Nasze Roztocze Kwartalnik Lokalnej Grupy Działania Nasze Roztocze I/2010
2...Roztoczańskie pagóry, żywiczny zapach lasów, malownicze doliny rzek z kaskadami wodospadów. Nigdzie w Europie, poza tym zakątkiem, nie znajdziesz jodeł bardziej strzelistych - ich wspaniałe korony wybujały tu w górę na ponad 50 metrów; nie spotkacie potężniejszych przestojów buków ani piękniejszych borów sosnowych. Rzadko też zdołacie natrafić na takie bogactwo i rozmaitość roślinności. Przy tym wszystkim czeka Was tu dostojne piękno i zaskakująca różnorodność roztoczańskich krajobrazów, cisza i spokój, których tak łaknie człowiek we współczesnym świecie, żywicznie czyste powietrze, wartościowe zabytki i bogata w wydarzenia historia Włodzimierz Wójcikowski, Przewodnik Roztocze 1986 r.
3 INICJATYWA LEADER Do 2007 r. Polska korzystała z środków fi nansowych Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR), realizowany był wówczas Pilotażowy Program Leader +, który miał na celu stworzenie Lokalnych Grup Działań, opracowanie Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz wdrażanie opracowanych strategii. Od 1 stycznia 2007 r. w ramach EFOiGR utworzono dwa fundusze. Jednym z nich jest Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach którego realizowany jest Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 (PROW). Realizacja PROW ma przyczynić się do osiągnięcia następujących celów: Poprawa konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa przez wspieranie restrukturyzacji, rozwoju i innowacji Poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskich przez wspieranie gospodarowania gruntami Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz różnicowanie działalności gospodarczej Każdemu z tych celów odpowiada oś priorytetowa. Dodatkowo wyodrębniono oś 4 - podejście Leader. Leader jest podejściem wielosektorowym, przekrojowym i partnerskim realizowanym lokalnie na określonym obszarze, którego celem jest przede wszystkim budowanie kapitału społecznego przez aktywizację mieszkańców oraz przyczynianie się do powstania nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich i polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami. Podejście Leader ma przyczynić się do aktywizacji społeczności wiejskiej poprzez włączenie partnerów społecznych i gospodarczych do planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw. Jest on podejściem realizowanym przez Lokalne Grupy Działania skupiające przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego. Doświadczenia pokazują, że podejście Leader może przyczynić się do realnej zmiany w codziennym życiu ludzi na obszarach wiejskich. Może ono odgrywać ważną rolę w pozyskiwaniu rozwiązań starych i nowych problemów wsi, oraz stać się rodzajem laboratorium do budowania zdolności lokalnych oraz testowania nowych sposobów na realizowanie potrzeb społeczności wiejskich. Podejście to przyniosło do tej pory na wielu obszarach wiejskich UE cenne rezultaty i może odegrać istotną rolę pomagając obszarom wiejskim Polski w przystosowaniu się do zmieniającej się rzeczywistości. Instytucje zaangażowane we wdrażanie osi 4 LEADER: 1. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ( MRiRW), będące instytucją zarządzającą 2. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), która jest zarówno agencją płatniczą jak i podmiotem wdrażającym dla działań z zakresu Różnicowania w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw Samorząd Województwa (SW) jest podmiotem wdrażającym dla działań: 3. Wdrażanie projektów współpracy i Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja oraz dla operacji Odnowa i rozwój wsi i Małe projekty
4 Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Nasze Roztocze jest lokalną inicjatywą partnerską przedstawicieli sektora publicznego, gospodarczego oraz społecznego. Zostało wpisane do rejestru organizacji społecznych Krajowego Rejestru Sądowego w Sądzie Rejestrowym w Lublinie w dniu 28.04.2008r. pod numerem KRS 0000304931. Statutowymi organami Stowarzyszenia są: 1) 2) 3) 4) Walne Zgromadzenie; Zarząd organ wykonawczy; Rada organ decyzyjny; Komisja Rewizyjna organ kontrolny. Zebranie założycielskie Lokalnej Grupy Działania Nasze Roztocze Stowarzyszenie działa na obszarze pięciu gmin: Adamów, Krasnobród, Zamość, Zwierzyniec i Józefów. LGD zajmuje powierzchnię 71 368 ha z liczbą 48 091 mieszkańców. Czynnikiem integrującym analizowany obszar jest Roztocze kraina geograficzna łącząca Wyżynę Lubelską z Podolem wyraźnie wypiętrzony wał wzniesień przebiegający z północnego zachodu, od Kraśnika, na południowy wschód do Lwowa. W związku z faktem, iż teren gmin wchodzących w skład LGD tworzy zwarte terytorium o zbliżonych cechach krajobrazu, środowiska przyrodniczego, tradycji i kulturze stowarzyszenie nazwano Nasze Roztocze.
