Program Ochrony roślin warzywnych 2012

Program Ochrony roślin warzywnych 2012 opracowany przez pracowników Instytutu Ogrodnictwa, Oddział Warzywnictwa w Skierniewicach Zespół autorów: prof. dr hab. Józef Robak, dr Jan Sobolewski, mgr Agnieszka Włodarek, dr Maria Rogowska, prof. dr hab. Jerzy Szwejda, mgr Robert Wrzodak, dr Zbigniew Anyszka, mgr Joanna Golian Program opracowano zgodnie z tekstem etykiet instrukcji stosowania środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu handlowego i stosowania w Polsce do dnia 0 listopada 2011 r. CHOROBY SZKODNIKI chwasty Fot.: Z. Anyszka, M. Rogowska, J. Robak INNE owoce warzywa kwiaty.pl Hortpress Sp. z o.o., Warszawa 2012 ISBN 98-8-6154-25-5

spis reklamodawców Adob Agro Sur 268 Agroconsult 195 Agropak 64 Agrosimex 200 Alseed 61 Aries Power Equipment 21 Arysta Lifescience Polska 262 26 Atmo-Control 165 BASF Polska, 48, 0, IV okładka Bayer Cropscience 50, 56, 60, 65, 1, 8, 8 Bejo Zaden 15 Belchim Crop Protection 22 Best Pest 8, 16 Bio Agris 1, 59, 62, 69, 22 Biopartner 169 Brinkman 9, 20 Chemtura Europe Limited 51, 6 Cherek Chłód II okładka Enza Zaden 91, 12 Eurocontrol 45 F&N Agro Polska 2 FreshMazovia Geo Polska 9 Grodan 81 Instytut Nawozów Sztucznych 198 Intermag 6 Jasiński Piotr 220 Kazgod 58, 66, 6, 2, 1, 1 Kees Broesen Zaden 18 Koppert Polska 10 Krasoń 98 MCMS Warka 125 MDEM Krzysztof Płonowski 120 Medchem 19 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 10 Nickerson Zwaan 104, 19 Nunhems 155, 161 Osadkowski 41 Petro Tank 198 Plantico 68 PNOS 0 Poland Plants 165 Poltech 198 Prima Widlak 18 Reheza 15 Rudnik 9 Saint-Gobain Company 102 Sfamasz 5 Siarkopol III okładka Sorter 159 Spójnia Nochowo 15 Sumi Agro Poland 55, 9, 18 Syngenta Group Company 49, 5 Tajfun 9 Technochłód Waldemar Andrzejewski 12 Timac Agro Polska 5 Toma Seeds 84, 16, 11, 180 Tradecorp 5 Yara Poland 4 6 ZZO Warka, 4, 20, Żelazo 129 REDAKcja Redaktor prowadzący: Agnieszka Czarnocka e-mail: a.czarnocka@hortpress.com ul. Kopernika 4 00 6 Warszawa tel. 665 008 050 faks 22 826 4 62 DZIAŁ REKLAMY Dyrektor działu reklamy i marketingu: Anna Kurek a.kurek@hortpress.com tel. 665 004 0 Malwina Szymańska m.szymanska@hortpress.com tel. 60 04 008 Ewa Żurczak e.zurczak@hortpress.com tel. 691 980 020 Okładka: projekt: Agata Janik zdjęcie: Dreamstime Skład i łamanie: Beata Gałązka Druk: Edit Sp. z o.o. ul. Poezji 19 Warszawa Nakład: 10 000 egz. Za treść ogłoszeń, reklam i artykułów reklamowych redakcja nie odpowiada. Wydawca Hortpress Sp. z o.o. 00 6 Warszawa, ul. Kopernika 4 e-mail: info@hortpress.com lub biuro@hortpress.com www.hortpress.com Konto: Bank Millenium S.A. 9 1160 2202 0000 0001 109 001 (reklama) 4 1160 2202 0000 0001 109 05 (prenumerata i książki) Zapraszamy do odwiedzenia naszych stron internetowych: www.hortpress.com www.sadnowoczesny.pl OwoceWarzywaKwiaty.pl Ogłoszenie całostronicowe wydawcy na str. 12, 260 Reklamy całostronicowe na str. 4, 5, 6, 9, 10,, 41, 49, 61, 6, 81, 91, 102, 104, 0, 15, 12, 19, 200, 262, 26, 268 2 PORW 2012

Program Ochrony Roślin Warzywnych 2012 spis treści Komentarz do Programu Ochrony Roślin Warzywnych na rok 2012 prof. dr hab. J. Robak, dr M. Rogowska... Integrowana produkcja oraz integrowana ochrona roślin w świetle nowych regulacji prawnych... choroby...1 Wykaz fungicydów stosowanych w ochronie roślin warzywnych...15 Galeria Choroby warzyw uprawianych w polu i w szklarni NOWOŚĆ...4 Program ochrony warzyw uprawianych w polu przed chorobami...46 n Bób...46 n Burak ćwikłowy...46 n Cebula...4 n Chrzan...51 n Czosnek...52 n Fasola...52 n Groch...5 n Kalafior i brokuł...54 n Kapustne...54 n Kapusta pekińska...58 n Marchew i pietruszka...60 n Ogórek i inne warzywa dyniowate...64 n Papryka w uprawie polowej i w nieogrzewanych tunelach...6 n Pomidor...69 n Por... n Rabarbar... n Rzodkiewka i rzodkiew...4 n Sałata...4 n Seler...6 n Skorzonera... n Szpinak... Program ochrony warzyw uprawianych pod osłonami przed chorobami...8 n Kapusta...8 n Oberżyna...80 n Ogórek...80 n Papryka...8 n Pomidor...85 n Rzodkiewka...89 n Sałata...89 Integrowany program ochrony roślin warzywnych uprawianych pod osłonami przed chorobami...92 n Ogórek...92 n Papryka...94 n Pomidor...95 Toksyczność fungicydów dla organizmów żywych...99 Szkodniki...10 Wykaz zoocydów stosowanych w ochronie roślin warzywnych...105 Progi ekonomicznego zagrożenia dla ważniejszych szkodników warzyw...126 Galeria Szkodniki warzyw uprawianych w polu NOWOŚĆ...10 Galeria Szkodniki warzyw uprawianych w szklarni NOWOŚĆ...15 Program ochrony warzyw uprawianych w polu przed szkodnikami...1 n Bób...1 n Burak ćwikłowy...18 n Cebula...19 n Chrzan...2 n Czosnek... n Fasola...4 n Groch...5 n Kapustne...6 n Kapusta brukselska...150 n Kapusta pekińska...151 n Koper...152 n Kukurydza cukrowa NOWOŚĆ...152 n Marchew i pietruszka...155 n Ogórek i inne warzywa dyniowate...156 n Papryka w uprawie polowej i w nieogrzewanych tunelach...158 n Pomidor...160 n Por...160 n Rabarbar...162 n Rzodkiewka i rzodkiew...162 n Sałata...16 n Seler...16 n Skorzonera...164 n Szparagi...164 n Szpinak...165 n Szkodniki wielożerne...166 Program ochrony warzyw uprawianych pod osłonami przed szkodnikami...168 Przed siewem lub sadzeniem roślin zalecenia ogólne...168 n Oberżyna...169 n Ogórek...11 n Papryka...15 n Pomidor...16 n Rzodkiewka...180 n Sałata...180 Integrowany program ochrony roślin warzywnych uprawianych pod osłonami przed szkodnikami...181 Przed siewem lub sadzeniem roślin zalecenia ogólne...181 n Oberżyna...182 n Ogórek...184 n Papryka...18 n Pomidor...189 n Sałata...191 Żywe organizmy przeznaczone do zwalczania szkodników warzyw uprawianych pod osłonami...19 Chwasty...199 Komentarz do Programu Ochrony Roślin Warzywnych dr Z. Anyszka...201 Wykaz herbicydów i adiuwantów (środki wspomagające) stosowanych w ochronie roślin warzywnych...204 Galeria Ważniejsze chwasty roślin warzywnych NOWOŚĆ...215 Terminy i dawki stosowania herbicydów...216 Zwlaczanie perzu i innych chwastów w okresie poprzedzającym uprawę roślin...216 Zwalczanie perzu w zespole upraw pożniwnych...218 n Bób...218 n Brokuł...219 n Burak ćwikłowy...220 n Cebula z siewu...22 n Cebula z dymki...228 n Chrzan...228 n Cykoria sałatowa...229 n Czosnek sadzony jesienią...229 n Czosnek sadzony wiosną...20 n Dynia i cukinia z siewu i rozsady...21 n Fasola...21 n Groch...2 n Kalafior z rozsady...25 n Kapusta głowiasta (biała, czerwona), włoska i brukselska z rozsady...26 n Kapusta pekińska...28 n Koper ogrodowy...28 n Marchew...29 n Ogórek...242 n Papryka...24 n Pasternak...24 n Pietruszka...24 n Pomidor z rozsady...245 n Por z siewu...246 n Por z rozsady...24 n Rabarbar...248 n Sałata z siewu...249 n Sałata z rozsady...249 n Seler...249 n Soczewica...251 n Szparagi...251 n Szpinak...251 Wrażliwość na herbicydy niektórych chwastów występujących w uprawie warzyw...252 Wrażliwość niektórych chwastów jednoliściennych na graminicydy stosowane po wschodach warzyw...255 Toksyczność herbicydów dla organizmów żywych...25 Inne...261 Regulatory wzrostu stosowane w uprawie warzyw...264 Środki zwiększające przyczepność środków ochrony roślin...265 Nawozy i inne substancje stosowane w ochronie warzyw przed chorobami i szkodnikami...266 PORW 2012

