HERBICYDY A SPEKTRUM ZWALCZANYCH GATUNKÓW CHWASTÓW

Transkrypt

1 HERBICYDY A SPEKTRUM ZWALCZANYCH GATUNKÓW CHWASTÓW mgr inż. Janusz Urbanowicz IHAR, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie urbanowicz@ziemniak-bonin.pl C hwastami są wszystkie niepożądane rośliny, które występują w łanie rośliny uprawnej, a ich uciążliwość wiąże się z dużymi możliwościami adaptacyjnymi do zróżnicowanych warunków środowiska. Chwasty mają wyższą odporność na niesprzyjające warunki agrometeorologiczne oraz na choroby i szkodniki, charakteryzują się również bardzo wysoką plennością, łatwością rozprzestrzeniania się i potrafią bardzo długo zachowywać zdolność kiełkowania. Ich szkodliwość polega głównie na konkurowaniu o czynniki siedliska, co w konsekwencji obniża efektywność ekonomiczną produkcji. Chwasty pogarszają również jakość produktów rolniczych, utrudniają właściwe wykonanie wszelkich uprawek i zbioru oraz mogą stanowić doskonałe siedlisko dla rozwoju chorób i szkodników. W uprawach rolniczych w Polsce występuje około gatunków chwastów. Gatunki dominujące w uprawach ziemniaka stanowią bardzo liczną grupę (nawet do 50), chociaż ze względu na różne typy gleb i miejscowy mikroklimat mogą występować mniej licznie i charakteryzować się zróżnicowaną uciążliwością w poszczególnych rejonach kraju, a nawet w różnych częściach danego pola. Ziemniak jest rośliną mało konkurencyjną dla chwastów (zwłaszcza na początku wegetacji) i dlatego wymaga skutecznych zabiegów pielęgnacyjnych. Na plantacjach, gdzie chwasty występują w dużym nasileniu, straty plonu mogą być wysokie i sięgać nawet 70%, a zmniejszenie zachwaszczenia tylko metodami mechanicznymi, bez stosowania herbicydów, często bywa niezadowalające. Zachwaszczenie w ziemniaku można ograniczyć poprzez staranne przygotowanie stanowiska pod jego uprawę, gdyż skład gatunkowy chwastów jest uzależniony od intensywności zabiegów uprawowych w całym płodozmianie. Stosowanie uproszczeń może prowadzić do rozwoju na plantacji również gatunków typowych dla roślin uprawianych w przedplonie, np. zachwaszczających pospolicie zboża czy rzepak (miotła zbożowa, chaber bławatek, mak polny itp.) oraz samosiewów zbóż czy rzepaku. Znajomość biologii chwastów i warunków sprzyjających zachwaszczeniu może decydować o powodzeniu ich zwalczania. Stosując herbicydy, trzeba wiedzieć, że chwasty dzielą się na: gatunki jednoliścienne, np. perz właściwy, chwastnica jednostronna (fot. ); gatunki dwuliścienne, np. komosa biała, maruna bezwonna (fot. 2 i ). Fot.. Z lewej: chwastnica jednostronna Echinochloa crus-galli (L.), z prawej: perz właściwy Elymus regens (L.) (fot. S. Wróbel)

2 2 Ziemniak Polski 2009 nr Fot. 2. Komosa biała Chenopodium album (L.) (Fot. J. Urbanowicz) Fot.. Tasznik pospolity Capsella bursa-pastoris (L.). (Fot. S. Wróbel) Ze względu na długość cyklu życiowego chwasty można podzielić na: jednoroczne jare w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego przechodzą pełny cykl życiowy (od wschodów do wydania nasion), np. chwastnica jednostronna, żółtlica drobnokwiatowa; jednoroczne zimujące mogą występować zarówno w formie jarej, jak i ozimej, stanowią najgroźniejszą grupę, gdyż mogą przystosować się do różnych warunków siedliska oraz cyklu rozwojowego rośliny uprawnej, np. wiechlina roczna, miotła zbożowa, gwiazdnica pospolita, przetacznik perski; jednoroczne ozime kiełkują późnym latem, jesienią wykształcają skrócony pęd, a w roku następnym wydają nasiona, np. stokłosa żytnia, przetacznik trójlistkowy; dwuletnie w pierwszym roku wytwarzają rozetę liściową, a w drugim nasiona, mogą kiełkować w różnym czasie sezonu wegetacyjnego, np. marchew zwyczajna, łopian mniejszy; wieloletnie ich cykl życiowy trwa dłużej niż dwa lata, mogą rozmnażać się przez nasiona, jednak głównie rozmnażają się wegetatywnie, są trudne do zwalczenia, gdyż rozprzestrzeniają się podczas uprawek, a zniszczeniu muszą ulec ich organy podziemne, np. perz właściwy, ostrożeń polny. Zabiegi herbicydowe stosuje się w dwóch terminach: przed wschodami i po wschodach ziemniaka. Przed wschodami zabieg powinien być przeprowadzony po ostatecznym uformowaniu redlin. Po wschodach należy zwrócić szczególną uwagę na fazę rozwojową ziemniaka, by rośliny miały wielkość od 0 do 5 cm; zabieg powinien być wykonany nie później niż do czasu zwierania rzędów. Nie bez znaczenia jest również faza rozwojowa chwastów (im mniejsze, tym łatwiejsze do zwalczenia). Na glebach ciężkich i zwięzłych należy zawsze stosować wyższe z zalecanych dawek. W tabeli podano zalecane herbicydy, dawkę i termin ich stosowania oraz najbardziej wrażliwe gatunki chwastów. Etykiety-instrukcje herbicydów dopuszczonych do obrotu i stosowania zawsze znajdują się na opakowaniu środka oraz są opublikowane na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod adresem: w Zaleceniach Instytutu Ochrony Roślin, a także w Monitorze Polskim (aktualne na dany rok).

