INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE KOWAL kod 722101 ZAKRES TEMATYCZNY INFORMACJI: 1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY 2. SYTUACJA NA RYNKU PRACY MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH 3. ZAPOTRZEBOWANIE NA PRACOWNIKÓW BADANIA PRACODAWCÓW I ANALIZA INTERNETOWYCH OFERT PRACY 4. PROGNOZY RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW 5. KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE 6. INFORMACJE DODATKOWE 7. MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej we Włocławku
1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY Kowal (kod 722101) to jeden z 2443 zawodów i specjalności ujętych w obowiązującej od 01 stycznia 2015r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014r. Poz. 1145). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej od 01 lipca 2010r. do 31 grudnia 2014r. zawód miał tę samą nazwę i kod ( 722101). Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie kowal jest przygotowany do następujących zadań zawodowych: wykonywania i naprawiania wyrobów kowalskich metodą kucia ręcznego, wykonywania wyrobów kowalskich metodą kucia maszynowego 1. Profil kompetencyjny 2 dla grupy Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni - kod 72 3 Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni odlewają, spawają, kują metal, wznoszą i naprawiają konstrukcje metalowe, ustawiają i naprawiają maszyny i urządzenia, w tym silniki i pojazdy; produkują narzędzia i inne artykuły z metali nieszlachetnych. Przykładowe zawody: formierz odlewnik, spawacz, blacharz, monter kadłubów okrętowych, monter wiertni, kowal, ślusarz, operator obrabiarek skrawających, mechanik pojazdów samochodowych, mechanik silników lotniczych, mechanik maszyn rolniczych, montermechanik rowerów / wózków. Kompetencje to cechy osoby, które przejawiają się w działaniach prowadzących do wykonywania zadań zawodowych na wymaganym poziomie oraz w zachowaniach przekładających się na konkretne efekty, dzięki czemu są obserwowalne, podlegają rozwojowi poprzez szkolenia oraz nabyte doświadczenia w realizacji określonych zadań. Dla grupy Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni określono cztery kluczowe kompetencje: 1)Sprawność motoryczna - wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjne (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności: utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). 2)Elastyczność dostosowywanie działania do zmieniających się okoliczności. Nadawanie konstruktywnych znaczeń różnorodnym sytuacjom zawodowym, pomimo niejednoznaczności napływających informacji oraz efektywne działanie, nawet w sytuacji nieprzewidzianych trudności. Łączenie informacji z różnych źródeł, dostrzeganie połączeń między danymi 1 Podstawa programowa kształcenia w zawodzie http://www.koweziu.edu.pl/ 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych Warszawa, 2014 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7.08.2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. 2014 poz. 1145). 2
Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki w okresie ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej w okresie ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu z dziedzin niezbędnych do dobrej pracy. Umiejętność znalezienia związków pomiędzy uprzednio niepowiązanymi pojęciami oraz tworzenie ogólnych planów działania pomimo braku kompletnych informacji. 3) Podzielność uwagi efektywne wykonywanie kilku czynności jednocześnie i zdolność do pracy w warunkach rozpraszających uwagę. 4) Sumienność w dążeniu do rezultatów wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie i z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymywanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. 2. SYTUACJA NA RYNKU PRACY MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE KOWAL W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W I PÓŁROCZU 2016 ROKU ORAZ W LATACH 2010-2015 I poł. 2016 17 23 0 0 9 0 2015 38 24 0 0 1 0 2014 39 30 0 0 10 0 2013 55 43 1 0 5 1 2012 37 32 2 1 11 0 2011 39 31 31 1 3 0 2010 44 26 1 1 3 0 Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (obecnie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności 3
nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych 4. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup. W I półroczu 2016 roku oraz w 2015r. w województwie kujawsko-pomorskim grupa elementarna Kowale i operatorzy prac kuźniczych, w której ujęto zawód kowal, nie miała określonego statusu na rynku pracy 5. Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w latach 2014-2010 zawód został sklasyfikowany jako zawód nadwyżkowy, tzn. taki, na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie 6. LICZBA BEZROBOTNYCH ZAREJESTROWANYCH W OKRESIE PRZYPADAJĄCYCH NA JEDNĄ OFERTĘ PRACY W ZAWODZIE KOWAL W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W I PÓŁROCZU 2016 ROKU ORAZ W LATACH 2010-2015 I poł. 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 1,8 3 3,9 11 11 13 38 0 10 20 30 40 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Załącznika Nr3 do Sprawozdania o rynku pracy MRPiPS-01 Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności dane za I pół. 2016r. oraz lata 2010-2015. 4 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 5 Informacja o deficycie i nadwyżce dla wybranego województwa http://mz.praca.gov.pl 6 W latach 2010-2014 podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonywano na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 4
BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE KOWAL W I PÓŁROCZU 2016R. WEDŁUG POWIATÓW Powiat Bezrobotni nowozarejestrowani w I poł. 2016r. KOWAL Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej zgłoszone w I poł. 2016r. Bezrobotni wg stanu w dniu 30.06.2016r. Województwo kujawsko-pomorskie 17 9 23 Bydgoszcz grodzki X 0 0 Bydgoszcz ziemski 0 3 1 Grudziądz grodzki 3 0 4 Grudziądz ziemski 0 0 1 Toruń grodzki X 0 0 Toruń ziemski 0 1 1 Włocławek grodzki 1 0 0 Włocławek ziemski X 0 0 Aleksandrów Kujawski X 0 0 Brodnica 1 0 1 Chełmno 1 0 2 Golub - Dobrzyń 0 1 0 Inowrocław 1 0 1 Lipno 7 0 5 Mogilno X 0 0 Nakło nad Notecią 1 0 3 Radziejów 2 0 3 Rypin X 0 0 Sępólno Krajeńskie X 0 0 Świecie 0 4 1 Tuchola X 0 0 Wąbrzeźno X 0 0 Żnin X 0 0 Źródło: Załącznik 3 do Sprawozdania MRPiPS-01 o rynku pracy. 5
3. ZAPOTRZEBOWANIE NA PRACOWNIKÓW BADANIA PRACODAWCÓW I ANALIZA INTERNETOWYCH OFERT PRACY W badaniu ankietowym pracodawców kluczowych branż województwa kujawskopomorskiego w 2014 roku nie występują informacje na temat zawodu kowal 7. W badaniach ankietowych pracodawców zrealizowanych w latach 2013-2010, zawód kowal nie występował, tzn. pracodawcy nie planowali zwolnić ani zatrudnić przedstawicieli tego zawodu. W perspektywie zapotrzebowania na zawody do 2017 roku zawód kowal również nie występuje. W Raporcie końcowym z badania internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego od września do listopada 2014 roku oraz od lutego do kwietnia 2015 roku dla osób z zawodem kowal było 95 ofert 8. Raport z badania ofert pracy publikowanych w Internecie w województwie kujawsko-pomorskim w 2015 roku nie zawiera informacji dotyczących zawodu kowal 9. 4. PROGNOZY RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW Barometr zawodów to badanie, które przewiduje zapotrzebowanie na pracowników na kolejny rok. Prognoza ta opiera się na opinii ekspertów (pracowników urzędów pracy oraz agencji zatrudnienia) analizujących sytuację w poszczególnych zawodach. Ocenie podlegają zawody najczęściej występujące na rynku pracy. Głównym efektem badania są informacje o grupach zawodów, dla których prognozuje się, iż będą charakteryzować się deficytem, równowagą lub nadwyżką osób poszukujących pracy. W prognozie na 2017 rok poszczególne zawody z uwagi na podobieństwo wykonywanych zadań zostały ujęte w 165 grup. Do grupy zawodów Pracownicy przetwórstwa metali zostały zaliczone grupy zawodów oraz zawody: 8121 operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji i przetwórstwa metali 7211 operatorzy urządzeń do obróbki powierzchniowej metali i nakładania powłok 7211 formierze