Nawożenie Uprawiany gatunek Kalafior Brokuł Nawóz Kapusta głowiasta biała Kapusta brukselska Kapusta pekińska Przed siewem/ sadzeniem YaraMila Complex Unika Calcium Pogłównie, posypowo YaraLiva TropiCote 500-800 kg/ha 150-200 kg/ha, 2- tyg. po posadzeniu rozsady 150-200 kg/ha, 450-50 kg/ha 2- tyg. po posadzeniu rozsady 150-200 kg/ha, 600-950 kg/ha tyg. po posadzeniu rozsady 200-250 kg/ha, 550-850 kg/ha 2- tyg. po posadzeniu rozsady 500-00 kg/ha YaraLiva Nitrabor 2 x 150-200 kg/ha, 4-5 i 6- tyg. po posadzeniu rozsady 150-200 kg/ha, 4-5 tyg. po posadzeniu rozsady 2 x 150-200 kg/ha, 5 i tyg. po posadzeniu rozsady 200-250 kg/ha, na początku wiązania Kristalon Żółty lub FoliCare Fosforowy kg/ha po przyjęciu się roślin po przyjęciu się roślin po przyjęciu się roślin po przyjęciu się roślin Nawożenie Kristalon Zielony lub FoliCare Zrównoważony kg/ha -4 tyg. po posadzeniu rozsady -4 tyg. po posadzeniu rozsady początek zwijania główki, powtórzyć 2 x co 2 tyg. 4 tyg. po posadzeniu rozsady główek 2 x 150-200 kg/ha, i 5 tyg. po sadzeniu po przyjęciu się roślin -4 tyg. po posadzeniu Pomidor polowy 500-800 kg/ha 6 tyg. po posadzeniu rozsady: 150-200 kg/ha 2 tyg. po posadzeniu rozsady: 100-150 kg/ha 4 tyg. po posadzeniu rozsady: 150-200 kg/ha po przyjęciu się roślin w fazie intensywnego wzrostu, 2 x Pomidor palikowy 550-850 kg/ha 150-250 kg/ha, 6 i 8 tyg. po posadzeniu rozsady 150-200 kg/ha 2 tyg. po posadzeniu rozsady: 150-200 kg/ha 4 tyg. po posadzeniu rozsady: po przyjęciu się roślin w fazie intensywnego wzrostu, 2 x Cebula 550-850 kg/ha 2 x 150-200 kg/ha, 2- tyg. po wschodach roślin oraz nie później niż do początku czerwca Por 650-950 kg/ha Marchew Pietruszka korzeniowa Seler 550-800 kg/ha 450-50 kg/ha 550-850 kg/ha 150-250 kg/ha, faza 4-6 liści właściwych 150-200 kg/ha, faza 4-6 liści właściwych 100-150 kg/ha, 4-5 tyg. po posadzeniu Dawki podane w tabeli należy traktować orientacyjnie i korygować je w oparciu o analizę podłoża i roślin, jak również warunki pogodowe i stan plantacji. - 2 x 150-200 kg/ha, 4 tyg. po posadzeniu rozsady i na początku lipca Burak ćwikłowy 450-50 kg/ha Ogórek polowy 400-00 kg/ha 100-150 kg/ha, początek kwitnienia po przyjęciu się roślin faz 2- liści właściwych, początek formowania się korzenia spichrzowego 100-150 kg/ha, faza drugiego liścia właściwego w okresie intensywnego wzrostu 2 x co 2 tyg. 2 x co 2 tyg. w okresie intensywnego wzrostu faza 4-6 liści właściwych, 2 x co 2 tyg. początek grubienia korzenia spichrzowego, powtórzyć 2 x co 2 tyg. 2 x co 2 tyg. w 100-150 kg/ha, tyg. po posadzeniu po przyjęciu się roślin okresie 2 x 100-150 kg/ha, po wschodach i 6 tyg. później intensywnego wzrostu 8 tyg. po wschodach 2 x co 2 tyg. w okresie intensywnego wzrostu Fasola, groch 250-50 kg/ha Sałata 600-650 kg/ha do tyg. po posadzeniu Szpinak 650-800 kg/ha faza -4 liści właściwych Kukurydza 150-200 kg/ha, faza -4 liści cukrowa 400-00 kg/ha faza 4-6 liści właściwych, właściwych powtórzyć w fazie 6-8 liści

warzyw polowych pozakorzeniowe (opryskiwanie nadziemnych części roślin) Kristalon Pomarańczowy lub FoliCare Potasowy kg/ha na początku wzrostu róż: 2 x co 10 dni na początku wzrostu róży 2 x w okresie intensywnego wzrostu na początku formowania się owoców, 2 x 4-6 x naprzemiennie z Calcinitem FruitCal 5 l/ha w momencie powstawania róży w momencie powstawania róży 2- x w okresie intensywnego wzrostu, na zmianę z K. Pomarańczowym; początek wiązania główek przy spadkach wilgotności podłoża YaraLiva Calcinit lub Calciplus 5 kg/ha Boron F 1 l/ha YaraVita Mangan F 2 l/ha YaraVita Cynk F 2 l/ha wiązanie i formowanie główek, 2 x od 4 tygodnia 5-6 x co tydzień opryskiwać dokładnie owoce -5 x zaraz po zawiązaniu owoców opryskiwać dokładnie owoce 4-6 x po zawiązaniu owoców, co 10 dni tydzień po zwarciu rzędów YaraVita ActiSil 1 l/ha 1 x przed zwarciem rzędów 1 x przed zwarciem rzędów tyg. po sadzeniu początek kwitnienia kwitnienie pierwszego grona pełnia kwitnienia przed kwitnieniem pierwszego grona od początku grubienia cebul, 2 x co 10- dni faza 6 liści 1 x przed zwarciem rzędów 2 x, początek grubienia i na początku sierpnia tyg. po przyjęciu faza 10 liści właściwych, 2 x co 10- dni 1 x przed zwarciem rzędów faza 10 liści właściwych, 2 x co 10- dni początek grubienia korzenia spichrzowego początek grubienia korzenia spichrzowego x co 2 tyg. w okresie formowania owoców, na zmianę z Calcinitem 4 tyg. po posadzeniu 6 tyg. po wschodach tyg. po wschodach x co 2 tyg. w okresie formowania owoców faza szóstego liścia właściwego faza -4 liści właściwych po kwitnieniu przed kwitnieniem 2 tyg. po wschodach przed kwitnieniem 10 dni po posadzeniu pełnia wegetacji faza 2- liści właściwych jednocześnie z Kristalonem Żółtym lub FoliCare Fosforowym Pełne programy nawożenia oraz informacje o produktach firmy dostępne na stronie www.yara.pl, w punktach dystrybucji nawozów Yara oraz u regionalnych przedstawicieli firmy: Jarosław Barszczewski 605 545 212 Adam Kupczyk 601 64 02 Henryk Wilczyński 60 61 94 Wojciech Wojcieszek 601 95 62 Andrzej Grenda 605 199 90 Adres firmy: Yara Poland Sp. z o.o. Al. Maja 1 0 2 Szczecin tel.: 91 4005 fax: 91 4044

