Choroby Szkodniki Chwasty Inne

Transkrypt

1

2

3 Choroby Szkodniki Chwasty Inne Zespół autorów: prof. dr hab. Józef Robak, dr Jan Sobolewski, dr Agnieszka Włodarek, dr Maria Rogowska, prof. dr hab. Jerzy Szwejda, mgr Robert Wrzodak, dr Zbigniew Anyszka, mgr Joanna Golian, dr Agnieszka Stępowska Program opracowano zgodnie z treścią etykiet stosowania środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu handlowego i stosowania w Polsce do dnia r. Opracowany przez pracowników Instytutu Ogrodnictwa, Oddział Warzywnictwa w Skierniewicach Skierniewice, ul. Konstytucji Maja 1/ ISBN

4 Spis reklamodawców Adob Sp. z o.o. Sp. K. Przedsiębiorstwo Produkcyno-Consultingowe 195 Agro-Sur Wojciech Surowiec 20 Agroconsult 111 Agro-Rydz Agnieszka Redzyna PHU 110 Agro-Test Laboratorium Ogrodnicze Ireneusz Kowalczyk 198 Alseed 55, 105 Annpol Anna Chamernik F.P.H.U. 102 Aries Power Equipment Sp. z o.o. 251 Arkop Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo 9 Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o. Atmo-Control 160 BASF Polska Sp. z o.o. 58, 6, 64, 81, 90, 225, BASF Polska Sp. z o.o. IV okładka Bayer Sp. z o.o. III okładka Bejo Zaden Poland 5 Belchim Crop Protection Poland Sp. z o.o. 5, 8, 25 Best Pest Małgorzata Świętosławska Jacek Świętosławski S.J. Z.P.U.H. 10 Bio Agris - Piotr Zajkowski Sp.j. 68 Biopartner Sp z. o.o. 210 Brinkman Polska 2 Chemirol Sp. z o.o. PUH 19 Chemtura Agrosolutions Poland 101, 19 Cherek Chłód Tadeusz Cherek II okładka Clause Polska Sp z o.o. 1 Debets Schalke Polska Sp. z o.o. 115 Ekodarpol PPH 1 Ekoplon SA 66, 4 Enza Zaden Poland Sp. z o.o. 51, 21 Erg-System S.A. 5 Fertyga Zakład Usług Ogrodniczo-Technicznych Piotr Szczodrowski 208 Fux Flora Horti Trading Co 108 Geo Polska Sp. z o.o. 109 Himal 0 Intermag Sp. z o.o. 1, 89 Kazgod Sp. z o.o. 61, 8, 110, 160 Kees Broesen Zaden Sp. z o.o. 156 KG Systems Sp.j. 201 Krasoń Grupa Producentów Rozsad Warzyw 112 Lemar Zakład Tworzyw Sztucznych 102 Luty Jacek Hurtownia nasion 189 Łukomet 161 Maryniaczyk F.P.H.U. 20 Medchem P.P.H. Monsanto Polska Sp. z o.o. 159, 16 Najbar F.H. 155 Nickerson-Zwaan Polska Sp. z o.o. 15 Novisem BV 95 Omnivent Sp. z o.o. 156 Poland Plants Sp. z o.o. 5 Polger Kido P.U.H. Poltech Sp. z o.o. 198 Profol Bernard Świętek 208 PUCH Wojciech Pietroń P.H.U. 192 Rolsad Sp.j. 100 Rol-Spec Piotr Zawada 5 Rozsadnik Gospodarstwo Rolno-Ogrodnicze Marek Wąsiewicz, 20 Saint-Gobain Cultilene 209 Sfamasz Jan Dziedzic Skierniewicka Fabryka Maszyn Urządzeń i Konstrukcji 18 SGS Polska Sp. z o.o. 21 Spójnia Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze Sp. z o.o. 181 Sumi Agro Poland Sp. z o.o. 0, 10, 11, 1, 18, 202 Syngenta Polska Sp. z o.o. 9, 59, 6, 69, 6 Tech-Palst Z.O.T. 151 Timac Agro Polska Sp. z o.o. 1 Torseed Przedsiębiorstwo Nasiennictwa Ogrodniczego i Szkółkarstwa S.A. 158 Tradecorp A. Zbroja Veg-Tech S.C. 18 Vitera Polska Sp. z o.o. 05 Yara Poland Sp. z o.o. 4, 5, 6 ZZO Warka 205 Żelazo Z.P.H.U. 11 Ogłoszenie całostronicowe wydawcy 08 REDAKCJA Redaktor prowadzący: Agnieszka Czarnocka a.czarnocka@hortpress.com tel Redaktor: Anna Skoczyńska a.skoczynska@hortpress.com tel w. 121 DYREKTOR WYDAWNICZY Piotr Loska piotr.loska@hortpress.com tel DZIAŁ REKLAMY Małgorzata Czubek m.czubek@hortpress.com tel Iwona Masłowska iwona.maslowska@liv.pl tel , Anna Możdżyńska a.mozdzynska@hortpress.com tel Malwina Szymańska m.szymanska@hortpress.com tel Ewa Żurczak e.zurczak@hortpress.com tel DYSTRYBUCJA tel , faks zamowienia@hortpress.com Okładka: projekt: Aleksandra Kulik zdjęcie: CanStockPhoto, isak55 Fotolia.com, Vladyslav Siaber Fotolia.com Opracowanie graficzne i techniczne: Beata Gałązka Druk: EDIT Sp. z o.o Wiązowna ul. Dworkowa 2 tel./ fax (22) Nakład: egz. Za treść ogłoszeń, reklam i artykułów reklamowych redakcja nie odpowiada. WYDAWCA Hortpress Sp. z o.o Warszawa, ul. Rakowiecka 2 info@hortpress.com lub biuro@hortpress.com Konto: Bank Millenium S.A (reklama) (prenumerata i książki) Zapraszamy do odwiedzenia naszych stron internetowych: OwoceWarzywaKwiaty.pl 2 Program Ochrony Roślin Warzywnych 20

