADWYŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII Z UWZGLĘDNIENIEM SKOJARZONEGO WYTWARZANIA CIEPŁA I ENERGII ELEKTRYCZNEJ 133 11. ANALIZA MOŻLIWOŚCI WSPÓŁPRACY GMINY SKAWINA Z INNYMI GMINAMI W ZAKRESIE ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE 134 12. SPOSÓB FINANSOWANIA INWESTYCJI I MODERNIZACJI W ZAKRESIE ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE 137 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 3

13. ZESTAWIENIE I ANALIZA DANYCH DOTYCZĄCYCH PRZEDSIĘBIORSTW ENERGETYCZNYCH ZAOPATRUJĄCYCH GMINĘ W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE 145 13.1. Taryfa za ciepło 145 13.2. Taryfa dla energii elektrycznej 145 13.3. Taryfa dla paliw gazowych 146 13.4. Analiza cen nośników energii 147 14. PODSUMOWANIE 150 15. WNIOSKI 155 15.1. Działania Gminy 155 15.2. Wnioski końcowe 157 MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE: 159 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 4

SPIS TABLIC Tablica 3.1. Wielkość powierzchni i liczba mieszkańców w miejscowościach Gminy Skawina... 13 Tablica 3.2. Podział funkcyjno-przestrzenny w Gminie Skawina... 14 Tablica 3.3. Stopa bezrobocia w Gminie Skawina... 17 Tablica 3.4. Ilość budynków mieszkalnych w Gminie Skawina... 18 Tablica 3.5. Ilość mieszkań w Gminie Skawina w zależności od roku budowy... 19 Tablica 3.6. Ilość budynków mieszkalnych jednorodzinnych i ich wielkość na obszarze wiejskim w Gminie Skawina... 20 Tablica 3.7. Sposób ogrzewania mieszkań w Gminie Skawina... 21 Tablica 3.8. Charakterystyka budynków mieszkalnych wielorodzinnych w mieście Skawina... 21 Tablica 3.9. Charakterystyka zaopatrzenia w energię budynków użyteczności publicznej w Gminie Skawina, zarządzanych przez Gminę... 24 Tablica 3.10. Charakterystyka zaopatrzenia w energię budynków użyteczności publicznej w Gminie Skawina, zarządzanych przez Powiat... 32 Tablica 3.11. Charakterystyka zaopatrzenia w energię wybranych obiektów na terenie miasta Skawina... 34 Tablica 3.12. Ludność korzystająca z instalacji w Gminie Skawina... 36 Tablica 3.13. Wielkość zużycia wody i gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w Gminie Skawina... 36 Tablica 3.14 Długość sieci wodociągowej, ilość podłączeń i wielkość zużycia wody w Gminie Skawina... 37 Tablica 3.15. Długość sieci kanalizacyjnej, ilość podłączeń i wielkość odprowadzanych ścieków w Gminie Skawina... 38 Tablica 3.16. Długość sieci gazowej, ilość odbiorców i wielkość zużycia gazu w Gminie Skawina... 39 Tablica 3.17. Dochody i wydatki Gminy Skawina... 41 Tablica 4.1. Podstawowe dane produkcyjne Elektrowni Skawina S.A... 45 Tablica 4.2 Wykaz odbiorców ciepła i c.w.u. z MPEC S.A. w 2010 r... 47 Tablica 4.3. Zużycie energii na potrzeby własne Elektrowni Skawina S.A. w latach 2008-2010... 47 Tablica 4.4. Wykaz kotłowni lokalnych i wbudowanych w Gminie Skawina, należących do MPEC S.A. w Krakowie... 48 Tablica 4.5. Charakterystyka kotłowni w Gminie Skawina, należących do MPEC S.A. w Krakowie... 49 Tablica 4.6. Charakterystyka kotłowni wbudowanych w Gminie Skawina... 50 Tablica 4.7. Charakterystyka zużywanych paliw w lokalnych źródłach ciepła w Gminie Skawina... 53 Tablica 4.8. Zużycie energii cieplnej obiektów zasilanych z m.s.c. na obszarze miasta Skawina... 57 Tablica 4.9. Stacje redukcyjno-pomiarowe I, z których zaopatrywana jest Gmina Skawina w gaz ziemny średnioprężny... 60 Tablica 4.10. Stacje redukcyjno-pomiarowe II, z których zaopatrywana jest miasto Skawina w gaz ziemny niskoprężny... 60 Tablica 4.11. Ilość odbiorców wg taryf w Gminie Skawina... 61 Tablica 4.12. Wielkość zużycia wg rodzaju odbiorców w Gminie Skawina... 61 Tablica 4.13. Długość linii elektroenergetycznych w Gminie Skawina... 65 Tablica 4.14. Ilość odbiorców* i wielkość zużycia energii elektrycznej w Gminie Skawina... 66 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 5

Tablica 4.15. Ilość odbiorców i wielkość zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w Gminie Skawina... 67 Tablica 4.16. Ilość i moc opraw oświetleniowych w Gminie Skawina... 69 Tablica 4.17. Wielkość zużycia i koszt energii elektrycznej dla potrzeb oświetlenia w Gminie Skawina w latach 2008-2010... 69 Tablica 4.18. Energia użyteczna wiatru w kwh/(m 2 *rok) w wyróżnionych strefach... 73 Tablica 4.19. Potencjalne zasoby wód i energii cieplnej zawarte w okręgu Przedkarpackim... 77 Tablica 4.20. Wykaz odcinka Drogi Wodnej Górnej Wisły na obszarze Gminy Skawina... 81 Tablica 4.21. Wykaz wałów i śluz wałowych na ciekach wodnych na obszarze Gminy Skawina... 82 Tablica 4.22. Przepływy charakterystyczne rzeki Skawinki w przekroju wodowskazowym Radziszów wg IMiGW... 83 Tablica 4.23. Charakterystyka turbiny zainstalowanej w elektrowni wodnej w Skawinie... 84 Tablica 4.24. Wykaz cieków wodnych na obszarze Gminy Skawina... 85 Tablica 4.25. Parametry energetyczne i ekologiczne paliw pierwotnych oraz odnawialnych... 86 Tablica 4.26. Wielkość powierzchni gruntów leśnych z podziałem na typy własności w Gminie Skawina... 87 Tablica 4.27. Ilość pozyskiwanego drewna z lasów z terenu Gminy Skawina... 87 Tablica 4.28. Gospodarka wodno-ściekowa w Gminie Skawina... 88 Tablica 4.29. Charakterystyka oczyszczalni ścieków komunalnych w Skawinie... 89 Tablica 4.30. Charakterystyka osadów ściekowych wytwarzanych przez oczyszczalnie ścieków w Skawinie 90 Tablica 4.31. Charakterystyka wytwarzanego biogazu... 90 Tablica 4.32. Dane o gospodarstwach hodowlanych na terenie Gminy Skawina... 91 Tablica 5.1. Dane charakterystyczne paliw i energii... 95 Tablica 6.1. Stan zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy Skawina... 100 Tablica 6.2. Wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza z systemu zaopatrzenia w ciepło grzewcze i c.w.u. w 2010 roku na terenie Gminy Skawina... 102 Tablica 7.1. Ludność w Gminie Skawina w latach 1995-2010... 105 Tablica 7.2. Prognoza zmian liczby ludności w Gminie Skawina na lata 2011-2030... 106 Tablica 7.3. Prognoza demograficzna dla Gminy Skawina dla roku: 2020 i 2030... 106 Tablica 7.4. Bilans przeznaczenia terenów zainwestowanych w Gminie Skawina... 108 Tablica 7.5. Porównawcze uśrednione wskaźniki pracy podsystemów zaopatrzenia Gminy Skawina w ciepło... 110 Tablica 7.6. Zestawienie względnych efektów ekologicznych związanych z prognozowaną zmianą struktury użytkowanych paliw i energii, w Gminie Skawina... 118 Tablica 8.1. Efekty termomodernizacji... 121 Tablica 9.1 Zestawienie wskaźników kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w wybranych instalacjach OZE*... 131 Tablica 13.1. Koszt jednostki ciepła u indywidualnych odbiorców (ceny październik 2011 r.)... 147 Tablica 13.2. Prognozowany wzrost cen ciepła sieciowego, energii elektrycznej i gazu ziemnego w perspektywie roku 2030... 149 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 6

SPIS RYSUNKÓW Rys. 3.1. Gmina Skawina z podziałem na jednostki bilansowe... 12 Rys. 5.1. Zapotrzebowanie na moc cieplną w jednostkach bilansowych Gminy Skawina (stan istniejący) 94 Rys. 5.2. Roczne zużycie energii cieplnej w jednostkach bilansowych Gminy Skawina (stan istniejący).. 95 Rys. 5.3. Roczny koszt energii cieplnej w jednostkach bilansowych Gminy Skawina (stan istniejący)... 96 Rys. 5.4. Jednostkowy koszt zaopatrzenia w jednostkach bilansowych dla Gminy Skawina, zł/gj (stan istniejący)... 97 Rys. 5.5. Struktura zużycia paliw i energii w Gminie Skawina (stan istniejący)... 98 Rys. 6.1. Struktura zużycia nośników energii na cele grzewcze w Gminie Skawina (stan istniejący)... 101 Rys. 6.2. Roczna emisja zanieczyszczeń do powietrza, Mg (stan istniejący)... 102 Rys. 7.1. Struktura zużycia pierwotnych nośników energii na cele grzewcze... 112 w Gminie Skawina (prognoza)... 112 Rys. 7.2. Struktura zużycia nośników w zużyciu energii ogółem, w Gminie Skawina... 116 (prognoza)... 116 Rys. 7.3. Roczna emisja zanieczyszczeń do powietrza, Mg (prognoza)... 117 Rys. 13.1. Aktualny koszt jednostkowy ciepła grzewczego przy przyjętych w bilansie energetycznym uśrednionych cenach paliw i energii... 148 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 7

SPIS ZAŁĄCZNIKÓW Załącznik I Załącznik II Załącznik III Załącznik IV Załącznik 3.1 Załącznik 4.1 Załącznik 4.2 Załącznik 5.1 Załącznik 7.1 Załącznik 11.1 Przebieg sieci cieplnej na obszarze miasta Skawina Przebieg sieci gazowej na obszarze miasta i gminy Skawina Przebieg sieci elektroenergetycznej na obszarze miasta i gminy Skawina Przebieg sieci elektroenergetycznej, gazowej i cieplnej na obszarze miasta i gminy Skawina Dane o budynkach wielorodzinnych na obszarze miasta Skawina Charakterystyka węzłów cieplnych na terenie miasta Skawina Wykaz opraw oświetleniowych na terenie miasta i gminy Skawina Szczegółowe wyniki obliczeń potrzeb energetycznych dla miasta i gminy Skawina (stan istniejący) Szczegółowe wyniki obliczeń potrzeb energetycznych dla miasta i gminy Skawina (prognoza) Pisma z gmin ościennych dotyczące ich współpracy z miastem i gminą Skawina w zakresie gospodarki cieplnej, elektroenergetycznej i gazowej symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 8

1. Podstawy prawne i merytoryczne pracy Niniejsza praca p.t.: Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta i gminy Skawina została wykonana w ramach umowy nr ZP.271.II.38.IGK.2011 z dnia 14.06.2011 r., na zlecenie Gminy Skawina. Podstawą wykonania niniejszego opracowania są następujące dokumenty: ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo Energetyczne (Dz. U. Nr 54, poz. 348) [tekst jednolity - Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 maja 2006 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy Prawo energetyczne (Dz.U. 2006 r. nr 89, poz. 625)] z późniejszymi zmianami; ustawa o samorządzie gminnym [tekst jednolity - Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 października 2001 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o samorządzie gminnym - Dz. U. 2001 r. Nr 142, poz. 1591] z późniejszymi zmianami; ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. 1997 Nr 9 poz. 43) [tekst jednolity - Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o gospodarce komunalnej - Dz. U. 2011 r. Nr 45, poz. 236]; Polityka energetyczna Polski do 2030 roku [Obwieszczenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2009 r. w sprawie Polityki energetycznej Polski do 2030 r. M.P. 2010 Nr 2, poz. 11]; Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. 2011 r. Nr 94, poz. 551). 2. Cel i zakres pracy Celem pracy była analiza danych o stanie aktualnych oraz przyszłych potrzeb do 2030 roku miasta i gminy Skawina w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Zakres pracy obejmował opracowanie w formie opisowej i graficznej następujących zagadnień: inwentaryzację istniejących systemów energetycznych, zasobów mieszkaniowych i budynków użyteczności publicznej, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 9

ocenę lokalnych zasobów odnawialnych źródeł energii, inwentaryzację i ocenę zasobów energii odpadowej, ocenę stanu technicznego istniejącej infrastruktury zaopatrującej odbiorców Gminy Skawina (miasto + gmina Skawina) w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zestawienie i analizę danych dotyczących przedsiębiorstw energetycznych zaopatrujących Gminę w ciepło, paliwa gazowe i energię elektryczną w zakresie posiadanych koncesji i stosowanych taryf, ocenę stanu zanieczyszczenia powietrza w Gminie, bilans aktualny i na okres docelowy (rok 2030) potrzeb energetycznych Gminy, sporządzony w oparciu o zebrane dane, wykonanie obliczeń oraz dokumenty ujmujące prognozy rozwoju - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina [2, 3] i prognozy kierunków rozwoju systemów energetycznych dla Polski - Polityki energetycznej Polski do 2030 roku, ocenę aktualnego stanu zaopatrzenia i zaspakajania potrzeb odbiorców na terenie Gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, ocenę możliwości zaspakajania wszystkich potrzeb Gminy w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na okres docelowy, wykaz niezbędnych przedsięwzięć w zakresie modernizacji, rozbudowy lub budowy sieci lub źródeł ciepła, w tym również źródeł niekonwencjonalnych, możliwe kierunki modernizacji i rozwoju infrastruktury energetycznej w aspekcie zwiększenia efektywności użytkowania paliw i energii, ocenę możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, propozycje działań racjonalizujących zużycie energii oraz możliwości wykorzystania lokalnych zasobów energii odnawialnych i energii odpadowej, możliwości racjonalizacji wytwarzania i użytkowania ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, ocenę oddziaływania systemu zaopatrzenia w energię elektryczną i ciepło na wielkości emitowanych zanieczyszczeń do powietrza, ocenę energochłonności budynków użyteczności publicznej wraz z możliwymi kierunkami jej poprawy, możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanego symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 10

w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, ocenę możliwości współpracy z innymi gminami w zakresie zaopatrzenia miasta i gminy Skawina w ciepło, paliwa gazowe i energię elektryczną, ze szczegółowym określeniem możliwych kierunków i zakresu tej współpracy, ewentualne wytyczne do planu zaopatrzenia Gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. 3. Charakterystyka ogólna Gminy Skawina 3.1. Położenie Gminy Tereny Gminy Skawina położone są w południowo - zachodniej części województwa małopolskiego. Gmina Skawina wchodzi w skład powiatu krakowskiego. Miasto Skawina znajduje się w odległości 15 km od centrum Krakowa w kierunku południowo-zachodnim i 3 km od węzła komunikacyjnego łączącego Kraków z Katowicami, w pobliżu znajduje się Port Lotniczy Balice oraz trasa do Zakopanego i Chyżnego w kierunku granicy ze Słowacją i do Rzeszowa w kierunku granicy z Ukrainą. Miasto Skawina położone jest w dolinie rzeki Skawinki, prawobrzeżnego dopływu Wisły. Geograficznie Gmina Skawina jest ograniczona: od północy początkami Jury Krakowsko-Częstochowskiej wapiennymi wzgórzami tynieckimi, od południa Pogórzem Wielickim - przedgórze Karpat, od zachodu, wzdłuż Wisły, równinnym pasem Kotliny Oświęcimskiej. Gmina Skawina od północy poprzez rzekę Wisłę graniczy z Gminami: Czernichów i Liszki, od północnego wschodu z miastem Kraków, od wschodu z Gminami: Mogilany i Myślenice, od południa z Gminami: Sułkowice i Lanckorona, a od zachodu z Gminą Kalwaria Zebrzydowska i Brzeźnica (rys. 3.1). 3.2. Podstawowe informacje o Gminie Gmina Skawina zajmuje powierzchnię 100,15 km 2, w tym 20,48 km 2 to powierzchnia miasta. Gminę zamieszkuje 41 771 (stan na dzień 31.12.2010 r.) mieszkańców, a gęstość zaludnienia wynosi 417 osoby na 1 km 2. Gmina Skawina jest najgęściej zaludnioną Gminą symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 11

powiatu krakowskiego. Miasto Skawina zamieszkuje prawie 57 % wszystkich mieszkańców Gminy. W skład Gminy wchodzi 16 sołectw: Borek Szlachecki, Facimiech, Gołuchowice, Grabie, Jaśkowie, Jurczyce, Kopanka, Krzęcin, Ochodza, Polanka Hallera, Pozowice, Radziszów, Rzozów, Wielkie Drogi, Wola Radziszowska, Zelczyna. Graficzną prezentację Gminy Skawina wraz z podziałem na jednostki bilansowe oraz położenie Gmin sąsiadujących z Gminą przedstawiono schematycznie na rys. 3.1. Rys. 3.1. Gmina Skawina z podziałem na jednostki bilansowe symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 12

W tablicy 3.1 przedstawiono dane o wielkości powierzchni i liczbie mieszkańców w miejscowościach Gminy Skawina. Tablica 3.1. Wielkość powierzchni i liczba mieszkańców w miejscowościach Gminy Skawina Lp. Miejscowość Liczba ludności Wielkość powierzchni, ha 1 Borek Szlachecki 1 296 413,38 2 Facimiech 646 295,32 3 Gołuchowice 456 193,56 4 Grabie 389 153,48 5 Jaśkowice 1 074 430,54 6 Jurczyce 513 210,74 7 Kopanka 922 206,77 8 Krzęcin 1 575 786,83 9 Ochodza 891 294,50 10 Polanka Hallera 460 369,18 11 Pozowice 682 350,07 12 Radziszów 3 177 1 551,51 13 Rzozów 1 628 425,96 14 Wielkie Drogi 1 139 514,82 15 Wola Radziszowska 2 364 1 474,90 16 Zelczyna 923 241,70 Skawina obszar 18 135 7 933,35 wiejski 17 Skawina - miasto 23 636 2 048,25 Skawina - Gmina 41 771 9 981,60 Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Skawina (stan na dzień 31.12.2010 r.) 3.3. Charakterystyka terenu Gminy Sposób zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina przedstawiono w tablicy 3.2, w zależności od pełnionej funkcji i położenia. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 13

Tablica 3.2. Podział funkcyjno-przestrzenny w Gminie Skawina Rodzaj użytkowania terenu Wielkość powierzchni, ha Udział procentowy w obszarze Gminy, % Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 588 5,90 i zagrodowej Tereny zabudowy wielorodzinnej 26 0,31 Tereny zabudowy wielorodzinnej i usług 14 0,14 Tereny zabudowy usługowej 104 1,00 Tereny przemysłu, składów i magazynów 137 1,40 Tereny intensywnej produkcji rolnej 19 0,19 Tereny infrastruktury technicznej 83 0,80 Tereny eksploatacji 8 0,08 Tereny rekultywacji 52 0,50 Tereny sportu i rekreacji 18 0,18 Tereny ogródków działkowych 27 0,28 Tereny zieleni urządzonej 25 0,25 Tereny cmentarzy 7 0,07 Tereny kolei 79 0,80 Tereny komunikacji 260 2,60 Tereny wód powierzchniowych 163 1,60 Tereny zieleni nieurządzonej 2 186 22,00 Tereny rolnicze 5 080 50,90 Tereny lasów 1 108 11,00 Razem 9 984 100,00 Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina Większość powierzchni Gminy, około 50,9 %, stanowią tereny rolnicze. Tereny zieleni nieurządzonej zajmują 22 %, a lasy 11 % powierzchni Gminy. Stosunkowo niewielkie fragmenty Gminy wchodzą w skład terenów zieleni urządzonej (0,25 %), tereny eksploatacji i rekultywacji (0,58 %) oraz tereny wód powierzchniowych (1,6 %). Ponad 14 % powierzchni Gminy stanowią obecnie tereny zainwestowane obejmujące przede wszystkim tereny zabudowy mieszkaniowej, usługowej i przemysłowej oraz komunikacji. Rodzaj, wielkość i koncentracja zainwestowania występująca w poszczególnych miejscowościach, pozwoliła na wyodrębnienie w obszarze Gminy Skawina trzech obszarów posiadających wspólny charakter: obszar miejski obejmujący teren miasta Skawiny; obszar podmiejski obejmujący tereny wsi: Kopanka, Borek Szlachecki, Rzozów i Radziszów; symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 14

obszar wiejski - obejmujący tereny wsi: Jaśkowice, Pozowice, Wielkie Drogi, Facimiech, Ochodza, Zelczyna, Krzęcin, Gołuchowice, Jurczyce, Polanka Hallera, Grabie i Wola Radziszowska. Wsie położone w zachodniej, centralnej i południowej części Gminy tworzące wydzielony obszar wiejski, posiadają układ pasmowy lub pasmowo-koncentryczny. Zabudowa wsi jest rozłożona w bezpośrednim sąsiedztwie dróg (pojedyncze lub zdwojone rzędy zabudowy). Każda miejscowość posiada, w zależności od jej wielkości miejsce, w którym skoncentrowane są obiekty usługowe, które tworzą ich centra, większe z nich położone są w Woli Radziszowskiej, Krzęcinie, Rzozowie i Jaśkowicach. Podstawowa zabudowa to, w przeważającej części budynki jednorodzinne, wolnostojące, murowane, kryte dachami spadzistymi, o wysokości nieprzekraczającej 10 m. Centra wsi, które zazwyczaj powstały na bazie historycznej i tradycyjnej tkanki, grupują zabudowę w zagęszczonych enklawach, w tym w grupy tradycyjnej zabudowy zagrodowej. Budynki zagrodowe są w znacznej części przebudowywane i remontowane, co niejednokrotnie wpływa na zmianę ich wiejskiego, tradycyjnego charakteru. Na terenach sąsiadujących z miastem, w obszarze podmiejskim, zabudowa również posiada układ pasmowy, koncentruje się wzdłuż ciągów komunikacyjnych, ale pasma są znacznie wydłużone i zagęszczone oraz łączą się z zainwestowaniem miasta. Niejednokrotnie zabudowa mieszkaniowa jest w tym obszarze przetykana zabudową usługową, składową, obiektami i urządzeniami działalności produkcyjnej, zwłaszcza widoczny jest ten rodzaj zagospodarowania w obszarze wsi Borek Szlachecki i Kopanka. Miasto Skawina należy do terenów mocno uprzemysłowionych i gęsto zaludnionych. Prawie ¼ terenu miasta, to tereny intensywnie zagospodarowane. Obszar miasta wyraźnie dzielą na dwie części ciągi drogi krajowej i wojewódzkiej wraz z liniami kolejowymi. Istniejący układ komunikacyjny rozdziela zróżnicowane zagospodarowanie po ich dwóch stronach. Część północna i zachodnia posiada wyraźny przemysłowo-składowy charakter a część południowo-wschodnia typowo mieszkaniowy i usługowy. Zabudowa mieszkaniowa wraz z towarzyszącymi usługami rozchodzi się promieniście od centralnej historycznej części miasta w kierunku wschodnim, aż do granic administracyjnych miasta Skawiny z Krakowem (szczególnie w rejonie ulicy Krakowskiej, Jagielni oraz Korabnickiej), w kierunku południowo-wschodnim ulicami Kopernika, Popiełuszki, Bukowskiej oraz w kierunku południowym ulicami Żwirki i Wigury i Radziszowską opierając się o prawy brzeg rzeki Skawinki. Miasto posiada układ koncentryczny, typowy dla małych miast przemysłowych. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 15