Zadaniem Stowarzyszenia jest opracowanie i wdrożenie Lokalnej Strategii Rozwoju (LSR). Strategia powstała poprzez konsultacje, warsztaty i spotkania w gminach. W strategii zamieszczono analizę słabych i mocnych stron obszaru, szans rozwojowych oraz zagrożeń. Na tej podstawie określone zostały główne cele LSR, cele szczegółowe oraz odpowiadające im przedsięwzięcia. 5 Warsztaty poświęcone opracowaniu Lokalnej Strategii Rozwoju W 2009r. Stowarzyszenie przystąpiło do konkursu na wdrażanie Lokalnej Strategii Rozwoju ogłoszonego przez Samorząd Województwa Lubelskiego. Po weryfi kacji wniosku i załączników, LGD zostało wybrane do realizacji opracowanej Strategii. 27 maja 2009 roku w Lublinie została podpisana Umowa o warunkach i sposobie realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju pomiędzy Samorządem Województwa Lubelskiego a Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania Nasze Roztocze. Zgodnie z PROW Lokalna Grupa Działania posiada określoną pulę środków fi nansowych na wdrażanie LSR, zależną od liczby mieszkańców zameldowanych na jej obszarze. W ramach wdrażania Lokalnej Strategii Rozwoju benefi cjenci mogą ubiegać się o dofi nansowanie projektów z zakresu: 1. 2. 3. 4. Różnicowania w kierunku działalności nierolniczej Tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw Odnowy i rozwoju wsi Małych projektów Lokalna Grupa Działania Nasze Roztocze została wybrana do realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju w związku z powyższym wybierane przez Radę LGD wnioski muszą być spójne z celami ogólnymi, szczegółowymi i typami przedsięwzięć opisanymi w LSR.
6 WALORY PRZYRODNICZE Gminy należące do Lokalnej Grupy Działania Nasze Roztocze położone są na obszarze odznaczającym się wybitnymi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi i kulturowymi należącym do Transgranicznego Obszaru Chronionego Roztocze. Preferuje się w nim ochronę unikatowych wartości środowiska przyrodniczego i wykorzystanie do funkcji rekreacyjno-turystycznych. Ponadto Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego wskazuje obszar gmin LGD Nasze Roztocze jako obszar o najwyższych walorach przyrodniczych oraz najwyższej atrakcyjności turystycznej. Obszar LGD leży w zasięgu: Roztoczańskiego Parku Narodowego i jego otuliny, Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego, Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej, Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego. Tereny te wyróżnia bogactwo przyrodnicze w formie unikatowych siedlisk fl ory i fauny. Głównymi przedstawicielami fauny są przede wszystkim: jelenie, sarny, daniele, rysie, dziki, lisy, wilki, borsuki, zające oraz drobne gryzonie. W 1979 roku reintrodukowano bobry, które zadomowiły się w dolinie rzeki Wieprz. W 1982 roku do Roztoczańskiego Parku Narodowego sprowadzone zostały koniki polskie będące potomkami dawnych dzikich koni leśnych tarpanów. Drobne ssaki są reprezentowane przez chronione gatunki owadożernych: ryjówka aksamitna i mała oraz liczne gatunki nietoperzy. Żyją tu także: orzesznica, popielica, koszatka, warto wspomnieć salamandrę plamistą, traszkę grzebieniastą, rzekotkę drzewną, grzebiuszkę ziemną, ropuchę zieloną i kumaka nizinnego oraz żabę śmieszkę. Spośród licznej grupy ptaków wymienić należy: głuszce, jastrzębie, gołębie siniaki, puchacze, puszczyki, kuropatwy i bażanty. Z gadów występują tu: zaskrońce, żmije, padalce i jaszczurki zwinki, żmiję zygzakowatą a z owadów: świerszcze szare i modliszki. Na obszarze LGD w Rezerwacie Hubale na terenie gminy Zamość znajduje się najbardziej wysunięte na Zachód Europy stanowisko susła perełkowanego - gatunku objętego całkowitą prawną ochroną, wpisanego do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Suseł perełkowany (fot. Jerzy Cabaj)