5 Program Ochrony Roślin Warzywnych 20 Komentarz do Programu Ochrony Roślin Warzywnych na rok Nowe przepisy wspólnotowe dotyczące obowiązku wdrożenia integrowanej ochrony roślin i zasad stosowania środków ochrony roślin...10 CHOROBY...15 Wykaz fungicydów stosowanych w ochronie roślin warzywnych...16 Program ochrony warzyw uprawianych w polu przed chorobami...52 Bób...52 Brokuł...52 Burak ćwikłowy...54 Cebula...56 Chrzan...60 Czosnek...61 Fasola...62 Groch...64 Kalafior i kalarepa...65 Kapustne...6 Kapusta pekińska...2 Koper...4 Marchew...5 Ogórek...80 Papryka...82 Pietruszka...84 Pomidor...86 Por...92 Rabarbar...92 Rzodkiewka i rzodkiew...9 Sałata...9 Seler korzeniowy i naciowy...95 Skorzonera...96 Szparag...96 Szpinak...9 Szczypiorek...9 Ziemniak...98 Program ochrony warzyw uprawianych pod osłonami przed chorobami Kapusta Oberżyna Ogórek...10 Papryka Pomidor Rzodkiewka Sałata Integrowany program ochrony warzyw uprawianych pod osłonami przed chorobami Ogórek Papryka Pomidor Toksyczność fungicydów dla organizmów żywych SZKODNIKI...12 Wykaz zoocydów stosowanych w ochronie roślin warzywnych Progi ekonomicznego zagrożenia dla ważniejszych szkodników warzyw... Program ochrony warzyw uprawianych w polu przed szkodnikami Bób Brokuł...15 Burak ćwikłowy Cebula Chrzan Czosnek...16 Fasola...16 Groch Kalafior...16 Kapustne Kapusta brukselska...1 Kapusta pekińska...1 Koper...15 Kukurydza cukrowa...16 Marchew...1 Ogórek Papryka Pietruszka Pomidor Por Rabarbar Rzodkiewka i rzodkiew Sałata Seler Skorzonera Szparag Szpinak...19 Ziemniak Szkodniki wielożerne Program ochrony warzyw uprawianych pod osłonami przed szkodnikami Przed siewem lub sadzeniem roślin zalecenia ogólne Oberżyna Ogórek Papryka Pomidor Rzodkiewka Sałata Integrowany program ochrony warzyw uprawianych pod osłonami przed szkodnikami Przed siewem lub sadzeniem roślin zalecenia ogólne Oberżyna Ogórek Papryka Pomidor Sałata...22 Żywe organizmy przeznaczone do zwalczania szkodników warzyw uprawianych pod osłonami Toksyczność insektycydów dla organizmów żywych...25 CHWASTY...2 Komentarz do Programu Ochrony Roślin Warzywnych ochrona przed chwastami...28 Wykaz herbicydów i adiuwantów (środki wspomagające) stosowanych w ochronie roślin warzywnych...29 Terminy i dawki stosowania herbicydów Zwlaczanie perzu i innych chwastów w okresie poprzedzającym uprawę roślin Zwalczanie perzu w zespole upraw pożniwnych Bób Brokuł...25 Burak ćwikłowy...25 Cebula z siewu Cebula z dymki Chrzan Cykoria sałatowa Czosnek sadzony jesienią Czosnek sadzony wiosną...26 Dynia i cukinia z siewu i rozsady...26 Fasola Groch Kalafior z rozsady...26 Kapusta głowiasta (biała, czerwona), włoska i brukselska z rozsady...26 Kapusta pekińska...20 Koper ogrodowy...20 Kukurydza cukrowa...20 Marchew...22 Ogórek...26 Papryka...2 Pasternak...2 Pietruszka...2 Pomidor z rozsady...29 Por z siewu Por z rozsady Rabarbar Rzepa i brukiew...28 Sałata z siewu...28 Sałata z rozsady...28 Seler Skorzonera Soczewica Szparag Szpinak Ziemniak Wrażliwość na herbicydy niektórych chwastów występujących w uprawie warzyw Wrażliwość niektórych chwastów jednoliściennych na graminicydy stosowane po wschodach warzyw Toksyczność herbicydów dla organizmów żywych INNE...01 Regulatory wzrostu stosowane w uprawie warzyw...02 Środki zwiększające przyczepność środków ochrony roślin...0 Nawozy i inne substancje stosowane pomocniczo w ochronie warzyw przed chorobami i szkodnikami...04 Program Ochrony Roślin Warzywnych 20

6 Nawożenie Uprawiany gatunek Kalafior Brokuł Nawóz Kapusta głowiasta biała Kapusta brukselska Kapusta pekińska Przed siewem/ sadzeniem YaraMila Complex Unika Calcium Pogłównie, posypowo YaraLiva TropiCote kg/ha kg/ha, 2- tyg. po posadzeniu rozsady kg/ha, kg/ha 2- tyg. po posadzeniu rozsady kg/ha, kg/ha tyg. po posadzeniu rozsady kg/ha, kg/ha 2- tyg. po posadzeniu rozsady kg/ha YaraLiva Nitrabor 2 x kg/ha, 4-5 i 6- tyg. po posadzeniu rozsady kg/ha, 4-5 tyg. po posadzeniu rozsady 2 x kg/ha, 5 i tyg. po posadzeniu rozsady kg/ha, na początku wiązania Kristalon Żółty lub FoliCare Fosforowy kg/ha po przyjęciu się roślin po przyjęciu się roślin po przyjęciu się roślin po przyjęciu się roślin Nawożenie Kristalon Zielony lub FoliCare Zrównoważony kg/ha -4 tyg. po posadzeniu rozsady -4 tyg. po posadzeniu rozsady początek zwijania główki, powtórzyć 2 x co 2 tyg. 4 tyg. po posadzeniu rozsady główek 2 x kg/ha, i 5 tyg. po sadzeniu po przyjęciu się roślin -4 tyg. po posadzeniu Pomidor polowy kg/ha 6 tyg. po posadzeniu rozsady: kg/ha 2 tyg. po posadzeniu rozsady: kg/ha 4 tyg. po posadzeniu rozsady: kg/ha po przyjęciu się roślin w fazie intensywnego wzrostu, 2 x Pomidor palikowy kg/ha kg/ha, 6 i 8 tyg. po posadzeniu rozsady kg/ha 2 tyg. po posadzeniu rozsady: kg/ha 4 tyg. po posadzeniu rozsady: po przyjęciu się roślin w fazie intensywnego wzrostu, 2 x Cebula kg/ha 2 x kg/ha, 2- tyg. po wschodach roślin oraz nie później niż do początku czerwca Por kg/ha Marchew Pietruszka korzeniowa Seler kg/ha kg/ha kg/ha kg/ha, faza 4-6 liści właściwych kg/ha, faza 4-6 liści właściwych kg/ha, 4-5 tyg. po posadzeniu - 2 x kg/ha, 4 tyg. po posadzeniu rozsady i na początku lipca Burak ćwikłowy kg/ha Ogórek polowy kg/ha kg/ha, początek kwitnienia po przyjęciu się roślin faz 2- liści właściwych, początek formowania się korzenia spichrzowego w okresie intensywnego wzrostu 2 x co 2 tyg. 2 x co 2 tyg. w okresie intensywnego wzrostu faza 4-6 liści właściwych, 2 x co 2 tyg. początek grubienia korzenia spichrzowego, powtórzyć 2 x co 2 tyg. 2 x co 2 tyg kg/ha, tyg. po posadzeniu po przyjęciu się roślin w okresie Dawki podane w tabeli należy traktować orientacyjnie i korygować je w oparciu o analizę podłoża i roślin, jak również warunki pogodowe i stan plantacji kg/ha, faza drugiego liścia właściwego 2 x kg/ha, po wschodach i 6 tyg. później intensywnego wzrostu 8 tyg. po wschodach 2 x co 2 tyg. w okresie intensywnego wzrostu Fasola, groch kg/ha Sałata kg/ha do tyg. po posadzeniu Szpinak kg/ha faza -4 liści właściwych Kukurydza kg/ha, faza -4 liści cukrowa kg/ha faza 4-6 liści właściwych, właściwych powtórzyć w fazie 6-8 liści