Historyczne centrum miasta Skawina stanowi rynek i przyległe do niego uliczki, które zachowały swój układ jeszcze z okresu lokacji, choć najstarsze kamieniczki pochodzą z okresu znacznie późniejszego, z XVIII wieku. W niedalekiej odległości od Rynku, w kierunku południowym, powstało i w dalszym ciągu intensywnie się rozwija współczesne centrum usługowe, obejmujące nie tylko usługi z zakresu handlu, gastronomii, ale również halę widowiskowo-sportową, basen i lodowisko. Centralną część miasta od strony południowo wschodniej otaczają osiedla zabudowy wielorodzinnej Ogrody i Słoneczna, a od południa osiedle Bukowskie oraz zabudowa w rejonie ulicy Tadeusza Kościuszki. W miarę oddalania się od historycznego centrum miasta intensywność zabudowy spada, zabudowa rozluźnia się, miejski charakter zwartej zabudowy przekształca się w willową zabudowę jednorodzinną. 3.4. Gospodarka i rynek pracy Gmina Skawina posiada charakter przemysłowo - rolniczy. Na terenie miasta i gminy Skawina działa ogółem 4 336 podmiotów, w tym 94 podmiotów w sektorze publicznym i 4 242 w sektorze prywatnym (dane GUS 2010 r.). Podmioty te zajmują się zarówno produkcją przemysłową i rzemieślniczą, jak handlem i różnego rodzaju usługami. W większości są to firmy nowe, chociaż coraz częściej do Skawiny przenoszą się przedsiębiorstwa powstałe poza terenem Gminy. Na niewielkim terenie zlokalizowana jest duża ilość zakładów przemysłowych, których działalność związana jest z produkcją: energii (Elektrownia SKAWINA S.A), materiałów ogniotrwałych (Vesuvius Skawina Materiały Ogniotrwałe Sp. z o.o.), spożywczą (BAHLSEN Sweet Sp. z o.o., BIOGRAN GMBH Sp. z o.o., LAJKONIK Snacks GmbH, Zakład Przetwórstwa Mięsa BOREX-BECON w Borku Szlacheckim), metalową wyroby metalowe (PIO SPECODLEW Sp. z o.o., Benda-Lutz Skawina sp. z o.o., Nowoczesne Produkty Aluminiowe Sp. z o.o, STALPRODUKT S.A., TRINACRIA Sp. z o.o., NICROMET - Przedsiębiorstwo Przerobu Złomu), meblową ( Black-Red-White Sp. z o.o.), materiałów budowlanych (H+H Polska Sp. z o.o., ANDROS I Sp. j. Zakład Betoniarsko-Budowlany), części samochodowych (VALEO Polska Autosysytemy Sp. z o.o. Oddział Produkcji Chłodnic, Oddział Produkcji Wycieraczek), symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 16

oraz ze skupem i sprzedażą złomu (KEM Sp. z o.o., Scholz Polska Sp. z o.o.), usługami transportowymi (FERTRANS Sp. z o.o.), usługami (TREKO-LASER Sp. z o.o., WAŚPOL s.j.) oraz handlem (FERRO S.A., MIX Electronics S.A.). Podział ludności w Gminie Skawina ze względu na możliwość podejmowania pracy przedstawia się następująco (dane GUS 2009 r.): w wieku przedprodukcyjnym 18,7 %, w wieku produkcyjnym 64,9 %, w wieku poprodukcyjnym 16,4 %. Dominującym pod względem zatrudnienia jest sektor przemysłu, w którym pracuje około 61 % osób pracujących, a w mieście aż 65 %. Na obszarze wiejskim najwięcej osób pracuje w usługach, aż 59 %. W tablicy 3.3 podano informacje o liczbie bezrobotnych w Gminie Skawina oraz stopę rejestrowanego bezrobocia w powiecie krakowskim. Tablica 3.3. Stopa bezrobocia w Gminie Skawina Rok Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych Skawina - Skawina Razem Gmina miasto obszar wiejski Skawina Stopa rejestrowanego bezrobocia w powiecie krakowskim, % 31.12.2007 707 408 1 115 7,6 31.12.2008 669 446 1 115 6,7 31.12.2009 1 039 753 1 792 9,7 31.10.2010 1 208 803 2 011 10,9 31.05.2011 - - 2 092 11,2 Źródło: Dane z Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego, Filia w Skawinie (stan na dzień 07 2011r.) W Gminie Skawina, na dzień 31.05.2011 r., było 2 092 osób bezrobotnych, w tym 1 060 kobiet, a z prawem do zasiłku 306 osób, w tym 175 kobiet. W latach 2007-2010, po spadku w roku 2008 o 1,1 punktu procentowego, nastąpił wzrost stopy bezrobocia w powiecie krakowskim o 3,3 punktów procentowych, a w roku 2011 (na dzień 31.05.) nastąpił dalszy wzrost o 0,3 %. 3.5. Ogólna charakterystyka infrastruktury budowlanej Obiekty budowlane znajdujące się na terenie Gminy Skawina różnią się wiekiem, technologią wykonania, przeznaczeniem i wynikającą z powyższych parametrów energochłonnością. Spośród wszystkich budynków wyodrębniono podstawowe grupy obiektów: symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 17

budynki mieszkalne, obiekty użyteczności publicznej, obiekty handlowe, usługowe i przemysłowe podmioty gospodarcze. 3.5.1. Zasoby mieszkaniowe Na terenie Gminy Skawina można wyróżnić następujące rodzaje zabudowy mieszkaniowej: jednorodzinną, w mniejszym stopniu rolniczą zagrodową oraz wielorodzinną. Siedziba Gminy - miasto Skawina posiada zabudowę typową dla małych miast przemysłowych. Miasto Skawina należy do terenów uprzemysłowionych i gęsto zaludnionych. Pozostałe miejscowości Gminy mają zabudowę wyłącznie jednorodzinną, przy czym charakter budynków jest zróżnicowany - od gospodarstw wiejskich, po osiedla typu sypialnie Krakowa. w tablicy 3.4. Ilość budynków mieszkalnych w Gminie Skawina w latach 2008-2010 podano Tablica 3.4. Ilość budynków mieszkalnych w Gminie Skawina Wyszczególnienie Ilość budynków, szt. 2008 r. 2009 r. 2010 r. Skawina - Gmina 6 827 6 910 6 980 Skawina - miasto 2 320 2 355 2 385 Skawina obszar wiejski 4 507 4 555 4 595 Źródło: Dane GUS W 2009 roku, według danych GUS, w Gminie Skawina były 13 154 mieszkania (w mieście 8 154, a w obszarze wiejskim 5000) o powierzchni użytkowej 989 963 m 2 (w mieście 533 030 m 2, a w obszarze wiejskim 456 933 m 2 ). Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w mieście wynosiła 65 m 2, a w obszarze wiejskim 91 m 2, natomiast przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania przypadająca na 1 osobę w mieście wynosiła 22,6 m 2, a na wsi 25,2 m 2. Zasoby mieszkaniowe w Gminie Skawina w zależności od roku budowy (według Narodowego Spisu Powszechnego 2002 r.) podano tablicy 3.5. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 18

Tablica 3.5. Rok budowy Ilość mieszkań w Gminie Skawina w zależności od roku budowy Miano Ilość mieszkań, szt. Powierzchnia, m 2 Razem - Gmina Skawina Skawina Skawina Skawina Skawina szt. Powierz - miasto - obszar - miasto - obszar chnia, wiejski wiejski m 2 szt. 106 188 7 539 9 919 294 17 458 Przed 1918 % 1,47 4,51 1,73 2,73 2,57 2,19 1918- szt. 334 469 24 695 30 497 803 55 192 1944 % 4,64 11,26 5,68 8,39 7,01 6,91 1945- szt. 3 412 1 528 178 573 125 149 4 940 303 722 1970 % 47,40 36,69 41.06 34,42 53,15 38,04 1971- szt. 1 106 699 62 131 63 594 1 805 125 725 1978 % 15,37 16,78 14,28 17,49 15,77 15,74 1979- szt. 1 531 660 95 122 64 595 2 191 159 717 1988 % 21,27 15,85 21,87 17,77 19,14 20,00 1989- szt. 709 621 66 892 69 821 1 330 136 713 2002 % 9,85 14,91 15,38 19,20 11,62 17,12 Razem - szt. 7 198 4 165 434 952 363 575 11 363 798 527 Gmina Skawina % 100 100 100 100 100 100 Źródło: Dane GUS według Narodowego Spisu Powszechnego 2002 r. Do 2002 roku wybudowano w Gminie Skawina łącznie 11 363 mieszkania. Mieszkania wybudowane w latach 1945-1970 stanowią około 53 % ilości zasobów mieszkaniowych Gminy, a około 47 % zasobów miasta Skawina. Zasoby mieszkaniowe na obszarze wiejskim w Gminie Skawina skupiają się głównie w zabudowie jednorodzinnej. Ilość budynków jednorodzinnych i wielkość ich powierzchni użytkowej na obszarze wiejskim w Gminie Skawina przedstawiono w tablicy 3.6. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 19

Tablica 3.6. Ilość budynków mieszkalnych jednorodzinnych i ich wielkość na obszarze wiejskim w Gminie Skawina Lp. Miejscowość Ilość budynków, szt. Wielkość powierzchni, m 2 1 Borek Szlachecki 346 37 032 2 Facimiech 179 16 992 3 Gołuchowice 132 12 766 4 Grabie 93 8 817 5 Jaśkowice 279 23 877 6 Jurczyce 169 16 130 7 Kopanka 230 22 628 8 Krzęcin 364 36 472 9 Ochodza 219 19 399 10 Polanka Hallera 123 10 718 11 Pozowice 194 14 198 12 Radziszów 909 93 885 13 Rzozów 408 36 709 14 Wielkie Drogi 327 30 191 15 Wola Radziszowska 699 61 505 16 Zelczyna 226 22 796 Skawina obszar wiejski 4 897 464 115 Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Skawina (stan na dzień 06.07.2011 r.) Według formy własności zasoby mieszkaniowe w mieście Skawina (według Narodowego Spisu Powszechnego 2002 r.) można podzielić na: zasoby komunalne Gminy, które stanowiły 1 060 mieszkań o powierzchni użytkowej 46 357,0 m 2, zasoby osób fizycznych 3 007 mieszkań o powierzchni użytkowej 235 381,0 m 2, inne. Zasoby komunalne Gminy w roku 2009 stanowiły 800 mieszkań o powierzchni użytkowej 32 288 m 2, w tym w mieście 799 o powierzchni 32 247 m 2. Sposób ogrzewania mieszkań w Gminie Skawina podano w tablicy 3.7. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 20

Tablica 3.7. Sposób ogrzewania mieszkań w Gminie Skawina Skawina Ogółem co co piece zbiorowe indywidualne Gmina Ilość mieszkań, szt. 11 481 4 775 5 265 1 378 ogółem Powierzchnia użytkowa, 804 749 225 546 493 917 80 947 m 2 miasto Ilość mieszkań, szt. 7 284 4 770 2 028 443 Powierzchnia użytkowa, m 2 439 145 225 320 185 743 25 359 Źródło: Dane GUS według Narodowego Spisu Powszechnego 2002 r. Wszystkie miejscowości Gminy są aktualnie zgazyfikowane, jednak wśród stosowanych indywidualnych systemów grzewczych dominują kotły na paliwo stałe (węgiel i koks). W tablicy 3.8 przedstawiono dane o budynkach mieszkalnych wielorodzinnych w mieście Skawina (szczegółowe dane z załączniku nr 3.1.). Tablica 3.8. Charakterystyka budynków mieszkalnych wielorodzinnych w mieście Skawina Lp. Adresy zarządców Okres budowy Ilość budynków, szt. 1 Spółdzielnia Lokatorsko- Mieszkaniowa Skawina, ul. Ogrody 31 2 Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., Skawina, ul. Bukowska 1 3 Spółdzielnia Mieszkaniowa PREFABET, Skawina, ul. Kopernika 17 Powierzchnia, m 2 Kubatura, m 3 1964-1993 67 133 883,50 580 968 lata 50-60-te XX w. 113 103 424,85 539 125,55 1989-1993 4 9 293 46 248 4 MTBS 30-611 Kraków, ul. Bujaka 4 2007-2009 3 6 543,43 32 882 RAZEM 187 253 144,88 1 199 223,55 Źródło: Dane od Zarządców budynków (stan na 09.2011 r.). 3.5.2. Charakterystyka obiektów użyteczności publicznej W Gminie Skawina znajduje się około 60 budynków użyteczności publicznej, z czego 43 szt. to obiekty gminne, a w tym: placówki oświatowe 8 przedszkoli, 14 szkół, 2 gimnazja oraz 2 biblioteki. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 21

W tablicy 3.9 przestawiono charakterystykę zaopatrzenia w energię budynków użyteczności publicznej zarządzanych przez Gminę, w tablicy 3.10 zarządzanych przez Starostwo Powiatowe w Krakowie, a w tablicy 3.11 obiektów należących do jednostek, które wykonują zadania własne Gminy na rzecz zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Na potrzeby niniejszego opracowania przeprowadzona została dobrowolna ankietyzacja wśród wybranych podmiotów, które wykonują zadania własne Gminy na rzecz zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Gmina w budynkach użyteczności publicznej i w budynkach mieszkalnych, przez nią zarządzanych, prawie w 100 % przeprowadziła termomodernizację, co w znaczącym stopniu wpłynęło na ograniczenie zużycia energii w tych obiektach. Przedstawione w tych tablicach (3.9, 3.10, 3.11) wielkości dotyczące zużycia energii w poszczególnych obiektach wykazują zużycia ciepła na ogrzewanie lub ogrzewanie i wytwarzanie ciepłej wody użytkowej, tak że wyznaczone jednostkowe wskaźniki niekoniecznie w pełni odzwierciedlają stan ciepłochronności tych obiektów. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 22

Tablica 3.9. Charakterystyka zaopatrzenia w energię budynków użyteczności publicznej w Gminie Skawina, zarządzanych przez Gminę Lp. Nazwa i adres obiektu Rok budowy 1 Przedszkole Samorządowe nr 1, Skawina, ul. Kościelna 2 2 Przedszkole Samorządowe nr 2, Skawina, ul. Żwirki i Wigury 56 3 Przedszkole Samorządowe nr 3, Skawina, ul. Niepodległości 7 4 Przedszkole Samorządowe nr 5, Skawina, ul. Daszyńskiego 11 5 Przedszkole Samorządowe nr 6, Skawina, ul. Bukowska 11 Kubatura m 3 Powierzchnia użytkowa m 2 Sposób pozyskania ciepła: - c.o. - c.w.u. Termomodernizacja Rok Zakres symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 24 Ciepło, GJ Gminne obiekty oświatowe 1910 2 100 326 - msc - termy gazowe 1958 3 660 797 - msc - msc 1932 1985 2 082 845 - msc, - podgrze wacze elektrycz ne 1956 5 560 1 102,2 - msc, - podgrze wacze elektrycz ne 1987 5 119,9 996 - msc - msc Zużycie energii w roku 2010 Gaz ziemny, m 3 Energia elektryczna, kwh Węgiel kamienny Mg Wskaźni k zużycia ciepła kwh/m 2 /rok 247,3 12 767 1 688-210,7 2007 b.d. 539,60 17 610 1 044-188,1 2009 Ściany, stropy okna, drzwi, instalac ja c.o 263,25 35 843 1 423-86,5 2009 Ściany, okna, drzwi 434,70 37 197 1 146-109,6 2009 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o. 621,5 13 639 4 522-173,3 2009 2011 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o i cwu

6 Przedszkole Samorządowe Radziszów, ul. Szkolna 9 7 Przedszkole Samorządowe w Wielkich Drogach, Wielkie Drogi 241 8 Przedszkole Samorządowe w Wielkich Drogach, Facimiech 38 9 Gimnazjum nr 1, Skawina, ul. Witosa 4 10 Gimnazjum nr 2, Skawina, ul. Mickiewicza 11a 11 Zespół Szkół Publicznych, Radziszów, ul. Szkolna 7 1914 1 388,8 250,35 Kotłown ia gazowa własna 1960 912,7 224,4 - Kotłown ia gazowa własna - Podgrze wacze elektrycz ne 1950 1 737,8 (ogrze wana 585) 182,80 Kotłown ia gazowa własna 2001 32 961 4 004 - msc - msc 1961 13 707 3 610 - msc - podgrze wacze elektrycz ne 1997 16 800 3 599,4 - Kotłownia gazowa własna -Piece gazowe - 9 879 10 646-405,2 2009 Ściany, stropy okna, drzwi, instalac ja c.o - 9 634 5 234-222,2 2009 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o - 7 005 4 084-212,9 2007 2009 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o i cwu 2 522,9 85 925 - - 175,0 nie - 887 51 711 1780-68,3 2004 2007 Ściany, stropy okna, drzwi - 80 618 44 426-117,6 2011 stropy symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 25

12 Szkoła Podstawowa nr 1, Skawina, ul. Korabnicka 19 13 Szkoła Podstawowa nr 2, Skawina, ul. Żwirki i Wigury 17 14 Szkoła Podstawowa nr 4, Skawina, ul. Wyspiańskiego 5 15 Zespół Placówek Oświatowych w Borku Szlacheckim, Borek Szlachecki 106 1963 12 583 2 706,7 - Kotłown ia gazowa MPEC, - podgrze wacze elektrycz ne 1934, nadbud owa 1954 1966, sala gimnas tyczna 2009 1935, sala gimnas tyczna 2005 6 863 1 894 - msc, - piece gazowe, podgrze wacze elektrycz ne 8 276 5 151,2 Sala 5 611 1 163 846,92 681 711,8 - Kotłown ia gazowa własna - piece gazowe, podgrze wacze elektrycz ne Kotłown ia gazowa własna - piece gazowe, podgrze wacze elektrycz ne 810 50 345 2 673-83,1 2004, 2007 1 409,6 44 056 2 744-206,7 2005 2007 Ściany, okna, drzwi ściany - 30 936 19 406-159,0 2008 Ściany, stropy okna, drzwi - 30 640 9 761-136,6 2008 Ściany, okna, drzwi symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 26

16 Szkoła Podstawowa w Jaśkowicach, Jaśkowice 8 17 Szkoła Podstawowa w Krzęcinie, Krzęcin 301 18 Zespół Placówek Oświatowych w Kopance, Kopanka 62 19 Szkoła Podstawowa w Polanie Hallera, Polana Hallera 37 1907, rozbud owa 2010 1963, sala gimnas tyczna 2010 Przedsz kole 1957 Szkoła 1930, rozbud owa 1999, sala 2008 3 923,5 807,87 Kotłown ia gazowa własna 4 560 7 895,3 938 4 650 4 358,3 1 054 940,9 127,4 787,5 567,20 - Kotłown ia gazowa MPEC, termy elektrycz ne - Kotłown ia gazowa własna, - termy gazowe 1929 1 117,7 281 - Kotłown ia gazowa MPEC, - podgrze wacze elektrycz ne - 14 276 7 316-86,3 2010 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o 525,60 22 128 1 549-138,5 2009 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o - 21 002 20 639-132,7 - - 178,4 5 726 - - 176,4 2007 2009 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 27

20 Szkoła Podstawowa w Pozowicach, Pozowice 170 21 Szkoła Podstawowa w Rzozowie, Rzozów 90 22 Zespół Placówek Oświatowych w Woli Radziszowskiej, Wola Radziszowska 500 23 Szkoła Podstawowa w Wielkich Drogach, Wielkie Drogi 136 1936 rozbud owa 1987 1930, nadbud owa 1994 1 508 350 - Kotłowni a gazowa własna, - podgrzew acze elektrycz ne 3 600 1 036 Kotłowni a gazowa własna, - podgrzew acze elektrycz ne 1973 7 645 1 670 - Kotłowni a gazowa MPEC, - podgrzew acze elektrycz ne 1936 rozbud owa 1986 3 183 522,2 - Kotłowni a gazowa własna - piece gazowe, podgrzew acze elektrycz ne - 10 548 6 420-174,8 2008 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o - 13 047 16 816-154,7 2010 Ściany, stropy okna, drzwi 753 29 501 940-125,2 2007 2009 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o. - 13 854 10 983 - - 2009 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 28

24 Szkoła Podstawowa w Zelczynie, Zelczyna 120 1969 sala 3 818 6 311 831,6 728,4 - Kotłowni a gazowa własna + MPEC, - podgrzew acze elektrycz ne 25 Oddział w Ochodzy 1930 103,6 79,7 Kotłowni a gazowa 26 Poradnia Zdrowia Psychologiczno- Pedagogiczna/MOPS, Skawina, ul. Żwirki i Wigury 13 27 Pogotowie Ratunkowe, Skawina, ul. Niepodległości 12 28 (Dworek Ludwikowskich) Skawina, ul. A. Mickiewicza 26 29 Miejska Biblioteka Publiczna Filia w Borku Szlacheckim, Borek Szlachecki 22 (lokal wynajmowany) 2004 remont kapital ny własna 1 693 300,36 - msc, - podgrzew acze elektrycz ne 1995 6 200 1 225 Msc msc Miejska Biblioteka Publiczna 1925 3 560 302,65 - msc, - podgrzew acze elektrycz ne 1985 b.d. 35 Z domu prywatne go 435,2 29 423 13 478-159,8 2006 2008 Ściany, Stropy, okna, drzwi, instalac ja c.o. - 1 419 1 349-161,3 b.d b.d. 43,02 5 245 - - 39,8 2004 Ściany, połowa okien, drzwi, instalac ja c.o 855 8 670 - - 193,9 2005 Instalac ja c.o. 354 14 306 kwh - - 324,9 2007 2010 Stropy, okna, drzwi, instalac ja c.o. - - - 1 800-1985 Okna, drzwi symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 29

30 Miejska Biblioteka Publiczna Filia w Radziszowie, Radziszów, ul. Jana Pawła II 12 (lokal wynajmowany) 31 Miejska Biblioteka Publiczna Filia w Krzęcinie, Krzęcin 301 (w Szkole Podstawowej) 32 Miejska Biblioteka Publiczna Filia w Pozowicach, Pozowice 171/1 (lokal wynajmowany) 33 Miejska Biblioteka Publiczna Filia w Woli Radziszowskiej, Wola Radziszowska 700 (lokal wynajmowany) 34 Miejska Biblioteka Publiczna Filia w Wielkich Drogach, Wielkie Drogi 192 (w ZPOW) b.d. b.d. 64 Piec gazowy 2010 b.d. 41 Ze szkoły, Gazowe ogrzewan ie b.d. b.d. 45 Z Domu Ludoweg o b.d. b.d. 86 Z całego budynku (węgiel), - podgrzew acze elektrycz ne b.d. b.d. 38 z ZPOW (olej opałowy) - - 211-31,4 2010 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o. - - - - - 2010 Ściany, Stropy, okna, drzwi, instalac ja c.o. - 662 - - - 2006 Ściany, okna, instalac ja c.o. - - - - - 2010 okna, drzwi, instalac ja c.o. - - - - - 2005-2007 Ściany, okna, instalac ja c.o. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 30

35 Ratusz Rynek 1 36 Rada Miasta Rynek 2 37 Budynek Rynek 3 Obiekty Urzędu Miasta i Gminy Skawina 1903 5100 443 - msc - podgrzew acze elektrycz ne XX w. 1 194 83,49 - msc - podgrzew acze elektrycz ne XX w. 5 042 466 - msc - podgrzew acze elektrycz ne 38 Rynek 14 XX w. 1 921 226,65 - msc - podgrzew acze elektrycz ne 358,79 31 680 - - 225,0 nie - 28 152 - - 0 nie - 353,80 36 626 - - 210,9 nie Okna, drzwi 146,40 - - - 179,4 tak b.d. Centrum Kultury i Sportu w Skawinie, Skawina, ul. Żwirki i Wigury 11 39 Basen CAMENA 2003 21 885 4 375 msc 6 786, 40 Pałacyk SOKÓŁ b.d 4 568 562,97 -m.s.c - podgrzew acze elektrycz 41 Hala widowiskowosportowa 676 376 - - 430,9 - - 6 445,1 11 525 - - 219,6 2007 Instalac ja c.o. ne b.d. 13 966 1 474,1 m.s.c. 989,4 28 850 - - 186,4 2000, 2002 ściany symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 31

42 Ośrodek Kulturalno- Rekreacyjny GUBAŁÓWKA, 1958 3 718 437,4 Kotłowni a olejowa własna 15,21 m 3 /rok 43 Kino PIAST Kotłowni a węglowa własna, - podgrzew acze elektrycz Źródło: Dane z ankiet ne - 41 494 - - - 2008 Stropy, okna - 12 342 - Miał węglowy 35,8 - - - Tablica 3.10. Charakterystyka zaopatrzenia w energię budynków użyteczności publicznej w Gminie Skawina, zarządzanych przez Powiat Lp. Nazwa i adres obiektu Rok budowy 1 Zespół Szkół Ogólnokształcących Skawina ul. Żwirki i Wigury 17 Kubatura m 3 Powierzchnia użytkowa m 2 Sposób pozyskania ciepła: - c.o. - c.w.u. Termomodernizacja Rok Zakres symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 32 Ciepło, GJ Zużycie energii w roku 2010 Gaz ziemny, m 3 Energia elektryczna, kwh Węgiel kamienny Mg Starostwo Powiatowe w Krakowie, Wydział Edukacji, 30-037 Kraków, al. Słowackiego 20 1934 12 917 1 717 - msc - Podgrzew acze elektrycz ne, gaz 2010 sala gimnast yczna Wskaźni k zużycia ciepła kwh/m 2 /rok 714,1 32 982 131-115,5 2004 Ściany, okna, instalac ja c.o. 19 368 2 299 msc - - - - - - -

2 Zespół Szkół Techniczno- Ekonomicznych Skawina ul. Kopernika 13 3 Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Skawina ul. Żwirki i Wigury 9 4 Środowiskowy Dom Samopomocy Skawina ul. Węgierska 5 5 Filia Starostwa Powiatowego w Krakowie, Skawina, ul. Kopernika 13 Źródło: Dane z ankiet 1970 15 024 3 427 - msc 937 40 734,8 - - 75,9 2005 b.d. 1970 10 117 2 097,1-1 248, 26 525 - - 165,4 - - Podgrzew 6 acze elektrycz ne Ok. 1870 Lata 50-te, rozbud owa 2005 r. Lata 70-te XX w. 8 195 786,3 - msc - Podgrzew acze elektrycz ne Inne 1 015 221,20 Kotłowni a gazowa własna 7 810 2 321 - msc, - piece gazowe 534 34 720 - - 188,6 2003 Wymia na okien - 6 180 2 805-120,8 2005 2008 Ściany, okna, drzwi, instalac ja c.o. 903,09 98 219 6 055-108,1 2007 b.d. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 33

Tablica 3.11. Charakterystyka zaopatrzenia w energię wybranych obiektów na terenie miasta Skawina Lp. Nazwa i adres obiektu Rok budowy 1 garażowo-adm-socjal. Ok. 1954 2 biura kontenery typu STOLBUD Kubatura m 3 Powierzchnia użytkowa m 2 Sposób pozyskania ciepła: - c.o. - c.w.u. Ciepło, GJ Zużycie energii w roku 2010 Gaz ziemny, m 3 Energia elektryczna, kwh Miejski Zakład Usługowy Sp. z o.o., Skawina, ul. Piłsudskiego 25 5 732 1 240 - kotłownia MPEC - Podgrzew acze elektrycz ne 2000 127,6 58 Grzejniki elektrycz ne 3 stacja paliw 1964 40,5 15 Grzejniki elektrycz ne 4 Stacja Uzdatniania Wody Pozowice 5 Zaplecze technicznobiurowe- Starorzecze Węgiel kamienny Mg Wskaźni k zużycia ciepła kwh/m 2 /rok 858,8 54, 323 - - 192,4 2008 2010 Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., Skawina, ul. Radziszowska 11 1992 1 593,5 0 298,62 - Kotłowni a olejowa własna, - podgrzew acze elektrycz ne 1992 6 287,3 1 685,8 - msc, - podgrzew acze elektrycz ne Termomodernizacja Rok Zakres Okna, drzwi, instalac ja cwu 14,144 - - - 2008 okna 7 341 - - - 2005 Okna drzwi - 232 160 4,4 - - nie - 1 106, 2 254 372 - - - 2001 Ściany, okna, drzwi symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 34

6 Obiekty pozostałe (pompownie ścieków, pompownie wody) 7 Stacja uzdatniania wody - Skawina 8 Jadłodajnia dla Ubogich (kuchnia, jadalnia, magazyny) Skawina ul. Kilińskiego 1 9 Jednostka Ratowniczo- Gaśnicza Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie, Skawina ul. Piłsudskiego 20 Źródło: Dane z ankiet 1992-2010 - - Podgrzew acze elektrycz ne 1975 10 212 1 457,0 - msc, - podgrzew acze elektrycz ne Inne 2003 554 209,5 Kotłowni a gazowa własna Ok. 1950 3 931 761,2 Kotłowni a gazowa własna, - podgrzew acze elektrycz ne - 138 374 - - - nie - 1 130 1 441 647 - - - nie - - 9 644 3 795-172,6 2003 Ściany, stropy okna, drzwi, instalac ja c.o i cwu - 31 830 - - - 2008 ściany 2009 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 35

