Odchwaszczanie buraka ćwikłowego

Podobne dokumenty
JAK SKUTECZNIE ZWALCZYĆ CHWASTY

Zwalczanie chwastów w warzywach - cebula z siewu, marchew, kapusta, pomidor

Goltix 700 SC. herbicyd metamitron. Delikatny dla buraków, bezwzględny dla chwastów!

O czym pamiętać przed siewem marchwi?

Uciążliwe chwasty w uprawie kukurydzy

OCHRONA MARCHWI PRZED CHWASTAMI MIESZANINĄ CHLOMAZONU (COMMAND 480 EC) Z LINURONEM

Wykop chwasty z kukurydzy

Recepta na wiosenne zwalczanie chwastów w zbożach

Uwagi na daną substancję czynną. Desmedifam 160 SE Destor 160 SE

Zwalczanie chwastów dwuliściennych w ziemniakach

Torero 500 SC. herbicyd metamitron, etofumesat. Przyszpili chwasty!

Odchwaszczanie plantacji ziemniaka: chwasty jednoliścienne

Jesienne zwalczanie chwastów na plantacjach rzepaku ozimego

Profesjonalna ochrona buraka cukrowego

Racer 250 EC. Najlepszy na start! herbicyd

Agil 100 EC. Zawartość substancji czynnej: Propachizafop - (związek z grupy pochodnych kwasu arylofenoksypropionowego)-100 g /l środka.

Racer 250 EC. Najlepszy na start! herbicyd. Simply. Grow. Together.

Najnowsze rozwiązanie na chwasty dwuliścienne w zbożach

Gatunki chwastów Dzisiaj Jutro. Próg szkodliwości. Źródło: IOR Poznań

Rzepak ozimy prawidłowe prowadzenie plantacji jesienią

WPŁYW OCHRONY PRZED CHWASTAMI NA ZAWARTOŚĆ AZOTANÓW W ROŚLINACH WARZYWNYCH. Adam Dobrzański Instytut Warzywnictwa Pracownia Herbologii

Zwalczanie chwastów w soi - skuteczne rozwiązanie!

Butisan + Iguana Pack. Wymiata chwasty z rzepaku!

Metazanex 500 SC. herbicyd metazachlor. Zaskoczy chwasty przed i po wschodzie!

Butisan Star Max. Skuteczny. Elastyczny. Bezpieczny. MAX możliwości na starcie Twojego rzepaku! 150 lat

Program ochrony kukurydzy

Numer katalogowy Kod EAN 0781 R O U N D U P 360 P L U S. Środek chwastobójczy

Agil 100 EC. Jeden dla wszystkich! herbicyd propachizafop

Skuteczność ochrony kukurydzy przed zachwaszczeniem

Ochrona buraka cukrowego: nowy sojusznik w walce z chwastami

Sultan Top 500 SC. Królewska ochrona przed chwastami! herbicyd. Simply. Grow. Together.

Butisan Star Max. Skuteczny. Elastyczny. Bezpieczny. MAX możliwości na starcie Twojego rzepaku!

Ekspert w walce z chwastami w kukurydzy i ziemniakach Skutecznie zwalcza chwasty jednoi dwuliścienne w kukurydzy

Facelia na nasiona: co warto wiedzieć?

Legato Pro 425 SC. herbicyd diflufenikan, chlorotoluron. Profesjonalna, rzetelna ochrona!

500 SC. Sulcotrek NOWOŚĆ! Pewnym krokiem do wysokich plonów! herbicyd. Najlepszy wybór w ochronie herbicydowej kukurydzy.

Glean 75 WG. Zawartość substancji aktywnej: Chlorosulfuron - (związek z grupy pochodnych sulfonylomocznika) 75%

Herbicydy doglebowe czy nalistne - Jakie rozwiązanie wybrać?

bezwzględny dla miotły zbożowej

Cayman Pro 440 SC. Ma oko na chwasty! herbicyd

Profesjonalna ochrona buraka cukrowego

Zwalczanie chwastów dwuliściennych w rzepaku ozimym!

Jak zwalczyć chwasty w rzepaku ozimym?

Biuletyn agrotechniczny KWS 1/2002

Tolurex 500 SC. herbicyd chlorotoluron. Zero tolerancji dla miotły zbożowej!

PROGRAM OCHRONY BURAKA PASTEWNEGO

BURAKOSAT 500 SC. Środek przeznaczony do stosowania przez użytkowników profesjonalnych

Ekspert w walce z chwastami w kukurydzy i ziemniakach

BETA 274 EC. Środek przeznaczony do stosowania przez użytkowników profesjonalnych. Pozwolenie MRiRW nr R-1/2017 h.r. z dnia r.

