HISTORIA KLASA 4 Wymagania programowe na oceny semestralne i roczne Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca Rozdział I: JA I MOJE OTOCZENIE Uczeń : podaje prawa i obowiązki ucznia określa, kto tworzy społeczność szkolną wyjaśnia, dlaczego do szkolnej społeczności zaliczamy także rodziców tłumaczy, czym jest statut szkoły określa, czym zajmuje się rada samorządu uczniowskiego wymienia przykłady konfliktów i sposoby ich rozwiązywania rozumie terminy: ojczyzna i mała ojczyzna, patriotyzm, patriotyzm lokalny tłumaczy, kim jest patriota wskazuje na mapie Polski sw oją miejscowość odnajduje na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych wymienia polskie symbole narodowe podaje daty polskich świąt narodowych rozumie znaczenie słowa naród zna słowa polskiego hymnu narodowego rozumie terminy: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające na terenie Polski tłumaczy znaczenie słowa Polonia opisuje szkolną społeczność omaw ia kompetencje dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, rady rodziców oraz rady szkoły wskazuje przykłady działania rady samorządu uczniowskiego w swojej szkole podaje przykład postępowania zgodnego z zasadami tolerancji i spraw iedliwości przedstawia sposoby zapobiegania konfliktom wyjaśnia terminy: ojczyzna i mała ojczyzna, patriotyzm, patriotyzm lokalny podaje nazwy miejsc zw iązanych z historią swojej małej ojczyzny wymienia postacie zw iązane z historią swojej miejscowości, rodzinnego miasta lub regionu opisuje problemy społecznogospodarcze swojej małej ojczyzny objaśnia pochodzenie nazwy Polska wyjaśnia znaczenie słowa naród zna słowa polskiego hymnu narodowego i wie, kto jest ich autorem nazywa krainy historycznogeograficzne Polski wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające na terenie Polski oraz na wybranych przykładach opisuje ich kulturę i tradycje omaw ia sposoby zaspokajania ludzkich potrzeb wymienia prawa i obow iązki rodziców określa, czym różni się dawna rodzina od rodziny współczesnej wyjaśnia termin tolerancja omaw ia różnice między szkołą dawną a szkołą współczesną wylicza niektóre wydarzenia historyczne związane ze swoją miejscowością wymienia sposoby okazywania patriotyzmu w czasie wojny i w okresie pokoju rozpoznaje herb miasta lub regionu, w których mieszka wyjaśnia pochodzenie polskich symboli narodowych tłumaczy, czym są miejsca pamięci narodowej wskazuje na mapie poszczególne regiony Polski wskazuje podobieństwa i różnice w funkcjonowaniu człow ieka w społeczności szkolnej i w rodzinie omaw ia różnice między szkołą dawną a szkołą współczesną wylicza kilka w ydarzeń związanych ze swoją miejscowością potrafi odszukać w w internecie informacje na temat przeszłości swojej rodzinnej miejscow ości podaje przykłady patriotyzmu lokalnego wskazuje największe atuty swojej małej ojczyzny omaw ia znaczenie polskich św iąt narodowych wskazuje miejsca pamięci narodowej w okolicy szkoły określa różnice między poszczególnymi regionami Polski wskazuje na mapie Polski regiony zamieszkałe przez mniejszości narodowe pokazuje na mapie św iata miejsca, w których znajdują się najw iększe skupiska Polonii ocenę bardzodobrą i ponadto: potrafi odszukać w prasie lokalnej i w internecie informacje na temat przeszłości swojej rodzinnej miejscowości omaw ia znaczenie polskich św iąt narodowych i przedstaw ia ich genezę wymienia mniejszości narodowe, które żyły w przedwojennej Polsce
Rozdział II: Z HISTORIĄ NA TY wyjaśnia, czym jest historia i przeszłość tłumaczy, kim jest historyk określa różnice między legendą i baśnią odróżnia postacie historyczne od postaci legendarnych rozumie terminy: źródło historyczne, archeologia wie, czym zajmuje się archeolog dokonuje podziału źródeł wie, na czym polega działalność archiwów, muzeów i skansenów wskazuje na znaczenie pamiątek rodzinnych i podaje ich przykłady omaw ia, w jaki sposób kultywowanie tradycji umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie rozumie pojęcia: genealogia, drzewo genealogiczne wskazuje przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń podaje przykłady efektów prac