7 warzyw polowych pozakorzeniowe (opryskiwanie nadziemnych części roślin) Kristalon Pomarańczowy lub FoliCare Potasowy kg/ha na początku wzrostu róż: 2 x co 10 dni na początku wzrostu róży 2 x w okresie intensywnego wzrostu na początku formowania się owoców, 2 x 4-6 x naprzemiennie z Calcinitem CalciPlus 5 kg/ha w momencie powstawania róży w momencie powstawania róży 2- x w okresie intensywnego wzrostu, na zmianę z K. Pomarańczowym; początek wiązania główek przy spadkach wilgotności podłoża YaraLiva Calcinit lub Calciplus 5 kg/ha Boron F 1 l/ha YaraVita Mangan F 2 l/ha YaraVita Cynk F 2 l/ha wiązanie i formowanie główek, 2 x od 4 tygodnia 5-6 x co tydzień opryskiwać dokładnie owoce -5 x zaraz po zawiązaniu owoców opryskiwać dokładnie owoce 4-6 x po zawiązaniu owoców, co 10 dni tydzień po zwarciu rzędów YaraVita ActiSil 1 l/ha 1 x przed zwarciem rzędów 1 x przed zwarciem rzędów tyg. po sadzeniu początek kwitnienia kwitnienie pierwszego grona pełnia kwitnienia przed kwitnieniem pierwszego grona od początku grubienia cebul, 2 x co 10- dni faza 6 liści 1 x przed zwarciem rzędów 2 x, początek grubienia i na początku sierpnia tyg. po przyjęciu faza 10 liści właściwych, 2 x co 10- dni 1 x przed zwarciem rzędów faza 10 liści właściwych, 2 x co 10- dni początek grubienia korzenia spichrzowego początek grubienia korzenia spichrzowego x co 2 tyg. w okresie formowania owoców, na zmianę z Calcinitem 4 tyg. po posadzeniu 6 tyg. po wschodach tyg. po wschodach x co 2 tyg. w okresie formowania owoców Pełne programy nawożenia oraz informacje o produktach firmy dostępne na stronie w punktach dystrybucji nawozów Yara oraz u regionalnych przedstawicieli firmy: Jarosław Barszczewski Adam Kupczyk Henryk Wilczyński Wojciech Wojcieszek Andrzej Grenda faza szóstego liścia właściwego faza -4 liści właściwych po kwitnieniu przed kwitnieniem 2 tyg. po wschodach przed kwitnieniem 10 dni po posadzeniu pełnia wegetacji faza 2- liści właściwych jednocześnie z Kristalonem Żółtym lub FoliCare Fosforowym Adres firmy: Yara Poland Sp. z o.o. ul. Malczewskiego Szczecin tel.: fax:

8 Adres firmy: Yara Poland Sp. z o.o. ul. Malczewskiego Szczecin tel.: , fax:

9 Komentarz do Programu Ochrony Roślin Warzywnych na rok 20 Prof. dr hab. Józef Robak, dr Maria Rogowska Zespół specjalistów Instytutu Ogrodnictwa, Oddział Warzywnictwa w Skierniewicach, od wielu lat przygotowuje i doskonali Program Ochrony Roślin Warzywnych. Na podstawie własnych badań, doniesień najnowszej, fachowej literatury światowej oraz zgodnie z treścią etykiet stosowania środków ochrony roślin przygotował dla Państwa zaktualizowane i autorskie zalecenia do zwalczania chorób, szkodników i chwastów. Prezentowane, najnowsze wydanie zawiera opis i zalecenia kilku nowych, ważnych gospodarczo chorób i szkodników, które pojawiły się w ostatnich latach w Polsce, a ponadto nowe, barwne fotografie objawów najgroźniejszych chorób i szkodników pojawiających się na wybranych gatunkach roślin warzywnych. W ochronie roślin uprawianych zarówno w gruncie, jak i pod osłonami, ważną rolę obok metod konwencjonalnych, pełnią metody integrowanej ochrony. Przypominamy naszym czytelnikom, że od 1 stycznia 20 roku obowiązuje w Polsce integrowana ochrona roślin. Jedną z jej zasad jest stosowanie syntetycznych środków chemicznych przemiennie lub współrzędnie ze środkami biologicznymi, środkami pochodzenia naturalnego (roślinnego) oraz induktorami odporności w postaci różnych nawozów dolistnych i innych substancji bezpiecznych dla ludzi i środowiska. Środki ochrony roślin dopuszczone do stosowania muszą spełniać ściśle określone i wysokie kryteria bezpieczeństwa, głównie ze względu na propagowane zalecenia do spożywania warzyw jako produktów wpływających na zdrowie i właściwe odżywianie się człowieka. W związku z tym, w prezentowanych wytycznych uwzględniamy określone wymogi Unii Europejskiej dotyczące ochrony roślin, a w szczególności zasady integrowanej ochrony przed chorobami, szkodnikami i chwastami. Z programu na 20 rok usunięto środki ochrony roślin, które zostały wycofane zgodnie z wymogami Unii Europejskiej. W ich miejsce wprowadzono preparaty nowoczesne, skuteczne i bezpieczne. Z tego względu, przed przystąpieniem do chemicznych zabiegów, należy dokładnie zapoznać się z nowymi zaleceniami dotyczącymi ochrony określonej uprawy. Do aktualnych zaleceń włączono nową zaprawę nasienną Sarox T 500 FS polecaną w uprawie marchwi, cebuli fasoli i grochu, wycofano zaś zaprawę Sancozeb 80 WP. Prace badawcze i starania Instytutu Ogrodnictwa, jak również wielu producentów nasion warzyw, w tym także Polskiej Izby Nasiennej, umożliwiły przywrócenie stosowania zaprawy Nasiennej T 5 DS/WS do ochrony prawie wszystkich gatunków roślin warzywnych. Trwają dalsze badania i starania Instytutu nad wprowadzeniem nowych zapraw grzybobójczych i owadobójczych. Pomimo wycofania niektórych środków, w aktualnym programie wprowadzone są nowe fungicydy i zoocydy, które zapewnią skuteczną ochronę warzyw. Należą do nich: Nativo 5 WG do ochrony marchwi, Orvego 525 SC do ochrony pomidorów i ogórków w uprawie polowej oraz Scorpion 25 SC do ochrony: cebuli, szczypiorku (na zbiór pęczkowy), pora, marchwi, kalafiora oraz kapusty głowiastej, kapusty brukselskiej i kapusty włoskiej. Należy zaznaczyć, że środki naturalne i biologiczne odgrywają ważną rolę w integrowanej ochronie roślin warzywnych. Powodzenie w zwalczaniu danego agrofaga nie jest wyłącznie zależne od zalecanego środka ochrony, ale także od sposobu jego stosowania. Ważne jest terminowe stosowanie środków, oparte na precyzyjnym ustaleniu zagrożenia i wyborze optymalnych warunków przeprowadzenia zabiegu, co gwarantuje uzyskanie zamierzonego efektu. W tej edycji programu przypominamy o zwróceniu szczególnej uwagi na choroby pochodzenia bakteryjnego i niektóre choroby pochodzenia grzybowego. Wciąż poważne zagrożenie stanowią bakteriozy występujące na pomidorach uprawianych w polu, na cebuli, warzywach kapustnych i korzeniowych, jak również w uprawie ogórków, w której główny problem stanowi bakteryjna kanciasta plamistość. Z chorób pochodzenia grzybowego w uprawie polowej dużym problemem nadal są: mączniak prawdziwy na pietruszce, marchwi i pasternaku (Erisyphe umbeliferarum), natomiast w uprawie kapusty pekińskiej czerń krzyżowych, mączniak rzekomy i wewnętrzne zbrunatnienie główek. W uprawie kapusty głowiastej pojawiły się dwie nowe choroby: fuzaryjne gnicie główek i fuzaryjne żółknięcie lisci kapusty, zaś w uprawie marchwi zaobserwowano częstsze występowanie chorób okresu przechowania: czarna plamistość marchwi, sucha zgnilizna korzeni i ryzoktonioza korzeni. W uprawach pod osłonami wzrosło ponownie zagrożenie mączniakiem prawdziwym (Oidium lycopersici) i szarą pleśnią (Botrytis spp.). Wciąż poważnym zagrożeniem w polu i pod osłonami są: rak bakteryjny (Corynebacterium mihiganense), bakteryjna cętkowatość pomidora (Pseudomonas syringae) oraz choroby wirusowe, zwłaszcza takie jak: wirus mozaiki pomidora, wirus mozaiki ogórka. Ponadto, wczesną wiosną, w uprawach pod osłonami oraz w okresie wczesnych upraw polowych, stwierdza się porażenie pomidorów przez zarazę ziemniaka (Phytoftora infestans). Zwracamy także uwagę na nowe źródła zagrożenia upraw cebuli powodowane przez mączniaka rzekomego. Choroba ta występuje zazwyczaj w okresie jesiennym i wczesnowiosennym na plantacjach cebuli uprawianej z siewu ozimego, na cebuli uprawianej z dymki ozimej i dymki sianej wiosną oraz na cebuli siedmiolatce. Poważnym zagrożeniem w uprawach cebuli z siewu ozimego jest biała zgnilizna (Sclerotium cepivorum) oraz fuzaryjna zgnilizna cebuli od piętki (Fusarium oxysporum f.sp cepace). W rejonach uprawy papryki w nieogrzewanych tunelach foliowych, coraz częściej występuje wertycylioza i fuzarioza. Stwierdzono także występowanie nowej choroby papryki raka bakteryjnego, zwłaszcza w gospodarstwach uprawiających tę roślinę od wielu lat. Ostatnio dużym problemem jest mączniak rzekomy na warzywach kapustnych, w związku z tym zwracamy uwagę na ochronę przed tą chorobą już Program Ochrony Roślin Warzywnych 20