KOMENTARZ DO PROGRAMU OCHRONY ROŚLIN WARZYWNYCH NA ROK 2012 Prof. dr hab. Józef Robak, Dr Maria Rogowska Zespół specjalistów z Instytutu Ogrodnictwa oddział Warzywnictwa w Skierniewicach, od lat 60-ych ubiegłego wieku opracowywał Program Ochrony Roślin Warzywnych i nadal współpracuje przy jego redakcji. Gwarantuje to, że w Programie są zamieszczane najnowsze informacje dotyczące zwalczania chorób, szkodników i chwastów z autorskimi uwagami. Aktualne wydanie Programu podzielono na działy, tak aby ułatwić Państwu wyszukiwanie informacji. Ponadto po raz pierwszy zamieszczono fotografie z objawami najgroźniejszych chorób, szkodników i chwastów u poszczególnych gatunków roślin warzywnych. W ochronie roślin uprawianych w polu, a także pod osłonami, ważną rolę spełnia metoda konwencjonalna, czyli stosowanie środków syntetycznych-chemicznych. Środki ochrony roślin dopuszczone do stosowania w warzywnictwie muszą spełniać ściśle określone i wysokie kryteria, a przede wszystkim ich stosowanie musi być bezpieczne dla ludzi, pszczół, organizmów wodnych i środowiska. W zaleceniach na 2012 rok uwzględniono określone wymogi Unii Europejskiej dotyczące ochrony roślin, a w szczególności zasady integrowanej ochrony przed chorobami, szkodnikami i chwastami. W związku z tym z programu wykreślono cały szereg środków ochrony roślin, które zostały wycofane zgodnie z ustaleniami Unii Europejskiej oraz te, których rejestracja w Polsce straciła ważność. Z tego względu, przed przystąpieniem do chemicznych zabiegów, należy dokładnie zapoznać się z nowymi zaleceniami dotyczącymi ochrony określonej uprawy. W ostatnim czasie z rynku wycofano niemal wszystkie najbardziej efektywne środki zalecane do zaprawiania nasion, szczególnie istotne w ochronie przed chorobami. Prace badawcze i starania Instytutu Ogrodnictwa oraz wielu producentów nasion warzyw, w tym także Polskiej Izby Nasiennej umożliwiły przywrócenie stosowania Zaprawy Nasiennej T 5 DS./WS do wszystkich gatunków roślin warzywnych. Trwają dalsze badania i starania Instytutu do wprowadzenie nowych zapraw grzybobójczych i owadobójczych. Pomimo wycofania części środków w obecnym programie wprowadzone są nowe preparaty, które pozwolą na skuteczną ochronę warzyw. Do aktualnego wydania Programu włączono nowy, naturalny produkt Timorex Gold 24 EC. Na razie środek ma tylko rejestrację w ochronie pomidorów i sałaty w uprawach pod osłonami. W najbliższym czasie uzyska szerszy zakres stosowania w uprawach warzyw w ochronie integrowanej i ekologicznej. Trwają prace legislacyjne nad przywróceniem innych, dotychczas zalecanych środków naturalnych, takich jak np. Grevit 200 SL. Preparaty naturalne i biologiczne będą odgrywały ważna rolę w integrowanej ochronie roślin warzywnych. Powodzenie w zwalczaniu danego agrofaga nie jest wyłącznie zależne od środka, jaki jest zalecany do zwalczania, ale także od sposobu jego stosowania. Przede wszystkim od terminu stosowania opartego na precyzyjnym ustaleniu zagrożenia i wyborze optymalnych warunków przeprowadzenia zabiegu, co gwarantuje uzyskanie zamierzonego efektu. W tej edycji programu przypominamy o zwróceniu szczególnej uwagi na choroby pochodzenia bakteryjnego. Nowe choroby, o których informowaliśmy w ubiegłym roku są nadal dużym zagrożeniem dla roślin warzywnych uprawianych w polu i pod osłonami. Wciąż poważne zagrożenie stanowią bakteriozy występujące na pomidorach w uprawie polowej, cebuli oraz warzywach kapustnych i korzeniowych. Z chorób pochodzenia grzybowego w uprawie polowej dużym problemem nadal są: septorioza naci pietruszki (Septoria petroselini), a w uprawie kapusty pekińskiej oprócz czerni krzyżowych mączniak rzekomy. W uprawach pod osłonami wzrosło ponownie zagrożenie mączniakiem prawdziwym (Oidium lycopersici). Wciąż poważnym zagrożeniem w polu i pod osłonami są: rak bakteryjny (Corynebacterium mihiganense), bakteryjna cętkowatość pomidora (Pseudomonas syringae) oraz choroby wirusowe szczególnie takie jak: wirus mozaiki pomidora, wirus mozaiki ogórka. Ponadto wczesną wiosną w uprawach pod osłonami oraz w okresie wczesnych upraw polowych stwierdza się porażenie pomidorów przez zarazę ziemniaka (Phytoftora infestans). Zwracamy także uwagę na nowe źródła zagrożenia cebuli przez mączniaka rzekomego, powstające w okresie jesiennym i wczesnowiosennym na plantacjach cebuli uprawianej z siewu ozimego, na cebuli uprawianej z dymki ozimej i dymki sianej wiosną oraz na cebuli siedmiolatce. Poważnym zagrożeniem w uprawach cebuli z siewu ozimego jest biała zgnilizna (Sclerotium cepivorum) oraz fuzaryjna zgnilizna cebuli od piętki (Fusarium oxysporum fsp cepace). W rejonach uprawy papryki w nie ogrzewanych tunelach foliowych coraz częściej występuje wertycylioza i fuzarioza. Stwierdzono także występowanie nowej choroby papryki raka bakteryjnego, zwłaszcza w gospodarstwach o tradycji uprawy tej rośliny. W ostatnich latach dużym problemem jest mączniak rzekomy na warzywach kapustnych, w związku z czym zwraca się uwagę na ochronę przed tą chorobą już w okresie produkcji rozsady. Nową możliwością zwalczania kiły kapusty jest stosowanie odpowiedniej dawki nawozu PORW 2012