3.6. Uzbrojenie terenu Mieszkania w Gminie Skawina wyposażone są w następujące instalacje: wodociągową, kanalizacji sanitarnej, gazową, elektroenergetyczną i sieć ciepłowniczą (budynki wielorodzinne w mieście). W tablicy 3.12 podano ilość ludności korzystającej (procentowo) z wybranych, instalacji w Gminie Skawina (ujmowanych w statystykach przez GUS), natomiast wielkość zużycia mediów w odniesieniu na mieszkańca i odbiorcę w tablicy 3.13. Tablica 3.12. Ludność korzystająca z instalacji w Gminie Skawina Wyszczególnienie 2008 r. 2009 r. 2010 r. Skawina Skawina Skawina Skawina Skawina Skawina Skawina Skawina Skawina - Gmina -miasto -obszar - Gmina -miasto -obszar - Gmina -miasto -obszar wiejski wiejski wiejski Wodociągowej, % 87,7 96,9 75,8 87,9 97,0 76,1 88,3 97,0 77,1 Kanalizacyjnej, % 50,0 83,9 5,6 50,7 85,2 5,8 50,8 85,5 88,0 Gazowej, % 79,3 88,4 67,2 79,4 87,7 68,6 79,5 88,0 68,5 Źródło: Dane GUS Tablica 3.13. Wielkość zużycia wody i gazu ziemnego w gospodarstwach domowych w Gminie Skawina Wyszczególnienie 2008 r. 2009 r. Zużycie wody wodociągowej na 1 mieszkańca, m 3 Zużycie wody wodociągowej na 1 Skawina - Gmina Skawina- - miasto Skawinaobszar wiejski Skawina- Gmina Skawinamiasto Skawinaobszar wiejski 29,2 30,2 17,5 29,1 35,2 21,1 33,1 39,2 23,0 33,0 36,2 23,0 odbiorcę, m 3 Zużycie gazu z sieci na 1 141,7 161,9 115,2 134,7 153,8 109,7 mieszkańca, m 3 Zużycie gazu z sieci na 1 560,0 536,4 609,1 533,1 510,4 580,3 odbiorcę, m 3 Źródło: Dane GUS Sieć wodociągowa Głównym źródłem zaopatrzenia mieszkańców miasta i gminy Skawina w wodę jest rzeka Skawinka oraz wody podziemne poziomu czwartorzędowego na zasobach, których oparte zostały wodociągi zbiorcze oraz lokalne wodociągi zagrodowe, obsługujące symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 36

mieszkańców Gminy. Na obszarze Gminy aktualnie funkcjonują następujące wodociągi zbiorcze, które są spięte i stanowią jeden system: wodociąg komunalny Skawina ; obsługujący miasto, sołectwo Borek Szlachecki wraz z włączonymi do systemu wodociągiem grupowym Rzozów Polanka Hallera, obsługującym mieszkańców: Jurczyc, Rzozowa, Polanki Hallera, Gołuchowic oraz wodociągiem Radziszów ; wodociąg grupowy Pozowice ; dla którego źródłem wody jest własne ujęcie studzienne, obsługujący sołectwa: Krzęcin, Połowice, Wielkie Drogi, Jaśkowie, Facimiech, Ochocza, Zelczyna, Grabie. W 2012 roku Gmina poprzez Zakład Wodociągów i Kanalizacji (ZWiK) kończy budowę sieci wodociągowej obsługującą wieś Wola Radziszowska, której mieszkańcy jako jedyni w Gminie do tej pory byli pozbawieni. Dane o sieci wodociągowej i wielkości zużycia wody w Gminie Skawina podano w tablicy 3.14. Tablica 3.14 Długość sieci wodociągowej, ilość podłączeń i wielkość zużycia wody w Gminie Skawina Wyszczególnienie 2008 r. 2009 r. 2010 r. Długość czynnej sieci wodociągowej, km Ilość czynnych przyłączy do budynków mieszkalnych i zbiorowego Skawina - Gmina Skawina - miasto Skawina - obszar wiejski Skawina - Gmina Skawina - miasto Skawina - obszar wiejski Skawina - Gmina Skawina - miasto Skawina - obszar wiejski 184,1 44,1 140,0 208,9 45,5 163,4 214,3 45,8 168,5 6 125 2 285 3 840 6 254 2 353 3 901 6 550 2 431 4 119 zamieszkania, szt. Wielkość zużycia 1 212 898 314 1 218 836 382 1 292 887 406 wody, dam 3 Źródło: Dane GUS Gospodarka ściekowa Aktualnie na terenie całej Gminy funkcjonuje jedynie jeden system kanalizacji zbiorowej Skawina, zakończony oczyszczalnią ścieków w Skawinie, odbierającej ścieki z systemu kanalizacji miasta oraz zrealizowanej w ostatnich latach kanalizacji sołectwa Rzozów. W roku 2010 długość sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy wynosiła 66,3 km, do której podłączone było 1 746 budynków (źródło: dane GUS). symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 37

Miasto Skawina zostało skanalizowane w systemie mieszanym. Część miasta położona na prawym brzegu rzeki Skawinki, głównie część Starej Skawiny skanalizowana została w systemie ogólnospławnym, sukcesywnie modernizowanym; część lewobrzeżna miasta oraz nowe osiedla w części prawobrzeżnej objęte są systemem kanalizacji rozdzielczej. Ścieki do oczyszczalni doprowadzane są kolektorami: prawo i lewobrzeżnym. Nadal poza zasięgiem kanalizacji jest częściowo północna część miasta (poza Samborkiem), a także częściowo Korabniki Dolne i częściowo Jagielnia. Ścieki bytowo gospodarcze mieszkańców z obszarów wiejskich odprowadzane są bez oczyszczania do szczelnych zbiorników, najczęściej jednak bezpośrednio do ziemi lub pobliskich cieków (poza Rzozowem, który jest skanalizowany w około 95 %). Obecnie prowadzone jest także skanalizowanie wsi Radziszów, Borek Szlachecki, Zelczyna, Gołuchowice, Jurczyce. Dane o sieci kanalizacyjnej i wielkości odprowadzanych ścieków w Gminie Skawina podano w tablicy 3.15. Tablica 3.15. Długość sieci kanalizacyjnej, ilość podłączeń i wielkość odprowadzanych ścieków w Gminie Skawina Wyszczególnienie 2008 r. 2009 r. 2010 r. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej, km Ilość czynnych przyłączy do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania, szt. Wielkość odprowadzanych ścieków, dam 3 Ilość ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej, osób Źródło: Dane GUS Skawina Gmina Skawina - miasto Skawina - obszar wiejski Skawina Gmina Skawina - miasto Skawina - obszar wiejski Skawina Gmina Skawina - miasto Skawina - obszar wiejski 60,0 46,2 13,8 66,3 52,0 14,3 66,3 52,0 14,3 1 514 1 240 274 1 643 1 358 285 1 762 1 472 290 1 210 1 178 32 1 175 1 138 37 - - - 20 869 19 854 1 015 21 268 20 205 1 063 - - - Gazownictwo Przez Gminę Skawina przebiegają sieci gazowe wysokiego ciśnienia: Dn 500 mm CN 6,3 MPa relacji Skawina Wielkie Drogi, Dn 400 mm CN 6,3 MPa relacji Śledziejowice Skawina, Dn 250 mm CN 6,3 MPa relacji Korabniki Zabierzów, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 38

Dn 100 mm CN 6,3 MPa dolot do SRP Iº Skawina Koncentraty, Dn 100 mm CN 6,3 MPa dolot do SRP Iº Skawina, Dn 100 mm CN 6,3 MPa dolot do SRP Iº Skawina - Zakłady Metalurgiczne, Dn 65 mm CN 6,3 MPa dolot do SRP Iº Rzozów. Gazociągi wysokiego ciśnienia i stacje redukcyjno-pomiarowe Iº są eksploatowane przez Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Oddział w Tarnowie. Teren miasta Skawina zaopatrywany jest w gaz ziemny wysokometanowy poprzez sieć rozdzielczą średniego i niskiego ciśnienia. Dane o sieci gazowej i wielkości zużycia gazu w Gminie Skawina podano w tablicy 3.16. Tablica 3.16. Długość sieci gazowej, ilość odbiorców i wielkość zużycia gazu w Gminie Skawina Wyszczególnienie 2008 r. 2009 r. Skawina - Gmina Skawina -miasto Skawina -obszar wiejski Skawina - Gmina Skawina -miasto Skawina - obszar wiejski Długość czynnej sieci 293,835 96,601 197,234 295,541 97,228 198,313 gazowej ogółem, km Długość czynnej sieci 23,378 9,556 13,822 23,378 9,556 13,822 gazowej przesyłowej, km Długość czynnej sieci 270,457 87,045 183,412 272,163 87,672 184,491 gazowej rozdzielczej, km Ilość czynnych przyłączy 4 712 1 235 3 477 4 818 1 285 3 533 do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, szt. Ilość odbiorców gazu, 10 500 7 098 3 402 10 574 7 148 3 426 gospodarstw domowych Wielkość zużycia gazu, 5 879,5 3 807,5 2 072,0 5 636,8 3 648,6 1 988,2 tys.m 3 Ilość odbiorców gazu ogrzewających mieszkania, gospodarstw 3 599 1 754 1 845 3 622 1 765 1 857 domowych Wielkość zużycia gazu do ogrzewania mieszkań, tys.m 3 Ludność korzystająca z sieci gazowej, ilość osób Źródło: Dane GUS 3 399,7 1 943,4 1 456,3 3 475,3 2 244,8 1 230,5 33 056 20 927 12 129 33 306 20 801 12 505 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 39

Energia cieplna Zaopatrzenie w ciepło na terenie miasta i gminy Skawina realizowane jest przez systemowe, lokalne i indywidualne źródła energii cieplnej. W obszarze miasta Skawina zlokalizowana jest Elektrownia Skawina S.A., w której wytwarzana jest energia cieplna, w całości w skojarzeniu z produkcją energii elektrycznej. Wytworzona energia cieplna w postaci wody grzewczej zasila systemy ciepłownicze miasta Skawina oraz zachodniej części Krakowa. Szczegółowe dane o systemie ciepłowniczym w Mieście podano w rozdziale 4.1. Energia elektryczna Na terenie Elektrowni Skawina S.A. zlokalizowana jest stacja węzłowa 220/110 kv, która po stronie 220 kv powiązana jest z krajowym systemem sieci przesyłowych. Energia elektryczna jest przekazywana do sieci elektroenergetycznej 110 kv i 220 kv. Przez teren Gminy przebiegają linie najwyższych napięć: linia elektroenergetyczna 400 kv relacji Tucznawa Tarnów, Tucznawa Rzeszów; linia elektroenergetyczna 220 kv relacji Skawina - Byczyna tor 1 i 2; linia elektroenergetyczna 220 kv relacji Skawina Wanda, Skawina Klikowa. Właścicielem linii elektroenergetycznych o napięciu 220 kv i 400 kv są Polskie Sieci Elektroenergetyczne - Operator S.A., a prowadzącym ich eksploatację są Polskie Sieci Elektroenergetyczne POŁUDNIE S.A. Szczegółowe dane o systemie elektroenergetycznym w Gminie podano w rozdziale 4.3. Gospodarka odpadami Gmina Skawina nie posiada obecnie składowiska odpadów komunalnych, odpady są wywożone poza Gminę. Teren Gminy jest objęty systemem regularnych usług wywozu odpadów stałych. 3.7. Zaopatrzenie w energię w budżecie Gminy W tablicy 3.17 przedstawiono dane o dochodach i wydatkach związanych z użytkowaniem energii w Gminie Skawina w latach 2008-2010. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 40

Tablica 3.17. Dochody i wydatki Gminy Skawina Wyszczególnienie Kwoty, zł 2008 r. 2009 r. 2010 r. Dochody Gminy ogółem 107 475 105 118 962 260 117 245 947 Wydatki Gminy ogółem 111 882 974 125 463 104 128 397 695 Wydatki Gminy za energię 3 183 862 3 555 632 3 255 312 i inwestycje, ogółem, w tym: - wydatki za energię elektryczną przeznaczoną do oświetlenia dróg, ulic i placów 1 602 173 1 875 583 1 404 681 Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Skawina (Sprawozdania z wykonania budżetu Miasta i Gminy Skawina za lata: 2008, 2009, 2010) Wydatki związane z użytkowaniem energii w latach 2008-2010 r., stanowiły kolejno 2,85; 2,83 oraz 2,54 % wszystkich wydatków w budżecie Gminy. 3.8. Priorytety rozwojowe Gminy Priorytety rozwojowe Gminy Skawina zawarte są głównie w dokumentach, charakterze lokalnym: - Strategii rozwoju Gminy Skawina na lata 2003-2013[4], - Programie Ochrony Środowiska [6] oraz w dokumentach wyższych szczebli, które zawierają wytyczne do działania dla gmin. W Strategii rozwoju Gminy Skawina na lata 2003-2013 wyznaczono 3 cele strategiczne rozwoju Gminy: 1. Tworzenie warunków dla przyspieszonego rozwoju gospodarczego Gminy, 2. Tworzenie warunków dla podniesienia standardu i jakości życia mieszkańców, 3. Osiągnięcie europejskich standardów w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury komunalnej. Cele 1 oraz 2 mają charakter podstawowy, to one określają najważniejszy kierunek rozwoju Gminy w najbliższych latach. Cel 3 ma charakter narzędziowy jego realizacja warunkuje i wspiera realizację celów 1 i 2. Najważniejsze zadania, aby osiągnąć cel 1 to, między innymi: budowa obwodnicy północnej, przygotowanie nowych terenów pod działalność gospodarczą, wspieranie działalności gospodarczej, wspieranie zalesiania nieużytków rolnych, wspieranie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Wspieranie zagospodarowania lokalnych zasobów energii odnawialnych, ma służyć także tworzeniu nowych źródeł dochodów mieszkańców na terenach wiejskich symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 41

Najważniejsze zadania, aby osiągnąć cel 2 to, między innymi: uwolnienie terenów pod budownictwo mieszkaniowe, wspieranie przez Gminę przedsięwzięć związanych z budownictwem mieszkaniowym. Stan środowiska oraz poziom rozwoju infrastruktury komunalnej sprzyjają rozwojowi społecznemu i gospodarczemu Gminy. W ramach celu 3 zaplanowano, między innymi - likwidację niskiej emisji w mieście i ograniczenie niskiej emisji na wsi. Nadrzędnym, długoterminowym celem Programu Ochrony Środowiska (POŚ) [6] jest: Tworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju Gminy Skawina, który podniesie standard i jakość życia mieszkańców oraz pozwoli na osiągnięcie europejskich standardów jakości środowiska, który jest zgodny z zaproponowanymi celami w Strategii Rozwoju Gminy Skawina na lata 2003 2013 [4]. Cel strategiczny dla Gminy Skawina w zakresie ochrony powietrza sformułowano w POŚ następująco: Spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza poprzez sukcesywną redukcję emisji substancji zanieczyszczających powietrze, zwłaszcza emisji zanieczyszczeń z lokalnych kotłowni i komunikacyjnych. W zakresie związanym z niniejszym opracowaniem określono następujące priorytety ekologiczne: 1. Ograniczenie wzrostu emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych, 2. Ograniczenie niskiej emisji poprzez: - modernizację taboru autobusowego pod kątem zasilania w gaz ziemny, - opracowanie planu likwidacji niskiej emisji, - termorenowację budynków, 3. Ograniczenie emisji przemysłowej. Zaplanowano wprowadzenie do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego stosownych zapisów poświęconych ochronie powietrza atmosferycznego. Zapisy te powinny być zgodne z dokumentami wyższych szczebli, z Polityką ekologiczną państwa [54], oraz powinny uwzględniać wytyczne działań gmin ujęte w: 1. Polityce energetycznej Polski do 2030 roku wyznaczono podstawowe priorytety polskiej polityki energetycznej, w których nałożono na gminy działania oraz określono sposoby ich realizacji, i tak w ramach: a) priorytetu 1 - Poprawa efektywności energetycznej działanie 1.3 - stymulowanie rozwoju kogeneracji poprzez mechanizmy wsparcia, z uwzględnieniem kogeneracji ze źródeł poniżej 1 MW, oraz odpowiednią politykę gmin, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 42

sposób realizacji (pkt 6) - rozważenie możliwości wprowadzenia w planach zagospodarowania przestrzennego obowiązku przyłączenia się do sieci ciepłowniczej dla nowych inwestycji realizowanych na terenach, gdzie istnieje taka sieć, działanie 1.6. - zobowiązanie sektora publicznego do pełnienia wzorcowej roli w oszczędnym gospodarowaniu energią, sposób realizacji (pkt 4) - rozszerzenie zakresu założeń i planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe o planowanie i organizację działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promowanie rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy, działanie 1.10. - Kampanie informacyjne i edukacyjne, promujące racjonalne wykorzystanie energii, b) priorytetu 4 - Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw działanie 4.5 - wdrożenie kierunków budowy biogazowni rolniczych, przy założeniu powstania do roku 2020 średnio jednej biogazowni w każdej gminie, sposób realizacji (pkt 4) - przeprowadzenie, we współpracy z samorządem lokalnym, kampanii informacyjnej przekazującej pełną i precyzyjną informację na temat korzyści wynikających z budowy biogazowi. 2. Krajowym Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP) [57], który zawiera i określa środki poprawy efektywności energetycznej i tak w rozdziale 5.1, artykuł 5 - Wzorcowa rola sektora publicznego, zapisano: a) Jednostki sektora publicznego, w tym organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego, szkoły, szpitale itp. będą pełnić wzorcową rolę w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, a o podejmowanych działaniach i osiąganych efektach będą informować społeczeństwo, b) W szczególności centralne i terenowe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego zostaną zobowiązane do oszacowania ilości energii zużywanej przez nie w ciągu roku oraz do uzyskania oszczędności w tym zakresie na poziomie nie mniejszym niż krajowy cel w zakresie oszczędności energii. Podejmowane przez organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego działania oraz osiągane rezultaty będą przedmiotem sprawozdań składanych organowi nadzorującemu symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 43

i monitorującemu, który będzie nadzorował wypełnianie obowiązku. Określony zostanie szczegółowy katalog działań, do podejmowania, których zostanie zobowiązana administracja rządowa, w ramach pełnienia przez nią wzorcowej roli w zakresie oszczędnego gospodarowania energią oraz realizacji krajowego celu w zakresie oszczędności energii. W inwestycjach realizowanych przez jednostki sektora publicznego będzie uwzględniane kryterium maksymalnej efektywności energetycznej przy założonym poziomie kosztów. 4. Opis istniejącego systemu zaopatrzenia w energię cieplną, elektryczną i paliwa gazowe Miasto i Gminę Zaopatrzenie w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na terenie miasta i gminy Skawina realizowane jest przez systemowe, lokalne i indywidualne źródła ciepła, systemowe sieci cieplne, elektroenergetyczne i gazowe. Schemat infrastruktury zaopatrzenia w energię cieplną, elektryczną i paliwa gazowe miasta i gminy Skawina przedstawiono w załącznikach I, II i III. 4.1. Zaopatrzenie Gminy w energię cieplną 4.1.1. Źródła ciepła Potrzeby cieplne miasta i gminy Skawina pokrywane są z systemowych, lokalnych i indywidualnych źródeł ciepła. 4.1.1.1. Charakterystyka systemowego źródła ciepła w mieście Skawina Na obszarze miasta Skawina zlokalizowana jest Elektrownia Skawina S.A., która jest elektrownią zawodową pracującą dla potrzeb krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE). Główną działalnością elektrowni jest: wytwarzanie energii elektrycznej (PKD 40.10.A), produkcja ciepła (pary wodnej i gorącej wody ) (PKD 40.30.A). Elektrownia wyposażona jest w 9 kotłów parowych opalanych węglem kamiennym w układzie współspalania z biomasą do 50 % (wagowo). W roku 2009 spalono 606 764 Mg węgla kamiennego o następujących parametrach: wartość opałowa - 20 683 kj/kg, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 44

zawartość siarki 0,66 %, zawartość popiołu 20,38 %. oraz 69 903 Mg biomasy. Energia cieplna w całości jest wytwarzana w skojarzeniu z produkcją energii elektrycznej. Elektrownia została wybudowana w latach 1957-1961. Wszystkie kotły elektrowni (w ilości 9 szt. - K1 i K2 zlikwidowane od 01.01.2008 r., K3, K4, K5, K6, K7, K8, K9, K10, K11) pracują na wspólny odbiór pary (kolektor). Elektrownia pracuje na otwartym obiegu wody chłodzącej z rzeki Wisły. W latach 1986-96 turbiny o numerach 3, 4, 5, 6 zaczęto przystosowywać do pracy ciepłowniczej poprzez dostosowanie upustu pary z istniejącej przelotni (między częścią nisko- i wysokoprężną turbiny) do zasilania dobudowanych wymienników ciepła (WP i WS). Przystosowanie turbin do pracy w układzie ciepłowniczym spowodowało możliwość wyprodukowania i wprowadzenia do magistrali ciepłowniczej Krakowa i Skawiny 588 MWth energii cieplnej. Podstawowe wskaźniki techniczno-produkcyjne Elektrowni Skawina S.A. przedstawiono w tablicy 4.1 (dane za rok 2009). Tablica 4.1. Podstawowe dane produkcyjne Elektrowni Skawina S.A. Lp. Wyszczególnienie Jednostka Wartość 1 Moc zainstalowana MW 490 2 Produkcja energii elektrycznej MW 1 150 114 ogółem (brutto) 3 Produkcja ciepła GJ 3 089 742 Źródło: Dane z Elektrowni Skawina S.A. Wytworzona energia cieplna w postaci wody grzewczej zasila systemy ciepłownicze miasta Krakowa i Skawiny. Z Elektrowni Skawina wyprowadzone są magistrale ciepłownicze: 2 x Dn 1000 mm, 2 x Dn 600 mm. Magistrala 2 x Dn 1000 zasila system ciepłowniczy miasta Krakowa oraz odbiorców zlokalizowanych na obszarze miasta Skawina w pobliżu magistrali, natomiast ciepłociąg o średnicy 2 x Dn 600 mm zasila centralny obszar miasta Skawina, który po przejściu przez tory kolejowe przebiega wzdłuż rzeki Skawinka. Dalej przez ul. Żwirki i Wigury przebiega ciepłociąg 2 x Dn 300 mm i ul. Kościuszki 2 x Dn 250 mm. W rejonie ul. Ks. J. Popiełuszki sieć cieplna rozgałęzia się w kierunku północnym 2 x Dn 200 mm i południowym 2 x Dn 250 mm. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 45

Woda grzewcza o wysokich parametrach doprowadzona jest do grupowych stacji wymienników ciepła (SWC). Ponadto część odbiorców zasilana jest poprzez indywidualne węzły wymiennikowe Z grupowych stacji wymienników ciepła sieć niskich parametrów doprowadzona jest do poszczególnych budynków. W centralnym obszarze miasta funkcjonują grupowe stacje wymienników ciepła: SWC ul. Ks. J. Popiełuszki 6a, SWC ul. Kościuszki 1, SWC ul Kraszewskiego 9, SWC ul. Bukowska 1b, SWC ul. Ogrody 20, SWC ul. Kopernika 17d. Elektrownia Skawina zasila również w ciepło i parę technologiczną zakłady przemysłowe w Skawinie: H+H Polska Sp. z o.o., Biogran Sp. z o.o, Bahlsen Sp. z o.o, Lajkonik Snacks Sp. z o.o.. Parociągi są w eksploatacji odbiorców. Największym odbiorcą wytwarzanego ciepła w Elektrowni Skawina jest Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. (MPEC S.A.) w Krakowie. W tablicy 4.2 podano wykaz odbiorców ciepła i ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) z MPEC S.A. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 46

Tablica 4.2 Wykaz odbiorców ciepła i c.w.u. z MPEC S.A. w 2010 r. Odbiorca Moc zamówiona c.o., MWt Moc zamówiona cwu MWt MPEC Kraków, Kraków, Al. Jana Pawła II 188, 292,5 38,6 w tym: Kraków 273,6 38 Skawina 18,4 0,5 Skawina, os. Awaryjne 0,5 0,1 Źródło: Dane z Elektrowni Skawina S.A. Elektrownia nie posiada własnej sieci ciepłowniczej za wyjątkiem sieci wewnątrz zakładowej, gdyż posiada wewnętrzny układ centralnego ogrzewania zapewniający ciepło dla budynków oraz ciepłą wodę użytkową. Układ ten wyposażony jest w 13 wymienników ciepła o sumarycznej mocy 5 142 kw. Zaopatrzenie w energię elektryczną odbywa się za pomocą wewnętrznego układu potrzeb własnych. Elektrownia nie jest podłączona do systemu gazowniczego. Zużycie energii elektrycznej i ciepła na potrzeby własne elektrowni w latach 2008-2010 podano w tablicy 4.3. Tablica 4.3. Zużycie energii na potrzeby własne Elektrowni Skawina S.A. w latach 2008-2010 Wielkość zużycia Jednostka 2008 r. 2009 r. 2010 r. Ciepło GJ 45 811 70 309 58 758 Energia elektryczna MW 198 721 164 757 161 860 Źródło: Dane z Elektrowni Skawina S.A. 4.1.1.2. Charakterystyka lokalnych źródeł ciepła w Gminie Kotłownie lokalne na terenie Gminy Skawina to kotłownie należące do MPEC S.A. w Krakowie oraz przede wszystkim typowe kotłownie wbudowane, które zaopatrują budynki użyteczności publicznej w energię cieplną. Wykaz kotłowni należących do MPEC S.A. w Krakowie, zaopatrujących obiekty w energię cieplną na obszarze Gminy Skawina podano w tablicy 4.4. Charakterystykę techniczną kotłowni lokalnych i wbudowanych zawarto w tablicach 4.5 i 4.6. Charakterystykę zużywanych paliw w tych źródłach ciepła przedstawiono w tablicy 4.7. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 47

Tablica 4.4. Wykaz kotłowni lokalnych i wbudowanych w Gminie Skawina, należących do MPEC S.A. w Krakowie Lp. Nazwa kotłowni Lokalizacja kotłowni Moc zainstalowana, kw Moc zamówiona, kw 1 Kotłownia gazowa Szkoła Podstawowa w Krzęcinie, 168 168 Krzęcin 301 2 Kotłownia gazowa Szkoła Podstawowa w Polanie Hallera, 53 46 Polana Hallera 37 3 Kotłownia gazowa Szkoła Podstawowa nr 1, 260 135,6 Skawina, ul. Korabnicka 19 4 Kotłownia gazowa Skawina, ul. Piłsudskiego 20 60 60 5 Kotłownia gazowa Miejski Zakład Usługowy, 185 170 Skawina, ul. Piłsudskiego 25 6 Kotłownia kontenerowa Skawina, ul. Piłsudskiego 41 405 117 7 Kotłownia gazowa Skawina, ul. Rynek 17 60 59,7 8 Kotłownia gazowa Zespół Placówek Oświatowych w Woli 210 205 Radziszowskiej, Wola Radziszowska 500 9 Kotłownia gazowa Szkoła Podstawowa w Zelczynie, Zelczyna 120 105 105 Źródło: Dane z MPEC S.A. w Krakowie symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 48

