Próbny egzamin maturalny z języka polskiego poziom podstawowy Matura z Akademią Maturalną PWN Kryteria oceniania odpowiedzi Autorka: Dorota Nosowska Kwiecień 2013
Część I (0 20) zadanie 1. (0 1) Paradoks ten dotyczy faktu, że o artystach długo żyjących mniej się wie. zadanie 2. (0 1) Funkcją zastosowanej w akapicie 2 formy pierwszej osoby liczby mnogiej jest wciągnięcie czytelnika w tok rozważań Boya, zasugerowanie odbiorcy, że staje się niejako wspólnikiem poglądów autora i podziela jego opinię. zadanie 3. (0 1) Metafora pierwsza: towarzysze jego młodości i lat męskich wykruszają się, zstępują przed nim do grobu. Metafora druga: Fakt życia pisarza nakłada niewinnym nawet niedyskrecjom pieczęć milczenia. zadanie 4. (0 1) Czynią one tekst bardziej obrazowym, działają na wyobraźnię czytelnika. zadanie 5. (0 1) Dowodem na to, że twórczość Fredry ma ścisły związek z jego biografią, jest imię Zofia, które przewija się aż w sześciu komediach pisarza tak właśnie nazywała się ukochana pisarza, potem jego żona, Zofia Skarbkowa. zadanie 6. (0 1) B. inaczej interpretuje te same fakty, które podaje Kucharski. zadanie 7. (0 1) Użycie zdrobnienia Oleś (Fredro) w odniesieniu do pisarza. Ewentualnie: Użycie zaimka nasz ex-kapitan stwarza wrażenie poufałości. zadanie 8. (0 1) Rodzina zaakceptowała wybór młodych, wyraziła zgodę na rozwód i zapewne go sfinansowała. zadanie 9. (0 1) Akapit 6 wzbogaca i rozwija myśl rozpoczętą w akapicie 5. zadanie 10. (0 1) Cudzysłów sygnalizuje cytat z wypowiedzi postaci literackiej (konkretnie Cześnika, bohatera Zemsty). zadanie 11. (0 1) Cudzysłów sygnalizuje wypowiedź cudzą (krytyków literackich, komentatorów), ale zarazem jest nośnikiem ironii, pozwala odciąć się autorowi od intencji owych komentatorów, sygnalizuje, że nie podziela on opinii badaczy literatury o Gustawie ze Ślubów panieńskich. zadanie 12. (0 1) C. wyciągają zbyt daleko idące wnioski dotyczące podobieństwa twórczości Fredry i Moliera. zadanie 13. (0 1) Komedia pańska to komedia konserwatywna, która nie narusza starego porządku społecznego, patriarchalnej szlacheckiej rodziny, pogodnie patrzy w przeszłość, nie krytykuje jej, lecz akceptuje stary porządek społeczny. zadanie 14. (0 1) Komedie Fredry są konserwatywne, bo akceptują stary porządek społeczny, natomiast cała epoka romantyzmu, a już na pewno krytycy tej epoki, preferowali nastroje demokratyczne i rewolucyjne, z tego względu musiał nastąpić rozdźwięk między pisarzem (Fredrą) a krytyką, społeczeństwem. zadanie 15. (0 4) Styl tekstu Boya odróżnia od wypowiedzi naukowej: po pierwsze: posługiwanie się sformułowaniami typowymi dla stylu potocznego, np. obrazowymi frazeologizmami ( obyczaje sprzed lat stu ani nas grzeją, ani ziębią ), 2
po drugie: akcentowanie subiektywizmu wrażenie subiektywizmu daje np. stosowanie form pierwszej osoby liczby pojedynczej i zaimka ja ( wyznaję, że to, co biograf Fredry przyjmuje jako rzecz naturalną, mnie wydaje się mniej naturalne). zadanie 16. (0 1) Cechą tekstu Boya upodabniającą go do dzieł naukowych jest dokładne cytowanie książek innych badaczy i wskazywanie źródeł, np. w akapicie 4 ( Kucharski, Życiorys literacki Fredry ). zadanie 17. (0 1) C. Żeleński chce rzucić nowe światło na postać i twórczość Fredry, unikając zbędnego patosu i stawiania pisarza na piedestale, stara się przybliżyć tę postać odbiorcy. Część II (0 50) temat 1. analizując wiersze Moja piosnka Cypriana kamila norwida oraz fragment Epilogu z Pana Tadeusza, porównaj ukazane w nich obrazy ojczyzny i emigracji. wykorzystaj właściwe konteksty. I ROZWINIĘCIE TEMATU za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 25 punktów. 1. Określenie zasady zestawienia tekstów, np.: 2 p. a. wiersze z tej samej epoki, romantyzmu, różni autorzy, b. ten sam kontekst historyczny Wielka Emigracja, c. refleksyjny charakter wypowiedzi, d. bohater liryczny emigrant, e. autobiograficzny charakter utworów, w Epilogu podmiot mówiący zbiorowy, w Mojej piosnce podmiot liryczny, którego można utożsamić z autorem, f. nostalgiczny charakter utworów, g. obecność ty lirycznego w Mojej piosnce, nieobecność w Epilogu. 