PROGRAM OCHRONY BURAKA CUKROWEGO

Załącznik do decyzji MRiRW nr R-122/2017d z dnia r. zmieniającej pozwolenie MRIRW nr R - 3/2013 h.r. z dnia r.

Zwalczanie chwastów jesienią w zbożach - jeden zabieg

Przestrzegaj etykiety-instrukcji stosowania środka ochrony roślin w celu ograniczenia ryzyka dla ludzi i środowiska. B U R A C Y L 80 WP

Agil-S 100 EC. Szybkość, pewność, niezawodność! herbicyd

PRZYSZŁOŚCIOWE SPOJRZENIE NA METODY OCHRONY PRZED CHWASTAMI NA PROGU XXI WIEKU

Herbicydy do zwalczania chwastów jednoliściennych w uprawie ziemniaka, stosowane po wschodach rośliny uprawnej

Wiosenne zwalczanie chwastów w rzepaku

Skuteczna ochrona buraka cukrowego po wycofaniu części ŚOR

DEVRINOL 450 SC. Środek przeznaczony do stosowania przez użytkowników profesjonalnych. Zezwolenie MRiRW nr R - 250/2014 z dnia r.

Butisan. Avant + Iguana Pack. Wymiata chwasty z rzepaku! NOWOŚĆ. Nowy Butisan Avant

100 SC. Notos NOWOŚĆ! Najlepsze noty w zwalczaniu chwastów! herbicyd mezotrion

Jak wybrać herbicyd do zastosowania do fazy liścia flagowego w zbożach?

K E M I R O N K O N C E N T R A T 500 SC

Zboża rzekome. Gryka

Jakie rozpylacze wybrać na przedwschodowe zabiegi herbicydowe?

Agil-S 100 EC. Szybkość, pewność, niezawodność! herbicyd. Simply. Grow. Together.

450 SC. Afalon Dyspersyjny. Klasyka wśród herbicydów! herbicyd linuron

Master 50 WG. herbicyd tribenuron metylowy. Surowa lekcja dla chwastów!

Syntetyczne auksyny zniszczą chwasty w uprawach zbożowych!

Herbicydy do zwalczania chwastów dwuliściennych w uprawie ziemniaka, stosowane po posadzeniu, przed wschodami uprawy

Przestrzegaj etykiety środka ochrony roślin w celu ograniczenia ryzyka dla ludzi i środowiska OBLIX 500 SC

Herold 600 SC. Zapowiedź obfitych plonów! herbicyd

Sulcotrek. Soil Pak. Zostań liderem wysokich plonów! NOWOŚĆ! herbicyd. Kompletna i niezawodna ochrona herbicydowa w fazie 1-3 liści kukurydzy.

Jak chronić uprawy pszenicy jesienią?

Maksymalna dawka dla jednorazowego zastosowania: 1,7 l/ha. Zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania: 1,7 l/ha.

Gold 450 EC. herbicyd 2,4-D ester, fluroksypyr. Złoty środek!

600 SC. Herold NOWOŚĆ! Zapowiedź obfitych plonów! herbicyd. Simply. Grow. Together.

Przestrzegaj etykiety środka ochrony roślin w celu ograniczenia ryzyka dla ludzi i środowiska D U A L GOLD 960 EC

BETANAL MAXXPRO 209 OD

PROGRAM OCHRONY BURAKA

Gold 450 EC. Złoty środek! herbicyd 2,4-D ester, fluroksypyr

Aminopielik D Maxx 430 EC. herbicyd 2,4-D ester, dikamba. Maksimum szybkości, maksimum mocy!

Awaryjne odchwaszczanie kukurydzy - o czym należy pamiętać

Jesienne zwalczanie chwastów w zbożach - zestaw herbicydowy

50 WG. Lumer NOWOŚĆ! Świeci przykładem! herbicyd tribenuron metylowy

Glifocyd 360 SL R-81/2012. Data wydania zezwolenia: R51/53

COLZAMID. Środek przeznaczony do stosowania przez użytkowników profesjonalnych. Zezwolenie MRiRW nr R - 202/2017 z dnia r.

Załącznik do decyzji MRiRW nr R - 117/2015d z dnia r. zmieniającej zezwolenie MRiRW nr R - 57/2009 z dnia r.

K E M I F A M S U P E R K O N C E N T R A T 320 EC

HERBICYDY A SPEKTRUM ZWALCZANYCH GATUNKÓW CHWASTÓW

Przestrzegaj etykiety instrukcji stosowania środka ochrony roślin w celu ograniczenia ryzyka dla ludzi i środowiska PYRAMIN 65 WG

Katalog odmian rzepaku ozimego 2014 w technologii Clearfield

Terminy siewu upraw jarych zależą od temperatury!