azotowo-wapniowego jakim jest Perlka (dawny azotniak lecz w specjalnej granulowanej formule). Bardzo dobrym nawozem dolistnym jest Actifos, który oprócz dolistnego dokarmiania roślin efektywnie indukuje odporność roślin ogórka na mączniaka rzekomego i pomidory na zarazę ziemniaka. Ważnym elementem w ochronie roślin warzywnych jest wprowadzenie najnowocześniejszych środków grzybobójczych takich jak Ranman 400 SC i Infinito 68,5 SC do ochrony ogórków przed mączniakiem rzekomym i pomidorów przed zarazą ziemniaka. Produkty te są już znane producentom ziemniaków w ochronie przed zarazą ziemniaka. Przypominamy także o nowelizacji programu ochrony sałaty uprawianej w gruncie i pod osłonami przed najgroźniejszymi chorobami grzybowymi (mączniakiem rzekomym, mączniakiem prawdziwym, szarą pleśnią i zgnilizną twardzikową). Do ochrony sałaty przed tymi chorobami od tego roku dozwolone jest stosowanie fungicydu Amistar 250 SC. Środek ten wprowadzono także do kompleksowej ochrony kalafiorów, głównie przed czernią krzyżowych. Preparat ten wycofano ze stosowania w ochronie ogórków w uprawie polowej i pod osłonami oraz zmieniono jego dawki w ochronie marchwi i pomidorów. W związku z ważnym problemem jakim jest bezpieczeństwo żywności podejmujemy także prace badawcze w kierunku poszukiwania nowych środków naturalnych i syntetycznych, w celu zapobiegania kontaminacją niebezpiecznymi dla zdrowia człowieka i zwierząt drobnoustrojami chorobotwórczymi na produktach warzywnych. Jedną z możliwości będzie stosowanie dezynfektantów do opakowań procesów produkcji i przechowania warzyw opartych na nadtlenku wodoru (Huwasan 50 TR i inne). Podobne problemy jakie pojawiły się w ochronie warzyw przed chorobami w związku z wycofaniem szeregu środków ochrony roślin istnieją również w przypadku ochrony warzyw przed szkodnikami. Utrzymujące się nadal duże zagrożenie powodowane przez szkodniki glebowe z powodu wycofania środków opartych na diazinonie, będzie w roku bieżącym jeszcze większym kłopotem niż w latach ubiegłych. Nie zwalczane powodują coraz większe straty w uprawach. Jedną z ważniejszych przyczyn coraz większych strat powodowanych przez drutowce (larwy sprężykowatych), pędraki (larwy chrabąszczowatych), larwy koziułek i leni, turkucie oraz rolnice jest zwiększenie powierzchni upraw niektórych gatunków roślin, m.in. marchwi, cebuli, pomidorów, zbóż, rzepaku, kukurydzy. Często są one uprawiane w monokulturze. Również nieużytki zarastające chwastami stwarzają im doskonałe warunki do rozwoju. Zastosowanie prawidłowego płodozmianu, głębokiej orki zimowej i wiosennej, zaorywanie nieużytków oraz pułapek pokarmowych pozwoli na zmniejszenie strat. Większe szkody na jesiennych uprawach kapusty pekińskiej, kalafiora i brokuła wyrządzane przez drugie i trzecie pokolenie śmietki kapuścianej (Delia radicum), o których informowaliśmy w roku ubiegłym nadal jest aktualne. Mamy nadzieję, ze coraz popularniejsze stosowanie pułapek zapachowych odławiających samice śmietki ułatwi poprawne ustalanie terminów jej zwalczania. Problemem staje się liczne występowanie mszycy kapuścianej (Brevicoryne brassicae) na jesiennych uprawach kapusty brukselskiej i pekińskiej. Efektywność środków jesienią, z uwagi na mogące w tym czasie występować okresy niskich temperatur może być mniejsza. W związku z tym należy szczególnie dokładnie lustrować plantacje aby stwierdzić moment zasiedlania roślin przez ten gatunek szkodnika i bezpośrednio po tym wykonać zabieg. W dalszym ciągu poważnym zagrożeniem dla cebuli, pora i kapusty są wciornastki, głównie wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci). W programie znajdziecie Państwo nowe zoocydy, szkoda tylko, że wszystkie środki z grupy pyretroidów mają taką samą substancję aktywną alfa-cypermetrynę, a środki z grupy fosforoorganicznych chlorpiryfos. Taka sytuacja nie pozwala na przemienne stosowanie insektycydów, co może doprowadzić do szybszego uodpornienia się szkodników na tą substancję. Ochrona integrowana i biologiczna Wszystkich producentów warzyw szklarniowych i upraw w tunelach foliowych zachęcamy do stosowania metody integrowanej, w której chemiczne zwalczanie chorób stosuje się jednocześnie z biologicznym zwalczaniem szkodników. W programie oprócz zmian dotyczących środków ochrony roślin znowelizowano tabele zawierające wykaz pasożytniczych i drapieżnych organizmów dopuszczonych do stosowania w walce biologicznej. Uwagi końcowe Przypominamy o konieczności bezwzględnego przestrzegania okresów karencji i prewencji środków ochrony roślin, które są zamieszczone w tabelach bądź przy szczegółowych zaleceniach. Równie ważne jest ścisłe stosowanie określonych dawek środków ochrony roślin przeciwko chorobom i szkodnikom. Jeśli przy zwalczaniu tej samej choroby lub tego samego szkodnika podano zróżnicowaną dawkę środka, a równocześnie nie podano szczegółowych wskazań, to niższą ilość należy stosować przy mniejszym zagrożeniu uprawy. Z zarejestrowanych zoocydów, które znajdują się w programie ochrony warzyw przed szkodnikami wiele ma rejestrację ważną kilka miesięcy dlatego szczególna uwagę należy zwrócić na daty podane w tabeli Wykaz zoocydów oraz gwiazdki (*) w programie szczegółowym. Przestrzegamy przed kupowaniem i stosowaniem podrabianych środków ochrony roślin światowych marek oraz środków niewiadomego pochodzenia. Większość tych nielegalnie sprzedawanych preparatów trafia na nasz rynek z państw dawnego Związku Radzieckiego i dalekiego wschodu (Chiny i inne państwa azjatyckie). Fałszywe środki są ogromnym zagrożeniem dla upraw i środowiska. Stosowanie nielegalnych środków ochrony roślin, przez często nieświadomych tego gospodarzy, to spore zagrożenie dla ich plantacji, które mogą zostać zniszczone. Gorzej jeżeli takie warzywa znajdą się na rynku wtedy ofiarami takiego postępowania będziemy my konsumenci. Mogą być przypadki zagrożeniu zdrowia i życia. 8 PORW 2012

10 PORW 2012

PORW 2012 11

prof. dr hab. Józef Robak dr Jan Sobolewski mgr Agnieszka Włodarek Wykaz fungicydów stosowanych w ochronie roślin warzywnych Galeria Choroby warzyw uprawianych w polu i w szklarni Programy ochrony warzyw uprawianych w polu przed chorobami Programy ochrony warzyw uprawianych pod osłonami przed chorobami Fot.: J. Robak Integrowany program ochrony roślin warzywnych uprawianych pod osłonami przed chorobami Toksyczność fungicydów dla organizmów żywych CHOROBY CHOROBY

Wykaz fungicydów stosowanych w ochronie roślin warzywnych (dawki podane w % dotyczą tylko upraw pod osłonami; w kg/ha lub l/ha wyłącznie upraw polowych, natomiast w obu postaciach wszystkich upraw) Nazwa środka, zawartość substancji czynnej (grupa chemiczna) określenie toksyczności dla człowieka Acrobat MZ 69 WG 9% dimetomorfu (pochodna kwasu cynamonowego), 60% mankozebu (ditiokarbaminian) drażniący Dawka lub stężenie (ilość cieczy użytkowej na hektar) Gatunek rośliny Zwalczane choroby Charakterystyka środka, uwagi 1 2 4 5 Agro Propamocarb Plus 840 SL 50 g propamokarbu w 1 l (karbaminian), 10 g fosetylu glinowego w 1 l (fosfon) uczulający 2 2,5 kg (00 l) 2 kg (00 l) 2,5 kg (00 800 l) 0,% 00 ml w 100 l wody (120 l/1000 m 2 ) Odkażanie: 250 ml w 20 l wody na 1000 l podłoża Podlewanie siewek lub rozsady: 0,15% 150 ml w 100 l wody (2 l roztworu /1 m 2 powierzchni) Podlewanie roślin po posadzeniu na miejsce stałe: 0,1 0,15% 100 150 ml w 100 l wody (1 l roztworu/ 4 5 roślin) Podlewanie roślin pomidora uprawianych na wełnie mineralnej: 0,015 0,0% 15 0 ml w 100 l lub nawadnianie kropelkowe: 1 2 l/25000 roślin. Rośliny należy podlewać 1 2 razy w odstępach co 2 tygodnie. cebula mączniak rzekomy Środek grzybobójczy o działaniu wgłębnym i kontaktowym ogórek w gruncie mączniak rzekomy do stosowania zapobiegawczego oraz interwencyjnego. W sezonie wegetacyjnym wykonać pomidor w gruncie zaraza ziemniaka nie więcej niż zabiegi. pomidor pod osłonami pod osłonami: pomidor, ogórek zgnilizna pierścieniowa, zgorzele siewek, zgorzele podstaw łodyg, zgnilizny korzeni powodowane przez grzyby z rodzaju Pythium spp. i Phytophthora spp. Środek do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego przed grzybami glebowymi. Stosować do ziemi kompostowej i innych substratów używanych do produkcji rozsady. Pryzmę dokładnie polać cieczą użytkową i wymieszać. CHOROBY PORW 2012 15