2. Przedstawienie obrazu ojczyzny w Mojej piosnce, np.: 5 p. a. kraj daleki i nieosiągalny, za którym się tęskni, b. miejsce przebywania, emigracji, c. kraj chrześcijański (powitanie Bądź pochwalony, uszanowanie dla darów Nieba, kraj posłuszeństwa biblijnym nakazom, tych, co mają tak za tak nie za nie ), d. kraj czystości moralnej, niewinności (w którym winą jest dużą popsucie bocianiego gniazda), e. obraz ojczyzny budowany za pomocą czytelnych symboli (chleb, gniazda bocianie), 3 f. obraz ojczyzny wyidealizowany, g. forma wyrażenia tęsknoty za krajem (modlitwa), h. osamotnienie mówiącego w wierszu, i. brak dystansu do ukazywanego obrazu (brak komentarza co do idealizacji, bezkrytyczność). 3. Ukazanie obrazu emigracji w Mojej piosnce (ostatnia strofa), np.: 3 p. a. sytuacja emigracji zestawiona na zasadzie kontrastu z sytuacją przebywania w kraju, b. miejsce pobytu mówiącego w wierszu jako miejsce osamotnienia, c. silne odczuwanie obojętności innych na tułaczy los, d. brak szans na zmianę sytuacji emigranta, jej nieuchronność, e. jedyny możliwy adresat skargi Bóg (forma modlitwy). 4. Przedstawienie wizji ojczyzny w Epilogu z Pana Tadeusza, np.: 5 p. a. ojczyzna jako kraj pięknych wspomnień, b. ojczyzna jako kraj dzieciństwa, c. ojczyzna jako kraj ubogi, ale własny, d. znaczenie pięknej przyrody, e. znaczenie więzi międzyludzkich, życzliwości sąsiadów, rodziny, f. idealizacja więzi międzyludzkich i całej ojczyzny (Hiperbola: Tam, gdzie do pana przywiązańszy sługa / Niż w innych krajach małżonka do męża; /Gdzie żołnierz dłużej żałuje oręża / Niż tu syn ojca; po psie płaczą szczerze / I dłużej niż tu lud po bohaterze ), g. świadomość idealizacji obrazu pamięć usuwa to, co złe. 5. Przedstawienie obrazu emigracji w utworze Adama Mickiewicza, np.: 4 p. a. status emigrantów nieproszonych gości,
b. ukazanie innych krajów na zasadzie kontrastu z krajem lat dziecinnych, c. doświadczenie wspólnego losu Polaków emigrantów (podmiot zbiorowy), d. jedyny możliwy sposób ucieczki z kraju emigracji mentalna, powrót do wspomnień. 6. Funkcjonalne zastosowanie kontekstów interpretacyjnych, np.: 3 p. a. biograficznego (Mickiewicz i Norwid na emigracji), b. historycznego (Wielka Emigracja), c. historycznoliterackiego (epoka romantyzmu). 7. Podsumowanie, np.: wymienienie podobieństw w obrazach ojczyzny w obu utworach (np. dostrzeżenie podobieństwa: w obu tekstach następuje idealizacja ojczyzny i ukazanie jej pozytywnego obrazu na zasadzie kontrastu z wizją świata emigracji), wskazanie różnic (np. dostrzeżenie, że Mickiewicz sam traktuje przywołanie wspomnień jako ucieczkę emigranta, i wskazuje na to, że przywołany obraz jest wyidealizowany, inna różnica: w Mojej piosnce poeta wypowiada się w swoim imieniu, jako samotnik, w Epilogu z Pana Tadeusza Mickiewicz mówi w imieniu grupy emigrantów, eksponując wspólnotę tułaczego losu, trzecia różnica: u Norwida skarga i przywołanie obrazu ojczyzny ma formę modlitwy), dostrzeżenie związków utworów z kontekstem historycznym i historycznoliterackim (Wielka Emigracja, literatura Wielkiej Emigracji, epoka romantyzmu). Za wskazanie podobieństw i różnic i dostrzeżenie ich związków z kontekstami: 3 p. (jeśli nastąpiło jedynie wskazanie podobieństw/ podobieństwa i różnicy: 2 p., jeśli nastąpiło wskazanie podobieństwa lub różnicy: 1 p.). II KOMPOZYCJA za kompozycję pracy można uzyskać 0 5 punktów. Kompozycja wypracowania jest oceniana, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu. III STYL za styl pracy można uzyskać 0 5 punktów. IV JĘZYK za język pracy można uzyskać 0 12 punktów. V ZAPIS za zapis pracy można uzyskać 0 3 punktów. VI SZCZEGÓLNE WALORY PRACY. za szczególne walory pracy można uzyskać 0 4 punktów. temat 2. analizując podane fragmenty powieści bolesława Prusa Lalka, przedstaw obraz przeszłości wokulskiego, widziany przez różne postaci. zwróć uwagę na sposób mówienia o przeszłości bohatera. uwzględnij kontekst historyczny i historycznoliteracki. I ROZWINIĘCIE TEMATU za rozwinięcie tematu można uzyskać maksymalnie 25 punktów. 