3 Herbicydy do zwalczania chwastów w ziemniaku Tabela Nazwa handlowa 450 SC Linurex 50 WP Linurex 500 SC 450 SC Command 480 EC Racer 250 EC Racer 250 EC Command 480 EC Chwastox Extra 00 SL, Mistral 70 WG, Wisar 70 WG 2 Plateen 4,5 WG Dawka na ha/ Zwalczane gatunki chwastów substancja aktywna PRZED WSCHODAMI ZIEMNIAKA 2,0 l gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, iglica pospolita, komosa biała, kurzyślad polny, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, rdest plamisty i powojowy, 2,0 kg rzodkiew świrzepa, sporek polny, starzec zwyczajny, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobno- 2,0 l linuron kwiatowa,0 l linuron jw. (tak jak 450 SC) 0,2 l chlomazon chwastnica jednostronna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, przytulia czepna, tasznik pospolity 2,0-,0 l flurochlorydon,5-2,0 l flurochlorydon 0,2 l chlomazon 0,-0,4 kg 4,0 l MCPA 0,75-,0 kg 2,0 kg flufenacet dymnica pospolita, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, kurzyślad polny, łobody, mak polny, maruna bezwonna, psianka czarna, przetacznik bluszczykowy i perski, rumianek pospolity, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, wiechlina roczna, żółtlica drobnokwiat. jw. (tak jak Racer 250 EC) chaber bławatek, dymnica pospolita, fiołek polny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, przetaczniki, rdest kolankowaty, rumianki, rzodkiew świrzepa, sporek polny, starzec zwyczajny, szczyr roczny, tasznik pospolity, tobołki polne, włośnice, złocień właściwy, życice jw. (tak jak Command 480 EC) dymnica pospolita, gorczyca polna, jaskier polny, komosa biała, kurzyślad polny, mak polny, mięta polna, poziewnik szorstki, rzodkiew świrzepa, sporek polny, tasznik pospolity, tobołki polne, wilczomlecz obrotny chaber bławatek, chwastnica jednostr., dymnica pospolita, fiołek polny i trójbarwny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, przetaczniki, przytulia czepna, rdest kolankowaty i ptasi, rumianek pospolity, rzodkiew świrzepa, sporek polny, starzec zwycz., szarłaty, szczyr roczny, tasznik pospolity, tobołki polne, włośnice, złocień właśc., żółtlica drobnokw., życice

4 4 Ziemniak Polski 2009 nr Nazwa handlowa Stomp 0 EC 2 Stomp 400 SC Stomp 0 EC SC Roundup 60 SL Roundup 60 SL zwilżacz Dawka na ha/ substancja aktywna,5-5,0 l,0-4,0 l pendimetalina,5-5,0 l pendimetalina 2,0 l linuron,0-2,0 l,5 l glifosat Apyros 75 WG 2 26,5 g zwilżacz sulfosulfuron, Mistral 70 WG, Wisar 70 WG 2 Trend 90 EC (zwilżacz) Trend 90 EC zwilż. Trend 90 EC Fusilade Forte 50 EC Targa Super 05 EC Zwalczane gatunki chwastów chwastnica jednostronna, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, przytulia czepna, rzodkiew świrzepa, sporek polny, szarłat szorstki, wiechlina roczna, włośnice jw. (tak jak Stomp 0 EC) jw. (tak jak 450 SC) nieselektywne zwalczanie większości chwastów jednorocznych PO WSCHODACH ZIEMNIAKA g 60 g lub 2 x 0 g g 0, kg 2,0-2,5 l fluazyfop-p- butylowy 2,0-,0 l chizalofop-p-etylowy bodziszek drobny, dymnica pospolita, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, iglica pospolita, perz właściwy, przytulia czepna, rdest plamisty, rumianek pospolity, rzodkiew świrzepa, samosiewy rzepaku, stokłosy, stulicha psia, tasznik pospolity, tobołki pol. chwastnica jednostronna, dymnica pospolita, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, mak polny, maruna bezwonna, ostrożeń polny, perz właściwy, przytulia czepna, rumianek pospolity, rumian polny, rzodkiew świrzepa, szarłaty, szczawie, włośnice, wyczyniec polny jw. (tak jak ) jw. (tak jak) chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, owies głuchy, palusznik krwawy, perz właściwy, samosiewy zbóż, włośnice, wiechliny, wyczyniec polny, życice chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, owies głuchy, palusznik krwawy, perz właściwy, samosiewy zbóż, włośnice, wiechliny, wyczyniec polny, życice