G O L T I X COMPACT 90 WG

B E T A N A L MAXXPRO 209 OD

Posiadacz zezwolenia: Syngenta Polska Sp. z o.o., ul. Powązkowska 44 c, Warszawa, tel.: , fax:

Przestrzegaj etykiety środka ochrony roślin w celu ograniczenia ryzyka dla ludzi i środowiska PYRAMIN 65 WG

KEMIRON KONCENTRAT 500 SC

BURAKI CUKROWE. Chwościk najgroźniejsza choroba liści buraka cukrowego 102 Charakterystyka produktów 106 Zalecenia stosowania 108

Transkrypt:

Odchwaszczanie buraka ćwikłowego Prof. dr hab. Adam Dobrzański Skierniewice Chwasty nie zagrażają burakowi przez pierwsze 5 10 dni po wschodach, pod warunkiem, że zachwaszczenie jest małe (chwasty pokrywają 10 20% powierzchni gleby). Natomiast burak powinien rosnąć na polu wolnym od chwastów w okresie od 2. do 6. tygodnia po wschodach. Długość tego okresu zależy m.in. od dynamiki pojawiania się chwastów, terminu siewu i warunków środowiska. Zwykle na plantacjach buraków z późniejszych terminów siewu jest on krótszy. Szkodliwość chwastów dla buraka Chwasty konkurując z roślinami buraka na początku uprawy mogą powodować 1% stratę plonu w przeliczeniu na każdy dzień. Kiedy rośliny buraka się rozrosną i zakryją liśćmi powierzchnię gleby, chwasty są mniej groźne. Nie należy ich jednak lekceważyć, gdyż pogarszają warunki fitosanitarne, sprzyjają porażeniu buraka przez choroby, utrudniają wykonanie zabiegów ochrony roślin oraz mechaniczny zbiór, ograniczają także dostęp światła do roślin, co niekorzystnie wpływa na akumulację barwników betaksantynowych w korzeniach i ich wybarwienie. Burak jest zaliczany do warzyw o średniej wrażliwości na konkurencję chwastów, ale gdy rośnie bez odchwaszczania od siewu do zbioru, to strata plonu może się mieścić w granicach od 45 do ponad 80%. Nawet pozornie mało znacząca liczba chwastów pozostawianych w rzędach powoduje jego znaczne obniżenie. Przykładowo 1 lub 2 rośliny chwastnicy jednostronnej przypadające średnio na 1 mb. rzędu buraka, wysiewanego w rozstawie 30 40 cm, mogą wpłynąć na zmniejszenie plonu o 5 10%. Podobne zagrożenie stwarzają powszechnie występujące na plantacjach tych warzyw komosa biała i szarłat szorstki. Skład gatunkowy chwastów występujących na plantacjach buraka jest uzależniony od terminu siewu tzw. zachwaszczenie pierwotne w początkowym okresie wegetacji, które jest najbardziej szkodliwe na plantacjach buraka z późniejszych terminów siewu, jest nieco inne niż na tych z wysiewów np. w kwietniu (z przeznaczeniem na sprzedaż buraków w pęczkach). Dlatego w zwalczaniu chwastów zarówno mechanicznym, jak i chemicznym powinno się te różnice uwzględniać. Problemy z najczęściej występującymi chwastami Okres wegetacji buraków przeznaczonych do przechowywania i dla przetwórstwa, o dobrze wykształconych korzeniach (średnica 4 10 cm) jest dość długi, dlatego na plantacjach mogą pojawiać się gatunki chwastów o zróżnicowanych wymaganiach cieplnych i wilgotnościowych. Niezależnie od terminu siewu zawsze występuje masowo komosa biała gatunek o szerokiej amplitudzie ekologicznej, kiełkujący w różnym zakresie temperatury, zarówno w latach suchych, jak i wilgotnych. W miarę opóźniania terminu siewu zachwaszczenie tym gatunkiem zazwyczaj się zmniejsza. Z tego względu na polach, na których spodziewamy się, że komosa będzie gatunkiem dominującym, można opóźnić termin siewu i wybierać do uprawy odmiany średnio wczesne. W uprawach buraków na późny zbiór oprócz komosy przeważają ciepłolubne gatunki, których optymalna temperatura kiełkowania i wzrostu wynosi około i powyżej 20 C. Z dwuliściennych są to np.: żółtlice drobnokwiatowa i owłosiona, szarłat szorstki, psianka czarna, rdesty kolankowy i plamisty, jasnota różowa, maruna bezwonna, starzec zwyczajny, tasznik pospolity; a z jednoliściennych głównie chwastnica jednostronna. W cieplejszych rejonach, zwłaszcza na południu Polski, odnotowano pojawianie się zaślazu pospolitego, często spotykanego w Czechach i na Słowacji. Niektóre chwasty są porażane przez te same organizmy chorobotwórcze, co 118