Tablica 4.5. Charakterystyka kotłowni w Gminie Skawina, należących do MPEC S.A. w Krakowie Lp. Nazwa i adres kotłowni Moc zainstalowana, kw 1 Szkoła Podstawowa w Krzęcinie, Krzęcin 301 2 Szkoła Podstawowa w Polanie Hallera, Polana Hallera 37 3 Szkoła Podstawowa nr 1, Skawina, ul. Korabnicka 19 4 Skawina, ul. Piłsudskiego 20 5 Miejski Zakład Usługowy, Skawina, ul. Piłsudskiego 25 6 Skawina, ul. Piłsudskiego 41 7 Skawina, ul. Rynek 17 8 Zespół Placówek Oświatowych w Woli Radziszowskiej, Wola Radziszowska 500 Rodzaj paliwa Typ kotła 168 Gaz ziemny SCHAFER wysokomet KT x 84 anowy typu E 53 (dawniej VISSMANN GZ-50) Vitogas 100 GS1 260 VISSMANN Paromat Simplex PS013 60 VISSMANN Vitogas 100 GS2 185 VISSMANN Vitoplex 100 SX1 405 VISSMANN Vitoplex 100 SX1 60 VISSMANN Vitogas 100 GS1 210 VISSMANN Paromat Simplex PS010 Moc kotła, kw Ilość kotłów, szt. Sprawność, Emitor % Wysokość, m Średnica, mm 84 2 76 18,5 200 53 1 73 7,6 180 130 2 71 18,5 200 60 1 80 8,3 180 185 1 88 6,4 200 405 1 84 6,0 220 60 1 84 13,2 180 105 2 81 11,5 180 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 49

9 Szkoła Podstawowa w Zelczynie, Zelczyna 120 Źródło: Dane z MPEC S.A. w Krakowie 105 VISSMANN Paromat Simplex PS011 105 1 80 11,3 180 Tablica 4.6. Charakterystyka kotłowni wbudowanych w Gminie Skawina Lp. Nazwa i adres kotłowni Moc zainstalowana, kw 1 Przedszkole Samorządowe Radziszów, ul. Szkolna 9 2 Przedszkole Samorządowe w Wielkich Drogach, Wielkie Drogi 241 3 Przedszkole Samorządowe w Wielkich Drogach, Facimiech 38 4 Szkoła Podstawowa nr 4, Skawina, ul. Wyspiańskiego 5 Rodzaj paliwa Typ kotła Placówki oświatowe Moc kotła, kw Ilość kotłów, szt. Sprawność, % 40 Gaz ziemny JUNKERS 40 1 b.d. 42 Gaz ziemny VAILLANT 41 1 b.d. 27 Gaz ziemny JUNKERS 27 1 b.d. 243 Gaz ziemny VITOPLEX Schafer DXN 80 163 2 b.d. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 50

5 Zespół Placówek Oświatowych w Borku Szlacheckim, Borek Szlachecki 106 6 Szkoła Podstawowa w Jaśkowicach, Jaśkowice 8 7 Zespół Placówek Oświatowych w Kopance, Kopanka 62 8 Szkoła Podstawowa w Pozowicach, Pozowice 170 9 Szkoła Podstawowa w Rzozowie, Rzozów 90 10 Szkoła Podstawowa w Wielkich Drogach, Wielkie Drogi 136 11 Zespół Szkół Publicznych, Radziszów, ul. Szkolna 7 210 Gaz ziemny VIESSMANN VITOPLEX 100 105 2 b.d. 55 Gaz ziemny Dietrich 55 1 b.d. 170 Gaz ziemny VAILLANT 170 1 b.d. 46 Gaz ziemny VAILLANT 46 1 b.d. 152 Gaz ziemny KZ46 76 2 b.d. 85 Gaz ziemny VAILLANT 85 1 b.d. 285 Gaz ziemny VIESSMANN DR028 DR010 105 2 88 Centrum Kultury i Sportu w Skawinie, Skawina, ul. Żwirki i Wigury 11 12 Ośrodek Kulturalno- Rekreacyjny GUBAŁÓWKA 95 Olej opałowy 13 Kino PIAST 50 Miał węglowy BUDERUS 305 Moderator EKO 95 1 b.d. 50 1 b.d. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 51

14 Środowiskowy Dom Samopomocy 32-050 Skawina ul. Węgierska 5 15 Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie, 32-050 Skawina ul. Piłsudskiego 20 16 Jadłodajnia dla Ubogich (kuchnia, jadalnia, magazyny) 32-050 Skawina ul. Kilińskiego 1 17 Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., Skawina, ul. Radziszowska 11 Stacja Uzdatniania Wody Pozowice 18 Oczyszczalnia Ścieków, Skawina, ul. Działkowców 1 Źródło: Dane z ankiet Inne 25 gaz BERETTA Kompakt Green 25 esi turbo 25 1 b.d. 66 Gaz ziemny b.d. 60 1 b.d. 42 Gaz ziemny MTS Benelux (Ariston) 50 Olej opałowy 200 Olej opałowy 42 1 b.d. F100/4,1NTT 50 1 76 BUDERUS 200 1 90 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 52

Tablica 4.7. Charakterystyka zużywanych paliw w lokalnych źródłach ciepła w Gminie Skawina Lp. Adres kotłowni Rodzaj paliwa Zużycie paliwa, Mg/rok m 3 /rok 1 Przedszkole Samorządowe Radziszów, ul. Szkolna 9 2 Przedszkole Samorządowe w Wielkich Drogach, Wielkie Drogi 241 3 Przedszkole Samorządowe w Wielkich Drogach, Facimiech 38 4 Szkoła Podstawowa nr 4, 5 Skawina, ul. Wyspiańskiego 5 Zespół Placówek Oświatowych w Borku Szlacheckim, Borek Szlachecki 106 6 Szkoła Podstawowa w Jaśkowicach, Jaśkowice 8 7 Zespół Placówek Oświatowych w Kopance, Kopanka 62 8 Szkoła Podstawowa w Pozowicach, 9 Pozowice 170 Szkoła Podstawowa w Rzozowie, Rzozów 90 10 Szkoła Podstawowa w Wielkich Drogach, Wielkie Drogi 136 11 Zespół Szkół Publicznych, Radziszów, ul. Szkolna 7 Placówki oświatowe Gaz ziemny 10 646 Gaz ziemny 5 234 Gaz ziemny 4 084 Gaz ziemny 19 406 Gaz ziemny 9 761 Gaz ziemny 7 316 Gaz ziemny 20 639 Gaz ziemny 6 420 Gaz ziemny 16 816 Gaz ziemny 10 983 Gaz ziemny 44 426 Wartość opałowa, kj/kg kj/m 3 Zawartość siarki, mg/m 3 Zawartość popiołu, % 34 300 40 b.d. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 53

12 Szkoła Podstawowa w Krzęcinie, Krzęcin 301 13 541 13 Szkoła Podstawowa w Polanie Hallera, Polana Hallera 37 5 106 14 Szkoła Podstawowa nr 1, Skawina, ul. Korabnicka 19 23 987 15 Skawina, ul. Piłsudskiego 20 Gaz ziemny 15 264 16 Miejski Zakład Usługowy, Skawina, wysokometanowy typu E 19 099 ul. Piłsudskiego 25 (dawniej GZ-50) 17 Skawina, ul. Piłsudskiego 41 98 421 34 000 1 niż 40 1 b.d. 18 Skawina, ul. Rynek 17 9 601 Zespół Placówek Oświatowych w Woli 19 Radziszowskiej, Wola Radziszowska 500 20 Szkoła Podstawowa w Zelczynie, Zelczyna 120 Centrum Kultury i Sportu w Skawinie, ul. Żwirki i Wigury 11 21 Ośrodek Kulturalno-Rekreacyjny GUBAŁÓWKA Olej opałowy 15,21 43 000 0,05 0,002 22 Kino PIAST Miał węglowy 35,8 22 000 b.d. 15-20 Inne 23 24 25 Środowiskowy Dom Samopomocy Skawina, ul. Węgierska 5 Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie, Skawina, ul. Piłsudskiego 20 Jadłodajnia dla Ubogich (kuchnia, jadalnia, magazyny), Skawina, ul. Kilińskiego 1 1 Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 02.07.2010 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego (Dz. U. nr 133, poz. 891) symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 54 19 466 11 325 Gaz ziemny 2 805 Gaz ziemny Gaz ziemny 3 795 34 000 1 niż 40 1 b.d.

26 27 Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o., Skawina, ul. Radziszowska 11 Stacja Uzdatniania Wody Pozowice Oczyszczalnia Ścieków, Skawina, ul. Działkowców 1 Źródło: Dane z ankiet i z MPEC S.A. w Krakowie Olej opałowy 4,4 Olej opałowy 35,28 43 000 0,05 0,002 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 55

4.1.2. Charakterystyka sieci ciepłowniczej Na obszarze miasta Skawina istnieje sieć ciepłownicza eksploatowana przez MPEC S.A. w Krakowie (załącznik nr I). Jest to sieć wysoko i niskoparametrowa o długości około 31,6 km i o średnicy 2xDN 25-1000 mm, wykonana zarówno w technologii tradycyjnej (rurociągi ciepłownicze ułożone w kanałach betonowych lub na estakadach dotyczy wyłącznie sieci magistralnych o wysokich średnicach), jak również w technologii rur preizolowanych. Długość sieci ciepłowniczej wynosi: magistralnej 7,1 km, odgałęźnej 7,3 km, osiedlowej 17, 2 km. 4.1.3. Charakterystyka węzłów ciepłowniczych Na obszarze miasta Skawina są 432 węzły cieplne eksploatowane przez MPEC S.A. w Krakowie. Charakterystykę węzłów cieplnych zainstalowanych w obiektach zlokalizowanych na obszarze miasta Skawina przedstawiono w załączniku nr 4.1. 4.1.4. Opis stanu technicznego sieci cieplnych Na obszarze miasta Skawina zmodernizowano około 1,7 km sieci cieplnych oraz przebudowano najbardziej awaryjne odcinki magistrali ciepłowniczej Skawina Kraków o średnicy 2 x DN 1000 mm. W celu poprawy bezpieczeństwa oraz niezawodności pracy system ciepłowniczy MPEC S.A. w Krakowie jest systematycznie modernizowany, sukcesywnie wymieniane są na rurociągi preizolowane, najstarsze, wykonane w technologiach tradycyjnych sieci ciepłownicze. Modernizowane są również wyeksploatowane i nieefektywne węzły bezpośrednie lub grupowe na węzły wymiennikowe płytowe wyposażone w urządzenia do pogodowej regulacji dostaw ciepła. 4.1.5. Plany inwestycyjne i modernizacyjne MPEC S.A. w Krakowie Przedsiębiorstwo jako cele strategiczne swojej działalności przyjmuje rozwój systemu ciepłowniczego w mieście Skawina poprzez rozbudowę istniejącej sieci ciepłowniczej. W związku z tym zaplanowano: systematyczne pozyskiwanie klientów, a tym samym podłączanie nowych obiektów, kontynuację programu dotyczącego zwiększenia sprzedaży ciepłej wody użytkowej, rozwój programu likwidacji niskiej emisji tj. kotłowni oraz pieców opalanych węglem. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 56

Jednak te przedsięwzięcia wymagają wykonania nowych odcinków sieci ciepłowniczej oraz przebudowy istniejących ciepłociągów, celem zwiększenia ich przepustowości tj. dostosowania do potrzeb cieplnych tak aktualnych, jak i przyszłych odbiorców ciepła. MPEC S.A na obszarze miasta Skawina rozpoznał dwa obszary rozwojowe o charakterze przemysłowym: 1. Rejon XI uciepłownienie Skawińskiej Strefy Aktywności Gospodarczej - Skawina Północ (SAG), położonej w rejonie drogi dojazdowej do obwodnicy Skawiny (łączne szacowane potrzeby cieplne około 5,1 MW). Od czerwca 2011 roku z miejskiej sieci ciepłowniczej (msc) zasilany jest pierwszy obiekt - Centrum Serwisowe Samochodów Ciężarowych i Maszyn Budowlanych VOLVO POLSKA Sp. z o.o. - zlokalizowany w tej strefie przy ul. Szwedzkiej 9 w Skawinie, 2. Rejon XIV uciepłownienie Skawińskiego Obszaru Gospodarczego Park Technologiczny (SOG), położonego na terenie nieczynnego składowiska odpadów paleniskowych Elektrowni Skawina S.A. (łączne szacowane potrzeby cieplne około 10,9 MW). W 2005 r. Gmina Skawina podpisała umowę trójstronną z MPEC S.A., Elektrownią Skawina S.A. o współpracy przy rozwoju systemu ciepłowniczego na terenie miasta Skawina, a we wrześniu 2011 rozszerzono umowę w zakresie uciepłownienia ww. obszarów. 4.1.6. Zużycie energii cieplnej 4.1.6.1. Zużycie energii cieplnej z systemu ciepłowniczego Wielkość zużycia energii cieplnej obiektów zasilanych z systemu ciepłowniczego MPEC S.A. w Krakowie wg grup taryfowych podano w tablicy 4.8. Tablica 4.8. Zużycie energii cieplnej obiektów zasilanych z m.s.c. na obszarze miasta Skawina Grupa taryfowa Zużycie energii cieplnej, GJ/rok 2008 r. 2009 r. 2010 r. S1-WIP 41 418,05 88 780,70 81 706,15 S1-WGP 79 472,78 61 848,76 69 003,83 S1-WGP-I 28,60 - - S1-WO 21 236,80 7 858,67 29 878,61 KG-w 4 267,50 3 968,70 4 740,80 S4 3 014,30 2 783,78 3 402,32 Razem 149 438,03 165 240,61 188 731,71 Źródło: Dane z MPEC S.A. w Krakowie symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 57

Legenda: S1-WIP - odbiorcy zaopatrywani w ciepło w postaci gorącej wody z sieci ciepłowniczej nr 1 węzeł cieplny indywidualny MPEC S.A. S1-WGP - odbiorcy zaopatrywani w ciepło w postaci gorącej wody z sieci ciepłowniczej nr 1 węzeł cieplny grupowy z zewnętrzną instalacją odbiorczą MPEC S.A S1-WGP-I - odbiorcy zaopatrywani w ciepło w postaci gorącej wody z sieci ciepłowniczej nr 1 węzeł cieplny grupowy MPEC S.A z zewnętrzna instalacją odbiorcy S1-WO - odbiorcy zaopatrywani w ciepło w postaci gorącej wody z sieci ciepłowniczej nr 1 węzeł cieplny odbiorcy KG-w - odbiorcy zaopatrywani w ciepło w postaci gorącej wody z kotłowni gazowych S4 - odbiorcy zaopatrywani w ciepło w postaci gorącej wody z sieci ciepłowniczej nr 4 kotłownia gazowa w Skawinie przy ul. Piłsudskiego 41 4.2. Zaopatrzenie Gminy w gaz ziemny 4.2.1. Zakres działania Rejonu Eksploatacji Sieci Sieć gazowa wysokoprężna obsługiwana jest przez GAZ-SYSTEM S.A. Terenową Jednostkę Eksploatacji w Krakowie, 30-149 Kraków przy ul. Lindego 14. Regionalna sieć gazowa użytkowana jest przez Karpacką Spółkę Gazownictwa Sp. z o.o. (KSG Sp. z o.o.) w Tarnowie Oddział Zakład Gazowniczy w Krakowie, 31-060 Kraków, ul. Gazowa 16. 4.2.2. Rodzaj i parametry gazu Do odbiorców dostarczany jest gaz wysokometanowy grupa E o właściwościach (dane ze strony internetowej KSG Sp. z o.o.): Ciepło spalania [MJ/m 3 ] - 34 Wartość opałowa [MJ/m 3 ] - 31 Liczba Wobbego [MJ/m 3 ] - nominalna - 50,0 - zakres zmienności - 45-54 zawartość siarkowodoru [mg/m 3 ] - 7 zawartość tlenu [% (mol/mol)] - 0,2 zawartość dwutlenku węgla [% (mol/mol)] - 3 zawartość par rtęci [µg/m 3 ] - 30 temperatura punktu rosy wody dla 5,5 MPa [ºC] - od 01.04. do 30.09. - + 3,7 - od 01.10 do 31.03. - - 5,0 temperatura punktu węglowodorów [ºC] - 0 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 58

zawartość węglowodorów mogących ulec kondensacji w temperaturze 5 ºC przy ciśnieniu panującym w gazociągu [mg/m 3 ] - 30 zawartość pyłu o średnicy cząstek większej niż 5 µm [mg/m 3 ] - 1,0 zawartość siarki merkaptanowej [mg/m 3 ] - 16 zawartość siarki całkowitej [mg/m 3 ] - 40 intensywność zapachu gazu wyczuwalna w powietrzu (przy stężeniu niskim i średnim) [% (V/V)] - 1,0 4.2.3. Przebieg sieci gazowej Na trenie Gminy Skawina zlokalizowana jest sieć gazowa wysokiego, średniego i niskiego ciśnienia oraz stacje gazowe I i II stopnia. System zaopatrzenia Gminy Skawina w gaz ziemny funkcjonuje w oparciu o zasilanie z magistrali wysokiego ciśnienia DN 400. Podstawową cechą charakteryzującą sieć gazową Gminy Skawina jest niezawodność poprzez utworzone zasilanie pierścieniowe odbiorców gazu. Układ sieci miejskiej niskiego i średniego ciśnienia tworzą w większości gazociągi PE w zakresie średnic Dn 50 - Dn 90 lub stalowe o podobnych średnicach. Sieć miejska połączona jest również z magistralnym gazociągiem Dn 280 PE dostarczającym gaz do Skawińskich Zakładów Materiałów Ogniotrwałych. Na terenie Gminy przebiegają gazociągi od Dn 32 do Dn 150 (stal) oraz od Dn 40 do Dn 160 (PE). Długość sieci niskiego ciśnienia (w granicach 1,8-2,4 kpa) wynosi: w mieście Skawina wraz z przyłączami 5 800 m, w gminie Skawina 0. Długość sieci średniego ciśnienia (w granicach 270 300 kpa)wynosi: w mieście Skawina wraz z przyłączami 125 200 m, w gminie Skawina wraz z przyłączami - 287 000 m. Aktualny przebieg eksploatowanej sieci gazowej na terenie miasta i gminy Skawina przedstawiono w załączniku II. Stan techniczny sieci gazowej na terenie miasta i gminy Skawiny jest dobry. 4.2.4. Charakterystyka stacji redukcyjno-pomiarowych Na terenie miasta i gminy Skawina zlokalizowane są stacje redukcyjno-pomiarowe I i II stopnia. Wysokie ciśnienie jest redukowane na średnie w dwóch stacjach redukcyjno pomiarowych I stopnia, podających gaz ziemny do odbiorców komunalno bytowych z obszaru miasta Skawina, jednej, która zasila miejscowości z terenu gminy Skawina oraz symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 59

jedna zasilająca zespół firm. Charakterystykę stacji redukcyjno- pomiarowe I podano w tablicy 4.9, a stacji redukcyjno- pomiarowe II w tablicy 4.10. Tablica 4.9. Stacje redukcyjno-pomiarowe I, z których zaopatrywana jest Gmina Skawina w gaz ziemny średnioprężny Lp. Lokalizacja Przepustowość, m 3 /h 1 Skawina, ul. Koniasta zasila miasto 2 Korabniki, ul. Petrażyckiego zasila miasto 3 Rzozów zasila Gminę 4 Na terenie dawnej Huty Aluminium w Skawinie - zasila zespół firm Źródło: Dane z KSG Sp. z o.o.. w Krakowie Wykorzystanie % Stan techniczny Operator stacji 9 000 60 dobry GAZ-SYSTEM S.A 1 000 20 Planowana modernizacja w 2012 r (zwiększenie przepustowości do 1 500 m 3 /h) OZG Kraków 3 000 60 dobry GAZ-SYSTEM S.A. 3 000 50 b.d. b.d. Tablica 4.10. Stacje redukcyjno-pomiarowe II, z których zaopatrywana jest miasto Skawina w gaz ziemny niskoprężny Lp. Lokalizacja Przepustowość, Nm 3 /h 1 Skawina, ul. Bukowska 2 Skawina, ul. Ks. J. Popiełuszki 3 Skawina, ul. Kopernika 4 Na terenie dawnej Huty Aluminium w Skawinie - zasila zespół firm Źródło: Dane z KSG Sp. z o.o.. w Krakowie Wykorzystanie % Stan techniczny Operator stacji 1 000 60 dobry OZG Kraków 600 50 dobry OZG Kraków 300 50 będzie wymieniana na nową w 2013 r. (stacja szafkowa) OZG Kraków b.d. 70 b.d. b.d. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 60

4.2.5. Struktura i poziom zużycia gazu Ilość odbiorców i wielkość zużycia gazu ziemnego w Gminie Skawina w latach 2008-2010 przedstawiono w tablicach 4.11. i 4.12. Tablica 4.11. Ilość odbiorców wg taryf w Gminie Skawina Rodzaj 2008 r. 2009 r. 2010 r. taryfy/ilość odbiorców miasto Obszar wiejski miasto Obszar wiejski miasto Obszar wiejski W-1 2 535 1 325 3 235 1 513 3 304 1 594 W-2 3 665 1 398 3 175 1 397 3 037 1 279 W-3 1 059 711 886 592 993 674 W-4 12 6 13 5 12 5 W-5 9 12 11 12 12 12 W-6 4-4 - 4 - W-7A 5-4 - 4 - W-8 - - - - - - Wielkość zużycia gazu (suma W-1 do W-8), tys. m 3 34 347,6 2 642,6 31 575,7 2 623,1 33 725,4 2 803,4 Źródło: Dane z KSG Sp. z o.o.. w Krakowie Tablica 4.12. Rodzaj odbiorcy Ogółem Gospodarstwa domowe - ogółem Gospodarstwa domowe - c.o. Przemysł i budownictwo Ilość odbiorców/ wielkość zużycia Wielkość zużycia wg rodzaju odbiorców w Gminie Skawina 2008 r. 2009 r. 2010 r. Zmiana 2010/2008 miasto Obszar miasto Obszar miasto Obszar miasto Obszar wiejski wiejski wiejski wiejski szt. 7 307 3 459 7 377 3 493 7 442 3 525 1,018 1,019 tys. m 3 34 347,6 2 642,6 31 575,7 2 623,1 33 725,4 2 803,4 0,982 1,061 szt. 7 098 3 367 7 148 3 391 7 210 3 422 1,016 1,016 tys. m 3 3 807,5 2 042,7 3 648,6 1 957,4 3 754,1 2 016,1 0,986 0,987 Wskaźnik zużycia gazu m 3 /odbiorcę 536,4 606,7 510,4 577,2 520,7 589,2 0,971 0,971 szt. 1 754 1 816 1 765 1 828 1 778 1 842 1,014 1,014 tys. m 3 1 943,4 1 430,7 2 244,8 1 204,3 2 605 1 505 1,340 1,052 Wskaźnik 1 108,0 787,8 1 271,8 658,8 1 465,1 817,0 1,322 1,037 zużycia gazu m 3 /odbiorcę szt. 57 22 61 24 60 24 1,053 1,091 tys. m 3 30 156,9 236,3 27 447,2 215,1 29 251,7 229,3 0,970 0,970 Wskaźnik 529,1 10,7 450,0 9,0 487,5 9,6 0,921 0,890 zużycia gazu 1000*m 3 /odb symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 61

Handel i usługi szt. 152 70 168 78 172 79 1,132 1,129 tys. m 3 383,2 363,6 479,9 450,6 719,6 558 1,878 1,535 Wskaźnik 2 521,1 5 194,3 2 856,5 5 776,9 4 183,7 7 063,3 1,660 1,360 zużycia gazu m 3 /odb Źródło: Dane z KSG Sp. z o.o.. w Krakowie W latach 2008-2010 zużycie gazu ziemnego w gospodarstwach domowych ogółem, po jego spadku pomiędzy rokiem 2008 a 2009, wzrasta. W gospodarstwach domowych użytkujących gaz do celów grzewczych (około 11, 0 % całkowitego zużycia gazu w Gminie w roku 2010) jego zużycie w analizowanym okresie rośnie, co skorelowane jest z warunkami klimatycznymi. Wzrost ten jest szczególnie wyraźny w mieście. Podobne tendencje widoczne są w kategorii odbiorców handel i usługi. Mimo wzrostu odbiorców w kategorii przemysł i budownictwo zużycie gazu nieznacznie o 3,0 % zmalało. 4.2.6. Zamierzenia inwestycyjne dotyczące infrastruktury gazowniczej Rozwój sieci gazowej uzależniony jest od rozwoju miasta i gminy Skawina oraz powstawania nowych osiedli. W przypadku pojawienia się nowych odbiorców gazu uzgadniane będą pomiędzy stronami warunki przyłączenia i odbioru gazu, i będą zależały od uwarunkowań technicznych i ekonomicznych uzasadniających rozbudowę sieci. W planach Zakładu Gazowniczego w Krakowie w obszarze sieci gazowej planowana jest na terenie miasta Skawina: wymiana sieci gazowej średniego ciśnienia na PE na sieć o większej przepustowości w części wschodniej osiedla Korabniki, w latach 2012-2014 wymiana enklaw średniego ciśnienia - osiedle Ogrody w Skawinie, w latach 2012-2015 rozbudowa sieci gazowej średniego ciśnienia o nominale Dn 160 PE wzdłuż nowej obwodnicy miasta Skawina, w miarę powstawania nowych zakładów przemysłowych w tej strefie. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 62