historyków wyjaśnia terminy: źródło historyczne, archeologia określa, czym zajmuje się archeolog dokonuje podziału źródeł oraz podaje ich konkretne przykłady wymienia informacje, jakie możemy zdobyć na podstaw ie źródeł tłumaczy, na czym polega działalność archiwów, muzeów i skansenów wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem wyjaśnia, czym jest ród określa, czym zajmuje się genealogia tłumaczy, czym jest drzewo genealogiczne wyjaśnia pochodzenie terminu historia tłumaczy, dlaczego uczymy się historii omaw ia, jakie są zadania historii podaje po jednym przykładzie postaci baśniowej, legendarnej i historycznej rozumie, dlaczego historyk powinien czerpać informacje z różnych źródeł dostrzega rolę, jaką odgrywają muzea, skanseny i archiwa w dziedzinie ochrony źródeł odpow iada, dlaczego zabytki podlegają ochronie prawnej objaśnia, w jaki sposób należy zachowywać się w muzeum wskazuje sposoby kultywowania rodzinnych tradycji wymienia rodzinne pamiątki i tradycje objaśnia znaczenie zdania: Historia jest nauczycielką życia przedstawia historię swojej miejscowości lub rodziny wyjaśnia, dlaczego historyk powinien czerpać informacje z różnych źródeł podaje przykłady nowoczesnych metod badawczych rozumie rolę, jaką odgrywają muzea, skanseny i archiwa w dziedzinie ochrony źródeł tłumaczy, w jaki sposób chroni się źródła historyczne i zabytki wskazuje, gdzie znajduje się najbliższe muzeum przygotowuje swój wywód genealogiczny wymienia i opisuje rodzinne pamiątki i tradycje przedstawia historię swojej miejscowości lub rodziny wyjaśnia, dlaczego historyk powinien czerpać informacje z różnych źródeł charakteryzuje nowoczesne metody badawcze omaw ia rolę, jaką odgrywają muzea, skanseny i archiwa w dziedzinie ochrony źródeł wymienia kilka przykładów placówek muzealnych w Warszawie przygotowuje drzewo genealogiczne swojej najbliższej rodziny albo swój wywód genealogiczny znajduje w internecie strony, które zawierają informacje pomocne przy tw orzeniu drzewa genealogicznego wymienia i opisuje rodzinne pamiątki i tradycje w formie albumu, gazetki itp. Rozdział III: CZAS I MAPA W HISTORII wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery odczytuje skróty: p.n.e. i n.e. określa czas trwania w ieku i tysiąclecia porządkuje daty w sposób chronologiczny posługuje się terminami: data, era, tysiąclecie, wiek, ustala, w którym wieku rozegrało się dane wydarzenie rozumie termin kartografia odróżnia mapę od planu odczytuje z mapy niektóre informacje wyjaśnia termin chronologia zapisuje liczby arabskie cyframi rzymskimi rysuje oś czasu i umieszcza na niej daty posługuje się terminami: data, era, epoka historyczna, tysiąclecie, wiek, prehistoria wymienia epoki historyczne oblicza, ile czasu upłynęło między poszczególnymi wydarzeniami wskazuje daty graniczne wieków i tysiącleci określa datę danego wydarzenia, rozumie terminy: rocznik, kronika wymienia daty graniczne epok wskazuje na mapie historyczne stolice Polski wyjaśnia, czym jest orientacja mapy podaje przykład zastosowania GPS wyjaśnia terminy: rocznik, kronika wskazuje wydarzenia, które oznaczają początek i koniec poszczególnych epok krótko charakteryzuje poszczególne epoki historyczne podaje genezę zabaw sylwestrowych omaw ia rolę mapy w poznawaniu przyczyn i przebiegu wydarzeń opisuje, jak daw niej wyglądały mapy przedstawia system rachuby czasu stosowany przez muzułmanów opisuje, jak daw niej wyglądały mapy i na tej podstaw ie porównuje, jakie wyobrażenie o świecie mieli ludzie w przeszłości, a jakie mają dzisiaj