warzywnictwo burak: szarłat szorstki przez chwościka buraka, a gwiazdnica pospolita, komosa biała, mlecz polny i szarłat szorstki przez zgniliznę fioletową buraka. Powszechnie spotykana gwiazdnica pospolita jest infekowana również przez wirus żółtaczki buraka. Na korzeniach chwastów spotykane są też nicienie: niszczyk zjadliwy na gwiazdnicy pospolitej i mniszku pospolitym; mątwik burakowy na gwiazdnicy pospolitej, gorczycy polnej, komosie białej, taszniku pospolitym, tobołkach polnych i rdestach. Na komosie białej pasożytują także różne grzyby chorobotwórcze i szkodniki np. śmietka ćwiklanka. Silne zachwaszczenie sprzyja ponadto rozwojowi rolnic. Należy zwrócić uwagę na niszczenie chwastów także w uprawach przedplonowych, poprzedzających uprawę buraka. W integrowanej ochronie buraka przed chwastami oprócz herbicydów wskazane jest uwzględnianie także zabiegów profilaktycznych i pielęgnacyjnych zmniejszających zachwaszczenie. Trzeba wybierać stanowiska po przedplonach jak najmniej zachwaszczonych, wolnych od perzu, wieloletnich chwastów dwuliściennych (np. ostrożeń polny) i skrzypu polnego. Mimo że perz po wschodach buraka można usunąć zalecanymi graminicydami (patrz Pogram Ochrony Warzyw na rok 2011 ), to lepiej go zniszczyć jednym z zalecanych glifosatów (np. Roundup 360 SL, najlepiej z dodatkiem adiuwantu AS 500 SL) w okresie letniojesiennym po zbiorze przedplonów w roku poprzedzającym uprawę buraka. Ostrożeń polny na plantacjach buraka cukrowego zaleca się zwalczać chlopyralidem, który jest też dopuszczony do ochrony buraka ćwikłowego w niektórych krajach europejskich, ale nie w Polsce. Skrzypu polnego niestety nie uda się wyeliminować żadnym herbicydem zalecanym do ochrony buraków. Następcze działanie herbicydów Za dobre stanowiska dla buraków są uważane między innymi te po uprawie zbóż, sałaty i cebuli. Jeżeli jednak zboża były odchwaszczane środkami, których substancją aktywną jest chlorosulfuron, to buraki można uprawiać nie wcześniej niż po 16 miesiącach. Do herbicydów stosowanych w uprawie zbóż, po których lepiej buraków nie uprawiać, należą środki zawierające chlorotoluron, izoproturon i diflufenikan. Po sałacie i innych roślinach odchwaszczanych propyzamidem (np. Kerb 50 WP) nasiona buraków można wysiewać już po 6 miesiącach. Od wiosennego zabiegu pendimetaliną (np. Stomp 330 EC) na plantacjach cebuli ozimej i z dymki sadzonej wiosną, przeznaczonych na wczesny zbiór, do siewu buraka powinno upłynąć nie mniej niż 3 miesiące. Burak do przechowywania i dla przetwórstwa może być uprawiany jako poplon po roślinach wcześnie schodzących z pola i jako tzw. przesiew po roślinach wysianych jesienią, wymarzniętych w czasie zimy, albo po sianych lub sadzonych wiosną i uszkodzonych np. przez przymrozki wiosenne, zniszczonych przez szkodniki, grad, wymokniętych na skutek okresowego zalania wodą lub w wyniku nadmiernych opadów. Jeżeli w ich uprawie stosowano herbicydy, których substancją aktywną były metrybuzna, chlomazon, napropamid, linuron, amidosulfuron, flurochloridon, to ich pozostałości w glebie mogą być zagrożeniem dla buraków. Niektóre z tych herbicydów mogą być używane do odchwaszczania grochu uprawianego na zbiór zielonych nasion lub ziemniaków wczesnych. Po zbiorze tych roślin możliwa jest poplonowa uprawa buraka z siewu lipcowego. Gdy chcemy wysiać buraki, wskazane jest sprawdzenie poziomu pozostałości herbicydów w glebie, skonsultowanie się z odpowiednim specjalistą, wykonanie przed siewem nawadniania i głębszej uprawy roli oraz maksymalne opóźnienie terminu siewu. Burak, pomimo że jest dość wrażliwy na pozostałości niektórych herbicydów w glebie, nie zawsze reaguje na nie wyraźnymi objawami uszkodzeń (brak wschodów, żółknięcie i zamieranie roślin). Po wschodach może nawet pozornie dobrze rosnąć, ale jego wzrost będzie wolniejszy, a plon może być obniżony. Od wiosennego rozmarznięcia gleby do siewu buraka uprawianego jako plon główny jest dużo czasu. Należy go wykorzystać na mechaniczne niszczenie chwastów, wykonując zabiegi w miarę potrzeby, gdy pojawiają się siewki chwastów. Zamiast wielokrotnych uprawek mechanicznych można użyć po wschodach chwastów, na 1 3 tygodni przed siewem buraków, herbicydu, którego substancją aktywną jest glifosat, i następnie przygotować pole do siewu (najlepiej agregatem uprawowym lub broną aktywną). Wszystkie glifosaty działają praktycznie jednakowo niezależnie od terminu stosowania, ale w odróżnieniu od wielu innych krajów z kilkunastu glifosatów dopuszczone są u nas w terminie wiosennym tylko 4 (Avans Premium 360 SL 2 4 l/ha, Glifocyd 360 SL 3 5 l/ha, Klinik 360 SL 5 l/ha, Roundup 360 SL 3 l/ha). Ściółki i rośliny okrywowe Gatunkami nadającymi się do wykorzystania formie ściółek czy roślin okrywowych mogą być przeciwmątwikowe odmiany gorczycy (Metex i Salvo, innych się nie poleca) wysiewanej jako międzyplon (około 20 kg/ ha). Przed mrozami gorczyca powinna dojść do początku kwitnienia, nie zawiązując nasion (gdy dopuści się do 119