4.3. Zaopatrzenie Gminy w energię elektryczną 4.3.1. Opis elektrowni w Skawinie W Skawinie działa Elektrownia Skawina, która jest elektrownią zawodową pracującą dla potrzeb krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE). Główną działalnością elektrowni jest: wytwarzanie energii elektrycznej (PKD 40.10.A), produkcja ciepła (pary wodnej i gorącej wody ) (PKD 40.30.A). Elektrownia Skawina została wybudowana w latach 1957-1961. Podstawowe wskaźniki techniczno-produkcyjne Elektrowni Skawina przedstawiono w tablicy 4.1 (dane za rok 2009). Na początku zainstalowana, w Elektrowni, moc elektryczna wynosiła 550 MWel, po modernizacji w latach 90-tych XX w. moc elektryczna wynosiła 590 MWel. Obecnie po likwidacji TG1 oraz TC2 zainstalowana moc elektrowni wynosi 490 MWel oraz 655 MWt. W latach 1957-1962 w elektrowni zainstalowano łącznie siedem kondensacyjnych turbozespołów: 3 x 50 MWel i 4 x 100 MWel. W latach 1986-96 turbiny o numerach 3, 4, 5, 6 zaczęto przystosowywać do pracy ciepłowniczej poprzez dostosowanie upustu pary z istniejącej przelotni (między częścią nisko- i wysokoprężną turbiny) do zasilania dobudowanych wymienników ciepła (WP i WS). Po modernizacji czterech turbin typu WK- 100-6 ich moc elektryczna wzrosła do 110 MWel, moc całkowita maksymalna elektrowni wzrosła zarazem do 590 MWel. Przystosowanie turbin do pracy w układzie ciepłowniczym spowodowało możliwość wyprodukowania i wprowadzenia do magistrali ciepłowniczej Krakowa i Skawiny 588 MWth energii cieplnej. Wyprowadzenie mocy elektrycznej odbywa się w oparciu o systemy rozdzielni 110 kv i 220 kv. W ramach Elektrowni Skawina S.A. działa również zespół hydrogeneratorowy napędzany wodą zrzutową z otwartego systemu chłodzącego elektrowni. Produkcja hydrozespołu odbywa się na niezależną linię 15 kv i jest sprzedawana w ramach odrębnych umów. W planach rozwoju Elektrowni Skawina S.A. planowane są: 1. wybudowanie do roku 2016 bloku parowo-gazowego. Nowy blok ma stanowić układ: turbozespołu gazowego do produkcji energii elektrycznej, kotła odzysknicowego wykorzystującego ciepło spalin wylotowych z turbiny gazowej do produkcji pary zasilającej układ parowy, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 63

turbiny parowej ciepłowniczo-kondensacyjnej do produkcji energii cieplnej i elektrycznej w gospodarce skojarzonej. Zastosowany ma być układ dwuwałowy, w którym każda turbina napędzała będzie oddzielny generator (praca w układzie skojarzonym). Gazociąg doprowadzający będzie miał średnicę około 40 cm. Moc elektryczna planowanego bloku ma wynosić około 430 MW, a moc cieplna około 200 MWt. Zużycie gazu przy mocy znamionowej wynosić będzie około 80 000 Nm 3 /h, a roczne wyniesie około 500 mln m 3. Planowana budowa bloku gazowo-parowego spowoduje wyłączenie dwóch istniejących bloków o łącznej mocy 220 MW. 2. całkowita modernizacja rozdzielni 110/220 kv. W celu wyprowadzenia mocy z nowego bloku zostanie wybudowana nowa rozdzielnia na napięciu 400 kv, która połączy nowy blok z przechodzącymi w pobliżu elektrowni liniami wysokiego napięcia. Rozdzielnia potrzeb własnych zasilana jest z transformatorów odczepowych poszczególnych generatorów oraz awaryjnie z rozdzielni110 kv. 4.3.2. System zaopatrzenia w energię elektryczną Sieć elektroenergetyczna oraz urządzenia elektroenergetyczne z nią związane na terenie Gminy Skawina eksploatowane są przez TAURON Dystrybucja S.A. (ENION Spółka Akcyjna dane zebrano przed przejęciem ENION-u przez TAURON) z siedzibą w Krakowie, ul. Zawiła 65L. Przez teren miasta i gminy Skawina przebiegają linie elektroenergetyczne wysokich napięć 110 kv relacji: GPZ Skawina Huta Borek Szlachecki, GPZ Skawina Huta Kalwaria, GPZ Skawina Huta Rabka, GPZ Skawina Huta Szaflary, GPZ Skawina Huta Dwory, GPZ Skawina Huta EE Skawina (2 linie), EE Skawina Prądnik, EE Skawina Myślenice, EE Skawina Bieżanów, EE Skawina Korabniki, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 64

EE Skawina Campus, EE Skawina Bonarka, EE Skawina Balicka (docelowo Salwator), EE Skawina Świątniki, EE Skawina Szaflary, GPZ Korabniki Ubocza. Zaopatrzenie w energię elektryczną odbiorców na terenie miasta i gminy Skawina odbywa się ze stacji 110/SN: GPZ Borek Szlachecki nr 3972, GPZ Skawina-Huta nr 32830 (głównie odbiorcy przemysłowi), GPZ Korabniki nr 33380. Zaopatrzenie odbiorców w energię elektryczną realizowane jest poprzez system sieci napowietrznej i kablowej średniego napięcia 15 kv i stacje transformatorowe SN/nn. W centrum miasta linie średniego napięcia występują głównie jako kablowe a stacje transformatorowe jako wolnostojące lub wnętrzowe. Na obszarze gminy linie średniego napięcia w zdecydowanej większości wykonane są jako linie napowietrzne. Stacje transformatorowe na obszarze gminy wykonane są głównie jako napowietrzno słupowe. Moce zainstalowanych poszczególnych transformatorów wahają się w granicach 630 40 kva. Sieci niskiego napięcia na obszarach wsi prawie w całości wykonane są jako napowietrzne. Nieznaczna ich część oraz niewielka ilość przyłączy domowych wykonane są jako kablowe. Linie kablowe na terenie miasta pracują w układzie pętli, natomiast linie napowietrzne na terenach wiejskich pracują w układzie promieniowym. Sumaryczne długości linii elektroenergetycznych w Gminie podano w tablicy 4.13. Tablica 4.13. Długość linii elektroenergetycznych w Gminie Skawina Rodzaj linii Długość linii, km Napowietrzne Kablowe Linie SN15 kv 207,418 95,935 Linie nn 21,769 11,0 Przyłącza 45,322 28,468 Źródło: Dane z TAURON Dystrybucja S.A. w Krakowie. Na terenie miasta i gminy Skawina pracuje 336 szt. stacji transformatorowych 15/0,4 kv. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 65

4.3.3. Wielkość i struktura zużycia energii elektrycznej W tablicy 4.14 podano ilość odbiorców ogółem i wielkość zużycia energii elektrycznej w latach 2008-2010, natomiast w tablicy 4.15 podano ilość odbiorców i wielkość zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w Gminie Skawina. Tablica 4.14. Skawina rok Ilość odbiorców* i wielkość zużycia energii elektrycznej w Gminie Skawina Ilość odbiorców, szt. SN nn razem Ilość Ilość Ilość Ilość energii, odbiorców, energii, odbiorców, kwh szt. kwh szt. Ilość energii, kwh Odbiorcy TPA miasto 2010 4 51 884 497 101 1 518 601 105 53 403 098 obszar 2 9 420 791 113 1 024 495 115 10 445 286 wiejski Gmina 6 61 305 288 214 2 543 096 220 63 848 384 Umowy kompleksowe miasto 2010 21 54 111 984 10 132 34 705 925 10 153 88 817 909 obszar wiejski Gmina 3 1 501 997 6 114 22 051 292 6 117 23 553 289 24 55 613 981 16 246 56 757 217 16 270 112 371 198 Odbiorcy TPA miasto 2009 4 27 169 886 3 43 898 7 27 213 784 obszar wiejski Gmina 1 7 433 424 2 319 289 3 7 752 713 5 34 603 310 5 363 187 10 34 966 497 Umowy kompleksowe miasto 2009 21 66 586 810 10 222 34 481 417 10 243 101 068 227 obszar wiejski Gmina 3 1 510 916 6 152 21 826 921 6 155 23 337 837 24 68 097 726 16 374 56 308 338 16 398 124 406 064 Odbiorcy TPA miasto 2008 0 0 0 0 0 0 obszar wiejski Gmina 1 3 031 308 0 0 1 3 031 308 1 3 031 308 0 0 1 3 031 308 Umowy kompleksowe miasto 2008 20 108 018 648 10 012 35 424 497 10 032 143 443 145 obszar wiejski Gmina *Odbiorcy: klienci indywidualni + klienci biznesowi Źródło: Dane z Tauron Sprzedaż S.A. w Krakowie. 4 1 927 042 6 048 22 657 678 6 052 24 584 720 24 109 945 690 16 060 58 082 175 16 084 168 027 865 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 66

Tablica 4.15. Ilość odbiorców i wielkość zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych w Gminie Skawina Skawina 2008 r. 2009 r. 2010 r. Ilość odbiorców, szt. Zużycie energii elektrycznej, kwh Ilość odbiorców, szt. Zużycie energii elektrycznej, kwh Ilość odbiorców, szt. Zużycie energii elektrycznej, kwh miasto 9 975 30 104 999 10 188 29 316 230 10 099 29 563 423 obszar 6 038 21 938 337 6 140 21 056 574 6 103 21 365 653 wiejski razem Gmina 16 013 52 043 336 16 328 50 372 804 16 202 50 929 076 Wskaźnik zużycia, kwh/odbiorcę w danym roku miasto 3 018,0 2 877,5 2 927,4 obszar 3 633,4 3 429,4 3 500,8 wiejski razem Gmina 3 250,1 3 085,1 3 143,4 Opracowanie własne Średnie zużycie energii przez odbiorców grupy G na terenie Gminy Skawina, obsługiwanym przez TAURON Sprzedaż S.A. Oddział w Krakowie wynosi 2 416 kwh/odbiorcę/rok. Wyznaczone wskaźniki w tablicy 4.15 dotyczą wszystkich odbiorców energii elektrycznej na niskim napięciu (taryfa C + G). 4.3.4. Oświetlenie dróg i placów Podstawowy układ drogowy Gminy Skawina tworzą: droga krajowa, droga wojewódzka oraz drogi powiatowe, pełniące funkcje dróg głównych oraz zbiorczych: droga krajowa regionalna nr 44: (Kraków) Skawina (Oświęcim), droga wojewódzka nr 953 Skawina Rzozów Jurczyce Polanka Hallera Grabie Przytkowice (Kalwaria Zebrzydowska), w bliskim sąsiedztwie granicy miasta Skawina przebiega autostrada A-4 (droga krajowa nr 4) Jędrzychowice Kraków Korczowa. Miasto Skawina jest dogodnie skomunikowane z autostradą A4 poprzez węzeł Sidzina pomiędzy drogami nr 4 i 44. Układ dopełniają drogi powiatowe i ważniejsze ulice gminne w samej Skawinie, pełniące funkcje dróg zbiorczych i lokalnych. Opis techniczny systemu oświetlenia dróg i placów w Gminie Skawina przedstawia się następująco: napięcie zasilania: 400/230 V, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 67

układ sieci zasilających: TN, klasa izolacji opraw oświetleniowych: niejednolita, typy linii zasilających: kablowe (własność UMiG ), napowietrzne (własność TAURON Dystrybucja S.A oraz UMiG), miejsce sterowania oświetleniem: w stacjach trafo oraz w skrzynkach zewnętrznych typu SON, sposób sterowania: zegary astronomiczne, sodowe źródło światła. Na terenie Gminy występują oprawy typu OUSc70, OUSc100, OUSc150. W latach 2007/2008/2009 wykonano modernizację oświetlenia ulicznego polegającą na wymianie starych opraw (źródło światła żarówka rtęciowa) na oprawy typu OUSc z sodowym źródłem światła. Dane szczegółowe o ilości i mocach punktów oświetleniowych (rodzajów opraw) w rozbiciu na miasto i poszczególne sołectwa zostały zawarte w załączniku 4.2. Aktualnie w Gminie jest 2 902 szt. punktów oświetleniowych, a ich moc zamówiona wynosi 670 kw (dane z 07.2011 r.). W tablicy 4.16 przedstawiono zbiorczy wykaz opraw oświetleniowych na terenie miasta i gminy Skawina. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 68

Tablica 4.16. Lp. Ilość i moc opraw oświetleniowych w Gminie Skawina Miejscowość Ilość opraw, szt. 70 W 100 W 150 W Moc zainstalowana, 1 Borek Szlachecki 67 13 37 11,54 2 Facimiech 69 0 13 6,78 3 Gołuchowice 18 0 29 5,61 4 Grabie 12 0 15 3,09 5 Jaśkowice 50 0 24 7,10 6 Jurczyce 48 0 0 3,36 7 Kopanka 31 38 0 5,97 8 Krzęcin 67 40 0 8,69 9 Ochodza 38 49 0 7,56 10 Polanka Hallera 34 0 5 3,13 11 Pozowice 72 0 0 5,04 12 Radziszów 166 42 0 15,82 13 Rzozów 54 21 0 5,88 14 Wielkie Drogi 41 14 0 4,27 15 Wola Radziszowska 100 53 0 12,3 16 Zelczyna 51 0 49 7,00 Razem obszar wiejski 918 270 172 117,06 17 miasto Skawina 1 035 225 250 132,45 Razem Gmina 1 953 495 422 249,51 2 870 Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Skawina (stan na dzień 31.12.2010 r.) kw W tablicy 4.17 podano wielkość zużycia i koszt energii elektrycznej dla potrzeb oświetlenia w Gminie Skawina. Tablica 4.17. Wielkość zużycia i koszt energii elektrycznej dla potrzeb oświetlenia w Gminie Skawina w latach 2008-2010 Wyszczególnienie Jednostka 2008 r. 2009 r. 2010 r. Zużycie energii kwh 1 380 000 1 517 000 1 408 000 elektrycznej Koszt za zużycie energii elektrycznej zł/rok 651 878 758 066 752 546,64 Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Skawina Przy podanej liczbie punktów świetlnych średnie koszty zużywanej energii dla pojedynczego punktu wynosiły 260 zł/punkt, a zużycie energii wyniosło 528,5 kwh. 4.3.5. Plany modernizacji systemu elektroenergetycznego w Gminie Obecny system energetyczny w pełni pokrywa zapotrzebowanie Gminy Skawina na energię elektryczną. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 69

Zwiększenie niezawodności dostaw energii, zapewnienie odpowiednich parametrów jakościowych oraz skrócenie czasu przerw w dostawach TAURON Dystrybucja S.A. prowadzi poprzez sukcesywną modernizację układu zasilania sieci dystrybucyjnej i budowę nowych stacji transformatorowych i sieci dystrybucyjnej oraz tworzenie optymalnego układu pracy całej sieci uwzględniającego wzajemną rezerwację stacji w stanach awaryjnych. W Planie rozwoju TAURON Dystrybucja S.A. w latach 2011-2015 zaplanowano następujące projekty inwestycyjne, związane z: 1. przyłączeniem nowych odbiorców: a) przyłączenie odbiorców III grupy przyłączeniowej w Gminie Skawina, moc przyłączeniowa 9 000 kw (w latach 2011-2012): budowa 6 rozdzielni SN w stacjach odbiorców, 1 616, 47 m sieci kablowej SN, b) przyłączenie odbiorców IV, V i VI grupy przyłączeniowej w Gminie Skawina, moc przyłączeniowa 8 800 kw (w latach 2011-2012): budowa 4 wnętrzowych stacji transformatorowych, 2 napowietrznych stacji transformatorowych, 3 626,21 m sieci kablowej SN, 4 712,39 m sieci napowietrznej SN, 610 m sieci kablowej nn, 626,0 m sieci napowietrznej nn, 2. modernizacją i odtworzeniem majątku: a) linia 110 kv Skawina-Bieżanów (80 C) budowa 17,7 km I napowietrznej WN (Gmina Skawina Kraków, w latach 2011-2012), b) GPZ 110/SN Korabniki rozbudowa rozdzielni 110 kv z układu H-3 do układu H-4 (w latach 2011-2012), c) GPZ 110/SN Skawina Huta zabezpieczenia modernizacja zabezpieczeń szyn (w latach 2011-2012), d) Linia 110 kv Skawina-Campus (80 C) budowa 9,1 km I napowietrznej WN (w latach 2011-2013), e) Linia 110 kv Sułkowice-Skawina Huta (80 C) budowa 20 km I napowietrznej WN (Gmina Skawina-Mogilany-Myślenice, w latach 2011-2015), symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 70

f) Modernizacja sieci w Gminie (w latach 2011-2015): 1 wnętrzowej stacji transformatorowej, 1 napowietrznej stacji transformatorowej, 443,89 m sieci kablowej SN, 653,64 m sieci napowietrznej SN, 367 m sieci kablowej nn, 490,5 m sieci napowietrznej nn. Utrzymanie oświetlenia dróg, parków, skwerów i innych publicznych terenów należy do jednych z podstawowych obowiązków Gminy w zakresie planowania energetycznego. Gmina planuje rozbudowę systemu oświetlenia polegającą na dowieszaniu opraw oświetleniowych na istniejących słupach sieci rozdzielczej, a także wykonywanie projektów oświetlenia drogowego (napowietrznych lub kablowych), wydzielonych nowych obwodów z późniejszą realizacją. 4.4. Zasoby energii odnawialnych w Gminie W Polsce w ostatnich latach (2006-2009) następował ciągły wzrost ilości energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych (OZE), co przy jednoczesnym spadku pozyskania energii pierwotnej ogółem, spowodował systematyczny wzrost wskaźnika udziału OZE do 9 % energii pierwotnej w roku 2009. Największą pozycję bilansu energii odnawialnej stanowiła biomasa stała - 85,8 %. Kolejnymi, pod względem udziału w OZE, były (dane GUS 2009): biopaliwa ciekłe 7,1 %; energia spadku wód 3,4 %; biogazy 1,6 %; wiatr 1,5 %; pompy ciepła 0,3 %; energia geotermalna 0,2 %, promieniowanie słoneczne 0,033 %, odpady komunalne 0,012% W ramach realizacji polityki energetycznej państwa zakłada się, że poziom zużycia odnawialnych źródeł energii (OZE) osiągnie w bilansie energetycznym Polski do roku 2020 wyniesie 15 % i dalszy wzrost w latach następnych. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 71

Każde zmniejszenie zużycia paliw kopalnych, których zasoby są ograniczone, a wpływ na środowisko ich spalania jest szkodliwy, przez stosowanie odnawialnych źródeł energii, jest działaniem zgodnym z ideą zrównoważonego rozwoju. Gmina Skawina posiada strategię wykorzystania odnawialnych źródeł energii na swoim terenie pod nazwą Instalacja systemów energii odnawialnej na domach prywatnych. Projekt realizowany jest w ramach Celu 2 Zwiększenie wydajności energii i redukcji emisji, w szczególności gazów cieplarnianych i niebezpiecznych substancji Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy Odbudowa, remont, przebudowa i rozbudowa podstawowej infrastruktury oraz poprawa stanu środowiska zmierzającego do zwiększenia efektywności energetycznej i redukcji emisji w szczególności gazów cieplarnianych i niebezpiecznych substancji poprzez wprowadzenie systemów energii odnawialne. Obecnie trwa faza wdrażania tego programu. Spowoduje to zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energetycznym Gminy o 3,5 %. W tym rozdziale zostały zidentyfikowane i ocenione w Gminie Skawina, istniejące oraz potencjalne możliwości pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, tj.: energia wiatru, energia słoneczna, energia wód geotermalnych, energia spadku wód, energia z biomasy. Mówiąc o dostępności odnawialnych źródeł energii powinniśmy mieć na myśli takie ich zasoby, które nie są jedynie teoretycznie dostępnymi, ani nawet możliwymi do pozyskania i wykorzystania przy obecnym stanie techniki, ale takimi, których pozyskanie i wykorzystanie będzie opłacalne ekonomicznie. 4.4.1. Klimat Gmina Skawina położona jest na pograniczu dwu regionów klimatycznych: Podkarpackiego (Brama Krakowska) i Karpackiego (Pogórze Wielickie), w strefie klimatu umiarkowanie ciepłego. Klimat w rejonie Gminy jest łagodny. Najwyższe temperatury przypadają tu w lipcu (odpowiednio +18,3 C i +17,2 C), a najniższe w styczniu (-2,8 C i -3,5 C). Średnia temperatura roczna kształtuje się na poziomie 7,5-8 C. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 72

Średnie roczne sumy opadów atmosferycznych wahają się od 675 do 775 mm. W półroczach letnich, opady są znacznie wyższe niż w półroczu zimowym, stanowiąc 68 72 % sumy opadów rocznych. Do dużej wilgotności powietrza przyczynia się silne parowanie z powierzchni płynących tu rzek głównych: Wisły, Skawinki, Cedronu, Głogoczówki, Mogiłki, Rzepnika, Włosanki, oraz ze starorzeczy i wód zastoiskowych. Klimat charakteryzuje się długim okresem wegetacyjnym wynoszącym 220 dni, pokrywa śnieżna zalega 60-75 dni. Wiatry przyziemne wieją równoleżnikowo, z dominacją wiatrów zachodnich i południowo -zachodnich. Wiatry górne niezależnie od lokalnej morfologii wieją głównie z kierunku zachodniego lub południowego. Czynniki klimatyczne jak temperatura, ilość opadów, długość okresu wegetacyjnego są korzystne dla rozwoju produkcji roślinnej. 4.4.2. Energia wiatru Na podstawie przeprowadzonych analiz instalowanie turbin wiatrowych o dużych mocach ma sens ekonomiczny tylko w rejonach o średniorocznej prędkości wiatru powyżej 4,0 m/s. Zatem do oceny zasobów energii wiatru w mezoskali (skali regionalnej) posłużono się użyteczną energią wiatru, którą określa dolne ograniczenie prędkości średniej V 4,0 m/s. W tablicy 4.18 podano klasyfikację energii użytecznej w zależności od wysokości usytuowania wirnika siłowni wiatrowej dla wyróżnionych stref. Dane dotyczące czasowoprzestrzennej struktury wiatru podano dla Krakowa, przyjmując, że są one reprezentatywne również dla Gminy Skawina. Tablica 4.18. Energia użyteczna wiatru w kwh/(m 2 *rok) w wyróżnionych strefach Numer i nazwa strefy Wysokość 10 m w terenie otwartym szorstkość 0 Wysokość 30 m w terenie otwartym szorstkość 0 I wybitnie korzystna > 1000 > 1500 II korzystna > 750 1000 > 1000 1500 III dość korzystna > 500 750 > 750 1000 IV niekorzystna > 250 500 > 500 750 V wybitnie niekorzystna < 250 < 500 VI szczytowe partie gór tereny wyłączone tereny wyłączone Źródło: Struktura i zasoby energetyczne wiatru w Polsce [45] Energia użyteczna wiatru na wysokości 10 i 30 m nad powierzchnią gruntu dla terenu o klasie szorstkości terenu 0 uzyskiwana z 1 m 2 skrzydeł siłowni w ciągu roku dla okolic Krakowa wynosi: h = 10 m 403,4 kwh, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 73

h = 30 m 661,2 kwh, Analiza zamieszczonych w tablicy 4.18 danych wykazuje, że warunki wietrzności w Gminie Skawina są niekorzystne. Nie przesądza to jednak o opłacalności tego rodzaju inwestycji o charakterze lokalnym. Obecnie wiarygodna ocena warunków wietrznych w poszczególnych obszarach regionu jest bardzo utrudniona ze względu na brak danych dotyczących średnich prędkości wiatru dla punktów o wysokościach innych niż stacje sieci meteorologicznej. Precyzyjne określenie warunków wietrznych wymagałoby analizy danych z pomiarów w różnych częściach regionu przeprowadzanych na masztach o różnej wysokości typowych dla siłowni wiatrowych 30 do 70 m, na których warunki wietrzności powinny być korzystniejsze. Przed przystąpieniem do ewentualnych projektów inwestycyjnych należałoby ocenić (przeprowadzić odpowiednie badania) rzeczywiste warunki wietrzności ma terenie Gminy, biorąc pod uwagę ograniczenia wynikające z możliwości zabudowy terenowych siłowni wiatrowych. Dlatego przed podjęciem decyzji o budowie elektrowni wiatrowej niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowych badań: siły, kierunku i częstości występowania wiatrów. Do analizy zasobów energii wiatru w skali lokalnej wymagane jest dodatkowo uwzględnienie warunków topograficznych i klas szorstkości terenu. Wnioski Aktualnie nie przewiduje się budowy siłowni wiatrowych ze względu na niekorzystne warunki wietrzności na terenie Gminy. Zaleca się jednak, wspierać przedsiębiorców, którzy będą wyrażać chęć budowy siłowni wiatrowych, zwłaszcza małej mocy, z których produkcja energii elektrycznej pokrywałaby przede wszystkim potrzeby własne. Programowe podejście do rozwoju energetyki odnawialnej powinno uwzględniać mechanizmy zachęcające do tworzenia korzystnej, małej energetyki rozproszonej. 4.4.3. Energia słoneczna Energię słoneczną można wykorzystać do produkcji energii elektrycznej i do produkcji ciepłej wody, bezpośrednio poprzez zastosowanie specjalnych systemów do jej pozyskiwania i akumulowania. Ze wszystkich źródeł energii, energia słoneczna jest najbezpieczniejsza. W Polsce generalnie istnieją dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 74

wykorzystujących tę energię do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. Największe szanse rozwoju w krótkim okresie mają technologie konwersji termicznej energii promieniowania słonecznego, oparte na wykorzystaniu kolektorów słonecznych. Ze względu na wysoki udział promieniowania rozproszonego w całkowitym promieniowaniu słonecznym, praktycznego znaczenia w naszych warunkach nie mają słoneczne technologie wysokotemperaturowe oparte na koncentratorach promieniowania słonecznego Z warunków solarnych kluczowe znacznie w aspekcie możliwości wykorzystania energii posiadają: usłonecznienie i natężenie promieniowania słonecznego. O potencjale energii słonecznej świadczy ilość promieniowania słonecznego padająca na jednostkę powierzchni oraz średnioroczne wartości sum usłonecznienia (usłonecznienie jest to czas bezpośredniego dopływu promieniowania słonecznego w ciągu roku do powierzchni ziemi). Potencjalne zasoby energii promieniowania słonecznego na terenie Polski szacuje się na poziomie 900-1200 kwh/m 2 w skali roku. Średnia użyteczna gęstość strumienia promieniowania słonecznego przy optymalnym kącie nachylenia kolektora słonecznego w warunkach klimatycznych Polski w skali roku wynosi około 350 W/m 2 (w okresie jesień, wiosna 200 W/m 2 ). W polskich warunkach klimatycznych energię słoneczną, bez skojarzenia z innymi źródłami energii, warto pozyskiwać tylko w okresie letnim. Najczęściej stosowanymi sposobami użytkowania energii słonecznej jest przetworzenie jej w energię cieplną w kolektorach cieczowych lub powietrznych oraz w ogniwach fotowoltaicznych na energię elektryczną. W Gminie Skawina panują korzystne warunki usłonecznienia (1 550-1 600 h/rok) sprzyjające pozyskiwaniu energii z promieni słonecznych. Położenie geograficzne i warunki klimatyczne Gminy sprzyja instalacji kolektorów słonecznych na jej obszarze. Średnie nasłonecznienie miesięczne wg danych 10 letnich wynosi od 0,8 kwh/m 2 /dzień w grudniu do 5,4 kwh/m 2 /dzień w lipcu. Kolektory słoneczne w połączeniu z układami konwencjonalnego centralnego ogrzewania oraz sterownikom modułowym stanowią konkurencję dla tradycyjnych kotłów wodnych. Koszt wytwarzania ciepła w kolektorze słonecznym kształtuje się w zależności od wielkości instalacji, od 25 do 35 zł/gj, co jest wielkością interesującą w kontekście kosztów 1 GJ pozyskiwanego z systemu ciepłowniczego, energii elektrycznej, oleju opałowego i gazu ziemnego. Koszt budowy cieczowej instalacji grzewczej wynosi 1 000-1 700 zł/m 2, przy czym 1 000 zł/m 2 dotyczy najprostszego kolektora płaskiego, a 1 700 zł/m 2 kolektora próżniowo-rurowego o dużej efektywności energetycznej. Koszty wytwarzania energii symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 75