10 w okresie produkcji rozsady. Nową możliwością zwalczania kiły kapusty jest stosowanie odpowiedniej dawki nawozu azotowo-wapniowego jakim jest Perlka (dawny azotniak lecz w specjalnej granulowanej formule) oraz stosowanie tzw. roślin pułapkowych. Doskonałymi i nowoczesnymi nawozami dolistnymi są preparaty oparte na związkach fosforynowych np. Actifos, który oprócz dolistnego dokarmiania roślin bardzo efektywnie zapobiega występowaniu najgroźniejszych chorób roślin warzywnych, takich jak: mączniak rzekomy, zaraza ziemniaka na pomidorach i wielu innych gatunkach. Ważnym elementem ochrony roślin warzywnych jest wprowadzenie nowego dezynfektanta będącego jednocześnie stymulatorem odporności i wzrostu roślin, opartego na nadtlenku wodoru i koloidalnego srebra Huwa-San TR50. Przypominamy także o nowelizacji programu ochrony sałaty uprawianej w gruncie i pod osłonami przed najgroźniejszymi chorobami grzybowymi (mączniakiem rzekomym, mączniakiem prawdziwym, szara pleśnią i zgnilizną twardzikową). Do ochrony sałaty przed tymi chorobami od tego roku dozwolone jest stosowanie doskonałego fungicydu Amistar 250 SC. Środek ten wprowadzono także do kompleksowej ochrony kalafiorów, głównie przed czernią krzyżowych, natomiast wycofano z ochrony ogórków w uprawie polowej i pod osłonami, zaś w ochronie marchwi i pomidorów zmieniono jego dawki. W związku z ważnym problemem jakim jest bezpieczeństwo żywności podejmujemy także prace badawcze w kierunku poszukiwania nowych środków biologicznych, naturalnych i syntetycznych, które będą odgrywały ważna rolę w integrowanej ochronie roślin warzywnych. Integrowana ochrona nie wyklucza stosowania insektycydów. Środki te powinny charakteryzować się niską toksycznością dla ludzi i zwierząt, szybszą dynamiką rozkładu, selektywnością w stosunku do zoofagów (drapieżców i pasożytów), bezpieczną formą użytkową, jak również nie powinny kumulować się w środowisku. Wymagania te spełniają nowe insektycydy, które są uwzględnione w niniejszym programie. Jednym z nich jest preparat Movento 100 SC, który działa systemicznie i dwukierunkowo tzn., jest transportowany w górę i w dół rośliny przez ksylem i floem, dzięki czemu jest aktywny w całej roślinie, zarówno w starszych liściach i korzeniach, jak i w nowych, młodych liściach, które rozwinęły się już po zastosowaniu insektycydu. Preparat ten zarejestrowany jest do ochrony prawie wszystkich warzyw kapustnych uprawianych w Polsce: jarmużu, kalafiora, brokułu, kapusty brukselskiej, głowiastej, pekińskiej, pak-czoi (chińskiej) i kalarepy przed mszycą kapuścianą (Brevicoryna brassicae), brzoskwiniową (Myzus persicae) i mączlikami (Trialeurodes). Movento 100 SC zalecany jest również do ochrony wszystkich sałat, m.in.: masłowej, lodowej, rzymskiej, dębolistnej uprawianych pod osłonami i w gruncie przed mszycą brzoskwiniową (Myzus persicae) i porzeczkowo-sałatową (Nasonovia ribisnigri). Sałata uprawiana w tunelach foliowych i w polu, poza gatunkami wyżej wymienionymi, może być chroniona przed bawełnicą topolowo-sałatową (Pemphigus bursarius). Innym insektycydem o działaniu kontaktowym i żołądkowym jest Rumo 0 WG zawierający substancję czynną indoksakarb, w formie granul do sporządzania zawiesiny wodnej o działaniu kontaktowym i żołądkowym. Środek ten działa na komórki nerwowe owada, co prowadzi do paraliżu, a następnie do śmierci szkodnika w czasie godzin od pobrania środka wraz z pokarmem. Szkodnik przestaje żerować po 2 8 godzinach od zabiegu. Produkt przeznaczony jest do zwalczania gąsienic bielinka kapustnika i rzepnika oraz tantnisia krzyżowiaczka na kapuście głowiastej białej. Oba wymienione środki są zalecane do stosowania w Integrowanej Produkcji. W aktualnym sezonie zostanie ograniczony zakres stosowania kilku środków znanych w ochronie roślin warzywnych. Preparat Pirimor 500 WG od 29 sierpnia 20 roku będzie można stosować tylko do ochrony kapusty głowiastej przed mszycą kapuścianą, a Karate Zeon 050 CS będzie zarejestrowany tylko do ochrony ziemniaka przed larwami i chrząszczami stonki ziemniaczanej oraz mszycami, cebuli przed śmietką cebulanką i wciornastkiem tytoniowcem oraz kapusty głowiastej przed mszycą kapuścianą, wciornastkiem tytoniowcem i gąsienicami bielinka kapustnika, bielinka rzepnika i tantnisia krzyżowiaczka. Również Sumi-Alpha 050 EC od 1 maja 20 roku będzie można stosować tylko w ochronie kapusty głowiastej przed gąsienicami bielinka kapustnika, bielinka rzepnika i piętnówki kapustnicy. Na rynek powrócił insektycyd Nurelle D 550 EC, ale jego zakres stosowania jest bardzo ograniczony. Zaleca się go do ochrony kapusty głowiastej przed gąsienicami bielinka rzepnika i do ochrony ziemniaków przed larwami i chrząszczami stonki ziemniaczanej. Według naszych obserwacji, w minionym sezonie, prawie we wszystkich gatunkach uprawianych warzyw, największe szkody o znaczeniu gospodarczym wyrządziły szkodniki glebowe (rolnice, drutowce, pędraki), co było spowodowane, m.in. wycofaniem insektycydów doglebowych zawierających diazinon oraz brak nowych produktów. Nadal dużym zagrożeniem dla późnych warzyw kapustnych jest tantniś krzyżowiaczek (Plutella maculipennis). Gąsienice żerujące w liściach sercowych uszkadzają wierzchołki wzrostu, co jest przyczyną niewiązania główek kapusty oraz róż kalafiora i brokułu. Większe szkody na jesiennych uprawach kapusty pekińskiej, kalafiora i brokułu wyrządzane są przez trzecie pokolenie śmietki kapuścianej (Delia radicum). Coraz chętniej przez producentów stosowane są pułapki zapachowe, odławiające tylko ciężarne samice śmietki, co ułatwia poprawne ustalanie terminów jej zwalczania. Problemem staje się liczne występowanie mszycy kapuścianej (Brevicoryne brassicae) na jesiennych uprawach kapusty brukselskiej i pekińskiej. Efektywność środków w okresie jesieni może być mniejsza, ze względu na okresy niskich temperatur, które mogą w tym czasie występować. W związku z tym należy szczególnie dokładnie lustrować plantacje, aby stwierdzić moment ich zasiedlania przez ten gatunek szkodnika i bezpośrednio po tym wykonać zabieg. W dalszym ciągu poważnym zagrożeniem w uprawie cebuli, pora i kapusty są wciornastki, głównie wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci). Ochrona integrowana i biologiczna Wszystkich producentów warzyw szklarniowych i upraw w tunelach foliowych zachęcamy do stosowania metody integrowanej ochrony, w której chemiczne zwalczanie chorób przeprowadza się jednocześnie z biologicznym zwalczaniem szkodników. W programie, oprócz zmian dotyczących środków ochrony roślin, znowelizowano tabele zawierające wykaz pasożytniczych i drapieżnych organizmów dopuszczonych do stosowania w walce biologicznej. Uwagi końcowe Przypominamy o konieczności bezwzględnego przestrzegania okresów karencji i prewencji środków ochrony roślin, które są zamieszczone w tabelach bądź przy szczegółowych zaleceniach. Równie ważne jest ścisłe stosowanie określonych dawek środków ochrony roślin przeciwko chorobom i szkodnikom. Jeśli przy zwalczaniu tej samej choroby lub tego samego szkodnika podano zróżnicowaną dawkę środka, a równocześnie nie podano szczegółowych wskazań, to niższą ilość należy stosować przy mniejszym zagrożeniu uprawy. 8 Program Ochrony Roślin Warzywnych 20