1 2 4 5 Altima 500 SC 500 g fluazynamu w 1 l (anilina) drażniący 0,5 l (00 l) cebula konsumpcyjna, cebula nasienna mączniak rzekomy Środek grzybobójczy stosowany nalistnie, działa kontaktowo. Nie stosować w cebuli przeznaczonej na zbiór pęczkowy. 2,0 l (200 600 l) kapusta biała, kapusta pekińska kiła kapusty Środek stosować bezpośrednio przed sadzeniem roślin. Opryskać powierzchnię gleby i wymieszać broną aktywną do głębokości 10 cm. Środek stosować w systemie ochrony integrowanej. 0,05% 50 ml w 100 l wody (100 ml pod 1 roślinę) Podlewanie roślin po sadzeniu na miejsce stałe. Amistar Opti 480 SC 400 g chlorotalonilu w 1 l (związek z grupy ftalanów) 80 g azoksystrobiny w 1 l (strobiluryna) szkodliwy 2,0 2,5 l (00 l/ha) cebula fasola alternarioza cebuli, mączniak rzekomy cebuli, zgnilizna szyjki cebuli antraknoza fasoli, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa Środek grzybobójczy o działaniu kontaktowym i systemicznym. CHOROBY 0,2 0,25% 200 250 ml w 100 litrach wody (100 l/1000 m ) groch askochytoza, mączniak rzekomy szara pleśń, zaraza ziemniaka Amistar 250 SC 250 g azoksystrobiny w 1 l (strobiluryna) nie jest klasyfikowany *1.12.2011 0,8 1 l (800 l) 0,8 l (00 l) pomidor w gruncie cebula kapusta głowiasta (do długotrwałego przechowywania) kalafior kapusta pekińska (do długotrwałego przechowywania) zaraza ziemniaka, alternarioza mączniak rzekomy, szara pleśń (zgnilizna szyjki), alternarioza czerń krzyżowych (alternarioza), szara pleśń czerń krzyżowych (altermarioza) czerń krzyżowych (altrnarioza), szara pleśń Środek do ochrony przed chorobami grzybowymi o działaniu wgłębnym i systemicznym. Działa głównie zapobiegawczo.środek stosować do razy w sezonie, przemiennie z innymi fungicydami; przydatny w integrowanej ochronie warzyw. Nie stosować do 4 tygodni po posadzeniu rozsady lub do 5 tygodni od siewu pomidora oraz na wilgotne rośliny. W uprawie cebuli środek stosować zapobiegawczo, szczególnie w okresie przedzbiorczym. Środka nie stosować w sąsiedztwie sadów jabłoniowych. W celu równomiernego pokrycia roślin cieczą użytkową w ochronie cebuli i kapusty zaleca się dodanie środka zwiększającego przyczepność. marchew alternarioza naci, mączniak prawdziwy W uprawach marchwi stosować zapobiegawczo, używając fungicydów o odmiennym mechanizmie działania. 16 PORW 2012

1 2 4 5 Amistar 250 SC cd. 0,8 l (00 l) fasola szparagowa antraknoza fasoli, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa Pierwszy zabieg wykonać z chwilą wystąpienia pierwszych objawów chorób w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków fasoli. groch konserwowy askochytoza grochu, mączniak rzekomy Pierwszy zabieg wykonać na początku kwitnienia grochu, następne co 10 dni, stosując przemiennie fungicydy o odmiennym mechanizmie działania. por seler rdza pora, alternarioza pora septorioza selera Stosować zapobiegawczo i po wystąpieniu pierwszych objawów na roślinach. 0,8 l (600 l) sałata w gruncie mączniak rzekomy, mączniak prawdziwy, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa Zabieg wykonać zapobiegawczo od początku rozwoju części roślin przeznaczonych do zbioru lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów chorób na roślinach. Zaleca się maksymalnie 2 zabiegi w sezonie wegetacyjnym. 0,1 % 100 ml w 100 l wody (60 l/1000 m 2 ) 0,1% 100 ml w 100 l wody (80 l/1000 m 2 ) sałata pod osłonami papryka pod osłonami szara pleśń, zgnilizna twardzikowa Zabieg wykonać zapobiegawczo lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów chorób na roślinach. Natępne zabiegi wykonywać co 10 dni, stosując przemiennie fungicydy o odmiennym mechanizmie działania. Zaleca się maksymanie 2 zabiegi w cyklu uprawowym. Zabieg wykonać natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby, następne zabiegi przeprowadzić co 10 dni. CHOROBY Antracol 0 WG 0% propinebu (ditiokarbaminian) szkodliwy **12.11.2012 2,0 2,5 kg (600 l) pomidor w gruncie zaraza ziemniaka, alternarioza Środek grzybobójczy, kontaktowy. Stosować zapobiegawczo i interwencyjnie w okresach zagrożenia chorobami lub wg sygnalizacji. Stosować przemiennie ze środkami o działaniu wgłębnym lub układowym. reklama PORW 2012 1

1 2 4 5 Arastar 250 SC 250 g azoksystrobiny w 1 l (strobiluryna) nie jest klasyfikowany *1.12.2011 0,8 l (00 l) kalafior czerń krzyżowych (alternarioza) Pierwszy zabieg wykonywać zapobiegawczo na początku rozwoju główki kalafiora lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. Następne zabiegi wykonywać co 10 dni, stosując przemiennie fungicydy o odmiennym mechanizmie działania. Zaleca się maksymalnie 2 zabiegi w sezonie wegetacyjnym. marchew alternarioza naci, mączniak prawdziwy Zabieg wykonywać zapobiegawczo, począwszy od rozwoju części roślin przeznaczonych do zbioru, gdy korzenie zaczynają się poszerzać lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby na liściach. Następne zabiegi wykonywać co 10 dni, stosując przemiennie fungicydy o odmiennym mechanizmie działania. Zaleca się maksymalnie zabiegi w sezonie wegetacyjnym. CHOROBY kapusta głowiasta (do długotrwałego przechowywania) czerń krzyżowych (alternarioza), szara pleśń Pierwszy zabieg wykonać na początku tworzenia się główek lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. Następne zabiegi wykonywać co 10 dni, stosując przemiennie fungicydy o odmiennym mechanizmie działania. Zaleca się maksymalnie zabiegi w sezonie wegetacyjnym. 0,8 1 l (800 l) pomidor w gruncie zaraza ziemniaka, alternarioza W zwalczaniu zarazy ziemniaka pierwszy zabieg wykonywać zapobiegawczo na początku rozwoju pędów bocznych, przed wystąpieniem pierwszych objawów lub po wystąpieniu pierwszych objawów choroby na wczesnych odmianach ziemniaka. Następne zabiegi wykonywać co 10 dni, stosując przemiennie fungicydy o odmiennym mechanizmie działania. Zaleca się maksymalnie zabiegi w sezonie wegetacyjnym. Armetil M 2 WP 8% metalaksylu (fenyloamid), 64% mankozebu (ditiokarbaminian), kompleks cynku z polimerycznym etylenobis (ditiokarbaminianem) manganawym zawierający 20% manganu i 2,5% cynku drażniący 2,25 kg (00 800 l) pomidor w gruncie zaraza ziemniaka Środek o działaniu systemicznym i kontaktowym do stosowania zapobiegawczego. Pierwszy zabieg wykonać po wystąpieniu pierwszych objawów choroby na pomidorach lub ziemniakach. Środek stosować 2 razy w sezonie wegetacyjnym w odstępach co 10 dni, przemiennie z fungicydami należącymi do innych grup chemicznych. 18 PORW 2012