elektrycznej z energii słonecznej na obecnym etapie rozwoju technologii solarnej są zbyt wysokie, aby mogły znaleźć szersze zastosowanie. Na terenie Gminy w ramach projektu Instalacja systemów energii odnawialnej na domach prywatnych realizowane będą działania z zakresu montażu instalacji 400-600 kolektorów słonecznych (powierzchnia kolektorów 909,4 m 2 ) na budynkach prywatnych i budynkach użyteczności publicznej. Efektem projektu będzie ograniczenie zużycia paliw i kopalnych poprzez redukcję liczby kotłowni i palenisk indywidualnych. Nastąpi redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza z energetycznego spalania paliw: CO 2 - o 330 Mg/rok, CO - o 5 418 kg/rok, SO 2 - o 1 545 kg/rok, NO X - o 198,7 kg/rok, pył zawieszony - o 4 810 kg/rok. Wnioski Gmina posiada korzystne warunki usłonecznienia. Zaleca się promować i wspierać wykorzystywanie energii słonecznej poprzez przetworzenie jej w energię cieplną w kolektorach cieczowych lub powietrznych oraz w ogniwach fotowoltaicznych na energię elektryczną. 4.4.4. Energia geotermalna W Polsce wody geotermalne mają na ogół temperatury nieprzekraczające 100 C. Wynika to z tzw. stopnia geotermicznego, który w Polsce waha się od 10 do 110 m, a na przeważającym obszarze kraju mieści się w granicach od 35 70 m. Wartość ta oznacza, że temperatura wzrasta o 1 C na każde 35 70 m. W Polsce zasoby energii wód geotermalnych uznaje się za duże, ponadto występują na obszarze około 2/3 terytorium kraju. Nie oznacza to jednak, że na całym tym obszarze istnieją obecnie warunki techniczno-ekonomiczne uzasadniające budową instalacji geotermalnych. Przy znanych technologiach pozyskiwania i wykorzystywania wody geotermalnej w obecnych warunkach ekonomicznych najefektywniej mogą być wykorzystane wody geotermalne o temperaturze większej od 60 C. W zależności od przeznaczenia i skali wykorzystania ciepła tych wód oraz warunków ich występowania, nie wyklucza się jednak symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 76

przypadków budowy instalacji geotermalnych, nawet, gdy temperatura wody jest niższa od 60 C. Łączne zasoby cieplne wód geotermalnych na terenie Polski oszacowane zostały na około 32,6 mld tpu (ton paliwa umownego) [48]. Wody zawarte w poziomach wodonośnych występujących na głębokościach 100 4000 m mogą być gospodarczo wykorzystywane jako źródła ciepła praktycznie na całym obszarze Polski. Pod względem technicznym stosowanie ich jest możliwe, wymaga to natomiast zróżnicowanych i wysokich nakładów finansowych. Należy również wiedzieć, że instalacje geotermalne charakteryzują się znacznymi nakładami inwestycyjnymi, związanymi głównie z kosztami wierceń. Nie jest też możliwe przygotowanie uniwersalnego projektu instalacji geotermalnej, który mógłby być wykorzystany w wielu miejscach. Należy każdorazowo uwzględniać specyficzne, lokalne warunki. Geologiczne warunki występowania wód geotermalnych w Polsce i potencjalne zasoby energii w nich zgromadzone przedstawiono w pracach [47, 48, 49]. W pracach tych, Polskę podzielono na prowincje i okręgi geotermalne, zgodnie z tym podziałem Gmina Skawina leży w regionie Przedkarpackim (tablica 4.19). Tablica 4.19. Nazwa regionu/ okręgu Potencjalne zasoby wód i energii cieplnej zawarte w okręgu Przedkarpackim Obszar, km 2 Formacje geologiczne Objętość wód geotermalnych, km 3 Energia cieplna, mln t. p.u. Objętość wód geotermalnych, m 3 / km 2 Energia cieplna, t p.u./ km 2 Przedkarpacki 16 000 Trias/Jura/ 362 1 555 22 600 000 97 000 Gmina Skawina 99,816 Kreda 2,2 9,7 141 000 605 Trzeciorzęd Źródło: Prowincje i baseny geotermalne Polski [48] Z analizy przedstawionych wielkości wynika, iż teoretycznie w granicach Gminy znajdują się zasoby wód geotermalnych, których wykorzystanie mogłoby znacznie zmienić warunki zaopatrzenia Gminy w energię cieplną na cele grzewcze. Zebrane informacje na ten temat nie dają jednak podstaw do analizy praktycznego wykorzystania energii geotermalnej na terenie Gminy. Ważnymi czynnikami rzutującymi na efekt pozyskania energii geotermalnej jest oprócz wartości mocy termicznej położenie zwierciadła wód podziemnych, wartość depresji podczas eksploatacji złoża oraz stabilność wydajności w czasie. Podczas oceny efektywności konkretnej inwestycji geotermalnej czynniki te winny być każdorazowo analizowane i uwzględniane. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 77

Na obszarze Gminy panują mało korzystne warunki hydrogeologiczne. Zasobność w wodę podziemną jest niewielka, co jest związane ze specyficzną budową geologiczną podłoża. Podłoże stanowią utwory czwartorzędowe i trzeciorzędowe. Wody podziemne występują głównie w luźnych osadach czwartorzędowych doliny Wisły. Miąższość wodonośnych piasków i żwirów jest niewielka, wody gromadzą się blisko powierzchni (na głębokości kilku metrów). Poziom wód gruntowych w dolinie Wisły i Skawinki waha się od 0,5-3 m, a w nieckowatych deluwialnych dolinach waha się od 0,3 l,0 m. Wzdłuż kanału wodnego Łączany Skawina, występuje pas terenu o wysokim poziomie wody gruntowej od 0-0,5 m. Na terenach wyżynnych (Pogórze Wielickie) poziom wód gruntowych występuje na różnych głębokościach w zależności od przepuszczalności skał i waha się od 1-10 m. Występowanie wód gruntowych na obszarze badań związane jest z jego budową geologiczną i ukształtowaniem. Zwierciadło wód jest swobodne, a jego wahania sezonowe niewielkie. Wydajność studzien wynosi na ogół poniżej 20-30 m 3 /h, w optymalnych warunkach osiąga 60-70 m 3 /h. Odpowiednie warunki posiadają jedynie utwory czwartorzędowe (obszar Radziszowa i Woli Radziszowskiej). Dużą wodonośnością charakteryzują się aluwia w dolnym biegu Skawinki i jej dopływów Cedronu i Głogoczówki. Retencja podziemna na obszarze Pogórza jest utrudniona przez niskie współczynniki porowatości szczelinowej w skałach fliszowych. Zbiorniki wody podziemnej, zalegające na różnych głębokościach posiadają niewielkie zasoby wody. Ulegają one znacznym zmianom, w zależności od pory roku. Utwory fliszowe trzeciorzędowe nie posiadają wystarczających zasobów wód zdolnych do zaspokojenia potrzeb wodnych określonych użytkowników. Obszar Gminy usytuowany jest w zasięgu głównych użytkowych poziomów wodonośnych (GUPW) w utworach czwartorzędowych oraz trzeciorzędowych fliszu karpackiego. W północnej części Gminy Skawina główny użytkowy poziom wodonośny występuje w czwartorzędowym piętrze wodonośnym, natomiast południowa części obszaru zaliczana jest do fliszu karpackiego. Utwory czwartorzędu wykształcone są w postaci osadów piaszczystych o zróżnicowanej granulometrii: od piasków drobnoziarnistych przez średnioziarniste do różnoziarnistych ze żwirem. Utwory wodonośne czwartorzędu spoczywają na nieprzepuszczalnym podłożu iłów mioceńskich. Warstwy wodonośne są zróżnicowane litologicznie, gruby materiał żwirowy występuje w dolnej części profilu. Zwierciadło wody jest swobodne, tylko niekiedy występuje pod nieznacznym ciśnieniem. Poziom ten zasilany symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 78

jest bezpośrednio z opadów atmosferycznych. Pewne ilości wody niewątpliwie dopływają do tego poziomu z wyniosłości mioceńskich wznoszących się na wschód i południe od Skawiny. Osady trzeciorzędowe reprezentowane są przez piaski, mułki i iły należące do oligocenu, miocenu i pliocenu. Poziom wodonośny trzeciorzędowy w iłach mioceńskich związany jest z występującymi w tej serii wkładkami piasków i piaskowców. Najkorzystniejsze warunki występują wówczas, gdy utwory mioceńskie w stropowych swych partiach wykształcone są w postaci piasków lub słabozwięzłych piaskowców. Źródłem zaopatrzenia w wodę pitną i przemysłową na terenie Gminy są studnie wiercone ujmujące wody podziemne czwartorzędowe i trzeciorzędowe. Studnie trzeciorzędowe charakteryzują się o wiele mniejszą wydajnością niż ujęcia czwartorzędowe. Warstwy wodonośne mają miąższość od 1,0-4,5 m. Ich zasoby dyspozycyjne są ograniczone, wody są słabo odnawialne. Alternatywą dla dużych systemów energetyki geotermalnej mogą być inne rozwiązania wykorzystujące energię skumulowaną w gruncie, takie jak pompy ciepła czy układy wentylacji mechanicznej współpracujące z gruntowymi wymiennikami ciepła. Energetyka geotermalna postuluje wykorzystanie wód geotermalnych, głównie w postaci ciepła odbieranego pośrednio przez wymienniki ciepła, są to rozwiązania niestety bardzo kosztowne. Aktualny stan rozpoznania gorących wód geotermalnych (geotermia głęboka) nie pozwala zaliczyć tych zasobów do alternatywy dla zaopatrzenia w ciepło. W pojedynczych przypadkach brak dostępu do sieci grzewczej i gazowej możliwe jest wykorzystanie wód powierzchniowych lub gruntu (geotermia płytka) jako niskotemperaturowych źródeł ciepła w układach grzewczych z wykorzystaniem pomp ciepła. Pompa ciepła jest urządzeniem, które odbiera ciepło z otoczenia gruntu, wody lub powietrza i przekazuje je do instalacji c.o. i c.w.u, ogrzewając w niej wodę albo do instalacji wentylacyjnej ogrzewając powietrze nawiewane do pomieszczeń. Przekazywanie ciepła z zimnego otoczenia do znacznie cieplejszych pomieszczeń jest możliwe dzięki zachodzącym w pompie ciepła procesom termodynamicznym. Do napędu pompy potrzebna jest energia elektryczna. Jednak ilość pobieranej przez nią energii jest około 3-krotnie mniejsza od ilości dostarczanego ciepła. Pompy ciepła najczęściej odbierają ciepło z gruntu. Niezbędny jest do tego wymiennik ciepła wykonany przeważnie z rur z tworzywa sztucznego układanych pod powierzchnią gruntu. Przepływający nimi czynnik ogrzewa się od gruntu, który na głębokości 2 m pod powierzchnią ma zawsze dodatnią temperaturę. Za pośrednictwem czynnika ciepło dostarczane jest do pompy. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 79

Wnioski Aktualnie nie ma możliwości oceny wykorzystania gorących wód geotermalnych na terenie Gminy (geotermia głęboka) ze względu na brak rozpoznania w tym zakresie. Alternatywnym sposobem zaopatrzenia w ciepło może być wykorzystanie wód powierzchniowych lub gruntu (geotermia płytka) poprzez zastosowanie pomp ciepła, które należy promować i wspierać. 4.4.5. Zasoby energii wodnej w Gminie Wodami powierzchniowymi na obszarze Gminy Skawina są: rzeka Wisła i jej prawobrzeżny dopływ Skawinka oraz kilka mniejszych ich dopływów. Północno-zachodnią granicę Gminy stanowi rzeka Wisła (ciek I rzędu, do której poprzez mniejsze cieki odprowadzane są wody z północnego terenu Gminy). Zlewnia bezpośrednia rzeki Wisły to niewielki pas gruntów wzdłuż jej koryta. Drugim, co do wielkości ciekiem jest rzeka Skawinka, z odcinkiem źródłowym Harbutówki, która jest prawobrzeżnym dopływem Wisły w 60,0 km, o długości 33 km i o powierzchni zlewni 352,4 km 2. Skawinka to ciek II rzędu, wypływa w Beskidzie Makowskim, płynie z południa na północ przez tereny wsi Wola Radziszowska, Radziszów, Rzozów i Skawinę. Za Skawiną skręca na północny-zachód i wpada do Wisły w odległości około 3 km od centrum Skawiny. Do Skawinki wpływają cieki III rzędu,: - Cedron - lewobrzeżny dopływ Skawinki (punkt pomiarowy znajduje się w Radziszowie w km 0+500) odprowadzający wodę z części terenu Woli Radziszowskiej o powierzchni zlewni 91,5 km 2, - Głogoczówka - prawobrzeżny dopływ Skawinki odprowadzająca wodę z terenu Radziszowa, zlewnia o powierzchni 101,6 km 2, - Mogiłka - lewobrzeżny dopływ Skawinki odprowadzająca wodę z miejscowości: Pod Działem, Wierzbanówki, Polanki Haller Podola i Jurczyc, zlewni o powierzchni zlewni 9,2 km 2, - Czekajówka - prawobrzeżny dopływ Skawinki (starorzecza Skawinki) odprowadzająca wodę terenu Skawiny, zlewnia o powierzchni 3,9 km 2, - Brzozówka - prawobrzeżny dopływ Skawinki (starorzecza Skawinki) odprowadzająca wodę z terenu Skawiny, zlewnia o powierzchni 6,0 km 2. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 80

Zachodnią część Gminy odwadnia ciek II rzędu Sosnówka, odprowadzająca wodę z terenu Wielkich Dróg i Facimiecha. Do Sosnówki wpływają mniejsze cieki odwadniające Krzęcin i Zelczynę. Wzdłuż toru kolejowego Oświęcim - Skawina przebiega kanał wodny Łączany Skawina. Wisła i Kanał Łączański stanowią odcinek Drogi Wodnej Górnej Wisły (tablica 20). Kanał Łączański zakwalifikowano do wykazu śródlądowych dróg wodnych zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy i regionów wodnych (Dz.U. 2006 Nr 126, poz. 878). Tablica 4.20. Wykaz odcinka Drogi Wodnej Górnej Wisły na obszarze Gminy Skawina Lp. Miejscowości, przez które Długość cieku, m Nazwa cieku ciek przepływa 1 Jaśkowice, 930 Pozowice 5 595 Facimiech 1 805 Rzeka Wisła Ochodza 2020 Borek Szlachecki 350 Kopanka 3 185 Skawina 100 2 Jaśkowice, 683 Wielkie Drogi 2783 Kanał Łączany Skawina wraz Facimiech 794 rowami opaskowymi Zelczyna 2646 Borek Szlachecki 1487 Kopanka 1083 Źródło: Dane z UMiG Skawina (Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie, ul. Piłsudskiego 22) W granicach Gminy Skawina rzeka Wisła znajduje się od km 45+600 do km 60+500, natomiast Kanał Łączański od km 6+500 do końca. W końcowej partii Kanału Łączańskiego znajduje się poszerzenie, z którego prawa odnoga przechodzi w kanał energetyczny, zaś lewa poprzez awanport górny dochodzi do śluzy żeglugowej w Borku Szlacheckim. Jest to śluza komorowa o najwyższym spadzie, wynoszącym 11,6 m, a napełnienie jej (i opróżnianie) odbywa się przy pomocy krótkich kanałów obiegowych. Wykaz wałów i śluz wałowych na ciekach wodnych na obszarze Gminy Skawina podano tablicy 4.21. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 81

Tablica 4.21. Wykaz wałów i śluz wałowych na ciekach wodnych na obszarze Gminy Skawina Lp. Wał Długość wału, Śluzy Nazwa cieku Prawy/ Lewy Miejscowość m wałowe, szt. Jaśkowice 1 075 1 Pozowice 3 700 5 Facimiech 1 885 2 1 Wisła Prawy Ochodza 1 720 1 Borek Szlachecki 410 2 Kopanka 2 630 3 Skawina 145 1 Prawy Skawina 3 450 5 Radziszów 1 816 9 2 Skawinka Lewy Skawina 1 673 2 Radziszów 1 233 4 Prawy Facimiech 2 000 2 3 Sosnówka Wielkie Drogi 476 1 Lewy Facimiech 1 978 4 Wielkie Drogi 497 - Źródło: Dane z UMiG Skawina (Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie, ul. Szlak 73) Zwykle najwyższe wodostany cieków powierzchniowych obserwuje się tu po wiosennych roztopach oraz po gwałtownych ulewach letnich; natomiast niżówki występują w okresach suszy letniej i w jesieni (wrzesień, październik). Szybki przybór wód i szybkie ich opadanie związane jest z intensywnym spływem liniowym i powierzchniowym, zwłaszcza w rejonie pogórza. Podmokłości występują w dnach mniejszych, płaskodennych dolin, rozcinających brzeżne partie Pogórza Wielickiego oraz w starorzeczach i zagłębieniach powierzchni teras Wisły i Skawinki. Liczne sztuczne stawki obserwuje się na terenie całej Gminy. Zasoby wodne rzeki Skawinki, głównego cieku przepływającego przez Gminę, są określane przez IMiGW w przekroju wodowskazowym Radziszów. Dane dotyczące przepływów charakterystycznych dla tego przekroju prezentuje tablica 4.22. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 82

Tablica 4.22. Przepływy charakterystyczne rzeki Skawinki w przekroju wodowskazowym Radziszów wg IMiGW L.p. Zakres przepływów Nazwa przepływu Oznaczenie Wielkość, m 3 /s 1 Wysoki o prawdopodobieństwie p = 1% Qp1% 600 2 Wysoki o prawdopodobieństwie p = 2% Qp2% 495 3 Wysoki o prawdopodobieństwie p = 5% Qp5% 360 4 Wysoki o prawdopodobieństwie p = 10% Qp10% 265 Wysokie 5 Wysoki o prawdopodobieństwie p = 50% Qp50% 60 6 rok 2001 Najwyższy pomierzony WWQ (brak danych) 7 Średni wysoki SWQ 79,2 8 Średnie Średni roczny SSQ 2,9 9 Średni niski SNQ 0,44 Niskie 10 Najniższy pomierzony NNQ 0,19 Źródło: Dane z Programu Ochrony Środowiska miasta i gminy Skawina [6] Na analizowanym terenie istnieją warunki dla małej energetyki wodnej. Zasoby energii wód, rzek i cieków mogą być efektywnie wykorzystane ze względu na przepływy oraz spadki. Na terenie Gminy Skawina działa elektrownia wodna o mocy 1,6 MW, zlokalizowana w Skawinie przy ul. Energetyków. Elektrownia posiada jeden hydrogenerator, który pracuje wykorzystując energię wody odprowadzanej z obiegu wody chłodzącej turbozespoły elektrowni parowej, pracuje w układzie pionowym. Spad elektrowni wodnej uzyskany jest dzięki różnicy poziomów kanału z Wisły i rzeki Skawinki. Hydrogenerator składa się z turbiny typu Kaplana, zabudowanej w betonowej spirali oraz synchronicznej trójfazowej prądnicy. Eksploatowany jest w ruchu ciągłym z wyjątkiem odstawień zwianych z remontami. Charakterystykę zainstalowanej turbiny w elektrowni wodnej w Skawinie podano w tablicy 4.23. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 83

Tablica 4.23. Charakterystyka turbiny zainstalowanej w elektrowni wodnej w Skawinie Parametry elektrowni Jednostka Wielkość Wytwórca - Ganz Mavag Typ - K 060/4 150 VP Rok budowy - 1959 Spad znamionowy m 7,9 Natężenie przepływu m 3 /s 23,3 Moc znamionowa kw 1 567 Sprawność % 80 Prędkość obrotowa Obr./min. 187,5 Dyspozycyjność 0,432 * Wielkość produkcji MWh 4 541,378 (2010 r.) Odbiorca - Tauron Sprzedaż Sp. z o.o. Źródło: Dane z Elektrowni Skawina S.A. *w odniesieniu do możliwości nominalnej produkcji rocznej w oparciu o osiągalną moc 1,2 MW Produkcja hydrozespołu odbywa się na niezależną linię 15 kv i jest sprzedawana w ramach odrębnych umów. Wykaz wód istotnych dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych z podziałem na ich administratorów podano tablicy 4.24. Potoki te nie mają praktycznie znaczenia jako potencjalne zasoby energii. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 84

Tablica 4.24. Wykaz cieków wodnych na obszarze Gminy Skawina Lp Nazwa cieku Odbiornik Długość cieku, m Miejscowości, przez które ciek przepływa w Gminie Skawina 1 Potok Kopytowski Kanał 1 150 Jaśkowice Łączany 2 Potok Pozowickia Wisła 3 500 Pozowice Wielkie Drogi 3 Potok Sosnówka Wisła 5 280 Facimiech Wielkie Drogi Krzęcin 4 Potok Zelczynka Wisła 5 300 Ochodza Zelczyna Krzęcin Gołuchowice 5 Rzeka Skawinka Wisła 16 260 Skawina Rzozów Radziszów 6 Potok Sidzinka Wisła 8 300 Skawina 7 Potok Rzepnik Skawinka 9 450 Skawina 8 Potok Brzozówka Skawinka 3 800 Skawina 9 Potok Lutówka Skawinka 1 050 Radziszów Skawina 10 Potok Włosanka Skawinka 4 000 Radziszów 11 Potok Wierzbanówka Skawinka 6 660 Radziszów Jurczyce Wola Radziszowska Polanka Grabie 12 Rzeka Cedron Skawinka 6 272 Radziszów Wola Radziszowska Źródło: Dane z UMiG Skawina (Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie, ul. Szlak 73) Wnioski Na terenie Gminy istnieją potencjalne warunki dla małej energetyki wodnej. Zasoby energii wód, rzek i cieków mogą być efektywnie wykorzystane ze względu na przepływy oraz spadki. Należy wspierać działania na rzecz budowy obiektów małej energetyki wodnej. 4.4.6. Biomasa Do biomasy zaliczamy materiały, odpady i surowce: pochodzenia roślinnego drewno (odpady z przemysłu drzewnego i lasów), słoma (z produkcji zbóż), siano, makulatura; symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 85

pochodzenia zwierzęcego biogaz (z fermentacji gnojowicy zwierzęcej); pochodzenia komunalnego biogaz (wytwarzany w oczyszczalni ścieków lub pozyskiwany ze składowiska odpadów) i odpady biodegradowalne. 1,5 Mg suchego drewna lub słomy są energetycznie równoważne około 1,0 Mg węgla, a 1 m 3 biogazu jest równoważny energetycznie 1 kg węgla. W celu porównania własności różnych paliw w tablicy 4.25 przedstawiono podstawowe parametry, decydujące o ich energetycznym sposobie użytkowania oraz oddziaływaniu na środowisko. Tablica 4.25. Parametry energetyczne i ekologiczne paliw pierwotnych oraz odnawialnych Paliwo Wartość opałowa, MJ/kg Zawartość popiołu, Zawartość siarki, % % Węgiel 25 15 0,8 Gaz ziemny GZ-50 34, 3 MJ/m 3 < 0,01 0,002 Olej opałowy lekki 42,0 < 0,1 < 0,3 Biomasa roślinna - drewno - inne (np. słoma) 15,5 18,0 13,0 16,0 < 3,0 3,0 < 0,03 0,03 Suche osady 14 45 0,8 ściekowe Biogaz 20 MJ/m 3 - do około 40 mg/m 3 Obecnie na terenie miasta Skawina spalana jest biomasa w kotłach Elektrowni Skawina S.A.. W roku 2010 spalono 69 903 Mg biomasy, która charakteryzowała się średnią wartością opałową 14 729 kj/kg i zawartością popiołu 4,46 %. Spalana biomasa zastąpiła około 45 000 Mg węgla energetycznego. Drewno opałowe z lasów Nadzór nad gospodarką leśną w Gminie Skawina sprawuje Nadleśnictwo Myślenice. W roku 2010 w zarządzie nadleśnictwa było 384,64 ha lasów, a w nadzorze 464,4 ha lasów niestanowiących własność Skarbu Państwa. Lesistość w Gminie Skawina jest niska w stosunku do średniej krajowej, w roku 2010 wynosiła 9,8 %, w mieście 6,0 % a na obszarze wiejskim 10,7 %. Największe obszary lasów występują we wsiach Wola Radziszowska i Radziszów oraz w rejonie Skawiny i Polanki Hallera. W innych wsiach są to tylko małe zagajniki lub tereny zakrzaczone. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 86

