Strona/stron 1/8 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI Nazwa produktu: [2-metylopropenian metylu, ester metylowy kwasu metakrylowego, MMA] Wzór konstytucyjny: CH 2 =C(CH 3 )CO 2 CH 3 Wzór sumaryczny: C 5 H 8 O 2 Nazwa handlowa:sr Ivocron Hot Liquid, SR Ivocron Press Liquid, SR Ivocron Cold Liquid, SR Ivocron Opaquer Liquid,SR Chroma Link,SR Chromasit Opaquer Liquid Producent: Dostawca: UŜytkownik: Ivoclar-Vivadent AG, Bendererstrasse 2, FL-9494 Schaan/Liechtenstein IVOCLAR-VIVADENT Sp. z o.o. Al. Jana Pawła II 78, 00-175 Warszawa Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce) 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Składnik stwarzający zagroŝenie: Symbol Symbole zagroŝenia Nazwa chemiczna % wag. Nr CAS Nr EINECS ostrzegawczy (R) metakrylan metylu 100 80-62-6 201-297-1 F, Xi 11-36/37/38-43 3. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG. ZagroŜenie poŝarowe: Ciecz wysoce łatwo palna. Z powietrzem tworzy mieszaniny wybuchowe. Pary są cięŝsze od powietrza gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń. ZagroŜenie toksykologiczne: Działa na układ nerwowy. Odnotowano liczne zejścia śmiertelne wskutek wdychania par metakrylanu metylu oraz spoŝycia tej substancji. Silnie podraŝnia skórę i płuca. Zatrucie moŝe nastąpić równieŝ poprzez skórę. ZagroŜenie ekotoksykologiczne: Substancja szkodliwa dla Ŝycia lądowego i wodnego. 4. PIERWSZA POMOC Uwaga: W pierwszej kolejności naleŝy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skaŝonego metakrylanem metylu środowiska. UłoŜyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zatrucie inhalacyjne: 1. W przypadku wystąpienia takiej potrzeby wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. 2. Zapewnić pomoc lekarską.
Strona/stron 2/8 SkaŜenie oczu: 1. Przemyć skaŝone oczy strumieniem letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach. 2. Zapewnić pomoc okulisty. Zatrucie doustne: 1. W razie zatrucia doustnego przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Podać osobie przytomnej środki wymiotne, o ile nie upłynęło zbyt wiele czasu od momentu zatrucia. Natychmiast przepłukać Ŝołądek wodą. 2. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leŝenie i ciepło. SkaŜenie skóry: 1. Zdjąć skaŝone ubranie. Oczyścić mechanicznie skaŝoną skórę, przemyć duŝą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem. 2. W przypadku gdy podraŝnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU Szczególne zagroŝenia: Substancja wysoce łatwo palna. Pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Silnie toksyczny. Środki gaśnicze: gaśnice CO 2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC lub BC, gaśnice pianowe lub gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka, woda rozproszona. Zalecenia szczegółowe: Pojemniki i zbiorniki z metakrylanem metylu naraŝone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować. Mały poŝar gasić gaśnicą śniegową (CO 2 ) lub proszkową (ABC lub BC), duŝy poŝar gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się cieczy. Powoduje to jej rozrzucanie, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk poŝaru. Zbiorniki naraŝone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę moŝliwości usunąć z zagroŝonego obszaru. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Zalecenia ogólne: Działania ratownicze mogą być wykonywane wyłącznie zespołowo (w grupie co najmniej 3-osobowej). Po akcji uŝywany sprzęt przemyć wodą z detergentem, a następnie alkoholem denaturowanym. Większe operacje oczyszczające mogą wykonywać tylko wyspecjalizowane ekipy wyposaŝone w kompletny sprzęt ochronny. Środki ochrony osobistej: Unikać kontaktu z uwalniającą się cieczą. Stosować ubrania ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyraźnie wyczuwalnego zapachu metakrylanu metylu ochrony dróg oddechowych. NaleŜy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2, filtr par
Strona/stron 3/8 organicznych i rozpuszczalników oznaczony kolorem brązowym i literą A). Zalecenia szczegółowe: Zabezpieczenie środowiska: Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i uŝywania narzędzi iskrzących), zabezpieczyć zbiorniki przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skaŝenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duŝe ilości cieczy odpompować. Niewielkie ilości rozlanego metakrylanu metylu pokrywa się 5% roztworem wodorotlenku sodu. Po zestaleniu się Ŝywicy naleŝy przepłukać ją wodą, zebrać do szczelnych pojemników metalowych beczek z pokrywami zamykanymi opaskami metalowymi lub z tworzywa sztucznego z nakręcanymi pokrywami. Pozostałości zbierać mechanicznie lub za pomocą suchych, palnych sorbentów (siano, trociny, torf, itp.). Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skaŝenia wód powiadomić odpowiednie władze. 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE Zapobieganie zatruciom: Zapobieganie poŝarom/wybuchom: Podczas stosowania metakrylanu metylu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z cieczą, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŝ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w warunkach jak dla materiałów łatwo palnych, poza zasięgiem dzieci. Wyeliminować źródła zapłonu nie wykonywać prac z otwartym ogniem, chronić zbiorniki przed nagrzaniem. Magazynowanie: naleŝy magazynować w przewiewnych pomieszczeniach niewystawionych na działanie światła słonecznego. Przechowywany jest z dodatkami stabilizacyjnymi, uniemoŝliwiającymi samorzutną polimeryzację, w beczkach Ŝelaznych ocynkowanych, szczelnych, zamkniętych zakrętką z elastyczną uszczelką, w balonach szklanych, butelkach szklanych ze szkła oranŝowego opakowanych w wiklinowe kosze, puszkach metalowych. Opakowania napełniać do 90% ich objętości. Pomieszczenia magazynowe muszą być wyposaŝone w urządzenia gaśnicze. Niezbędna jest sprawna wentylacja. Personel magazynowy naleŝy odpowiednio przeszkolić i wyposaŝyć w niezbędne ochrony osobiste. Magazyn musi być wyposaŝony w urządzenia i sprzęt przeciwpoŝarowy. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C- 81400. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Rozwiązania techniczne: Ogólne niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania metakrylanu metylu. Sprawna wentylacja. Ochrony osobiste: Ręce: Rękawice z tworzywa odpornego na działanie rozpuszczalników
Oczy: Drogi oddechowe: Skóra i ciało: Ochrony zbiorowe: Inne informacje: Strona/stron 4/8 organicznych. Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie rozpuszczalników organicznych). Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z parami metakrylanu metylu (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A). Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne. Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliŝu stanowisk pracy. Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zaŝywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagroŝeniom: Tam, gdzie występuje moŝliwość pojawienia się niebezpiecznych stęŝeń par lub aerozoli pochodzących z metakrylanu metylu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą. NajwyŜsze dopuszczalne stęŝenie w środowisku pracy (NDS): NDS 50 mg/m 3, NDSCh 400 mg/m 3. Metody oceny naraŝenia w środowisku pracy: PN-86/Z-04050.01 Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne. PN-89/Z-04008.07 Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników. Ocena naraŝenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi poszczególnych składników metakrylanu metylu. 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE 9.1 Masa cząsteczkowa: 100,12 g/mol 9.2 Postać fizyczna, barwa, zapach: jest estrem pochodnym kwasu akrylowego i alkoholu metylowego. W warunkach normalnych jest to bezbarwna, ruchliwa, lotna ciecz, o ostrym, charakterystycznym zapachu. 9.3 Gęstość: 0,94 mol (20 o C) 9.4 Gęstość par względem powietrza: 3,12 9.5 Temperatura topnienia: -48 o C 9.6 Temperatura wrzenia: 100 o C 9.7 Temperatura zapłonu: 10 o C 9.8 Temperatura samozapalenia: 430 o C 9.9 Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: 2,1-12,5% obj. 9.10 PręŜność par: 47 mbar (w 20 o C) 9.11 Rozpuszczalność w wodzie: słabo rozpuszcza się w wodzie (16 g/l/20 o C)
Strona/stron 5/8 9.12 Inne: słuŝy do wyrobu tworzyw sztucznych, farb i lakierów oraz wykorzystywany jest w licznych syntezach organicznych. Ze względu na podatność i łatwość polimeryzowania metakrylan etylu przechowywany jest z dodatkami stabilizacyjnymi. 10. REAKTYWNOŚĆ I STABILNOŚĆ Stabilność i reaktywność: W warunkach normalnych metakrylan metylu jest chemicznie mało stabilny. Chętnie polimeryzuje, dlatego wymaga dodatków stabilizacyjnych. Reaguje z silnymi utleniaczami. Właściwości korozyjne: Brak. 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Drogi naraŝenia człowieka: Wdychanie, spoŝycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami. Informacja ogólna: na organizmy Ŝywe działa szkodliwie. Działa szkodliwie w przypadku dostania się do przewodu pokarmowego. Wywołuje podraŝnienie skóry i błon śluzowych. Doprowadza do depresji ośrodkowej. Dane toksykologiczne: LD 50(doustnie, szczur) = 7872 mg/kg. Działanie miejscowe: Wdychanie par i aerozoli: W łagodnych przypadkach pojawia się kaszel, podraŝnienie ust i gardła, czasami ból w klatce piersiowej. W groźniejszych przypadkach dezorientacja, senność i utrata przytomności; mogą pojawić się drgawki. Rzadkim powikłaniem jest skrócenie oddechu z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Po 