odlewniczy i pokrewni 311704 technik hutnik (s) 311705 technik odlewnik (s) 722101 kowal (s) 722102 kowal wyrobów zdobniczych 7 Raport z badania ankietowego 445 pracodawców 6 kluczowych branż woj. kujawsko-pomorskiego przeprowadzonego w 2014r. w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą II znajduje się na stronie 8 Analiza ilościowa i jakościowa treści 10406 internetowych ofert pracy o zasięgu regionalnym. Badanie przeprowadzono w 2 okresach, tj. IX-XI 2014r. oraz II-IV 2015r. Analiza obejmowała wybrane portale ogólnopolskie: Pracuj.pl, Praca.Gratka.pl, GazetaPraca.pl, Regiopraca.pl. Raport z badania znajduje się na stronie http://podlupa.wup.torun.pl/ 9 Badanie zostało przeprowadzone zgodnie z założeniami Nowej metodologii prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Celem badania internetowych ofert pracy jest uzupełnienie informacji pochodzących z powiatowych urzędów pracy na temat zapotrzebowania na zawody na regionalnym rynku pracy. Materiał badawczy stanowiły ogłoszenia o pracy z kwietnia i października 2015r. dostępne w portalu Zielona Linia (tj. ogłoszenia skupione z następujących portali internetowych: praca.pl, gazeta praca.pl, pracuj.pl, praca.gratka.pl), które zostały zweryfikowane przez pracowników WUP w Toruniu, a następnie uogólnione dla całego 2015 roku. Raport z badania znajduje się na stronie http://wup.torun.pl/wp-content/uploads/2016/04/da_20160425_oferty-internetowe-2015-r.pdf 6
722103 operator pras kuźniczych 722190 pozostali kowale i operatorzy pras kuźniczych 731602 galwanizer 731905 metaloplastyk W 2017 roku, wg prognozy zapotrzebowania na pracowników w województwie kujawsko-pomorskim Pracownicy przetwórstwa metali będą grupą deficytową, to znaczy taką, w której nie powinno być trudności ze znalezieniem pracy, gdyż zapotrzebowanie pracodawców będzie duże, a podaż pracowników o odpowiednich kwalifikacjach niewielka 10. PROGNOZA NA 2017, WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE ZMIANA ZAPOTRZEBOWANIA NA PRACOWNIKÓW PRACOWNICY PRZETWÓRSTWA METALI PROGNOZA NA 2017, WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE RELACJA MIĘDZY DOSTĘPNĄ SIŁĄ ROBOCZĄ A ZAPOTRZEBOWANIEM NA PRACOWNIKÓW PRACOWNICY PRZETWÓRSTWA METALI Źródło: http://barometrzawodow.pl/ 10 Raport podsumowujący badanie w województwie kujawsko-pomorskim znajduje się na stronie http://podlupa.wup.torun.pl/ 7
5. KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 roku w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowej (Dz. U. z 2012 r., poz. 7 z późn. zm.) określa, że zawód kowal od 01.09.2012 roku można zdobyć w trzyletniej zasadniczej szkole zawodowej oraz na kursach kwalifikacyjnych. Dla zawodu kowal wyodrębniono jedną kwalifikację: K1 Wykonywanie i naprawa wyrobów kowalskich Wg danych pochodzących z Systemu Informacji Oświatowej udostępnianych przez Centrum Informatyczne Edukacji na stronie http://sio.men.gov.pl/index.php/rspo (stan na dzień 28.11.2016r.) w województwie kujawsko-pomorskim zawód kowal można zdobyć w 3 szkołach. LICZBA ABSOLWENTÓW ORAZ UCZNIÓW KONTYNUUJĄCYCH NAUKĘ W ZAWODZIE KOWAL W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W LATACH 2011-2015 WG STANU NA 30 WRZEŚNIA DANEGO ROKU 2 2 2 1,5 1 0,5 1 uczniowie absolwenci 0 0 0 0 0 0 2012 2013 2014 2015 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z raportów Wydziału Badań i Analiz WUP w Toruniu pozyskanych z Systemu Informacji Oświatowej Ministerstwa Edukacji Narodowej. Kwalifikacyjny kurs zawodowy to kurs prowadzony według programu nauczania uwzględniającego podstawę programową kształcenia w zawodach w zakresie jednej kwalifikacji. Ukończenie tego kursu umożliwia przystąpienie do egzaminu potwierdzającego 8