Wielkość powierzchni gruntów leśnych wg typów własności w Gminie Skawina przedstawiono w tablicy 4.26. Tablica 4.26. Wielkość powierzchni gruntów leśnych z podziałem na typy własności w Gminie Skawina Lp. Typy własności gruntów leśnych ha Gmina Skawina Skawina - miasto Skawina obszar wiejski Grunty leśne ogółem, w tym (3+5): 985,3 126,1 859,3 1 Lasy ogółem 973,7 123,6 850,0 2 Grunty leśne publiczne ogółem (3+10) 477,3 58,1 419,3 3 Grunty leśne publiczne Skarbu Państwa 438,3 40,1 398,3 4 Grunty leśne publiczne Skarbu Państwa 424,7 40,1 384,7 w zarządzie lasów Państwowych 5 Grunty leśne poza skarbem Państwa 547 86 461 (6+10) 6 Grunty leśne prywatne ogółem 508 68 440 7 Grunty leśne prywatne osób fizycznych 442 55 307 8 Lasy ochronne osób prywatnych 0 0 0 9 Grunty leśne prywatne wspólnot gruntowych 0 0 0 10 Grunty leśne gminne ogółem 39 18 21 Grunty leśne gminne lasy ogółem 37,4 17 20,4 Źródło: dane GUS 2010 r. Grunty leśne w Gminie Skawina zajmują powierzchnię 985,3 ha, z czego w rękach prywatnych właścicieli znajduje się 508 ha lasów, resztę stanowią lasy państwowe. Ilości pozyskiwanego drewna opałowego z lasów z terenu Gminy Skawina przedstawiono w tablicy 4.27. Tablica 4.27. Lp. Ilość pozyskiwanego drewna z lasów z terenu Gminy Skawina Wielkość, ha Ilość drewna opałowego, Właściciel lub zarządca lasów 2008 r. 2009 r. 2010 r. 1 Lasy poza Skarbem Państwa, w tym: 547,0 78 85 623 1.1 Lasy prywatne 508,0 68 85 623 1.2 Lasy gminne 37,4 10 0 0 W zarządzie Nadleśnictwa Myślenice* 384,64 735,5 521,1 1 336,8 Źródło: dane GUS 2010 r., * Nadleśnictwo Myślenice m 3 Pozyskiwane ilości drewna z terenów leśnych oceniono na poziomie 1 300 m 3 /rok do zagospodarowania energetycznego. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 87

Pozyskiwane drewno wykorzystywane jest jako paliwo w kominkach i kotłach grzewczych gospodarstw domowych. W celu zwiększenia zasobów biomasy w Gminie Skawina, uzasadnionym byłoby zagospodarowaywanie gruntów ugorowanych lub odłogowych wyselekcjonowanymi gatunkami szybko rosnących drzew, krzewów, traw, np.: perz grzebieniasty trawa do obsiewu terenów suchych, kamienistych i piaszczystych; wydmuchrzyca groniasta trawa do obsiewu terenów suchych; miskant olbrzymi zalecany do zakładania plantacji na terenach skażonych zanieczyszczeniami przemysłowymi, a także piaszczystych, charakteryzuje się szybkim wzrostem oraz wysokim plonem biomasy z jednostki powierzchni (nawet powyżej 30 Mg suchej masy/ha o wartości opałowej około 15 MJ/kg); miskant cukrowy; spartinia preriowa. Wymienione gatunki traw, uprawiane w innych krajach wykazują przydatność do uprawy w warunkach klimatycznych Polski. Biogaz z oczyszczalni ścieków Sieć wodociągowa i kanalizacja w Gminie Skawina obsługiwane są przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.. Sieć wodociągowa obejmuje całe miasto Skawina oraz większą część Gminy na obszarach wiejskich. Gmina Skawina jest gminą o stosunkowo niskim wskaźniku skanalizowania. Skanalizowanie Gminy będzie przebiegać etapami, stopniowo zwiększając stopień skanalizowania Gminy. Opis gospodarki wodno-ściekowej na terenie Gminy przedstawiono w tablicy 4.28. Tablica 4.28. Gospodarka wodno-ściekowa w Gminie Skawina Wyszczególnienie Wielkość Ludność korzystająca z sieci wodociągowej, % 95,6 Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej, % 58,5 Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach 12 906,87 domowych, dam 3 /rok Ilość odprowadzonych ścieków z gospodarstw 7 802,04 domowych, tys.m 3 /rok Ilość nieczystości ciekłych wywiezionych, 28 259 tys.m 3 /rok Źródło: dane z oczyszczalni ścieków w Skawinie (2011 r.) symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 88

Skawina oczyszcza swoje ścieki w oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w Skawinie przy ulicy Działkowców 1. Jest to oczyszczalnia z podwyższonym usuwaniem biogenów. Obecnie odbywa się modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków. Celem przedsięwzięcia jest zapewnienie miastu infrastruktury technicznej, która umożliwi odbiór i oczyszczenie ścieków komunalnych zgodnie z wymogami unijnymi, a jej mieszkańcomodpowiedniej ilości i jakości wody pitnej. Zmodernizowane i rozbudowane będą obiekty części ściekowej, osadowej i biogazowej oraz wymienione ich wyposażenie technologiczne. Średnia przepustowość hydrauliczna zmodernizowanej oczyszczalni dla okresu bezdeszczowego wyniesie ponad 6 tys. m 3 /dobę, a maksymalna prawie 7,4 tys. m 3 /dobę. Gmina otrzymała na ten cel dofinansowanie z Funduszu Spójności UE w wysokości 89 mln złotych. Dzięki temu w 2014 roku, 98,5 % mieszkańców Gminy Skawina będzie mogło podłączyć się do miejskiej sieci wodociągowej, a 85 % do sieci kanalizacyjno-sanitarnej. Rozbudowa oczyszczalni planowo ma zakończyć się do 31 grudnia 2013 roku. Charakterystykę oczyszczalni podano w tablicy 4.29. Tablica 4.29. Charakterystyka oczyszczalni ścieków komunalnych w Skawinie Wyszczególnienie Dane Typ oczyszczalni PUB2 Projektowana przepustowość 7 280 oczyszczalni, m 3 /dobę Ilość ścieków dostarczonych 1 919 671 do oczyszczalni rocznie, m 3 /rok Ilość ścieków oczyszczanych 1 917 514 rocznie, m 3 /rok Charakterystyka istniejących WKF (komór fermentacyjnych) - ilość, szt., 1 - łączna objętość, m 3, 908.56 - temperatura osadów, C 33 Źródła ciepła wykorzystywane na Biogaz, olej opałowy terenie oczyszczalni ścieków Zużycie energii elektrycznej w oczyszczalni - ilość roczna, kwh, - grupa taryfowa Źródło: dane ZWiK sp. z o.o. Skawina 1442 B22; C22a W procesach technologicznych w trakcie oczyszczania ścieków powstają produkty uboczne, między innymi osady ściekowe i metan. Osady, które powstają w procesie oczyszczania ścieków: osad surowy z osadnika wstępnego i osad nadmierny z osadników wtórnych są stabilizowane tlenowo w komorach stabilizacji i zagęszczania osadu. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 89

Ustabilizowane osady komunalne wykorzystywane są do rekultywacji. Charakterystykę osadów ściekowych podano w tablicy 4.30. Tablica 4.30. Charakterystyka osadów ściekowych wytwarzanych przez oczyszczalnie ścieków w Skawinie Wyszczególnienie Dane Sposób i miejsce Oczyszczalnia ścieków technologicznej przeróbki w Skawinie osadów ściekowych Ilość osadów ściekowych, 1 710 t suchej masy/rok Wartość opałowa, MJ/m 3 b.d. Zawartość wilgoci, % 78 Sposób utylizacji osadów rekultywacja Źródło: dane z oczyszczalni ścieków w Skawinie (2011 r.) Alternatywnym sposobem zagospodarowania osadów ściekowych, których parametry energetyczne zbliżone są do torfu, jest ich gazyfikacja i spalanie w pirolitycznych kotłach o mocy około 0,2 MW. Osady ściekowe można też mieszać z suchym miałem węglowym (25 % miału, 75 % osadu). Urządzenia do gazyfikacji osadów ściekowych są bardzo ekonomiczne. Roczny koszt zaoszczędzonego węgla równa się cenie 1 kotła c.o., przy czym wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza jest mniejsza niż z konwencjonalnych kotłów węglowych. Spalanie osadów ściekowych w kotłach energetycznych możliwe jest bez ograniczeń do poziomu 1 % udziału osadów w strumieniu energii dostarczonej do kotła. Powyżej tej granicy wymagania dotyczące emisji zanieczyszczeń z kotłów obniżone są do poziomu jak dla spalarni odpadów. Aktualnie w oczyszczalni ścieków zabudowana jest instalacja wytwarzania i energetycznego zagospodarowania biogazu. Ciepło ze spalania biogazu wykorzystywane jest do ogrzewania obiektów oraz instalacji wytwarzania biogazu. Wytwarzana jest tez ciepła woda użytkowa. Charakterystykę wytwarzanego biogazu podano w tablicy 4.31. Tablica 4.31. Charakterystyka wytwarzanego biogazu Wyszczególnienie Wielkość Średnia wielkość produkcji biogazu, m 3 /rok Nie opomiarowano Wartość opałowa, MJ/m 3 b.d. Zawartość metanu, % 60-70 Sposób zagospodarowania metanu Spalanie w kotle Buderus o mocy 200 kw Źródło: dane z oczyszczalni ścieków w Skawinie (2011 r.) symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 90

Gospodarstwa hodowlane Na terenie Gminy Skawina działa 19 gospodarstw hodowlanych bydła, trzody chlewnej i koni (tablica 4.32). Najwięcej gospodarstw hodowlanych znajduje się w miejscowościach: Grabie, Krzęcin i Radziszów, natomiast największe gospodarstwo hodowlane zlokalizowane jest w Gołuchowicach. W ostatnim czasie na terenie Gminy zwiększyła się liczba gospodarstw zajmujących się hodowlą koni. Gospodarstwa te znajdują się na terenie Facimiechu, Pozowic i Radziszowa. Tablica 4.32. Dane o gospodarstwach hodowlanych na terenie Gminy Skawina Ilość Adres gospodarstwa Rodzaj hodowli bydło trzoda konie chlewna 1 Facimiech - - 1 1 Gołuchowice 1 - - 4 Grabie 2 4-2 Kopanka 1 1-3 Krzęcin 2 2-1 Ochodza - 1-1 Pozowice - 1 1 3 Radziszów 1 2 1 1 Skawina 1 1-2 Wola Radziszewska 1 2-19 razem 9 14 3 Źródło: dane z UMiG Skawina) Odchody z hodowli bydła i trzody chlewnej, w nowoczesnych rozwiązaniach, wykorzystywane są do produkcji biogazu, który spalany w silnikach gazowych w istotnej części zaspokaja potrzeby w zakresie ciepła i energii elektrycznej gospodarstw hodowlanych. Wnioski Aktualnie potencjał wytwarzania biogazu z odchodów z hodowli bydła i trzody chlewnej w Gminie jest niewykorzystywany. Należy wspierać hodowców w działaniach mających na celu budowę biogazowni i energetycznego wykorzystania biogazu. 4.4.7. Odpady biodegradowalne Paliwem może być również biomasa składająca się w całości lub części z substancji roślinnych pochodzących z odpadów: symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 91

roślinnych z przemysłu przetwórstwa spożywczego, jeżeli odzyskuje się wytwarzaną przy jej spalaniu energię cieplną; włóknistych, roślinnych z procesu produkcji pierwotnej masy celulozowej i z procesu produkcji papieru z makulatury, jeżeli odpady te są spalane w miejscu produkcji, a wytwarzana energia cieplna jest odzyskiwana; drewna, z wyjątkiem drewna zanieczyszczonego impregnatami i powłokami ochronnymi, które mogą zawierać związki chlorowcoorganiczne lub metale ciężkie, oraz drewna pochodzącego z odpadów budowlanych lub z rozbiórki. Odpady biodegradowalne powstają w sektorze komunalnym oraz sektorze gospodarczym (odpady z przemysłu ulegające biodegradacji). Na terenie Gminy Skawina nie funkcjonuje składowisko odpadów stałych, odpady komunalne wywożone są poza teren Gminy. W zawiązku, z czym wydaje się bezcelowa ocena potencjału technicznego i energetycznego zasobów odpadów biodegradowalnych, które w przyszłości nie mogą stanowić źródła energii. 4.4.8. Wnioski a) Na poziomie Gminy Skawina zidentyfikowano lokalne rodzaje odnawialnych źródeł energii. Obecnie na terenie Gminy odnawialne źródła energii zaspokajają jedynie niewielką część potrzeb energetycznych. Roczna produkcja energii z tego typu źródeł energii stanowi niewielki ułamek lokalnego bilansu energetycznego. Aktualnie na terenie Gminy wykorzystywane energetycznie są: biomasa, która spalana jest w Elektrowni Skawina S.A., energia spadku wód w elektrowni wodnej, biogaz - wykorzystany na cele grzewcze w oczyszczalni ścieków oraz drewno opałowe z lasów spalane w indywidualnych piecach/kominkach. W realizacji jest montaż około 600 szt. kolektorów słonecznych (powierzchnia kolektorów 909,4 m 2 ) na budynkach prywatnych i budynkach użyteczności publicznej, gdzie wykorzystana będzie energia słoneczna. b) W perspektywie roku 2030 możliwe do wykorzystania zasoby energii odnawialnej na terenie Gminy stanowić mogą: energia słoneczna, energia wiatru do turbin małej mocy, biomasa, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 92

biogaz wykorzystany w nowej oczyszczalni ścieków i gospodarstwach hodowlanych, energia gruntu - geotermia płytka. c) Należy zachęcać i wspierać wykorzystanie: energii słonecznej w sezonie letnim do podgrzewania wody i w suszarnictwie oraz dla celów grzewczych jako wspomaganie konwencjonalnych systemów (w okresie sezonu grzewczego), rozwój zastosowań pomp ciepła do ogrzewania domków jednorodzinnych i obiektów użyteczności publicznej, biogazu. Istnieją możliwości rozwoju układów grzewczych opartych o pompy ciepła wykorzystujące ciepło powierzchniowe głównie gruntu, jak również potencjał wykorzystania energii promieniowania słonecznego głównie do celów przygotowania ciepłej wody użytkowej. Podobnie jak dla większości obszarów Polski przewiduje się dalszy wzrost liczby układów solarnych ze względu na coraz niższe koszty inwestycyjne oraz dużą dostępność i różnorodność rozwiązań. W ramach Polityki energetycznej Polski do 2030 roku wyznaczono, między innymi w priorytecie 4, zadanie - wdrożenie kierunków budowy biogazowni rolniczych w każdej gminie do roku 2020. 5. Bilans energetyczny Gminy Bilans energetyczny Gminy przedstawia potrzeby energetyczne poszczególnych grup odbiorców wraz ze sposobem ich pokrywania oraz strukturę zużycia nośników energii i paliw. W celu sporządzenia bilansu energetycznego Gminy Skawina, przy określeniu wielkości aktualnego zapotrzebowania na media energetyczne oraz sposobów ich dostarczania dokonano podziału obszaru Gminy na jednostki bilansowe, biorąc pod uwagę podział administracyjny Gminy (tablica 3.1, rys.3.1). W załączniku 5.1 zamieszczono tabelaryczne zestawienie bilansu energetycznego dla stanu aktualnego w wyodrębnionych jednostkach bilansowych i łącznie dla całej Gminy Skawina. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 93

5.1. Zużycie energii cieplnej w jednostkach bilansowych Na rys. 5.1 i 5.2 przedstawiono, kolejno, zapotrzebowanie na moc cieplną oraz zużycie energii cieplnej w jednostkach bilansowych (budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej). Rys. 5.1. Zapotrzebowanie na moc cieplną w jednostkach bilansowych Gminy Skawina (stan istniejący) Wielkość rynku ciepła (ogrzewanie, ciepła woda użytkowa) określona w mocy cieplnej wynosi około 122,4 MW, a w zapotrzebowaniu na ciepło wynosi 991,2 TJ/rok. Udział poszczególnych jednostek bilansowych w rynku ciepła przedstawia się następująco: miasto Skawina - 56 % zapotrzebowania na moc i ciepło, tereny wiejskie Gminy - 44 %. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 94

Rys. 5.2. Roczne zużycie energii cieplnej w jednostkach bilansowych Gminy Skawina (stan istniejący) 5.2. Koszt zaopatrzenia Gminy w energię cieplną Do oszacowania kosztów zaopatrzenia Gminy Skawina w ciepło przyjęto, przedstawione w tablicy 5.1 ceny paliw i energii. Tablica 5.1. Dane charakterystyczne paliw i energii Rodzaj nośnika energii Wartość opałowa Koszt jednostkowy, zł brutto/jedn. Węgiel kamienny (orzech) 28 000 kj/kg 0,71 zł/kg Węgiel kamienny (miał energetyczny) 19 000 kj/kg 0,40 zł/kg Drewno 13 000 kj/kg 0,30 zł/kg Olej opałowy lekki 42 800 kj/kg 4,47 zł/kg Gaz ziemny (taryfa 3.6) 36 110 kj/m 3 1,82 zł/m 3 Propan-butan 46 100 kj/kg 3,98 zł/kg Energia elektryczna całodobowa (G11) 3,6 MJ/kWh 0,5708 zł/kwh Energia elektryczna nocna (G12) 3,6 MJ/kWh 0,2844 zł/kwh System ciepłowniczy* (MPEC S.A. Kraków średnia ważona - 50,94 zł/gj dla Skawiny) *wg cennika MPEC S.A. Kraków średnia ważona uwzględniająca zużycie ciepła w poszczególnych taryfach symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 95

Całkowity roczny koszt zaspokojenia potrzeb cieplnych w Gminie wynosi około 62,9 mln zł. Na rys. 5.3 przedstawiono graficznie koszt zapotrzebowania ciepła w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej w jednostkach bilansowych, natomiast na rys. 5.4 zestawiono koszty zakupu 1 GJ w budownictwie mieszkaniowym w jednostkach bilansowych. Rys. 5.3. Roczny koszt energii cieplnej w jednostkach bilansowych Gminy Skawina (stan istniejący) Wyznaczone (załącznik 5.1) i przedstawione na rys.5.3 koszty zaopatrzenia w ciepło grzewcze i ciepło do wytworzenia c.w.u są proporcjonalne do jego zużycia w jednostkach bilansowych. Jednakże, co przedstawiono na rys. 5.4, jednostkowe koszty zaopatrzenia w ciepło są w mieście nieco niższe (o 2,03 zł/gj) niż na terenach wiejskich Gminy. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 96

64,92 62,89 miasto teren Rys. 5.4. Jednostkowy koszt zaopatrzenia w jednostkach bilansowych dla Gminy Skawina, zł/gj (stan istniejący) Na rys. 5.5 przedstawiono strukturę zużycia wszystkich nośników energii, tj. ciepła systemowego, paliw stałych (węgiel, drewna), płynnych i gazowych dla celów grzewczych (ogrzewanie oraz ciepła woda użytkowa) oraz energii elektrycznej, zużywanej do oświetlenia i zasilania urządzeń gospodarstw domowych, a także urządzeń stosowanych w budynkach użyteczności publicznej i usługach, średnim i niskim napięciu. Dominującym rodzajem w strukturze zaopatrzenia Gminy Skawina w energię są paliwa stałe (węgiel kamienny i koks) 35,8 % oraz gaz ziemny 35,6 %. Udziały pozostałych paliw i energii są odpowiednie do możliwości ich pozyskiwania oraz kosztów użytkowania. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 97

Zużycie ogółem - 1 030 236 MWh/rok 0,8% 2,1% 3,6% 17,1% 4,9% 35,6% system ciepłowniczy gaz sieciowy paliwo stałe (węgiel kam., koks) 35,8% drewno olej opałowy propan-butan energia elektryczna Rys. 5.5. Struktura zużycia paliw i energii w Gminie Skawina (stan istniejący) 6. Ocena stanu środowiska naturalnego w Gminie Zasadniczy wpływ na stan zanieczyszczenia powietrza na danym obszarze mają następujące czynniki: - rodzaj i ilość zanieczyszczeń pyłowo-gazowych emitowanych do powietrza z emitorów na terenie Gminy, emisje zewnętrzne (emisje z terenów sąsiednich, a także emisje transgraniczne), - sposób wprowadzania emitowanych zanieczyszczeń do powietrza, - warunki rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu, a więc warunki klimatyczno-meteorologiczne i topograficzne obszaru, w którym zlokalizowane są źródła zanieczyszczeń. Źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza są następujące procesy i źródła: energetyczne spalanie paliw, przemysłowe procesy technologiczne, komunikacja głównie transport drogowy, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 98

źródła komunalne źródła ciepła w gospodarstwach domowych oraz gromadzenie i utylizacja odpadów i ścieków (np. oczyszczalnia ścieków). 6.1. Wymagania prawne w zakresie ochrony powietrza Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2010 roku została wykonana według zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE. Zagadnienia związane z ochroną powietrza uregulowane są poprzez zapisy w: rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 roku w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. 2008 nr 52, poz. 310), rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 17 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 47, poz. 281), rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. 2009 nr 5, poz. 31). Klasyfikacji stref dokonuje się w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza. Ocena jakości powietrza prowadzona jest z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę: zdrowia ludności zamieszkującej strefę (dla terenu kraju i uzdrowisk ochrona zdrowia - OZ). Obowiązek prowadzenia oceny dotyczy następujących zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu, ozonu pyłu zawieszonego PM 10, ołowiu, arsenu, kadmu, niklu, benzopirenu w pyle, pyłu zawieszonego PM2,5 (3 strefy w woj. małopolskim), roślin i ekosystemów (dla terenu kraju i parków narodowych ochrona roślin - OR). Obowiązek prowadzenia oceny dotyczy następujących zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, tlenków azotu, ozonu (3 strefy w woj. małopolskim). 6.2. Ocena stanu powietrza Ocena jakości powietrza służy do podejmowania działań mających na celu: planowanie poprawy jakości powietrza na obszarach, gdzie nie spełnia ono założonych kryteriów, utrzymanie jakości powietrza na obszarach, gdzie jest ona wystarczająca. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 99

Na terenie Gminy Skawina monitoring jakości powietrza atmosferycznego prowadzony jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie. System oceny jakości powietrza w mieście jak również w Gminie opiera się na wynikach pomiarów prowadzonych na stacji pomiarowej przy ulicy Kopernika. Pod względem poziomu dopuszczalnego substancji w powietrzu, w 2010 roku, Gminę Skawina zaliczono do klasy A ze względu na kryterium ochrony zdrowia, za wyjątkiem stężeń pyłu zawieszonego PM10, B(a)P i pyłu PM2,5, których stężenia klasyfikują Gminę do klasy C oraz do klasy A ze względu na ochronę roślin [55]. Klasa A oznacza, że poziomy stężeń zanieczyszczeń nie przekraczały wartości dopuszczalnych. W ocenie określono, że przekroczenia stężeń zanieczyszczeń występowały głównie na obszarze miasta. Przekroczenia występowały głównie w sezonie zimowym i ich przyczyną była emisja z indywidualnych, opalanych paliwami stałymi źródeł ciepła (ogrzewanie budynków), powodujących tzw. niską emisję oraz niekorzystne warunki meteorologiczne. W tablicy 6.1 podano stan zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy Skawina w latach 2008-2010. Tablica 6.1. Stan zanieczyszczeń powietrza na terenie Gminy Skawina Zanieczyszczenie Zanieczyszczenie, µg/m 3 2008 r. 2009 r. 2010 r. Wartość odniesienia* Dwutlenek siarki (SO 2 ) 11 11 16 20 Tlenek azotu (NO) 14 14 15 - Dwutlenek azotu (NO 2 ) 25 24 25 40 Tlenki azotu (NO x ) 47 46 47 30 Pył PM 10 - - 60 40 Ozon (O 3 ) 100 Źródło: WIOŚ Kraków * - wartości odniesienia dla roku wg zał. nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281). 6.3. Oddziaływanie systemu zaopatrzenia w ciepło na stan powietrza w Gminie Na rys. 6.1 przedstawiono strukturę zużycia nośników energii na cele grzewcze w Gminie Skawina. Dominującym paliwem w pozyskiwaniu ciepła jest węgiel kamienny. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 100

Zużycie ogółem - 1 977 118 GJ/rok 1,6% 4,1% 7,0% 1,0% 9,5% 7,6% system ciepłowniczy gaz sieciowy paliwo stałe (węgiel kam., koks) 69,2% drewno olej opałowy propan-butan energia elektryczna Rys. 6.1. Struktura zużycia nośników energii na cele grzewcze w Gminie Skawina (stan istniejący) Na rys. 6.2 przedstawiono wielkości emisji podstawowych substancji zanieczyszczających spowodowaną zaspokajaniem potrzeb cieplnych (c.o. + c.w.u) w Gminie Skawina. Wyraźny jest tu wpływ wysokiego udziału węgla w strukturze stosowanych paliw i indywidualnych źródeł ciepła na wielkość emitowanych zanieczyszczeń (SO 2, NO 2, CO i pyłu). symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 101

5608 2740 2868 1373 658 715 238 228 466 71 50 121 pył SO2 NO2 CO miasto teren Gmina Rys. 6.2. Roczna emisja zanieczyszczeń do powietrza, Mg (stan istniejący) Wielkość emisji zanieczyszczeń ze źródeł ciepła odpowiada obecnej strukturze zużycia paliw. W tablicy 6.2 przedstawiono wielkość generowanych zanieczyszczeń do powietrza ze wszystkich źródeł zaopatrzenia Gminy Skawina w ciepło grzewcze. Tablica 6.2. Rodzaj substancji Wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza z systemu zaopatrzenia w ciepło grzewcze i c.w.u. w 2010 roku na terenie Gminy Skawina Wielkość emisji, Mg/rok zanieczyszczającej Gaz ziemny (GZ -50) ogrzewanie elektryczne System ciepłowniczy i kotłownie indywidualne (węgiel, olej opałowy, gaz p-b, biomasa) pył całkowity 0,06 1,23 1 371,78 SO 2 0,16 6,48 459,35 NO 2 5,16 10,90 105,19 CO 1,45 13,62 5 593,19 CO 2 7 910,06 5 993,50 121 070,14 Opracowanie własne symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 102