5 5 Herbicydu Roundup 60 SL nie powinno się stosować tuż przed wschodami ziemniaków, gdyż może powodować uszkodzenia wschodzących roślin. jednoliścienne najczęściej zwalcza się w stadium minimum 4-6 liści. Przy wyborze herbicydu należy kierować się zaleceniami producenta oraz przepisami BHP. Nie wolno stosować środków nieznanego pochodzenia i bez opisu ich stosowania. Nie należy w dowolny sposób sporządzać mieszanin kilku herbicydów, gdyż może to doprowadzić do zniszczenia plantacji. Wszystkie zalecane mieszaniny herbicydowe należy sporządzać tylko i wyłącznie bezpośrednio przed ich zastosowaniem. Tabela 2 Herbicydy do zwalczania chwastów jednoliściennych Typowe herbicydy do zwalczania chwastów jednoliściennych w ziemniaku są przeznaczone głównie do stosowania w terminie powschodowym (tab. 2). W celu uzyskania pożądanej skuteczności zabieg powinien być wykonany przed zwarciem rzędów, by środek mógł dotrzeć do chwastów, a nie zatrzymywać się na roślinach ziemniaka. Chwasty Nazwa handlowa herbicydu Substancja aktywna Zwalczane gatunki/dawka na ha perz właściwy prosowate Agil 00 EC propachizafop,25-,5 l lub 2 x 0,6 l 0,6-0,8 l Apyros 75 WG 2 zwilżacz sulfosulfuron 26,5 g 26,5 g Focus Ultra 00 EC cykloksydym,0 l,0-,5 l Fusilade Forte 50 EC fluazyfop-p-butylowy 2,0-2,5 l 0,75-,0 l Pantera 040 EC 2 chizalofop-p-tefurylu,75-2,0 l 0,8-,5 l Select Super 20 EC 2 chletodym 2,0 l 0,8 l Targa Super 05 EC 2,0-,0 l,0-,5 l chizalofop-p-etylowy Leopard 05 EC 2,0-,0 l 0,75-,5 l Trend 90 EC rimisulfuron 60 g lub 2 x 0 g 0 g Trend 90 EC może znajdować się w obrocie do może znajdować się w obrocie w 2009 roku do czasu upływu jego ważności, lecz nie dłużej niż 8 miesięcy od terminu upływu ważności zezwolenia (Dz. U. z dn. 27 stycznia 2004 r., art. 46, pkt. ) nazwa zwilżacza podana jest w etykiecie-instrukcji stosowania herbicydu Źródło: oprac. na podstawie etykiet-instrukcji stosowania środków ochrony roślin Literatura uzupełniająca. Praczyk T., Skrzypczak G Herbicydy. M. Krupa (red.). PWRiL Poznań: 274 s.; 2. Rola J., Rola H Strategia postępu w herbologii. Prog. Plant Prot. 7: 66-7;. Urbanowicz J Zwalczanie chwastów w uprawie ziemniaka. IHAR ZNiOZ Bonin: 48 s.; 4. Zarzecka K Zależność plonowania ziemniaka od zachwaszczenia. Frag. Agron. 2: Objaśnienia do tabeli może znajdować się w obrocie: 450 SC do , Linurex 50 WP do , Roundup 60 SL do , Trend 90 EC do może znajdować się w obrocie do czasu upływu jego ważności, lecz nie dłużej niż 8 miesięcy od terminu upływu ważności zezwolenia (Dz. U. z dn. 27 stycznia 2004 r., art. 46, pkt. ) nazwa zwilżacza podana jest w etykiecie-instrukcji stosowania herbicydu Źródło: oprac. na podstawie etykiet-instrukcji stosowania środków ochrony roślin