używając wyrażeń I połowa lub II połowa danego wieku umieszcza daty na osi czasu wyjaśnia termin kartografia tłumaczy, czym są skala i legenda mapy omaw ia, z jakich elementów składa się mapa historyczna porównuje mapy geograficzne i historyczne odczytuje z mapy podstawowe informacje Rozdział IV: Z NAJDAWNIEJSZYCH DZIEJÓW wskazuje na mapie tereny, na których pojaw ili się przodkowie człowieka omaw ia znaczenie umiejętności rozpalania ognia dla praludzi wymienia narzędzia, którymi posługiwali się praludzie opow iada o początkach rolnictwa, pierwszych narzędziach rolniczych i udomow ieniu zwierząt wyjaśnia, czym była ziemianka wskazuje na mapie rzeki Eufrat, Tygrys i Nil oraz miasto Babilon wymienia najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system naw adniający, koło, koło garncarskie, szkło, cegłę, kalendarz podaje nazwy warstw społecznych starożytnego Egiptu rozumie terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, Babilon, Mezopotamia rozpoznaje różne rodzaje pisma: obrazkowe, klinowe i alfabetyczne wskazuje egipskie pismo hieroglificzne jako przykład pisma obrazkowego wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego umieszcza na osi czasu przybliżone daty pojawienia się praludzi i homo sapiens wskazuje na mapie tereny, na których pojaw ili się przodkowie człowieka, i określa kierunki ich wędrówki porównuje koczowniczy i osiadły tryb życia przedstawia dokonania, które umożliw iły człow iekowi przejście do osiadłego trybu życia umieszcza na osi czasu daty powstania pierwszych państw sumeryjskich wyjaśnia, kim byli Sumerow ie tłumaczy terminy: mumia, sarkofag, piramida, faraon, Babilon, Mezopotamia umieszcza na osi czasu przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego pisma alfabetycznego odnajduje na mapie obszar, na którym po raz pierwszy zastosowano pismo przedstawia różne rodzaje pisma: obrazkowe, klinowe i alfabetyczne wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla rozwoju cyw ilizacyjnego człow ieka omaw ia, jak zmieniał się wygląd człowieka wyjaśnia, co oznaczają nazwy: epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza porównuje życie praludzi z życiem współczesnego człowieka wymienia pierwsze uprawiane przez człowieka zboża oraz pierwsze hodowane przez niego zw ierzęta tłumaczy termin dymarka wyjaśnia, dlaczego pierwsze cyw ilizacje powstały nad w ielkimi rzekami przedstawia najważniejsze osiągnięcia mieszkańców Mezopotamii sześćdziesiątkowy system liczenia, jednolite jednostki miar i w ag, obliczanie kątów, mierzenie czasu charakteryzuje warstwy społeczne starożytnego Egiptu wymienia najważniejsze zabytki Mezopotamii i Egiptu wyjaśnia, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla historii jako nauki wylicza materiały pisarskie, których używano w starożytności tłumaczy, czym są piktogramy i w jakim celu się je stosuje określa, jakie znaczenie dla rozwoju społeczności ludzkich miało posługiwanie się mow ą przedstawia dawne i współczesne sposoby wytopu żelaza omaw ia sposób działania kanałów naw adniających omaw ia w ierzenia mieszkańców Mezopotamii i Egiptu wymienia imiona niektórych w ładców Mezopotamii i Egiptu wymienia przykłady alfabetów wywodzących się z alfabetów łacińskiego i greckiego wylicza materiały pisarskie, których używano w starożytności omaw ia sposób budowy zikkuratów i piramid omaw ia znaczenie kodeksu Hammurabiego wymienia co najmniej kilka alfabetów wywodzących się z alfabetów łacińskiego i greckiego
Rozdział V: W STAROŻYTNEJ GRECJI wskazuje na mapie starożytną Grecję i Ateny rozumie terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, demokracja, polis tłumaczy, jaką rolę w Atenach odgrywał sąd skorupkowy umieszcza na osi czasu w iek, w którym narodził się teatr w antycznej Grecji wie, kim był Sofokles wymienia rodzaje sztuk granych w teatrze greckim (komedia, tragedia) opisuje, jak antyczni Grecy wyobrażali sobie bogów wymienia imiona 2 3 najw ażniejszych greckich bogów rozumie terminy: politeizm, mit, heros, filozofia podaje 2-3 osiągnięcia starożytnych Greków dostrzega podobieństwa i różnice między igrzyskami w starożytnej Grecji a współczesnymi olimpiadami określa, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa prezentuje charakterystykę i historię pisma klinow ego tłumaczy, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się alfabety używane współcześnie w Europie omaw ia ogólnie historię książki i piśmiennictw a od glinianej tabliczki do czytnika książek elektronicznych wskazuje na mapie starożytną Grecję i Ateny omaw ia położenie geograficzne Grecji i jego w pływ na zajęcia ludności greckiej wyjaśnia terminy: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, demokracja, polis