11

12 Nowe przepisy wspólnotowe dotyczące obowiązku wdrożenia integrowanej ochrony roślin i zasad stosowania środków ochrony roślin Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Departament Hodowli i Ochrony Roślin, ul. Wspólna 0, Warszawa. Wzrastające wymagania konsumentów spowodowały, że produkty rolne, które trafiają na rynek muszą spełniać określone kryteria. Wpływa to na większą niż jak dotąd konkurencję rolników na wspólnotowym rynku potwierdzając jednocześnie, że żywność odpowiada rygorystycznym normom bezpieczeństwa obowiązującym na całym obszarze Unii Europejskiej. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom konsumentów oraz mając na uwadze ochronę środowiska naturalnego, w 2009 roku, Unia Europejska przyjęła tzw. pakiet pestycydowy, w skład którego weszły akty prawne szczegółowo regulujące dopuszczanie do obrotu, obrót i stosowanie środków ochrony roślin oraz prowadzenie badań statystycznych dotyczących tych preparatów. Do powyższych aktów zalicza się między innymi dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 roku ustanawiającą ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 110/2009 z dnia 21 października 2009 roku dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające przepisy dyrektywy Rady 9/11/EWG i 91/4/EWG. Głównym celem wprowadzenia dyrektywy 2009/128/ WE jest osiągnięcie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin przez poszczególne państwa członkowskie Unii Europejskiej, a w konsekwencji systematyczne zmniejszanie zagrożenia związanego z używaniem tych preparatów. Jednocześnie dyrektywa 2009/128/WE oraz rozporządzenie 110/2009 wprowadzają obowiązek stosowania zasad integrowanej ochrony roślin przez wszystkich profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin w Unii Europejskiej począwszy od dnia 1 stycznia 20 roku. Postanowienia dyrektywy 2009/128/WE zostały wdrożone do polskiego porządku prawnego przepisami ustawy z dnia 8 marca 201 roku o środkach ochrony roślin (Dz. U. poz. 455) oraz aktów wykonawczych, w tym rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 201 roku w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin (Dz.U. poz. 505). Integrowana ochrona roślin w przepisach ww. ustawy została zdefiniowana jako sposób ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi polegający na wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod ochrony roślin, w szczególności metod niechemicznych, w sposób minimalizujący zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska. Istotnymi elementami integrowanej ochrony roślin, poprzedzającymi zabiegi chemiczne, są: stosowanie agrotechniki, płodozmianu, terminu siewu, sadzenia, lub obsady roślin, w sposób ograniczający występowanie organizmów szkodliwych; wykorzystywanie odmian odpornych lub tolerancyjnych na organizmy szkodliwe oraz materiału siewnego wytworzonego i poddanego ocenie zgodnie z przepisami o nasiennictwie; właściwe stosowanie nawożenia, nawadniania i wapnowania; przeprowadzanie czyszczenia Janis Smits - Fotolia.com i dezynfekcji maszyn, opakowań i innych przedmiotów; ochrona organizmów pożytecznych oraz stwarzanie warunków sprzyjających ich występowaniu, w szczególności dotyczy to owadów zapylających i naturalnych wrogów organizmów szkodliwych. Powyższe działania i metody pozwalają na ograniczenie występowania organizmów szkodliwych lub efektywną ochronę roślin przed tymi organizmami. Dodatkowo stwarzają mniejsze zagrożenie dla środowiska niż działania lub metody chemiczne, jak również są ekonomicznie uzasadnione. W dużej mierze o efektywności wdrożenia zasad integrowanej ochrony roślin decyduje wiedza i doświadczenie producenta, pozwalające wykorzystywać dostępne metody ochrony roślin, głównie te niechemiczne, oparte przede wszystkim na odpowiedniej agrotechnice. Decyzja o zabiegu chemicznym powinna być bezpośrednio poprzedzona oceną konieczności jego wykonania. Dokonanie takiej oceny jest możliwe na podstawie monitoring występowania agrofagów, przy uwzględnieniu: 10 Program Ochrony Roślin Warzywnych 20