zawiązania nasion, gorczyca może stać się kłopotliwym chwastem). Jeżeli pogoda sprzyja szybkiemu rozwojowi roślin i zawiązywaniu nasion, to należy gorczycę zniszczyć, zanim je wytworzy (rozdrabniając ją mechanicznie, np. orkanem). W zależności od rejonu Polski międzyplony wysiewa się od połowy sierpnia do połowy września. Zimą gorczyca wymarza; przemarzniętą należy wymieszać płytko z wierzchnią warstwą gleby za pomocą agregatu uprawowego. W czasie wegetacji rozwój chwastów utrudnia warstwa gorczycy zakrywająca glebę przez stosunkowo długi czas, dodatkowo rozwój chwastów ograniczają wytwarzane przez gorczycę substancje chemiczne (tzw. allelopatyny). Ponadto antymątwikowe działanie wspomnianych odmian gorczycy wpływa na zmniejszenie zasiedlenia korzeni buraka przez nicienie. Taka ściółka jest zalecana przed uprawą buraka cukrowego, ale można ją także wykorzystywać w wypadku buraka ćwikłowego. Zdarza się, że po łagodnej zimie i przy niewystarczającym zakryciu powierzchni gleby pomimo warstwy ściółki wiosną pojawiają się chwasty oraz gorczyca wschodząca z nasion o opóźnionej zdolności kiełkowania. W takiej sytuacji, jeżeli masa niewystarczająco przemarzniętych roślin gorczycy razem z chwastami jest duża, co utrudnia jej wymieszanie z glebą, wskazane jest przed tym zabiegiem dosuszenie jej w terminie wiosennym z użyciem glifosatu. Gdy do zaplanowanego terminu siewu buraków jest dużo czasu i masę przemarzniętych roślin można bez trudu wymieszać z glebą, po tej uprawce należy odczekać, aż chwasty się pojawią i dopiero wtedy zastosować glifosat. Taki sposób przedsiewnego zwalczania chwastów jest szczególnie przydatny, gdy jest możliwość nawadniania plantacji. W tej metodzie ograniczona będzie konieczność aplikowania herbicydów po wschodach buraków. Przy dobrych warunkach agrotechnicznych i małym potencjalnym zachwaszczeniu możliwe jest nawet uniknięcie ich użycia. Ostatnią uprawkę przedsiewną należy wykonać w nocy najlepiej przed północą lub nie wcześniej niż 1 godzinę po zachodzie albo 1 godzinę przed wschodem słońca. Uprawa w zaciemnieniu nieco zmniejsza poziom zachwaszczenia i hamuje pojawianie się siewek gatunków wymagających do kiełkowania impulsu świetlnego (patrz Warzywa nr 1/2011). Metody agrotechniczne Jednym ze sposobów ograniczania zachwaszczenia jest przedsiewna uprawa roli połączona z nawadnianiem. Na kilka dni przed siewem rolę należy uprawić agregatem uprawowym i najlepiej natychmiast po tej uprawce nawodnić pole. Pobudzi to nasiona chwastów do kiełkowania. Następnie bezpośrednio przed siewem trzeba