wymienia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej opow iada o osobie i rządach Peryklesa opow iada, w jaki sposób powstał starożytny teatr tw orzy krótką wypow iedź na temat Sofoklesa omaw ia znaczenie teatru dla antycznych Greków przedstawia cechy charakterystyczne teatru greckiego opisuje przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji przedstawia wierzenia starożytnych Greków opisuje, jak antyczni Grecy wyobrażali sobie bogów wymienia najważniejszych greckich bogów (Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes) wyjaśnia terminy: politeizm, mit, heros, filozofia opow iada o Homerze i jego dziełach tłumaczy, czym zajmują się współcześnie wyjaśnia, czym była wielka kolonizacja, i wskazuje na mapie jej kierunki tłumaczy, czym była grecka polis podaje cechy, które pow inny wyróżniać dobrego polityka i obywatela porównuje demokrację ateńską ze współczesną demokracją przedstawicielską przedstawia, w jaki sposób działał sąd skorupkowy określa różnice między tragedią i komedią wymienia najważniejszych greckich dramatopisarzy porównuje teatr w starożytnej Grecji z teatrem współczesnym wymienia elementy, z których zbudowany był grecki teatr oraz świątynia wskazuje, gdzie znajduje się najbliższy teatr wymienia nazwy porządków w architekturze greckiej porównuje wierzenia Greków z innymi poznanymi religiami wymienia atrybuty greckich bogów opow iada co najmniej jeden mit grecki podaje przykłady prac Heraklesa określa tematykę Iliady i Odysei wyjaśnia, co oznacza wyrażenie koń trojański omaw ia dokonania Sokratesa, omaw ia znaczenie kontaktów zamorskich dla starożytnych Greków tłumaczy, na czym polegała wyjątkowość greckiej polis ocenia postępowanie Peryklesa i uzasadnia swoją opinię przedstawia, w jaki sposób działał sąd skorupkowy i dlaczego odgrywał on ważną rolę w demokracji ateńskiej opisuje elementy, z których zbudowany był grecki teatr opisuje wygląd greckiej świątyni wyjaśnia, dlaczego dramaty antycznych twórców są wystawiane współcześnie wymienia atrybuty greckich bogów zna i opowiada kilka mitów greckich przedstawia główne wątki Iliady i Odysei ocenia, jakie znaczenie dla współczesnych ludzi mają osiągnięcia starożytnych Greków przedstawia rolę igrzysk olimpijskich we współczesnym świecie wymienia nazw iska najsłynniejszych polskich olimpijczyków wylicza zasady, których pow inni przestrzegać sportowcy podczas rywalizacji wymienia najważniejszych greckich dramatopisarzy i przykłady ich dzieł wymienia atrybuty greckich bogów wskazuje przykłady dzieł sztuki współczesnej, które nawiązują do greckich mitów wymienia nazw iska najsłynniejszych polskich olimpijczyków i dyscypliny, które uprawiali wie, gdzie znajduje się muzeum sportu
filozofowie podaje najw ażniejsze osiągnięcia starożytnych Greków podaje rok i w iek pierwszych igrzysk olimpijskich oraz umieszcza tę datę na osi czasu przedstawia przebieg antycznych igrzysk omaw ia podobieństwa i różnice między igrzyskami w starożytnej Grecji a współczesnymi olimpiadami omaw ia rolę sportu w życiu starożytnych Greków wymienia dyscypliny pięcioboju olimpijskiego Platona i Arystotelesa w filozofii oraz Hipokratesa w medycynie przedstawia rolę igrzysk olimpijskich we współczesnym świecie wyjaśnia, czym był gimnazjon i jakie miał znaczenie dla sprawności fizycznej antycznych Greków podaje rok pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich i określa w iek tego zdarzenia tłumaczy, co oznacza pięć okręgów na fladze olimpijskiej wskazuje, jak termin olimpiada rozumiano w starożytności, i objaśnia, co oznacza on współcześnie Rozdział VI: W STAROŻYTNYM RZYMIE umieszcza na osi chronologicznej daty założenia Rzymu oraz zabójstwa Juliusza Cezara, a także określa, w którym w ieku rozegrały się poszczególne wydarzenia wskazuje na mapie Rzym oraz najw iększy zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego rozróżnia typy ustrojów państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo rozumie terminy: republika, zgromadzenie ludowe, senat, cesarz, prowincja rozróżnia grupy społeczeństwa rzymskiego, zwracając