1 2 4 5 Armetil M 2 WP cd. 2,5 kg (00 l) cebula w gruncie mączniak rzekomy Pierwszy zabieg wykonać po wystąpieniu pierwszych objawów na cebuli nasiennej, uprawianej z dymki lub siewu ozimego. Środek stosować 2 razy w sezonie wegetacyjnym w odstępach co 10 dni, przemiennie z fungicydami należącymi do innych grup chemicznych. 2,5 kg (00 800 l) ogórek w gruncie mączniak rzekomy dyniowatych Pierwszy zabieg wykonać zapobiegawczo lub po wystąpieniu pierwszych objawów choroby na plantacjach. Środek stosować 2 razy w sezonie wegetacyjnym w odstępach co 10 dni (tylko do dwóch pierwszych zabiegów) przemiennie z fungicydami należącymi do innych grup chemicznych. Ascom 250 SC 250 g azoksystrobiny w 1 l (strobirulina) nie jest klasyfikowany *1.12.2011 0,8 l (600 00 l) cebula mączniak rzekomy, szara pleśń (zgnilizna szyjki), alternarioza Opryskiwać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH 1 (faza liścia) zgodnie z sygnalizacją, lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby na cebuli nasiennej, dymce lub cebuli z siewu ozimego w danym rejonie. Następne zabiegi wykonywać co 10 dni, stosując w sezonie wegetacyjnym. W celu równomiernego pokrycia roślin cieczą użytkową zaleca się dodanie środka zwiększającego przyczepność. CHOROBY fasola szparagowa groch konserwowy antraknoza fasoli, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa askochytoza grochu, mączniak rzekomy Stosować zapobiegawczo lub z chwilą wystąpienia pierwszych objawów chorób, w fazie BBCH 60 (w okresie kwitnienia i związywania strąków fasoli). kapusta głowiasta (do długotrwałego przechowywania) kapusta pekińska (do długotrwałego przechowywania) kalafior czerń krzyżowych (alternarioza), szara pleśń czerń krzyżowych (alternarioza) Pierwszy zabieg wykonywać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH 41 (na początku tworzenia się główek) lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. W celu równomiernego pokrycia roślin cieczą użytkową zaleca się dodanie środka zwiększającego przyczepność. marchew sałata w gruncie alternarioza naci, mączniak prawdziwy mączniak prawdziwy, mącznika rzekomy, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa Zabieg wykonywać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH 41 (początek rozwoju części roślin przeznaczonych do zbioru korzenie zaczynają się poszerzać) lub natychmiast powystąpieniu pierwszych objawów choroby na liściach. PORW 2012 19

1 2 4 5 Ascom 250 SC cd. 0,8 l (00 l) por seler rdza pora, alternarioza pora septorioza selera Zabieg wykonywać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH (faza liścia) lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów chorób na roślinach. 0,1% 100 ml w 100 l wody (60 80 l/ 1000 m 2 ) papryka w uprawie tunelowej sałata pod osłonami szara pleśń twardzikowa szara pleśń, mączniak prawdziwy, mączniak rzekomy, zgnilizna twardzikowa Zabieg wykonywać zapobiegawczo lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów chorób na roślinach. Azzox Gold 250 SC 250 g azoksystrobiny w 1 l (strobiluryna) nie jest klasyfikowany *1.12.2011 0,8 l/ha (00 l/ha) cebula mączniak rzekomy, szara pleśń (zgnilizna szyjki), alternarioza Opryskiwać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH 1 (faza liścia) zgodnie z sygnalizacją, lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby na cebuli nasiennej, dymce lub cebuli z siewu ozimego w danym rejonie. CHOROBY fasola szparagowa groch konserwowy kapusta głowiasta (do długotrwałego przechowywania) kalafior kapusta pekińska (do długotrwałego przechowania) antraknoza fasoli, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa askochytoza grochu, mączniak rzekomy czerń krzyżowych (alternarioza), szara pleśń czerń krzyżowych (alternarioza) czerń krzyżowych (alternarioza), szara pleśń Stosować zapobiegawczo lub z chwilą wystąpienia pierwszych objawów chorób, w fazie BBCH 60 (w okresie kwitnienia i związywania strąków fasoli). Pierwszy zabieg należy wykonać w fazie BBCH 60 (na początku fazy kwitnienia grochu). Pierwszy zabieg wykonywać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH 41 (na początku tworzenia się główek) lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. W celu równomiernego pokrycia roślin cieczą użytkową zaleca się dodanie środka zwiększającego przyczepność. marchew alternarioza naci, mączniak prawdziwy Zabieg wykonywać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH 41 (początek rozwoju części roślin przeznaczonych do zbioru korzenie zaczynają się poszerzać) lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby na liściach. sałata w gruncie mączniak prawdziwy, mącznika rzekomy, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa Zabieg wykonywać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH 41 (początek rozwoju części roślin przeznaczonych do zbioru) lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów chorób na roślinach. 20 PORW 2012

1 2 4 5 Azzox Gold 250 SC cd. 0,8 1 l (800 l) pomidor w gruncie zaraza ziemniaka, alternarioza W zwalczaniu zarazy ziemniaka pierwszy zabieg wykonywać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH 21 (początek rozwoju pędów bocznych), zgodnie z sygnalizacją przed wystąpieniem pierwszych objawów choroby lub po wystąpieniu pierwszych objawów choroby na wczesnych odmianach ziemniaka w danym rejonie. Nie stosować środka w początkowej fazie wzrostu pomidora uprawianego w gruncie (do 4 tygodni po posadzeniu lub do 5 tygodni po siewie) oraz na rośliny mokre lub bezpośrednio po opadach deszczu. 0,8 l (00 l) por seler rdza pora, alternarioza pora septorioza selera Zabieg wykonywać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH (faza liścia) lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów chorób na roślinach. 0,1% 100 ml w 100 l wody (60 80 l/ 1000 m 2) papryka w uprawie tunelowej sałata w uprawie pod osłonami szara pleśń twardzikowa szara pleśń, mączniak prawdziwy, mączniak rzekomy, zgnilizna twardzikowa Zabieg wykonywać zapobiegawczo lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów chorób na roślinach. CHOROBY Basamid 9 GR 9% dazometu (tiodazyna) szkodliwy 500 kg (600 l) papryka pod osłonami Fusarium spp., Verticilium spp., Colletotrichum Środek grzybobójczy, przeznaczony do kompleksowego odkażania gleby, do zwalczania sprawców chorób roślin żyjących w glebie oraz nasion chwastów. Stosować jesienią lub wiosną. Na 10 dni przed zabiegiem podlać glebę w celu uaktywnienia organizmów glebowych oraz usunąć rośliny i resztki roślinne. Preparat wymieszać z 0 cm wierzchnią warstwą. Powierzchnie lekko zwałować i przykryć folią w celu utrzymania wilgotności. Folie należy zdjąć 5 dni po zabiegu. Na odkażonej glebie można uprawiać rośliny po upływie 1,5 5 tygodni. Przed rozpoczęciem uprawy roślin należy sprawdzić zawartość pozostałości środka w odkażonej glebie stosując test rzeżuchy. PORW 2012 21