Wielkości emisji zanieczyszczeń z indywidualnych źródeł ciepła, ze względu na liczbę tych źródeł oraz stosowane w nich paliwach (duży udział węgla), decyduje o stopniu zanieczyszczenia powietrza w Gminie. Wnioski Na terenie Gminy Skawina występują przekroczenia stężeń pyłu zawieszonego, szczególnie zimą. Należy wspierać i promować działania mające na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń, w tym przedsięwzięcia zwiększające efektywność wytwarzania i użytkowania energii, np.: termomodernizacja budynków, modernizacja źródeł ciepła oraz promowanie stosowania przyjaznych ekologicznie paliw. 7. Prognoza potrzeb energetycznych Gminy Do określenia prognozowanych potrzeb energetycznych Gminy Skawina wykorzystano analizy i obliczenia własne oraz informacje dotyczące planów rozwoju Gminy Skawina, przewidywanych zmian demograficznych oraz dane i prognozy zawarte w następujących dokumentach i opracowaniach: Strategia rozwoju Gminy Skawina na lata 2003-2013[4], Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina [1, 2], Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina, Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Strategia Rozwoju miasta i gminy Skawina na lata 2003-2013 określa misję oraz cele strategiczne Gminy, a także ramowy wykonawczy plan zadań priorytetowych zwiększających możliwości jej zrównoważonego rozwoju. MISJĄ Gminy jest tworzenie optymalnych warunków dla dynamicznego rozwoju lokalnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości oraz zapewnienie mieszkańcom bezpiecznego i aktywnego życia w przyjaznym środowisku. Misja ta jest urzeczywistniana przede wszystkim poprzez aktywność w dwóch obszarach, a mianowicie: gospodarczej - poprzez tworzenie możliwie najkorzystniejszych warunków dla rozwoju nowoczesnych przedsiębiorstw, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 103

społecznej - poprzez tworzenie jak najlepszych warunków ekonomicznych i społecznych dla życia mieszkańców oraz dbałość o możliwie wysoką jego jakość. Aktywność na tych polach jest podporządkowana trzem ogólnym celom strategicznym: tworzeniu warunków dla rozwoju gospodarczego Gminy, tworzeniu warunków dla podnoszenia standardu jakości życia mieszkańców, osiąganiu europejskich standardów w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury komunalnej. Prognoza demograficzna Dla potrzeb niniejszego opracowania, na podstawie danych podawanych przez Główny Urząd Statystyczny dla lat ubiegłych (tablica 7.1), oszacowano liczbę ludności w Gminie Skawina do roku 2030. Na podstawie zmian liczby ludności w latach ubiegłych, tj. wzrost liczby mieszkańców Gminy o około 3 % w latach 1995-2010 (dla miasta Skawina spadek liczby ludności o około 1,9 %, a dla obszaru wiejskiego wzrost o 9,8 %) przedstawiono prognozę liczby ludności w Gminie do roku 2030 zakładając podobne tendencje (tablica 7.2). symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 104

Tablica 7.1. Ludność w Gminie Skawina w latach 1995-2010 Rok Liczba mieszkańców Przyrost naturalny Saldo migracji Saldo ludności w latach Przyrost ludności % Skawina - Gmina Skawina - miasto Skawina obszar wiejski Skawina - Gmina Skawina - miasto Skawina obszar wiejski Skawina - Gmina Skawina - miasto Skawina obszar wiejski Skawina - Gmina Skawina - miasto Skawina obszar wiejski Skawina - Gmina Skawina - miasto Skawina obszar wiejski 2010 42 099 23 761 18 338 77 35 42 75 10 65 152 45 107 0,362 0,190 0,587 2009 41 947 23 716 18 231 101 33 68 174 70 104 239 56 183 0,573 0,237 1,014 2008 41 708 23 660 18 048 105 61 44 42-33 75 222 126 96 0,535 0,535 0,535 2007 41 486 23 534 17 952 80 39 41-8 - 91 83 5-89 94 0,012-0,377 0,526 2006 41 481 23 623 17 858 76 30 46-57 - 129 72 51-108 159 0,123-0,455 0,898 2005 41 430 23 731 17 699 37 31 6-10 - 88 78 174 10 164 0,422 0,042 0,935 2004 41 256 23 721 17 535 11 4 7 38-40 78 62-38 100 0,151-0,160 0,573 2003 41 194 23 759 17 435 20 25-5 33-89 122 72-60 132 0,175-0,252 0,763 2002 41 122 23 819 17 303 72 40 32-44 - 89 45 31-15 46 0,075-0,063 0,267 2001 41 091 23 834 17 257 117 78 39-68 - 44-24 - 20-41 21-0,049-0,172 0,122 2000 41 111 23 875 17 236 128 67 61-34 - 51 17 25-18 43 0,061-0,075 0,250 1999 41 086 23 893 17 193 76 54 22-15 - 32 17-341 - 496 155-0,823-2,034 0,910 1998 41 427 24 389 17 038 165 95 70 46-52 98 199 61 138 0,483 0,251 0,817 1997 41 228 24 328 16 900 96 60 36 20-19 39 81 46 35 0,197 0,189 0,208 1996 41 147 24 282 16 865 162 67 95 130 42 88 282 49 233 0,690 0,202 1,401 1995 40 865 24 233 16 632 159 91 68 26-31 57 - - - - - - 1995-2010 15 lat - - - - - - 1 234-472 1 706 2,987-1,941 9,805 2000-2010 10 lat - - - - - - 988-114 1 102 2,403-0,477 6,393 2005-5 lat - - - - - - 669 30 639 1, 615 0,126 3,610 2010 Źródło: Dane GUS symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 105

Tablica 7.2. Prognoza zmian liczby ludności w Gminie Skawina na lata 2011-2030 Rok 2010 r. 2015 r. 2020 r. 2025 r. 2030 r. Skawina - Gmina 42 099 42 415 42 730 43 046 43 362 Skawina - miasto 23 761 23 660 23 535 23 434 23 310 Skawina- obszar wiejski 18 338 18 787 19 237 19 686 20 135 Opracowanie własne W ustaleniach prognostycznych dla miny Skawina podanych w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina, przyjęto zmienność współczynników demograficznych, jako wypadkową trendów lokalnych i wojewódzkich oraz założeń prognostycznych o charakterze ogólnokrajowym. Wyniki tych szacunków podano w tablicy 7.3. Tablica 7.3. Prognoza demograficzna dla Gminy Skawina dla roku: 2020 i 2030 Rok Liczba mieszkańców Skawina - Gmina Skawina - miasto Skawinaobszar wiejski 2010* 41 771 23 636 18 135 2010 42 200 23 500 18 700 2020 44 300 23 300 21 000 2030 45 600 23 000 22 600 Źródło: Dane ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina *dane rzeczywiste z UMiG Skawina Z danych tych wynika, że liczba ludności Gminy ulegnie zwiększeniu do 2030 r. w stosunku do stanu obecnego o około 4 tys. osób a przyrost ten praktycznie rzecz biorąc dotyczyć będzie tylko obszarów wiejskich. Stan ludności zamieszkującej w mieście ulegać będzie tylko nieznacznym zmianom. Stagnacja liczby ludności miejskiej to efekt mniejszej dzietności w miastach niż na wsi, ale także coraz powszechniej obserwowanego zjawiska przemieszczania się części ludności miejskiej na tereny wiejskie i na obrzeża miast - (w przypadku Gminy Skawina wpływ m. Krakowa). Prognozy przedstawione w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina, wskazują, że w najbliższych kilkunastu latach następować będzie systematyczny, bardzo niewielki wzrost liczby mieszkańców Gminy. Zgodnie z nimi liczba mieszkańców Gminy Skawina w 2030 roku wynosić będzie, około 45 600, co oznacza wzrost liczby ludności o około 9,1 % w stosunku do roku 2010 (dla miasta Skawina spadek ogólny o 2,1 %, a dla obszaru wiejskiego wzrost o 24, 6%). symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 106

Według aktualnych danych z UMiG Skawina wynika, że prognoza w krótkim okresie w niewielkim stopniu rozmija się z rzeczywistością. Do analiz wykonywanych dla roku: 2020 i 2030 przyjęto wielkości zamieszczone w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina [4], w prognozie długoterminowej. Reasumując: mimo wskazanego w aktualnej prognozie starzenia się miejscowej ludności oraz stabilizacji liczby ludności miasta, Gmina Skawina charakteryzować się będzie per saldo przyrostem ludności. Dla porównania liczebność ludności całego województwa małopolskiego zgodnie z założeniem obecnej prognozy demograficznej GUS na lata 2005 2030 nie ulegnie w zasadzie żadnym zmianom, natomiast ludność miast województwa według założeń zmniejszy się aż o 160 tys. osób. Założenia do prognozy zmian w budownictwie mieszkaniowym Konsekwencje prognozowanych zmian demograficznych, dla rozwoju Gminy Skawina mogą być następujące: głównie na obszarze wiejskim zachodzić będzie potrzeba wybudowania nowych domów/mieszkań, w mieście Skawina, mimo prognozowanego spadku liczby mieszkańców, w celu uzupełnienia niedoborów z lat ubiegłych, wynikających z dekapitalizacji zasobów mieszkaniowych oraz dla zapewnienia każdej rodzinie oddzielnego mieszkania, również będą prowadzone inwestycje mieszkaniowe. Zgodnie z wytycznymi zawartymi Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina [3] dokonano podziału jej terenu na trzy podstawowe strefy o różnych kierunkach rozwoju: I. urbanizacji, II. terenów rolnych i otwartych, III. terenów lasów i zalesień. W założeniu mają one zapewnić utrzymanie dotychczasowego charakterystycznego układu przestrzennego Gminy. W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Skawina, podano przeznaczenia terenów zainwestowanych w Planie zagospodarowania przestrzennego w poszczególnych miejscowościach (tablica 7.4). Wynika stąd, że około 1 716,9 ha tj. 17,2 % całego obszaru Gminy należy do terenów przeznaczonych na cele mieszkaniowe. Aktualnie wykorzystuje się na te cele 628 ha (tablica 3.2.). symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 107

Tablica 7.4. Miejscowość Bilans przeznaczenia terenów zainwestowanych w Gminie Skawina Wielkość powierzchni, ha Zabudowa zagrodowa i jednorodzinna Zabudowa mieszkaniowa i usługowa Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna Razem, ha Razem, % Borek Szlachecki 413,38 56,38 17,03 0 73,41 17,8 Facimiech 295,32 65,91 8,43 0 74,34 25,2 Gołuchowice 193,56 108,04 0 0 108,04 55,8 Grabie 153,48 31,26 0 0 31,26 20,4 Jaśkowice 430,54 52,37 20,23 0 72,6 16,9 Jurczyce 210,74 59,12 0 0 59,12 28,1 Kopanka 206,77 49,47 0 0 49,47 23,9 Krzęcin 786,83 79,94 13,34 0 93,28 11,9 Ochodza 294,50 53,1 3,27 0 56,37 19,1 Polanka Hallera 369,18 26,1 0 0 26,10 7,1 Pozowice 350,07 33,23 0 0 33,23 9,5 Radziszów 1 551,51 241,45 31,18 0 272,63 17,6 Rzozów 425,96 77,06 1,36 0 78,42 18,4 Wielkie Drogi 514,82 56,06 15,31 0 71,37 13,9 Wola 109,69 15,13 0 124,82 8,5 1 474,90 Radziszowska Zelczyna 241,70 29,79 24,39 0 54,18 22,4 Obszar wiejski 7 933,35 1 128,97 149,67 0 1 278,64 16,1 Skawina - miasto 2 048,25 289,32 80,33 68,65 438,3 21,4 Razem Gmina 9 981,60 1 418,29 230 68,65 1 716,94 17,2 Źródło: Dane ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Pod zabudowę jednorodzinną w mieście Skawina i na obszarze wiejskim przeznaczono około 14,2 % terenów, a pod zabudowę wielorodzinną w mieście Skawina 3,3 %. Największe tereny mieszkaniowe występują na terenie wsi Gołuchowice, Jurczyce i Facimiech. Dla prognozowanego wzrostu liczby mieszkańców, powierzchnie terenów budowlanych, wyznaczone w aktualnie obowiązującym Miejscowym Planie Zagospodarowania, Przestrzennego powinny być wystarczające. W obliczeniach prognostycznych dotyczących zwiększenia powierzchni mieszkalnej w Gminie Skawina przyjęto, że w perspektywie lat, wzrost tej powierzchni będzie wynikiem sumarycznego wzrostu liczby mieszkańców oraz prognozowanego przez GUS wzrostu liczby gospodarstw domowych, przy jednoczesnym zwiększeniu komfortu zamieszkania wyrażonego wskaźnikiem powierzchni mieszkalnej na jednego mieszkańca. Przewidywany rozwój w budownictwie mieszkaniowym wyrażony we wzroście powierzchni użytkowej, w stosunku do stanu aktualnego, w Gminie Skawina określono, na poziomie 25 % dla miasta i 46 % dla terenów wiejskich dla roku 2030, a dla roku 2020 symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 108

określono wzrost na poziomie 9,7 % dla miasta i 24,0 % dla terenów wiejskich. Tak wysoki przyjęty wzrost powierzchni użytkowej w Gminie wynika ze Strategii długofalowego rozwoju sektora mieszkaniowego na lata 2005-2025 [56], w którym planuje się, że w roku 2030 każde gospodarstwo domowe będzie posiadało swoje mieszkanie, przy jednoczesnym zwiększeniu komfortu określonego wskaźnikiem powierzchni mieszkalnej na jednego mieszkańca równym 38 m 2. W analizach i obliczeniach wykonanych w projekcie przyjęte wartości docelowe zostały zmniejszone do 30 m 2 /mieszkańca ze względu na obniżenie się tempa rocznego wzrostu PKB (w stosunku do przyjętych wartości w prognozie mieszkalnictwa). W roku 2020 wskaźnik ten wyniesie około 26,7 m 2 /mieszkańca, przy aktualnej wielkości średnio w Gminie 24,3 m 2 /mieszkańca. Założenia do prognozy potrzeb cieplnych Polityka energetyczna Polski do roku 2030 zawiera scenariusz rozwoju potrzeb cieplnych kraju, który zakłada ich zmniejszenie w wyniku poprawy efektywności energetycznej procesów wytwarzania i użytkowania paliw oraz energii na cele grzewcze (c.o. i c.w.u.). Dla celów niniejszego opracowania założono zmniejszenie średniego wskaźnika zużycia ciepła dla roku 2030 do poziomu 120 kwh/m 2 rok w budynkach mieszkalnych, a w budynkach użyteczności publicznej, które są po gruntownej termomodernizacji, poprawa efektywności energetycznej wyniesie około 10 % w stosunku do stanu aktualnego. W obliczeniach dotyczących roku 2020 wskaźnik zużycia ciepła w budownictwie mieszkaniowym określono na poziomie 150 kwh/m 2 rok, natomiast poprawa efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej, wyniesie około 6 %. W obliczeniach dotyczących prognozy potrzeb związanych z ogrzewaniem i przygotowaniem ciepłej wody użytkowej wykorzystano również przedstawione w tablicy 7.5 uśrednione współczynniki sprawności działania urządzeń (źródeł ciepła, sieci przesyłowych) w poszczególnych podsystemach zaopatrzenia w ciepło. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 109

Tablica 7.5. Porównawcze uśrednione wskaźniki pracy podsystemów zaopatrzenia Gminy Skawina w ciepło Wyszczególnienie Stan istniejący, % Stan prognozowany, % Sumaryczna sprawność dostaw ciepła: - z gazu ziemnego 80 86 - z energii elektrycznej 25 * 27* - kotłowni lokalnych na paliwa ekologiczne 80 86 (olej opałowy, propan-butan) - kotłowni lokalnych na paliwo stałe i z pieców 45 55 *- iloczyn sprawności wytwarzania energii elektrycznej sprawności przesyłu w elektrowniach Założenia do prognozy zużycia energii elektrycznej Prognoza została opracowana na podstawie danych zawartych w Polityce energetycznej Polski do 2030 roku. Wzrost zużycia energii elektrycznej w taryfach G i C wynika z odnotowywanego aktualnie trendu zmian w jej zużyciu, wynikającym ze zwiększającej się ilości używanego sprzętu AGD i RTV oraz zakładaną poprawą stanu oświetlenia ulic i placów (wzrost ilości punktów oświetleniowych będzie większy niż oszczędności z tytułu zastosowania energooszczędnych lamp) oraz zastosowanie nowoczesnych systemów grzewczych opartych na energii elektrycznej np.: pompy ciepła, piece akumulacyjne. W konsekwencji ekstrapolowany, przyjęty do dalszych analiz, wzrost zużycia energii elektrycznej do 2030 roku dla Gminy Skawina, ustalono na poziomie, o 60 % w stosunku do stanu aktualnego. Dla roku 2020 przyjęto wzrost zużycia energii elektrycznej w Gminie na poziomie o około 25 % w stosunku do zużycia aktualnego, przyjmując, iż zapotrzebowanie to będzie wolniej rosło w najbliższych latach, a pomiędzy rokiem 2020 i 2030 dynamika zużycia wzrośnie. Założenia do prognozy zużycia gazu zimnego Prognoza została opracowana na podstawie danych zawartych w Polityce energetycznej Polski do 2030 roku. Zakładany w Polityce energetycznej wzrost zużycia gazu ziemnego w perspektywie roku 2030 wyniesie około 40 % w stosunku do zużycia aktualnego. Większość tego wzrostu będzie dotyczyła zastępowania węgla w siłowniach zawodowych i przemysłowych. Projekt założeń nie uwzględnia zmian dotyczących przemysłu. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 110

W analizach i obliczeniach wykonanych dla prognozowanej zmiany w zużyciu gazu ziemnego ze względy na duży już udział tego paliwa w strukturze bilansu energetycznego Gminy oraz prawie pełne pokrycie terenu Gminy infrastrukturą gazowniczą i w związku z tym stosunkowo duże jego zużycie, przyjęto wzrost zużycia na nieco niższym poziomie, tj. 30 %. W roku 2020 wzrost jego zużycia wyniesie 12 % w stosunku do roku 2010, a w roku 2030 wzrost osiągnie rzeczone 30 %. 7.1. Prognoza potrzeb cieplnych Po określeniu aktualnych potrzeb cieplnych Gminy (załącznik 5.1) i określeniu założeń, co do sposobu pokrycia zapotrzebowania na ciepło w przyszłości, na podstawie przeprowadzonych obliczeń, określono zapotrzebowanie na ciepło (moc i energia) na terenie Gminy dla lat: 2020 i 2030. Wyniki prognozowanego bilansu energii w Gminie, przedstawiono w załączniku 7.1. Wielkość prognozowanego zapotrzebowania na nośniki energii wyznaczono z uwzględnieniem między innymi: najnowszych rozporządzeń i norm dotyczących izolacyjności przegród i jednostkowego zapotrzebowania ciepła, aktualnych i prognozowanych trendów użytkowania energii. Strukturę zużycia pierwotnych nośników energii w 2020 i 2030 roku, wyłącznie na cele grzewcze w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej dla Gminy Skawina przedstawiono graficznie na rysunku 7.1. W obliczeniach uwzględniono sprawności źródeł ciepła (według tablicy 7.5). symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 111

Zużycie ogółem - 1 440 337 GJ/rok system ciepłowniczy 3,5% 1,4% 1,5% gaz sieciowy 11,8% 17,0% 12,1% paliwo stałe (węgiel kam., koks) 52,7% OZE (biomasa, biogaz, en. słoneczna, en. wiatrowa) olej opałowy propan-butan energia elektryczna 2020 r. Zużycie ogółem - 1 313 487 GJ/rok system ciepłowniczy 3,2% 1,3% 1,5% gaz sieciowy 14,1% 20,3% paliwo stałe (węgiel kam., koks) 44,6% OZE (biomasa, biogaz, en. słoneczna, en. wiatrowa) olej opałowy 15,0% propan-butan energia elektryczna 2030 r. Rys. 7.1. Struktura zużycia pierwotnych nośników energii na cele grzewcze w Gminie Skawina (prognoza) symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 112

Zapotrzebowanie energii pierwotnej na cele grzewcze dla całej Gminy dla roku 2030 określono na poziomie 1 313,5 TJ/rok, a 1 440,3 TJ/rok w roku 2020, co stanowi odpowiednio 33,6 i 27,1 % oszczędności w paliwach pierwotnych w stosunku do roku 2010. Według dokonanych obliczeń dla roku 2030 zapotrzebowanie mocy cieplnej na ogrzewanie i ciepłą wodę użytkową ogółem wyniesie 99,3 MW tj. zmaleje o około 18,9 % w stosunku do poziomu roku 2010. W roku 2020 zapotrzebowanie na moc zmaleje o 12,5 % w stosunku do roku 2010. Stan prognozowany zapotrzebowania na energię użytkową na potrzeby grzewcze na rok 2030 przedstawia się następująco: zapotrzebowanie na ciepło osiągnie 804,1 TJ/rok w roku 2030 i 867 TJ/rok w roku 2020, co stanowi 81,1 i 87,5 % zapotrzebowania dla roku 2010. Całkowity koszt zaspokojenia potrzeb cieplnych, dla poziomu cen paliw i energii na dzień sporządzenia opracowania, dla roku 2030 wyniesie 44,25 mln zł (o około 18,65 mln zł mniej niż w 2010 r), dla budynków mieszkalnych, mieszkalno-usługowych i budynków użyteczności publicznej. Wygenerowana w prognozie struktura zużycia paliw korzystnie wpłynie na jednostkowe koszty pozyskiwania ciepła. Roczny koszt ogrzania 1 m 2 powierzchni użytkowej budynków (wskaźnik powierzchniowy kosztów energii cieplnej) średnio w Gminie zmaleje o 48,2 %, tj. z poziomu 59,72 zł w roku 2010 do 30,94 zł/(m 2 /rok powierzchni użytkowej) w roku 2030. Odpowiednio dla roku 2020 koszt jednostkowy wyniesie 38,21 zł/(m 2 /rok), tj. o 36,0 % mniej niż w roku 2010. 7.2. Prognoza zapotrzebowania energii elektrycznej Prognoza dla przemysłu nie jest przedmiotem niniejszego opracowania. Ma ona znaczenie jedynie w planach rozwoju sieci przesyłowych (110, 220, 400 kv) i sieci SN średniego napięcia (15 i 20 kv) wykonywanym przez ZE i wówczas podstawą do stosownych obliczeń powinien być projekt budowy lub projekt modernizacji zasilania obiektów przemysłowych. Równocześnie, nawet znaczące, ewentualne zmiany w zużyciu energii elektrycznej przez przemysł nie powinny wpłynąć na przeciążenia sieci średniego i niskiego napięcia na terenie Gminy. Obszary o przewidywanym skokowym wzroście zapotrzebowania na dostawy mocy i energii elektrycznej, to: strefy rozwoju specjalistycznej działalności usługowej i gospodarczej, symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 113

strefy koncentracji zabudowy mieszkalnej i usługowej, terenów rozwojowych. Na pozostałych obszarach położonych w strefie kształtowania układu osadniczego wzrost zapotrzebowania mocy i energii elektrycznej będzie następował bardziej równomiernie. W analizowanym okresie prognozowania plany zaopatrzenia odbiorców powinny uwzględnić prognozę wzrostu zapotrzebowania w taryfie C i G, grup odbiorców z linii SN i nn. W prognozie dla Gminy Skawina wykorzystano tendencje zmian w zużyciu energii w grupach taryfowych C i G zawarte w Polityce energetycznej Polski do roku 2030.. Wyniki tej pracy uwzględniają prognozę globalną dla kraju skorygowaną na podstawie analiz zużycia energii w ostatnich 3 latach w Gminie Skawina. Na tej podstawie przyjęto w Projekcie założeń... przyrost zużycia energii elektrycznej do roku 2030 przez odbiorców (odbiorcy na średnim napięciu, gospodarstwa domowe i rolne, obiekty użyteczności publicznej, oświetlenie ulic i placów) na terenie Gminy Skawina, o 60,0 % w stosunku do roku 2010. Dla roku 2020 wzrost zużycia energii elektrycznej wzrośnie o 25 % w stosunku do roku 2010. Udział energii elektrycznej w łącznym zapotrzebowaniu nośników energii aktualnie w Gminie wynosi około 17,1 %. Prognozowany wzrost zużycia energii elektrycznej spowoduje wzrost jej udziału w strukturze użytkowanych paliw i energii do wielkości 22,9 % w roku 2020 i 26,8 % w roku 2030. 7.3. Prognoza zapotrzebowania gazu ziemnego O wielkości potrzeb w gazie ziemnym dla Gminy Skawina zdecydują w przyszłości relacje cenowe gazu w stosunku do cen innych rodzajów nośników energii oraz ekonomiczne uwarunkowania rozwoju sieci gazowej i kondycja finansowa mieszkańców. Zapotrzebowanie na gaz ziemny na cele grzewcze w budownictwie mieszkaniowym i użyteczności publicznej wyrażony w energii zawartej w tym gazie wyniesie w roku 2020 167,0 TJ/rok (4 632 mln m 3 ), a w roku 2030-189,5 TJ/rok (5 248 mln m 3 ). W sumie prognozowany wzrost zużycia gazu ziemnego na cele grzewcze, dla lat 2020 i 2030, wyniesie kolejno 12,0 i 30,0 % w stosunku do roku 2010. Założone w Projekcie założeń... zmiany w sposobie wytwarzania ciepła grzewczego i ciepłej wody użytkowej spowodują wzrost jego udziału w strukturze użytkowanych nośników energii na cele grzewcze z 7,6 % w 2010 r. do 12,1 i 15,0 % odpowiednio dla roku 2020 i 2030. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 114

7.4. Prognoza zapotrzebowania energii ogółem Prognoza zapotrzebowania energii ogółem, potrzebnej do zaspokojenia potrzeb związanych z ogrzewaniem, wytwarzaniem c.w.u., oświetleniem, zasilaniem sprzętu AGD i RTV w zakresie budownictwa mieszkaniowego, budynków użyteczności publicznej oraz usług na terenie Gminy przedstawiono na rys. 7.2. Przyjęte założenia zmian w zużyciu energii ogółem dały w efekcie następujący wynik ogólne zużycie energii osiągnie w 2030 roku 1 050, 7 GWh/rok (o prawie o 2,0 % więcej niż w 2010 roku) i 961,9 GWh w 2020 roku. Najistotniejsze zmiany w prognozowanej strukturze zużycia poszczególnych paliw i energii dotyczą: zmniejszenia udziału paliw stałych z 35,8 do 21,0 % w 2020 r i do 14,9 % w 2030 r.; zwiększenia udziału zużycia gazu ziemnego z 35,6 do 42,7 % w 2020 r. i do 45,3 % w 2030 r.; zwiększenia udziału energii elektrycznej z 17,1 do 22,0 % w 2020 r. i do 26,8 % w 2030 r. Ogólnie będą się zwiększały udziały paliw i energii mniej uciążliwych dla środowiska gazu ziemnego i biomasy. symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 115

2020 r. Zużycie ogółem - 1 050 704 MWh/rok system ciepłowniczy 26,8% 6,8% gaz sieciowy paliwo stałe (węgiel kam., koks) 0,4% 1,1% 4,7% 14,9% 45,3% OZE (biomasa, biogaz, en. słoneczna, en. wiatrowa) olej opałowy propan-butan energia elektryczna 2030 r. Rys. 7.2. Struktura zużycia nośników w zużyciu energii ogółem, w Gminie Skawina (prognoza) symbol pracy: 582 2583 1-321 Katowice, rok 2011 116