Występująca na tych terenach fl ora jest również urozmaicona. Spotkamy tu gatunki takie, jak tojad dzióbaty, czosnek siatkowaty, a także widłak wroniec, przylaszczka, zimoziół północny, pomocnik baldaszkowy, rosiczka pośrednia, sporek wiosenny, sit sztywny, żarnowiec miotlasty, szczotlicha siwa i inne. WALORY KRAJOBRAZOWE Niemalże cały obszar LGD Nasze Roztocze leży w obrębie Roztocza Zachodniego i Środkowego, gdzie dominuje urozmaicona rzeźba terenu w postaci wyrazistych wzgórz i dolin. Z uwagi na budowę geologiczną podłoże kredowe oraz warstwy lessu powstają tu liczne wąwozy i jary. W Józefowie, Krasnobrodzie, Bliżowie występują kamieniołomy. Obszar ten porośnięty jest pięknymi lasami stanowiącymi blisko 40% ogólnej powierzchni obszaru. 7 Rezerwat Czartowe Pole Elementem różnicującym rzeźbę terenu jest dolina rzeki Wieprz i innych cieków wodnych oraz suche doliny łączące wysoczyzny z dolinami rzecznymi. Deniwelacje w niektórych miejscach sięgają nawet 100 m. Na terenie Gminy Krasnobród znajduje się najwyższe wzniesienie Roztocza Środkowego Wapielnia 387 m n.p.m. W Roztoczańskim Parku Narodowym stwierdzono występowanie 12 rodzajów siedlisk przyrodniczych o znaczeniu europejskim m.in. starorzecza i naturalne eutrofi czne zbiorniki wodne. Na terenie obszaru LGD znajdują się stawy i zalewy, z których najpopularniejsze, o dużym znaczeniu rekreacyjno wypoczynkowym, znajdują się w Krasnobrodzie i Zwierzyńcu. Zalew w Krasnobrodzie
8 Obszar Lokalnej Grupy Działania Nasze Roztocze posiada bogatą historię związaną przede wszystkim z Ordynacją Zamojską. Historia rodu Zamoyskich wywarła silny wpływ na kulturę tego obszaru a we współczesnych czasach odznacza się wieloma obiektami zabytkowymi. Licznie występujące zabytki w postaci zespołów dworskich, parków i alei oraz dawnych zabudowań folwarków znajdują się głównie na terenie Gminy Zamość oraz Gminy Zwierzyniec. Dużo jest także pamiątek i miejsc pamięci narodowej z okresu II wojny światowej. Z uwagi na walory historyczne, kulturowe, przyrodnicze i uzdrowiskowe obszar Lokalnej Grupy Działania Nasze Roztocze przejawia bardzo wysoki potencjał dla dalszego rozwoju funkcji turystyczno wypoczynkowej. Spójność turystyczna przejawia się np. poprzez istniejącą sieć szlaków turystycznych biegnących przez Roztocze. Integrują one obszar LGD z uwagi na połączenie atrakcji przyrodniczych i kulturowych trasami tych szlaków. Dzięki temu możliwe jest ukazanie kompleksowej, ponadgminnej oferty rekreacyjno wypoczynkowej. Charakterystyczna dla obszaru Roztocza jest aktywność społeczna mieszkańców, która wyraża się poprzez znaczną liczbę prężnie działających organizacji wiejskich Ochotniczych Straży Pożarnych, Kół Gospodyń Wiejskich, zespołów folklorystycznych oraz stowarzyszeń działających na rzecz rozwoju lokalnego. Działalność tych organizacji