szczególną uw agę na pozycję niewolników na podstawie ilustracji rozpoznaje elementy stroju i uzbrojenia wyjaśnia, kim byli gladiatorzy wymienia osiągnięcia antycznych Rzymian w architekturze i budownictwie: Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akw edukty, drogi, łuki triumfalne, termy rozumie terminy: bazylika, kodeks opow iada, czym były Praw o XII tablic i Kodeks Justyniana wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę i Półw ysep Apeniński oraz najw iększy zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego przedstawia legendarne początki starożytnego Rzymu omaw ia różne typy ustrojów państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo wyjaśnia terminy: republika, zgromadzenie ludowe, senat, cesarz, prowincja omaw ia zróżnicowanie społeczeństwa rzymskiego, zwracając szczególną uwagę na pozycję niewolników na podstawie ilustracji wymienia elementy stroju i uzbrojenia wymienia I definiuje osiągnięcia antycznych Rzymian w architekturze i budow nictwie: Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akw edukty, drogi, łuki triumfalne, termy odpow iada, dlaczego dla starożytnych Rzymian w ażne było budowanie dróg wyjaśnia, czym jest Wilczyca kapitolińska wymienia przyczyny upadku republiki rzymskiej porównuje ustrój republiki rzymskiej ze współczesną demokracją podaje różnice między republiką a cesarstwem tłumaczy, czym są języki romańskie i jakie jest ich pochodzenie wymienia elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty wskazuje cechy rzymskiego budownictwa wyjaśnia, dlaczego spisanie prawa przez antycznych Rzymian miało wielkie znaczenie dla cywilizacji europejskiej porównuje rozrywki starożytnych Greków i Rzymian porównuje wierzenia Rzymian i starożytnych Greków przedstawia związki chrześcijaństwa z judaizmem tłumaczy, jakie znaczenie miała działalność apostołów dla przedstawia zasługi Juliusza Cezara opisuje elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty omaw ia najw ażniejsze osiągnięcia architektoniczne Rzymian opisuje, w jaki sposób antyczni Rzymianie budow ali drogi odnajduje przykłady zapisów z prawa rzymskiego obow iązujących w dzisiejszym prawodawstw ie tłumaczy, dlaczego z rzymskich zasad prawnych korzystamy do dnia dzisiejszego ocenia, jakie znaczenie dla współczesnych ludzi mają osiągnięcia antycznych Rzymian tłumaczy z podaniem przykładów, jakie znaczenie miała działalność apostołów dla rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim wyjaśnia symbolikę znaków pierwszych chrześcijan prezentuje sylwetkę Nerona ocenia decyzję Konstantyna Wielkiego o zakończeniu przedstawia zasługi Juliusza Cezara i dokonuje oceny tej postaci odnajduje przykłady zapisów z prawa rzymskiego obow iązujących w dzisiejszym prawodawstw ie oraz określa ich znaczenie omaw ia skutki decyzji Konstantyna Wielkiego o zakończeniu prześladowań chrześcijan w antycznym Rzymie określa różnice między odłamami chrześcijaństwa
umieszcza na osi czasu rok zakończenia prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie i ustala w iek tego wydarzenia wskazuje na mapie Palestynę przedstawia, kim byli Jezus z Nazaretu i Konstantyn Wielki rozumie terminy: Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament określa, kiedy i gdzie narodziło się chrześcijaństwo wymienia najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu wskazuje prawo rzymskie jako podstawę współczesnego prawa tłumaczy terminy: bazylika, kodeks wyjaśnia terminy: Mesjasz, apostoł, poganin, Biblia, Stary i Nowy Testament opow iada o początkach chrześcijaństwa w Palestynie wylicza przyczyny prześladowań chrześcijan w starożytnym Rzymie omaw ia proces rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim wyjaśnia, czym jest Ew angelia opisuje znaki pierwszych chrześcijan wie, co wydarzyło się w roku 1054 rozróżnia trzy główne odłamy chrześcijaństwa prześladowań chrześcijan w antycznym Rzymie opow iada, co wydarzyło się w roku 1054 nazywa różne odłamy chrześcijaństwa wymienia wydarzenia zw iązane z historią Żydów w Polsce tłumaczy, dlaczego Watykan jest miejscem w ażnym dla katolików