wykonać płytkie bronowanie, aby nie wyciągać nasion chwastów z głębszych warstw gleby. Dzięki temu niszczy się siewki chwastów. Taki sposób przygotowania roli do siewu jest szczególnie przydatny, gdy planujemy późniejszy termin siewu buraków, na lżejszych glebach oraz gdy w okresie 10 14 dni przed siewem panuje susza. Po tak wykonanej uprawie wschody buraka poprzedzają wschody chwastów i w pierwszych 2 lub 3 tygodniach po wschodach, kiedy burak jest wrażliwy na zachwaszczenie, może być ich mniej nawet o ponad 50%. Ważny jest sposób bronowania mającego na celu zniszczenie siewek chwastów pojawiających się przed wschodami buraka. Bronowanie takie należy wykonać w poprzek lub skośnie w stosunku do kierunku rzędów drucianą broną typu chwastownik odwróconą w stronę krótszych zębów lub nawet zębatą lekką broną posiewną. Gdy gleba jest nadmiernie wilgotna, należy unikać bronowania, bo powoduje ono jej zamazywanie i zwiększenie zaskorupienia. Nie powinno się bronować także w czasie wschodów, aby nie spowodować zbyt silnego przerzedzenia zasiewów. W czasie zabiegu burak ćwikłowy powinien mieć 4 liście. Do zabiegów powschodowych zaleca się użycia brony o długich, cienkich i sprężynujących zębach. Narzędzie takie prowadzi się wzdłuż rzędów. Bronowaniem można zniszczyć tylko małe siewki dwuliściennych do pierwszej pary liści. Większe nie są niszczone lub po wyrwaniu łatwo ukorzeniają się ponownie. Chwasty jednoliścienne są odporne na ten zabieg. W praktyce, zwłaszcza gdy używa się siewników precyzyjnych, plantacje buraków bronuje się rzadko, głównie w celu zniszczenia skorupy glebowej utrudniającej wschody. Zabieg taki jest jednak zalecany w uprawie ekologicznej, w której nie można stosować herbicydów. Gdy po wschodach buraka planujemy mechaniczne zwalczanie chwastów, odległości między rzędami roślin należy dostosować do rozstawy kół ciągnika i posiadanych narzędzi do uprawek międzyrzędowych. Pielenie ręczne i zabiegi mechaniczne należy wykonywać płytko (na głębokość 1 3 cm) i tylko w miarę potrzeby po pojawieniu się chwastów i pod warunkiem, że są one małe, gdyż większe ukorzeniają się powtórnie. Najczęściej wykorzystuje się pielniki wyposażone w noże kątowe i gęsiostópki, najlepiej w połączeniu z międzyrzędowymi wałkami strunowymi. W ostatnich latach pojawiły się u nas nowocześniejsze maszyny, np. pielniki szczotkowe oraz wielofunkcyjne zaopatrzone w elastyczne palce (gwiazdy pielące), noże kątowe, gęsiostópki i zgrzebła (np. Ekopielnik EP-4 firmy Łuczak). Niektóre z nich umożliwiają usuwanie chwastów ro- 120