1 2 4 5 Champion 50 WP 50% miedzi w postaci wodorotlenku miedziowego (miedziowy) szkodliwy 2,5 kg (00 800 l) 1,5 2,0 kg (600 l) ogórek w gruncie pomidor w gruncie fasola bakteryjna kanciasta plamistość ogórka, mączniak rzekomy dyniowatych bakteryjna cętkowatość pomidora, zaraza ziemniaka bakterioza obwódkowa fasoli, antraknoza fasoli Środek grzybo- i bakteriobójczy o działaniu kontaktowym, do stosowania zapobiegawczo. W zwalczaniu bakterioz zaleca się stosować w mieszaninie z: Bravo 500 SC (1,5 l/ha) lub Dithane NeoTec 5 WG, Indofil 80 WP, Penncozeb 80 WP, Sancozeb 80 WP, Vondozeb 5 WG (każdy w dawce 2 2,5 kg/ha). Mieszaniny lepiej chronią rośliny przed chorobami grzybowymi. Środki miedziowe w ochronie ogórka mogą powodować przemijające, lekkie żółknięcie brzegów młodych liści. Nie stosować mieszanin w uprawach pod osłonami. Contans XX (Coniothyrium minitans) (środek biologiczny) nie jest klasyfikowany 0,8 g/m 2 lub 8 kg/ha (500 00 l) różne warzywa uprawiane w gruncie i pod osłonami zgnilizna twardzikowa Środek zawierający żywy organizm, przeznaczony do ochrony korzeni i podstawy pędów roślin warzywnych. Stosować na miesiące przed planowaną uprawą. CHOROBY Cuproxat 45 SC 190 g miedzi w postaci trójzasadowego siarczanu miedziowego w 1 l (miedziowy) nie jest klasyfikowany 4 l (600 00 l) 4 l (00 800 l) ogórek w gruncie pomidor w gruncie bakteryjna kanciasta plamistość, mączniak rzekomy bakteryjna cętkowatość, zaraza ziemniaka Środek grzybo- i bakteriobójczy o działaniu kontaktowym. Stosować profilaktycznie do ochrony ogórka i pomidora, szczególnie w przypadku zagrożenia bakteriozami. W uprawie ogórka może powodować przemijające żółknięcie brzegów młodych liści. Curzate Cu 49,5 WP 4,5% cymoksanilu (iminoacetylomocznik), 45% miedzi w postaci tlenochlorku miedziowego (miedziowy) szkodliwy 2,5 kg (00 800 l) 0,4 % 400 ml w 100 l wody (120 150 l/ 1000 m 2 ) pomidor w gruncie pomidor pod osłonami zaraza ziemniaka, alternarioza, septorioza, bakteryjna cętkowatość bakteryjna cętkowatość, szara pleśń, zaraza ziemniaka Środek grzybo- i bakteriobójczy o działaniu wgłębnym i kontaktowym. Działa zapobiegawczo i interwencyjnie. Preparat należy stosować przemiennie z innymi fungicydami należącymi do różnych grup chemicznych. 2,5 kg (00 800 l) ogórek w gruncie mączniak rzekomy, bakteryjna kanciasta plamistość Curzate M 2,5 WP 4,5% cymoksanilu (iminoacetylomocznik), 68% mankozebu (ditiokarbaminian) drażniący 2, kg (00 l) 0,% 00 ml w 100 l wody (120 l/1000 m 2 ) 2, kg (00 800 l) 0,% 00 ml w 100 l wody (120 l/1000 m 2 ) pomidor pod osłonami ogórek w gruncie ogórek pod osłonami mączniak rzekomy dyniowatych pomidor w gruncie zaraza ziemniaka Środek grzybobójczy o działaniu wgłębnym i kontaktowym. Działa zapobiegawczo i interwencyjnie. Preparat stosować 2 razy w sezonie wegetacyjnym co 10 dni, przemiennie z fungicydami należącymi do innych grup chemicznych. 2 2, kg (00 l) cebula mączniak rzekomy cebuli 22 PORW 2012

1 2 4 5 Dithane NeoTec 5 WG 5% mankozebu (ditiokarbaminian) pozostałe *25.10.2011 2 kg (600 800 l) pomidor w gruncie groch, bób fasola kapustne (produkcja rozsady) seler zaraza ziemniaka, alternarioza, septorioza, antraknoza, zgorzel podstawy łodyg, brunatna plamistość liści askochytoza, rdza antraknoza, rdza mączniak rzekomy septorioza Środki grzybobójcze o działaniu kontaktowym i zapobiegawczym. Zalecane do opryskiwania roślin i zaprawiania nasion. Dithane NeoTec 5 WG można stosować w obniżonej o 1/4 dawce w mieszaninie z fungicydami miedziowymi. Nie mieszać ze środkami olejowymi. Działa hamująco na rozwój przędziorków. Wyższą dawkę stosować w razie większego nasilenia choroby lub na rośliny silnie wyrośnięte. cebula mączniak rzekomy, antraknoza dyniowate mączniak rzekomy, parch dyniowatych, antraknoza chrzan bielik krzyżowych bób, groch (nasienne) askochytoza, rdza sałata (nasienne) marchew, pietruszka (nasienne) kapusta, kalafior (nasienne) mączniak rzekomy alternarioza, chwościk marchwi, mączniak rzekomy alternarioza, czerń krzyżowych, mączniak rzekomy CHOROBY cebula (nasienne) mączniak rzekomy burak ćwikłowy (nasienne) pomidor (nasienne) dyniowate (nasienne) chwościk antraknoza, alternarioza, zaraza ziemniaka, septorioza, zgorzel podstawy łodyg, brunatna plamistość liści parch dyniowatych, mączniak rzekomy, antraknoza 2 5 g/kg nasion nasiona warzyw zgorzel siewek, fuzariozy zaprawianie nasion Domark 100 EC 100 g tetrakonazolu w 1 l (azol) szkodliwy 0,04% 40 ml w 100 l wody (100 120 l/ 1000 m 2 ) ogórek pod osłonami mączniak prawdziwy PORW 2012 2

1 2 4 5 Ekonom 2 WP 8% metalaksylu (fenyloamid), 64% mankozebu (ditiokarbaminian) drażniący *2.11.2012 2,5 kg (00 l) 2,25 kg (00 800 l) 2 kg (400 l) pomidor w gruncie kapustne (produkcja rozsady) zaraza ziemniaka mączniak rzekomy cebula mączniak rzekomy Środek grzybobójczy o działaniu układowym i kontaktowym. Stosować zapobiegawczo, przemiennie z fungicydami z innych grup chemicznych. Nie stosować środka w czasie opadu deszczu lub przed spodziewanym deszczem. Ekonom MC 2,5 WP 4,5% cymoksanilu (iminoacetylomocznik), 68% mankozebu (ditikarbaminian) pozostałe 2,0 2,5 kg (00 l) 2,4 kg (00 800 l) 0,% 00 ml w 100 l wody (120 l/1000 m 2 ) cebula pomidor w gruncie pomidor pod osłonami mączniak rzekomy, alternarioza zaraza ziemniaka, alternarioza, antraknoza zaraza ziemniaka Środek grzybobójczy o działaniu wgłębnym i kontaktowym. Stosować zapobiegawczo i interwencyjnie 2 razy w sezonie wegetacyjnym co 10 dni przemiennie z fungicydami z innych grup chemicznych. 2,5,0 kg (00 800 l) ogórek w gruncie mączniak rzekomy dyniowatych 0,% 00 ml w 100 l wody (120 l/1000 m 2 ) ogórek pod osłonami mączniak rzekomy dyniowatych CHOROBY Ekonom MM 2 WP 8% metalaksylu (fenyloamid), 64% mankozebu (ditiokarbaminian) drażniący 2,25 kg (00 800 l) pomidor w gruncie zaraza ziemniaka Pierwszy zabieg wykonać zapobiegawczo lub natychmiast po zaobserwowaniu pierwszych objawów choroby. Wykonać 2 zabiegi w odstępach co 10 dni, przemiennie z fungicydami należącymi do innych grup chemicznych. 2,5 kg (00 l) ogórek w gruncie mączniak rzekomy Pierwszy zabieg wykonać zapobiegawczo lub po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. Wykonać maksymalnie 2 zabiegi w sezonie. Stosować przemiennie z fungicydami należącymi do innych grup chemicznych. cebula w gruncie mączniak rzekomy Środek stosować zapobiegawczo lub natychmiast po zaobserwowaniu pierwszych objawów choroby. Wykonać 2 zabiegi w sezonie co 10 dni. 2 kg (400 l) rośliny kapustne (rozsadnik) mączniak rzekomy kapustnych Środek stosować 1 2 razy w sezonie co 10 dni. Pierwsze opryskiwanie rozpocząć od fazy 2 liści rozsady. Flowbrix 80 SC 80 g miedzi w 1 l (tlenochlorek miedziowy) nie jest klasyfikowany 1,5 1,8 l (600 800 l) ogórek w gruncie mączniak rzekomy dyniowatych, bakteryjna kanciasta plamistość, antraknoza dyniowatych Środek o działaniu kontaktowym do stosowania zapobiegawczego. Pierwszy zabieg wykonać zapobiegawczo lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby, następne 1 2 zabiegi co dni. 24 PORW 2012