kwalifikacje w zawodzie, w zakresie danej kwalifikacji. Osoba, która zda egzamin otrzymuje świadectwo. Osoba, która posiada poziom wykształcenia wymagany dla danego zawodu (odpowiednio wykształcenie zasadnicze zawodowe lub średnie) oraz zda egzaminy z zakresu wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie, czyli posiada świadectwa potwierdzające uzyskanie kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie otrzymuje dyplom. Kwalifikacyjne kursy zawodowe mogą prowadzić: szkoły realizujące kształcenie zawodowe (publiczne i niepubliczne); placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego; instytucje rynku pracy prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową; podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej 11. Z analizy rynku szkoleniowego w roku 2014 wynika, iż przeprowadzono 89 szkoleń z obszarów tematycznych sztuka, kultura i rzemiosło artystyczne- w tym obszarze mieści się kowalstwo artystyczne. Według planów szkoleń grupowych na lata 2013-2012 powiatowe urzędy pracy nie planowały szkoleń w zawodzie kowal, natomiast instytucje szkoleniowe w województwie kujawsko-pomorskim planowały zorganizować szkolenia dla 45 osób, z obszaru tematycznego: sztuka, kultura, rzemiosło artystyczne. W 2011r. powiatowe urzędy pracy nie planowały szkoleń w zawodzie kowal, natomiast instytucje szkoleniowe w województwie kujawsko-pomorskim planowały zorganizowanie szkoleń dla 97 osób z obszaru tematycznego: sztuka, kultura, rzemiosło artystyczne. W 2010r. ani powiatowe urzędy pracy ani jednostki szkoleniowe nie planowały zorganizować szkolenia w zawodzie kowal 12. Informacje o szkoleniach dostępne są w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych: http://stor.praca.gov.pl/portal/#/ris/wyszukiwarkaszkolen 6. INFORMACJE DODATKOWE ADRESY INTERNETOWE www.kowale.com.pl/imprezy kowalskie/warsztaty kowalskie www.koweziu.edu.pl/programy nauczania/pliki/722101 M.doc prawo.legeo.pl/prawo/...z-dnia...zawodach...kowal.../zal3/ www.dawnezawody.waw.pl/inde.php/8-opisy-zawodow start 4 http://www.galopuje.pl/kowale.html podstawa programowa dla zawodu kowal http://www.koweziu.edu.pl/pp_zawod.php?nr_zawodu=722101 LITERATURA Mircea Eliade -Kowale i alchemicy 11 https://men.gov.pl/pl/ksztalcenie-zawodowe/ksztalcenie-doroslych 12 Raporty z badań rynku szkoleniowego znajdują się na stronie http://podlupa.wup.torun.pl/ 9
Opracowała: Iwona Lisiecka Doradca zawodowy WUP w Toruniu - Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej we Włocławku Akceptowała: Bogusława Szewczyk-Modrzejewska Kierownik Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej we Włocławku Aktualizacja: grudzień 2016r. 7. MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ DOSTĘP DO RYNKÓW PRACY KRAJÓW EUROPEJSKIEGO OBSZARU GOSPODARCZEGO (EOG) W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie kowal w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako kowal w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód kowal jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w sześciu krajach EOG zawód kowal jest regulowany, są to: Szwajcaria, Wielka Brytania, Republika Czeska, Niemcy, Austria oraz Liechtenstein. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm Zapotrzebowanie na osoby z zawodem kowal wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z zawodami kowal, hartownicy i zawody pokrewne zgłoszonych zostało 457 ofert pracy w 20 krajach EOG. Najwięcej ofert pracy w ww. zawodach znajduje się w: Niemczech (239 ofert), Belgii (90 ofert), Danii (23 oferty) - dane wg stanu na dzień 21.10.2013 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodach kowal, hartownicy i pokrewni w krajach EOG powinny dysponować co najmniej 2-3 letnim udokumentowanym doświadczeniem 10
zawodowym wraz z odpowiednimi uprawnieniami, posiadać umiejętność czytania rysunku technicznego, spawania metodą TIG i elektrody, umiejętność pracy w programach AutoCAD i CAD, jak również na życzenie pracodawcy przedstawić orzeczenie o niekaralności.. Należy pamiętać, że często pracodawcy oczekują od pracownika znajomości języka kraju, w którym ma być wykonywana praca oraz posiadania prawa jazdy jak również niekiedy własnego samochodu. Przykładowe stawki płacy w zawodzie kowal, hartownicy i zawody pokrewne w wybranych krajach: Niemcy: 9,20 16,10 euro/godz. brutto, Holandia: 1800-2500 euro miesięcznie brutto, Francja: 9,43-12,00 euro/godz. brutto. Wojewódzki Urząd Pracy WUP Toruń 11