13 aktualnej wiedzy z zakresu ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, w tym progów ekonomicznej szkodliwości organizmów szkodliwych wskazujących, kiedy wykonanie chemicznych zabiegów ochrony roślin jest ekonomicznie uzasadnione; wskazań programów wspomagania decyzji w ochronie roślin, umożliwiających określenie optymalnych terminów wykonania chemicznych zabiegów ochrony roślin; informacji uzyskanych od osób świadczących usługi doradcze w ochronie roślin. Przeprowadzając zabiegi chemicznej ochrony roślin należy również wziąć pod uwagę: dobór środków ochrony pozwalający na minimalizowanie negatywnego wpływu zabiegów ochrony roślin na organizmy niebędące celem zabiegu, w szczególności dotyczy to owadów zapylających i naturalnych wrogów organizmów szkodliwych; ograniczanie liczby zabiegów i ilości stosowanych środków ochrony roślin do niezbędnego minimum; przeciwdziałanie powstawaniu odporności organizmów szkodliwych na środki ochrony roślin poprzez właściwy dobór i przemienne ich stosowanie. Mając na uwadze przepisy dotyczące zasad stosowania środków ochrony roślin należy wspomnieć o art. 55 rozporządzenia 110/2009, który definiuje właściwe stosowanie środków ochrony roślin jako zasad dobrej praktyki ochrony roślin i spełnienie warunków ustanowionych zgodnie z art. 1 i podanymi w etykietach. Muszą być one również zgodne z przepisami dyrektywy 2009/128/ WE, a w szczególności z ogólnymi zasadami integrowanej ochrony przedstawionymi powyżej. Zasady bezpiecznego stosowania danego środka ochrony roślin określa zarówno rozporządzenie, dyrektywa, jak i etykieta preparatu, odnosząca się m.in. do dozwolonej dawki środka oraz upraw, w jakich może być on stosowany. Sposób postępowania ze środkami ochrony roślin w trakcie ich stosowania określają także przepisy ustawy o środkach ochrony roślin. Zgodnie z treścią ustawy, środki ochrony roślin należy stosować w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska, w tym również przeciwdziałać zniesieniu środków ochrony roślin na obszary i obiekty niebędące celem zabiegu. Podczas stosowania środków ochrony roślin warto pamiętać o zapisie w rozporządzeniu zgodnie, z którym: Przed zastosowaniem środka należy poinformować o tym fakcie wszystkie zainteresowane strony, które mogą być narażone na znoszenie cieczy roboczej i które zwróciły się o taką informację. Zapis ten służy ograniczeniu negatywnego wpływu stosowanych środków ochrony roślin na zdrowie ludzi i zwierząt. Zwrot ten jest zamieszczany obecnie w treści etykiet zabavka - Fotolia.com wszystkich dopuszczanych do obrotu środków ochrony roślin stosowanych na terenie otwartym. Zachowanie szczególnych warunków bezpieczeństwa podczas stosowania środków ochrony roślin oraz powiadamianie o fakcie stosowania środków ochrony roślin osób zainteresowanych, pozwala przypuszczać, że zostały podjęte wszystkie działania służące ograniczeniu ryzyka związanego z ich stosowaniem. Omawiając zasady stosowania środków ochrony roślin należy zwrócić uwagę na nowe rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 maja 201 roku w sprawie sposobu postępowania przy stosowaniu i przechowywaniu środków ochrony roślin (Dz. U. poz. 625), które określa warunki: przechowywania środków ochrony roślin, przygotowywania środków ochrony roślin do zastosowania (sporządzenia cieczy użytkowej), postępowania z resztkami cieczy użytkowej po zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin, postępowania podczas czyszczenia sprzętu przeznaczonego do stosowania środków ochrony roślin, wymagania, jakie powinny spełniać miejsca lub obiekty, w których są przechowywane środki ochrony roślin. Wyżej wymienione zagadnienia nie były dotychczas szczegółowo regulowane przez przepisy prawa krajowego, jednak znaczna część przewidzianych w rozporządzeniu rozwiązań wynikała do tej pory z treści etykiety. Mając na uwadze różne zagrożenia stwarzane przez środki ochrony roślin przeznaczone dla użytkowników profesjonalnych (stosowane głównie w produkcji rolniczej) oraz użytkowników nieprofesjonalnych (stosowane w ogrodach działkowych lub przydomowych), w rozporządzeniu przewidziano odrębne wymagania w tym zakresie. Wszyscy użytkownicy środków ochrony roślin zobowiązani są do przechowywania preparatów w oryginalnych opakowaniach oraz w sposób uniemożliwiający kontakt tych środków z żywnością, napojami lub paszą oraz zapewniający, że nie zostaną one przypadkowo spożyte lub przeznaczone do żywienia zwierząt. Środki te powinny być także przechowywane w sposób zapewniający, że są one niedostępne dla dzieci. Ponadto, przechowując takie preparaty należy zapewnić, że nie istnieje ryzyko: skażenia środkami ochrony roślin wód powierzchniowych i podziemnych, skażenia środkami ochrony roślin gruntu poprzez wyciek lub przesiąkanie tych środków w głąb profilu glebowego, przedostania się środków ochrony roślin do systemów kanalizacyjnych, z wyłączeniem oddzielnej bez- Program Ochrony Roślin Warzywnych 20 11

14 odpływowej kanalizacji, wyposażonej w szczelny zbiornik ścieków lub w urządzenia służące do ich neutralizacji. Rozporządzenie wprowadza także wymagania dotyczące miejsc lub obiektów, w których są przechowywane środki ochrony roślin przeznaczone dla użytkowników profesjonalnych. Środki te muszą być przechowywane w odległości 20 m od studni oraz zbiorników i cieków wodnych, czyli w odległości w jakiej ich ewentualne wylanie się nie powinno spowodować skażenia wody, lub w miejscach czy obiektach, których konstrukcja uniemożliwia ewentualne skażenie wód, jak również pozwala na ich zamknięcie i ograniczenie dostępu do nich osób trzecich. Należy także przypomnieć, że w przypadku gospodarstw rolnych lub przedsiębiorstw zatrudniających pracowników do wykonywania prac związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin, muszą być spełnione także warunki BHP gwarantujące bezpieczeństwo takich osób. Wymagania w tym zakresie zostały określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 czerwca 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych (Dz.U. Nr 99, poz. 896 z późn. zm.). Rozporządzenie obliguje osoby stosujące środki ochrony roślin przeznaczone dla użytkowników profesjonalnych do przygotowywania tych preparatów do zastosowania (poprzez sporządzenie cieczy użytkowej) w odległości 20 m od studni, ujęć wody oraz zbiorników i cieków wodnych. Także czyszczenie opryskiwaczy po zabiegu środkami ochrony roślin powinno odbywać się w odległości co najmniej 0 m od studni, ujęć wody oraz zbiorników i cieków wodnych, chyba że opryskiwacz czyszczony jest w specjalnych myjniach spełniających wymagania prawa budowlanego. W celu ograniczenia zagrożeń dla zdrowia ludzi oraz dla środowiska resztki cieczy użytkowej po zabiegu, użytkownicy profesjonalni zobowiązani są unieszkodliwiać, poprzez: zużycie po uprzednim rozcieńczeniu na powierzchni, na której przeprowadzono zabieg, w miejscu, w którym zastosowano środek ochrony roślin w mniejszej ilości, jeżeli jest to możliwe lub unieszkodliwienie z wykorzystaniem rozwiązań technicznych zapewniających biologiczną degradację substancji czynnych środków ochrony roślin lub w inny sposób, jeżeli jest on zgodny z przepisami o odpadach. Osoby stosujące środki ochrony roślin przeznaczone dla użytkowników nieprofesjonalnych we wszystkich czynnościach związanych ze stosowaniem środków tj. podczas przygotowywania środka do zastosowania, postępowania z resztkami cieczy użytkowej po zabiegu oraz podczas czyszczenia sprzętu, powinny przestrzegać ogólnych warunków bezpieczeństwa, w celu zapobieżenia skażeniu środkami ochrony roślin wód powierzchniowych, wód gruntowych oraz gruntu. Omawiając zasady prawidłowego stosowania środków ochrony roślin należy zwrócić uwagę na art. 41 ustawy o środkach ochrony roślin, zgodnie z którym wykonywanie zabiegów z wykorzystaniem środków ochrony roślin przeznaczonych dla użytkowników profesjonalnych może być wykonywane jedynie przez osoby, które ukończyły odpowiednie szkolenie. Szczegółowe wymagania dotyczące organizacji oraz programy szkoleń zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 201 roku w sprawie szkoleń w zakresie środków ochrony roślin (Dz. U. poz. 554). Szkolenia w zakresie środków ochrony roślin obejmują między innymi: doradztwo dotyczące doboru środków ochrony roślin i ich stosowania, również w integrowanej produkcji roślin. Programy tych szkoleń uwzględniają w odpowiednim zakresie zagadnienia dotyczące ogólnych zasad integrowanej ochrony roślin oraz ograniczenia ryzyka związanego z ich stosowaniem, w tym ryzyka szkodliwego wpływu na środowisko wodne. W rozporządzeniu określono odrębne programy szkoleń podstawowych i uzupełniających, które należy odnawiać co 5 lat. Wszystkie wskazane powyżej akty prawa dostępne są na stronach internetowych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa Na stronach ministerstwa zamieszczone zostały ponadto metodyki in- mediagram - Fotolia.com tegrowanej ochrony roślin dla najważniejszych upraw rolniczych, sadowniczych i warzywnych, a także dla grzybów jadalnych, oraz systemy wspomagania podejmowania decyzji w ochronie roślin oraz poradniki dobrej praktyki ochrony roślin. Warto również zaznaczyć, że wdrożenie zasad integrowanej ochrony roślin gwarantuje przystąpienie do systemu Integrowanej Produkcji dobrowolnego systemu certyfikacji jakości żywności, nadzorowanego przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Należy także podkreślić, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 18 grudnia 200 roku o ochronie roślin (Dz. U. z 2008 r. Nr 1, poz. 849 z późn. zm.), zadania związane z zapobieganiem zagrożeniom związanym z obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin realizuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Wszystkie nieprawidłowości dotyczące stosowana środków ochrony roślin należy zatem zgłaszać do właściwych jednostek Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. 12 Program Ochrony Roślin Warzywnych 20