warzywnictwo snących nie tylko w międzyrzędziach, ale też bardzo blisko rzędów, a nawet w rzędach. Pierwsze pielenie ręczne i mechaniczne zwalczanie chwastów, gdy nie przewiduje się stosowania herbicydów, powinno się wykonywać tuż po pojawieniu się wschodów buraka i chwastów. W zależności od stopnia zachwaszczenia pola oraz dynamiki pojawiania się chwastów trzeba wykonać 1 3 ręcznych pieleń i 1 3 mechanicznych uprawek międzyrzędowych. Użycie herbicydów przeciw chwastom dwuliściennym Ich wybór i sposób stosowania oraz dawki zależą między innymi od fazy rozwojowej buraka (rys.) i chwastów, składu florystycznego pola, czynników środowiska (fizycznych właściwości gleby, wilgotności, temperatury), możliwości przeprowadzania mechanicznego i ręcznego odchwaszczania oraz ceny herbicydów. Obecnie do zwalczania chwastów na plantacjach buraka ćwikłowego zalecana jest nieliczna grupa Terminy i dawki stosowania herbicydów w zależności od fazy wzrostu buraka (wg szczegółowych zaleceń Programu Ochrony Warzyw na rok 2011, Plantpress) A. Przed siewem z wymieszaniem z glebą B. Bezpośrednio po siewie E. od 2 liści buraka C. Dawki dzielone na chwasty w fazie kiełkowania, wschodów i liścieni D. Dawki jednorazowe w fazie 4 6 liści buraka A przed siewem, z wymieszaniem z glebą na głębokość 5 cm (np. Dual Gold 960 EC) B bezpośrednio po siewie s-metolachlor (Dual Gold 960 EC) lub s-metolachlor + chlorydazon (np. Dual Gold 960 EC + Pyramin 65 WG) C dawki dzielone po wschodach buraka 2- lub 3-krotnie: fenmedifam + desmedifam (Kemifam Super Koncentrat 320 EC); fenmedifam + desmedifam + etofumesat (np. Betanal Elite 274 EC); metamitron (np. Goltix 700 SC) D dawki jednorazowe w fazie 4 6 liści buraka (np. Betanal Elite 274 EC, Goltix 700 SC) E herbicydy do zwalczania chwastów jednoliściennych (graminicydy Agil 100 EC, Targa Super 05 EC i inne) substancji aktywnych dostępnych na rynku od wielu lat, są to: etofumesat, matamitron, lenacyl, fenmedifam, desmedifam, s-metolachlor, chlorydazon. Ostatnią z wymienionych substancji, pomimo że zawiera ją kilka preparatów, można u nas stosować tylko w formie środka Pyramin 65 WG (sam zarejestrowany jest tylko dla buraka cukrowego), i to wyłącznie w mieszaninie z s-metolachlorem (Dual Gold 960 EC, Metola Gold 960 C). Plantatorzy buraka ćwikłowego często pytają, czy można do jego ochrony stosować takie same herbicydy, jakie są zalecane dla buraka cukrowego, skoro należą one do tego samego rodzaju i gatunku (Beta vulgaris) i podobnie reagują na herbicydy. W większości krajów (ale nie w Polsce!) dla obydwu buraków zalecane są te same herbicydy. U nas musi być oczywiście inaczej. Efektem tego jest znacznie krótsza lista herbicydów zarejestrowanych dla buraków ćwikłowych niż dla cukrowych. Usunięto z niej wiele środków stosowanych i zalecanych od ponad 30 lat i nadal dopuszczonych do ochrony plantacji tego warzywa w innych krajach Unii Europejskiej. Jedną z nowszych substancji zalecanych w Polsce do ochrony buraka cukrowego, a we Francji także ćwikłowego, jest triflusulfuron. Substancja ta w mieszaninie z chlopyralidem (dopuszczonym u nas tylko do ochrony buraka cukrowego, a w innych krajach również ćwikłowego) zwalcza zaślaz pospolity, który słabo reaguje na herbicydy obecnie stosowane w ochronie buraka ćwikłowego. W wymienionym wyżej programie ochrony podano informacje o dopuszczonych u nas środkach (nazwy, dawki, terminy zabiegów, warunki podczas opryskiwania, zwalczane gatunki chwastów i inne). Przed siewem buraka z wymieszaniem z glebą lub bezpośrednio po siewie zalecany jest s-metolachlor (Dual Gold 960 EC, Metola Gold 960 EC). Po siewie można stosować metamitron (Goltix 700 SC, Golden Metron 700 SC) i mieszaninę chlorydazonu w formie środka Pyramin 65 WG z s-metolachlorem. Innych dostępnych w handlu chlorydazonów nie wolno wykorzystywać. Wymienione herbicydy w tych terminach powinny być aplikowane głównie w warunkach dobrego uwilgotnienia gleby, a na plantacjach buraka z wcześniejszych terminów siewu tylko do połowy maja. W wypadku buraków uprawianych dla przetwórstwa, wysiewanych później, lepiej unikać stosowania herbicydów w tym terminie (z wyjątkiem s-metolachloru) i zwalczać chwasty zabiegami agrotechnicznymi przed siewem, uzupełniając je herbicydami po wschodach buraka. Najlepiej używać herbicydów, które są dwuskładnikowymi mieszaninami substancji aktywnych np. Kemifam Super Koncentrat 320 EC (fenmedifam + desmedifam), a nawet trójskładnikowymi np. Betanal Elite 274 EC (fenmedifam + desmedifam + etofumesat), przy czym można wybrać jeden z trzech zalecanych tego typu środków. Fenmedifam i desmedifam zwalczają chwasty po 121