przyczynia się do rozwoju kapitału społecznego i aktywizacji obszarów wiejskich. KIERUNKI DZIAŁANIA LGD Założeniem Lokalnej Grupy Działania Nasze Roztocze jest aktywność polegająca na wdrożeniu lokalnej strategii rozwoju przy pomocy środków fi nansowych Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Działanie na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, będzie realizowane poprzez: 1) opracowanie i realizację Lokalnej Strategii Rozwoju (LSR) w rozumieniu ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, przepisów wykonawczych do tej ustawy oraz przepisów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013, 2) podejmowanie inicjatyw i działań mających na celu pobudzenie aktywności społeczności lokalnych oraz ich czynny udział w opracowywaniu i realizacji LSR, 3) upowszechnianie i wymianę informacji o inicjatywach związanych z aktywizacją ludności na obszarach wiejskich położonych w obszarze działania LGD, 4) 5) 6) 7) propagowanie działań na rzecz realizacji LSR w obszarze działania LGD, pozyskiwanie partnerów i źródeł fi nansowania LSR, w tym z programów pomocowych, promocję obszarów wiejskich położonych w obszarze działania LGD, udzielanie wsparcia mieszkańcom obszaru objętego LSR w zakresie przygotowania projektów i pozyskiwania środków na ich realizację, w tym z programów pomocowych, prowadzenie działalności szkoleniowej i wydawniczej. Priorytetowym zagadnieniem rozwojowym dla analizowanego obszaru jest zrównoważony wzrost gospodarczy i społeczny, objawiający się wielofunkcyjnym rozwojem obszarów wiejskich przy uwzględnieniu specyfi cznych, lokalnych uwarunkowań związanych z obszarami chronionymi przyrodniczo.
Wizja rozwoju obszaru objętego Lokalną Strategią Rozwoju dla LGD zakłada wykorzystanie unikatowych walorów przyrodniczych i krajobrazowych, rewitalizację zasobów historycznych i kulturowych oraz wykorzystanie istniejącej bazy ekonomicznej i społecznej obszaru gmin tworzących Lokalną Strategię Rozwoju w celu dalszego rozwoju społeczno gospodarczego. Wizję rozwoju obszaru objętego oddziaływaniem Lokalnej Strategii Rozwoju wdrażanej przez Lokalną Grupę Działania Nasze Roztocze można hasłowo określić jako: Przyroda, tradycja, aktywność, nowoczesność Głównym kierunkiem działania misją - LGD Nasze Roztocze jest wsparcie rozwoju społeczno gospodarczego obszaru Lokalnej Grupy Działania poprzez wykorzystanie i promocję zasobów, walorów przyrodniczych, turystycznych, kulturowych, historycznych Roztocza oraz aktywizację społeczności lokalnej w celu poprawy warunków i jakości życia mieszkańców. 9 Planowane cele i przedsięwzięcia do realizacji w latach 2007-2013: Cele ogólne Cele szczegółowe Przedsięwzięcia Cel ogólny I Rozwój turystyki i agroturystyki oraz funkcji rekreacyjno wypoczynkowej Cel 1 Rozwój infrastruktury turystycznej i agroturystycznej Cel 2 Promocja turystyki i agroturystyki Cel 3 Poprawa infrastruktury sportowo rekreacyjnej Przedsięwzięcie I Roztocze region turystyki i rekreacji Cel ogólny II Rozwój zasobów ludzkich oraz infrastruktury społeczno kulturalnej Cel 4 Rozwój infrastruktury społeczno kulturalnej Cel 5 Rozwój społeczeństwa informacyjnego Cel 6 Aktywizacja społeczności obszaru LGD Cel 7 Wzmocnienie kapitału społecznego Przedsięwzięcie II Nowy wizerunek wsi Roztocza Cel ogólny III Wsparcie