15

16

17 Choroby prof. dr hab. Józef Robak dr Jan Sobolewski dr Agnieszka Włodarek program ochrony ziemniaka: prof. nadzw. IOR-PIB dr hab. Marek Korbas, dr Joanna Horoszkiewicz-Janka, dr Ewa Jajor Wykaz fungicydów stosowanych w ochronie roślin warzywnych Programy ochrony warzyw uprawianych w polu przed chorobami Programy ochrony warzyw uprawianych pod osłonami przed chorobami Integrowany program ochrony warzyw uprawianych pod osłonami przed chorobami Toksyczność fungicydów dla organizmów żywych

18 Wykaz fungicydów stosowanych w ochronie roślin warzywnych (dawki podane w % dotyczą tylko upraw pod osłonami; w kg/ha lub l/ha wyłącznie upraw polowych, natomiast w obu postaciach wszystkich upraw) CHOROBY/WYKAZ FUNGICYDÓW Nazwa środka, zawartość substancji czynnej (grupa chemiczna) określenie toksyczności dla człowieka Acrobat MZ 69 WG 9% dimetomorfu (pochodna kwasu cynamonowego), 60% mankozebu (ditiokarbaminian) drażniący Dawka lub stężenie (ilość cieczy użytkowej na hektar) Gatunek rośliny Zwalczane choroby Charakterystyka środka, uwagi kg (00 l) 2 kg (00 l) 2 kg ( l) cebula ogórek w gruncie pomidor w gruncie mączniak rzekomy, alternarioza mączniak rzekomy zaraza ziemniaka, alternarioza, antraknoza owoców Środek grzybobójczy o działaniu wgłębnym i kontaktowym do stosowania zapobiegawczego oraz interwencyjnego. W sezonie wegetacyjnym wykonać nie więcej niż zabiegi. 0,% 00 g w 100 l wody pomidor pod osłonami zaraza ziemniaka 2 kg ( l) ziemniak zaraza ziemniaka, alternarioza Agria FamoCymo 50 WG 250 g cymoksanilu w 1 kg (związek z grupy iminoacetylomoczników), 250 g famoksatu w 1 kg (związek z grupy oksazolidyn) szkodliwy 0,5 kg ( l) pomidor w gruncie zaraza ziemniaka, alternarioza Środek stosować zapobiegawczo lub z chwilą wystąpienia pierwszych objawów chorób, 2 razy w sezonie, przemiennie z fungicydami należącymi do innych grup chemicznych. Zabiegi wykonywać co 10 dni lub zgodnie z sygnalizacją. 0,05% 50 g w 100 l wody ( l/ 1000 m 2 ) pomidor pod osłonami zaraza ziemniaka, szara pleśń Środek stosować 4 razy w odstępach co 10 dni, w zależności od stopnia zagrożenia chorobami. 0,5 kg (00 l) 0,5 0, kg ( l) cebula ziemniak mączniak rzekomy zaraza ziemniaka, alternarioza Środek stosować zapobiegawczo lub z chwilą wystąpienia pierwszych objawów chorób, 2 razy w sezonie wegetatywnym, przemiennie z fungicydami należącymi do innych grup chemicznych. Zabiegi wykonywać co 10 dni lub zgodnie z sygnalizacją. Należy dodawać środki zwiększające przyczepność cieczy. Agro Propamocarb Plus 840 SL 50 g propamokarbu w 1 l (karbaminian), 10 g fosetylu glinowego w 1 l (fosfon) uczulający 0,15% 150 ml w 100 l wody (2 l roztworu/1 m 2 powierzchni) 0,1 0,15% ml w 100 l wody (1 l roztworu/ 4 5 roślin) pomidor, ogórek pod osłonami zgnilizna pierścieniowa, zgorzele siewek, zgorzele podstaw łodyg, zgnilizny korzeni powodowane przez grzyby z rodzaju Pythium spp. i Phytophthora spp. Środek do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego przed grzybami glebowymi. Stosować do ziemi kompostowej i innych substratów używanych do produkcji rozsady. Pryzmę dokładnie polać cieczą użytkową i wymieszać. Podlewanie siewek lub rozsady. Podlewanie roślin po posadzeniu na miejsce stałe. 0,015 0,0% 15 0 ml w 100 l wody Podlewanie roślin pomidora uprawianych na wełnie mineralnej. 1 2 l/25000 roślin Nawadnianie kropelkowe. Rośliny należy podlewać 1 2 razy w odstępach co 2 tygodnie. 16 Program Ochrony Roślin Warzywnych 20