1 2 4 5 Flowbrix 80 SC cd. 1,5 1,8 l (600 800 l) pomidor w gruncie zaraza ziemniaczana, czerń krzyżowych, bakteryjna plamistość, septorioza, plamistość liści Pierwszy zabieg wykonać zapobiegawczo lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby, następne 2 zabiegi co 10 dni. Fungaflor 200 EC 200 g imazalilu w 1 l (imidazol) szkodliwy **08.0.2012 0,5 l (00 l) 0,5 l (600 00 l) pietruszka marchew seler mączniak prawdziwy mączniak prawdziwy, alternarioza, chwościk septorioza Środek grzybobójczy o działaniu układowym do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego. W sezonie wykonać 2 zabiegi co 10 dni. Nie stosować w dni o dużym nasłonecznieniu. Jeżeli opryskiwanie wykonuje się wieczorem, rośliny powinny wyschnąć przed nocą. 0,05 0,1% 50 100 ml w 100 l wody (1000 1500 l) pomidor pod osłonami mączniak prawdziwy 0,05% 50 ml w 100 l wody (1000 2000 l) ogórek pod osłonami mączniak prawdziwy Funguran-OH 50 WP 50% miedzi w postaci wodorotlenku miedziowego (miedziowy) szkodliwy 2,25 kg (00 l) 2,5 kg (00 800 l) ogórek w gruncie pomidor w gruncie bakteryjna kanciasta plamistość, mączniak rzekomy bakteryjna cętkowatość, zaraza ziemniaka Środek grzybo- i bakteriobójczy o działaniu kontaktowym, do stosowania zapobiegawczego. W zwalczaniu bakterioz zaleca się stosować w mieszaninie z: Bravo 500 SC (1,5 l /ha) lub Dithane NeoTec 5 WG, Indofil 80 WP, Penncozeb 80 WP, Sancozeb 80 WP, Vondozeb 5 WG (każdy w dawce 2 2,5 kg/ha). CHOROBY Funguran A Plus 50 WP 50% miedzi w postaci wodorotlenku miedziowego (miedziowy) szkodliwy, drażniący 2,25 kg (00 l) ogórek w gruncie bakteryjna kanciasta plamistość, mączniak rzekomy Środek stosować zgodnie z sygnalizacją lub zapobiegawczo w okresach spodziewanego zagrożenia 2 razy w sezonie co 10 dni. 2,5 kg (00-800 l) pomidor w gruncie bakteryjna cętkowatość, zaraza ziemniaka Pierwszy zabieg wykonać zapobiegawczo po wysadzeniu roślin na pole lub po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. Zabiegi powtarzać w miarę potrzeby co 10 dni. Funguran EASY 50 WP 50% miedzi w postaci wodorotlenku miedziowego (miedziowy) szkodliwy 2,25 kg (600 00 l) ogórek w gruncie bakteryjna kanciasta plamistość Środek grzybo- i bakteriobójczy o działaniu kontaktowym, do stosowania zapobiegawczego. Pierwszy zabieg wykonać zapobiegawczo po wystąpieniu pierwszych objawów choroby, następnie 2 zabiegi co dni. 2,5 kg (00 800 l) pomidor w gruncie bakteryjna cętkowatość, zaraza ziemniaka Pierwszy zabieg wykonać zapobiegawczo lub po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. PORW 2012 25

1 2 4 5 Funguran Forte 50 WP 50% miedzi w postaci wodorotlenku miedziowego (miedziowy) szkodliwy, drażniący 2,25 kg (00 l) ogórek w gruncie bakteryjna kanciasta plamistość, mączniak rzekomy Środek stosować zgodnie z sygnalizacją lub zapobiegawczo w okresach spodziewanego zagrożenia 2 razy w sezonie co 10 dni. 2,5 kg (00 800 l) pomidor w gruncie bakteryjna cętkowatość, zaraza ziemniaka Pierwszy zabieg wykonać zapobiegawczo po wysadzeniu roślin na pole lub po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. Zabiegi powtarzać w miarę potrzeby co 10 dni. Galben M WP 8% benalaksylu (acyloalanina), 65% mankozebu (ditiokarbaminian) drażniący 2,25 kg (600 800 l) 2,5 kg (00 l) pomidor w gruncie cebula z siewu zaraza ziemniaka mączniak rzekomy Środek grzybobójczy o działaniu systemicznym i kontaktowym. Stosuje się zapobiegawczo. Wykonać maksymalnie 2 zabiegi w okresie wegetacji. CHOROBY Gwarant 500 SC 500 g chlorotalonilu tetrachloroizoftalonitrylu w 1 l (związek z grupy ftalanów) szkodliwy, drażniący, uczulający, rakotwóczy Helm-Cymi 2,5 WP 4,5% cymoksanilu (iminoacetylomocznik), 68% mankozebu (ditiokarbaminian) pozostałe 2,0 l (600 800 l) 2,4 kg (00 800 l) 0,% 00 ml w 100 l wody (120 l /1000 m 2 ) pomidor w gruncie ogórek w gruncie pomidor w gruncie pomidor pod osłonami zaraza ziemniaka, alternarioza mączniak rzekomy dyniowatych alternarioza, antraknoza, zaraza ziemniaka zaraza ziemniaka Zabieg wykonać zgodnie z sygnalizacją lub zapobiegawczo od fazy rozpoczęcia rozwoju pędów bocznych do fazy gdy 80% owoców uzyska typową barwę. Środek o działaniu wgłębnym i powierzchniowym do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego. Preparat stosować 2 razy w sezonie wegetacyjnym. 2,5,0 kg (00 800 l) ogórek w gruncie mączniak rzekomy dyniowatych 0,% (120 l/1000 m 2 ) ogórek pod osłonami mączniak rzekomy dyniowatych 2,0 2,5 kg (00 l) cebula mączniak rzekomy cebuli, alternarioza Indofil 80 WP 80% mankozebu (ditiokarbaminian) szkodliwy *0.09.2012 kg (600 800 l) 2,5 kg (00 l) pomidor w gruncie cebula w gruncie alternarioza, antraknoza, zaraza ziemniaka, septorioza mączniak rzekomy, antraknoza Środek grzybobójczy o działaniu kontaktowym do stosowania zapobiegawczego. Nie mieszać ze środkami olejowymi. Działa hamująco na rozwój przędziorków. 2,5 kg (600 800 l) ogórek w gruncie mączniak rzekomy, antraknoza 26 PORW 2012