1-2 dniach moŝe rozwinąć się zapalenie oskrzeli. SpoŜycie: SpoŜycie jest mało prawdopodobne, lecz jeśli się zdarzy, mogą powstać nudności i wymioty oraz ból brzucha. Następnie mogą powstać zaburzenia psychiczne i utrata przytomności. Powikłaniem jest niedomoga nerek. Kontakt ze skórą: Wystąpią zaczerwienienie, podraŝnienie, pęcherze. W przypadku wchłonięcia przez skórę większej ilości metakrylanu metylu, wystąpią następstwa takie, jak w przypadku spoŝycia. Kontakt z oczami: MoŜe pojawić się podraŝnienie i zaczerwienienie. Skutki zdrowotne naraŝenia ostrego wskutek spoŝycia: Wystąpi podraŝnienie błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, znuŝenie, senność, zawroty głowy, bóle głowy, zaburzenia równowagi, nudności. Skutki zdrowotne naraŝenia przewlekłego: Osoby, które są chronicznie naraŝone na oddychanie powietrzem z zawartością metakrylanu metylu, mogą uskarŝać się na podraŝnienia błon śluzowych, bóle i zawroty głowy, podniecenie lub ospałość, problemy z układem pokarmowym, wysuszenie i pękanie skóry, alergie. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Stopień szkodliwego działania na organizmy wodne: mały. 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania:
Strona/stron 6/8 Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). Zawartość opakowania wg: rodzaju 07 01 04 inne rozpuszczalniki organiczne, roztwory z przemywania i ciecze macierzyste. Sposób likwidacji A1(A3): Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna (po rozładowaniu opakowań). Opakowania wg: rodzaju 15 01 02 opakowania z tworzyw sztucznych, rodzaju 15 01 04 opakowania z metalu, rodzaju 15 01 07 opakowania ze szkła. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE 14.1 Numer ONZ: 1247 (metakrylan metylu stabilizowany) 14.2 Klasa RID/ADR/IMO: 3 14.3 Grupa pakowania: II 14.4 Numer rozpoznawczy 339 zagroŝenia: 14.5 Numer indeksowy (EC): 607-035-00-6 14.6 Symbole niebezpieczeństwa (R): 11-36/37/38-43 14.7 Symbole bezpieczeństwa (S): 2-9-16-29-33 14.8 Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 3: 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Kartę wykonano zgodnie z: Międzynarodową normą ISO 11014-1;1994, zatwierdzoną przez Normalizacyjną Komisję Problemową nr 269 ds. Bezpieczeństwa Chemicznego Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych. Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych dokonana została na podstawie Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (waŝnej od 01.07.2002 r.). Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).
Strona/stron 7/8 Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania naleŝy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeŝenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo naraŝonych na te czynniki. Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stęŝeń substancji zanieczyszczających w powietrzu. Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi? metakrylanu metylu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych. Niniejsza karta nie jest Ŝadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony wytwórcy i dystrybutora metakrylanu metylu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy. Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu. Na etykietach naleŝy zamieścić następujące informacje: Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych: Napis ostrzegawczy na Substancja wysoce łatwo palna, draŝniąca. opakowaniach jednostkowych: Symbole zagroŝenia R 11 Substancja wysoce łatwo palna. R 36/37/38 Działa draŝniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę. R 43 MoŜe powodować uczulenie w kontakcie ze skórą. Symbole bezpieczeństwa S 2 Chronić przed dziećmi. S 9 Przechowywać pojemnik w pomieszczeniu dobrze wentylowanym. S 16 Nie przechowywać w pobliŝu źródeł zapłonu nie palić tytoniu. S 29 Nie wprowadzać do kanalizacji. S 33 Zastosować środki ostroŝności zapobiegające wyładowaniom
Strona/stron 8/8 elektrostatycznym. 16. INNE INFORMACJE 16.1 Chemiczne określenie produktu: stabilizowany 16.2 Znaczenie symboli: Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych F Substancja wysoce łatwo palna. Xi Substancja draŝniąca. Numer rozpoznawczy zagroŝenia 339 Materiał ciekły, łatwo zapalny, mogący samorzutnie ulegać gwałtownej reakcji. Znaczenie oznaczeń transportowych Klasa RID/ADR: 3-II Materiał łatwo palny niebezpieczny. Numer ONZ: 1247, monomer stabilizowany. Uwaga: UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyŝszej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa uŝytkowania substancji. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŝytkownika. Karta charakterystyki nie moŝe być traktowana jako gwarancja właściwości substancji. * * * * *