19

20 Altima 500 SC 500 g fluazynamu w 1 l (anilina) drażniący 0,5 l (00 l) cebula konsumpcyjna, cebula nasienna mączniak rzekomy Środek grzybobójczy stosowany nalistnie, działa kontaktowo. Nie stosować w cebuli przeznaczonej na zbiór pęczkowy. 2 l ( l) kapusta biała, kapusta pekińska i inne warzywa kapustowate kiła kapusty Środek stosować bezpośrednio przed sadzeniem roślin. Opryskać powierzchnię gleby i wymieszać broną aktywną do głębokości 10 cm. Środek stosować w systemie ochrony integrowanej. CHOROBY/WYKAZ FUNGICYDÓW 0,05% 50 ml w 100 l wody (100 ml pod 1 roślinę) 0,05% 50 ml w 100 l wody (500 ml na 1 tacę na 160 roślin) 0, 0,4 kg ( l) ziemniak zaraza ziemniaka, alternarioza Podlewanie roślin po sadzeniu na miejsce stałe. Podlewanie rozsady w multipletach bezpośrednio przed sadzeniem w pole. Stosować na plantacjach ziemniaka odmian wrażliwych, w momencie pojawienia się pierwszych objawów choroby. Amistar Opti 480 SC 400 g chlorotalonilu w 1 l (związek z grupy ftalanów) 80 g azoksystrobiny w 1 l (strobiluryna) szkodliwy 2 2,5 l (00 l) cebula alternarioza cebuli, mączniak rzekomy cebuli, zgnilizna szyjki cebuli Środek grzybobójczy o działaniu kontaktowym i systemicznym. fasola antraknoza fasoli, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa groch askochytoza, mączniak rzekomy kalafior czerń krzyżowych, szara pleśń, mączniak rzekomy marchew alternarioza naci, mączniak prawdziwy 0,2 0,25% ml w 100 l wody (100 l/1000 m ) pomidor pod osłonami szara pleśń, zaraza ziemniaka Amistar 250 SC 250 g azoksystrobiny w 1 l (strobiluryna) nie jest klasyfikowany 2 l ( l) ziemniak rizoktonioza ziemniaka Środek o działaniu wgłębnym i systemicznym. Działa głównie zapobiegawczo. Stosować do oprysku pasowego gleby w trakcie wiosennego wysadzania bulw. Unikać bezpośredniego opryskiwania bulw, aby nie opóźniać kiełkowania i wschodów. 0,5 l ( l) ziemniak alternarioza Środek stosować zapobiegawczo, w warunkach zagrożenia i występowania choroby, maksymalnie razy w sezonie, w odstępach 10 dni. 18 Program Ochrony Roślin Warzywnych 20

21

22 Amistar 250 SC cd. 0,8 1 l (800 l) 0,8 l (00 l) pomidor w gruncie cebula kapusta głowiasta (do długotrwałego przechowywania) zaraza ziemniaka, alternarioza mączniak rzekomy, szara pleśń (zgnilizna szyjki), alternarioza czerń krzyżowych (alternarioza), szara pleśń Środek stosować do razy w sezonie, przemiennie z innymi fungicydami; przydatny w integrowanej ochronie warzyw. Nie stosować do 4 tygodni po posadzeniu rozsady lub do 5 tygodni od siewu pomidora oraz na wilgotne rośliny. W uprawie cebuli stosować zapobiegawczo, szczególnie w okresie przedzbiorczym. Nie stosować w sąsiedztwie sadów jabłoniowych. W celu równomiernego pokrycia roślin cieczą użytkową w ochronie cebuli i kapusty zaleca się dodanie środka zwiększającego przyczepność. CHOROBY/WYKAZ FUNGICYDÓW kalafior kapusta pekińska (do długotrwałego przechowywania) marchew fasola szparagowa czerń krzyżowych (alternarioza) czerń krzyżowych (alternarioza), szara pleśń alternarioza naci, mączniak prawdziwy antraknoza fasoli, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa W uprawach marchwi stosować zapobiegawczo, używając fungicydów o odmiennym mechanizmie działania. Pierwszy zabieg wykonać z chwilą wystąpienia pierwszych objawów chorób w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków fasoli. groch konserwowy askochytoza grochu, mączniak rzekomy Pierwszy zabieg wykonać na początku kwitnienia grochu, następne co 10 dni, stosując przemiennie fungicydy o odmiennym mechanizmie działania. por rdza pora, alternarioza pora Stosować zapobiegawczo oraz po wystąpieniu pierwszych objawów na roślinach. seler septorioza selera 0,8 l (600 l) sałata w gruncie mączniak rzekomy, mączniak prawdziwy, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa Zabieg wykonać zapobiegawczo od początku rozwoju części roślin przeznaczonych do zbioru lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów chorób na roślinach. Zaleca się maksymalnie 2 zabiegi w sezonie wegetacyjnym. 0,1 % 100 ml w 100 l wody (60 l/1000 m 2 ) sałata pod osłonami mączniak rzekomy, mączniak prawdziwy, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa Zabieg wykonać zapobiegawczo lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów chorób na roślinach. Natępne zabiegi wykonywać co 10 dni, stosując przemiennie fungicydy o odmiennym mechanizmie działania. Zaleca się maksymanie 2 zabiegi w cyklu uprawowym. 0,1% 100 ml w 100 l wody (80 l/1000 m 2 ) papryka pod osłonami szara pleśń, zgnilizna twardzikowa Zabieg wykonać natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby, następne zabiegi przeprowadzić co 10 dni. Antracol 0 WG 0% propinebu (ditiokarbaminian) szkodliwy * ,5 kg (600 l) pomidor w gruncie zaraza ziemniaka, alternarioza Środek grzybobójczy, kontaktowy. Stosować zapobiegawczo i interwencyjnie w okresach zagrożenia chorobami lub wg sygnalizacji. Stosować przemiennie ze środkami o działaniu wgłębnym lub układowym. 1,8 kg ( l) ziemniak alternarioza, zaraza ziemniaka Zabieg wykonać zapobiegawczo lub w momencie pojawienia się pierwszych objawów choroby. Po wykonaniu pierwszego zabiegu, środkiem o działaniu układowym lub wgłębnym. Stosować przemiennie z innymi fungicydami o działaniu kontaktowym. 20 Program Ochrony Roślin Warzywnych 20

23 Antracol 0 WG 0% propinebu (ditiokarbaminian) szkodliwy 1,8 kg ( l) ziemniak alternarioza, zaraza ziemniaka Środek grzybobójczy o działaniu kontaktowym do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego. Stosować przemiennie z innymi fungicydami o działaniu kontaktowym. Maksymalnie zabiegi w sezonie, w odstępach co minimum dni. Arastar 250 SC 250 g azoksystrobiny w 1 l (strobiluryna) nie jest klasyfikowany 2 l ( l) opryskiwanie pasowe gleby ziemniak rizoktonioza ziemniaka Środek stosować do oprysku pasowego gleby w trakcie wiosennego wysadzania bulw. Unikać bezpośredniego opryskiwania bulw, aby nie opóźniać kiełkowania i wschodów. 0,5 l ( l) 0,8 l (00 l) ziemniak alternarioza Środek stosować zapobiegawczo, w warunkach zagrożenia i występowania choroby, maksymalnie razy w sezonie, w odstępach 10 dni. cebula fasola szparagowa mączniak rzekomy, szara pleśń (zgnilizna szyjki), alternarioza antraknoza fasoli, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa Opryskiwać zapobiegawczo, począwszy od fazy BBCH 1 (faza liścia), zgodnie z sygnalizacją lub natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów choroby na cebuli nasiennej, dymce lub cebuli z siewu ozimego w danym rejonie. Stosować zapobiegawczo lub z chwilą wystąpienia pierwszych objawów chorób, w fazie BBCH 60 (w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków fasoli). CHOROBY/WYKAZ FUNGICYDÓW groch konserwowy askochytoza grochu, mączniak rzekomy Pierwszy zabieg należy wykonać w fazie BBCH 60 (na początku fazy kwitnienia grochu). reklama