rozwoju gospodarczego i różnicowanie dochodów gospodarstw rolnych oraz cele operacyjne: Cel 8 Rozwój przedsiębiorczości Cel 9 Wzrost zatrudnienia / tworzenie nowych miejsc pracy Cel 10 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Przedsięwzięcie III Ożywienie gospodarcze Roztocza Cel ogólny IV Rewitalizacja i wykorzystanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, historycznych i kulturowych dla zrównoważonego rozwoju społeczno gospodarczego Cel 11 Odnowa i kształtowanie dziedzictwa kulturowego Cel 12 Rewitalizacja i promowanie dziedzictwa historycznego Cel 13 Ochrona i kształtowanie walorów przyrodniczych Przedsięwzięcie IV Zabytki kultury i przyroda Roztocza
10 Co chcemy promować? Przyrodę Roztocza: malowniczy krajobraz, unikalne, objęte ochroną siedliska fl ory i fauny; zasoby naturalne: drzewne, wodne, skalne, mikroklimat; zasoby historyczne i kulturowe: zabytki architektury, np. związane z Ordynacją Zamoyskich oraz obiekty małej architektury ; istniejącą bazę turystyczną, ofertę turystyczną w formie odbywających się imprez kulturalnych i rekreacyjnych, wypracowaną renomę ośrodków wypoczynkowych w przypadku Zwierzyńca, Krasnobrodu i Józefowa a także uzdrowiska w przypadku Krasnobrodu. Co chcemy osiągnąć? zachowanie i rewitalizację walorów przyrodniczych, krajobrazowych, historycznych i kulturowych Roztocza; rozwój turystyki i agroturystyki oraz funkcji rekreacyjno wypoczynkowej i uzdrowiskowej; rozwój infrastruktury społeczno kulturalnej; wspieranie rolnictwa i przedsiębiorczości w celu różnicowania źródeł dochodu na obszarach wiejskich; rozwój bazy ekonomicznej i społecznej w oparciu o istniejące zasoby i tradycje; pobudzanie aktywności społecznej i rozwój inicjatyw lokalnych oraz integracja społeczna obszaru LGD. Co chcemy poprawić? niedostateczną promocję walorów turystycznych i przyrodniczych; niedostatecznie rozwiniętą informację turystyczną; niewystarczającą ilość domów kultury i świetlic wiejskich; ograniczony dostęp do dóbr kultury i instytucji kultury; ograniczony dostęp do Internetu; duże rozproszenie i małą powierzchnię gospodarstw rolnych; niewystarczającą liczbę miejsc pracy poza rolnictwem. BIURO LGD Od września 2009 roku funkcjonuje Biuro Lokalnej Grupy Działania, zlokalizowane w Zamościu przy ul. Peowiaków 92. Do najważniejszych zadań Biura należy: wykonywanie uchwał Walnego Zebrania Członków oraz Zarządu Stowarzyszenia, przygotowywanie dokumentacji na Walne Zebranie Członków, Posiedzenie Zarządu, Rady i Komisji Rewizyjnej, prowadzenie bieżących spraw Stowarzyszenia, gromadzenie i udostępnianie dokumentów z zakresu działania Stowarzyszenia, przygotowanie i wdrażanie projektów z ramach LSR, udzielanie informacji oraz pomoc benefi cjentom ubiegającym się o dofi nansowanie operacji w ramach wdrażania LSR, nabór i obsługa złożonych przez benefi cjentów wniosków, prowadzenie spraw fi nansowych LGD, reprezentowanie Stowarzyszenia na lokalnym rynku oraz w kontaktach z władzami lokalnymi i instytucjami. Zapraszamy od poniedziałku do piątku w godz. 7.30 15.30
11 Biuro Lokalnej Grupy Działania Nasze Roztocze ul. Peowiaków 92, pokój nr 32 22-400 Zamość tel. 84 639 29 66 kom. 510 203 858
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Przyroda, tradycja, aktywność, nowoczesność www.lgdnaszeroztocze.pl