Fot. 1. Plantacja opryskiwana po wschodach buraków herbicydem w dawkach dzielonych (np. Betanal Elite 274 EC 3 razy po 1,0 l/ha Fot. 2. Pole kontrolne nieopryskiwane herbicydami, silnie zachwaszczone, głównie komosą białą fot. 1, 2 A. Dobrzański wschodach (w zależności od dawki, w fazie od 2 do 4 liści) i działają krótko, a etofumesat jest herbicydem doglebowym działającym dłużej, zwalczającym chwasty w okresie kiełkowania i wschodów. Takie mieszaniny z reguły są skuteczniejsze i zwalczają więcej gatunków. Zakres eliminowanych chwastów dwuliściennych obejmuje między innymi szarłat szorstki, żółtlice drobnokwiatową i owłosioną, komosę białą, a więc gatunki najczęściej spotykane w uprawach buraków (do ochrony buraków cukrowych jest zarejestrowanych około 10 takich gotowych mieszanin, lecz dla ćwikłowych polecać ich nie można). W zabiegach powschodowych dobrze sprawdza się też metamitron (Goltix 700SC, Golden Metron 700 SC), ale pod warunkiem, że będzie on stosowany w okresie kiełkowania chwastów, najpóźniej do fazy liścieni. Środki te można aplikować jednorazowo w pełnej dawce, np. Betanal Elite 274 EC (3 l/ha) w fazie 4 6 liści buraka, od kiełkowania i wschodów chwastów do 6 liści właściwych. Najlepiej jednak wprowadzać herbicydy w dawkach dzielonych (fot. 1, 2) na 2 lub 3 mniejsze (np. Betanal Elite 274 EC 3 zabiegi po 1 l/ha) i wykonywać zabiegi w kilkudniowych odstępach, niezależnie od fazy rozwojowej buraka, gdy chwasty są w fazie liścieni. Zalety dawek dzielonych to lepsze dostosowanie terminów zabiegów do okresu, kiedy burak jest najwrażliwszy na konkurencję ze strony chwastów, mniejsze ryzyko uszkodzenia buraka przez herbicyd i prawie zawsze większy plon niż z plantacji odchwaszczanej w zabiegu jednorazowym. Możliwe jest też ograniczenie zużycia herbicydów, nie zawsze bowiem konieczne jest wykonie 2 lub 3 opryskiwań. W warunkach korzystnych do działania środka może wystarczyć tylko 1 zabieg. Wadą jest konieczność powtarzania zabiegów i ścisłe przestrzeganie ich terminów. Jak zwalczać chwasty jednoliścienne? W końcu maja i w czerwcu pojawiają się chwastnica jednostronna i inne chwasty prosowate, nie zawsze skutecznie niszczone w zabiegach powschodowych (np. na metamitron jest odporna). Wtedy celowe jest użycie przed siewem buraka s-metalochloru (np. Dual Gold 960 EC) lub po wschodach buraka i chwastów jednoliściennych graminicydu (taki zabieg jest też uzasadniony na plantacjach zachwaszczonych perzem). Wybór środków do takiego zastosowania jest duży, są to: propachizafop (Agil 100 EC, Galeon 100 EC), fluazyfop-p- butylowy (Fusilade Forte 150 EC) i chizalofop-p-etylowy (Agro Gold Quizalofop 05 EC, Mefisto Pro 05 EC, Targa Super 05 EC). Skuteczność wszystkich graminicydów jest zbliżona. W celu poprawy skuteczności i zmniejszenia dawek o 20 25% do niektórych graminicydów zaleca się dodawanie środków wspomagających (adiuwantów), szczególnie w warunkach suszy, gdy temperatura przekracza 27 C. Graminicydy różnią się między sobą karencją, która może wynosić od 27 dni (np. Agil 100 EC) do 87 dni ( np. Targa Super 05 EC). Należy to brać pod uwagę, zwłaszcza w uprawie buraków wysiewanych od czerwca do połowy lipca i w uprawie odmian wczesnych. Na plantacjach buraków wysiewanych dla przetwórstwa na zbiór korzeni o małej średnicy zachowanie karencji może okazać się trudne. Po skutecznym zniszczeniu chwastów herbicydami powinno się unikać mechanicznego wzruszania roli bez wyraźnej potrzeby, a jeżeli się taka pojawi, należy używać narzędzi płytko działających, aby nie wyciągać na powierzchnię nasion chwastów z głębszych warstw gleby. W warunkach nadmiernego uwilgotnienia gleby po intensywnych opadach deszczu może być konieczny głębszy zabieg uprawowy. Wtedy pielnikiem wyposażonym w wąskie gęsiostópki lub dłuta należy wzruszyć tylko środek międzyrzędzi. 122