1. Wstępne rozpoznanie fragmentów powieści, np.: 2 p. a. funkcjonalne wobec tematu określenie problematyki powieści dzieje Stanisława Wokulskiego i jego miłości do panny Łęckiej, awans społeczny Wokulskiego i jego wahania pomiędzy różnymi drogami życiowymi, b. umiejscowienie fragmentów w utworze (to m.in. retrospekcje bohaterów, opowiadające o czasach, których nie obejmuje właściwa akcja Lalki), c. przedstawienie bohaterów (Wokulski główny bohater powieści, kupiec o niejasnym, skromnym szlacheckim pochodzeniu, bogaty, z patriotyczną przeszłością, Łęcka zubożała i piękna, pusta arystokratka, w której zakochał się Wokulski, Florentyna uboga krewna i cień Łęckiej, stara panna, Pan Tomasz ojciec Łęckiej, o nawykach i manierach arystokraty, bankrut, który powierzył Wokulskiemu swe interesy, radca i inni goście postaci nieistotne z punktu widzenia głównego wątku powieści), d. dostrzeżenie, że każdy z bohaterów widzi Wokulskiego nieco inaczej. 2. Obraz przeszłości Wokulskiego widziany oczyma pana radcy, np.: 5 p. a. wariat dawny subiekt, który miał ambicje zostania studentem, b. dumny wobec klientów, c. człowiek, który zdał do Szkoły Głównej, 4
d. człowiek, który zrezygnował ze studiów, by gotować wraz z innymi piwo, które do dziś dnia pijemy, i sam w rezultacie oparł się aż gdzieś koło Irkucka (aluzja do działalności patriotycznej, udziału w powstaniu styczniowym i zesłania) zaangażowany w działalność patriotyczną zesłaniec. 3. Sposób mówienia o przeszłości Wokulskiego przez pana radcę język aluzji, język ezopowy (pił piwo, oparł się aż gdzieś koło Irkucka), np.: 2 p. 4. Wizja przeszłości Wokulskiego według pana Tomasza Łęckiego, np.: 3 p. a. pozytywny stosunek pana Tomasza do teraźniejszych osiągnięć Wokulskiego, b. pobłażliwy, protekcjonalny ton w opowiadaniach o przeszłości Wokulskiego zesłanie na Syberię jako pokutowanie za uniesienia młodości, c. skomentowanie patriotycznej przeszłości jako błędów młodości, które można panu Stanisławowi wybaczyć. 5. Sposób mówienia o przeszłości Wokulskiego przez pana Tomasza język aluzji, język ezopowy ( Uniesienia młodości działalność patriotyczna, pokutowanie za uniesienia młodości zesłanie), np.: 2 p. 6. Obraz przeszłości Wokulskiego widziany oczyma panny Florentyny, np.: 5 p. a. pozytywna ocena postaci, b. podobieństwo Wokulskiego do bohaterów Trostiego, posągu gladiatora, c. podziw dla nowego Wokulskiego milionera, d. aluzja do przeszłości Wokulskiego czerwone ręce odmrożone na Syberii. 7. Sposób mówienia panny Florentyny o przeszłości pana Wokulskiego niedopowiedzenie (ręce odmrożone na Syberii język ezopowy), dążenie do idealizacji i uwznioślenia bohatera (porównanie do posągu), np.: 3 p. 8. Podsumowanie, np.: dostrzeżenie złożoności opinii bohaterów o przeszłości Wokulskiego (radca ocenia go jako wariata zdolnego do wielkich rzeczy, panna Florentyna jako bohatera, Łęcki jako skutecznego człowieka, któremu można wybaczyć grzechy młodości), związek oceny przeszłości pana Stanisława z postawami i pozycją życiową bohaterów, sposób mówienia o tej przeszłości we wszystkich przypadkach zakamuflowany (język ezopowy, mowa ezopowa) maksymalnie 3 p. II KOMPOZYCJA za kompozycję pracy można uzyskać 0 5 punktów. Kompozycja wypracowania oceniana jest, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu. III STYL za styl pracy można uzyskać 0 5 punktów. IV JĘZYK za język pracy można uzyskać 0 12 punktów. V ZAPIS za zapis pracy można uzyskać 0 3 punktów. VI SZCZEGÓLNE WALORY PRACY za szczególne walory pracy można uzyskać 0 4 punktów. 5