Dobieranie urządzeń oraz instrumentów do zabiegów stomatologicznych 322[01].Z2.01

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Aleksandra Gutysz-Wojnicka Dobieranie urządzeń oraz instrumentów do zabiegów stomatologicznych 322[01].Z2.01 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

Recenzenci: lek. dent. Alicja Jędrzejczyk lek. med. Ewa Rusiecka Opracowanie redakcyjne: mgr Aleksandra Gutysz-Wojnicka Konsultacja: mgr inż. Halina Śledziona Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[01].Z2.01. Dobieranie urządzeń oraz instrumentów do zabiegów stomatologicznych, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu asystentka stomatologiczna. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 1

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 4 2. Wymagania wstępne 6 3. Cele kształcenia 7 4. Materiał nauczania 8 4.1. Urządzenia do wykonywania zabiegów stomatologicznych 8 4.1.1. Materiał nauczania 8 4.1.2. Pytania sprawdzające 9 4.1.3. Ćwiczenia 9 4.1.4. Sprawdzian postępów 10 4.2. Instrumenty do wykonywania badań profilaktycznych 11 4.2.1. Materiał nauczania 11 4.2.2. Pytania sprawdzające 11 4.2.3. Ćwiczenia 11 4.2.4. Sprawdzian postępów 12 4.3. Instrumenty do leczenia próchnicy niepowikłanej i powikłanej 13 4.3.1. Materiał nauczania 13 4.3.2. Pytania sprawdzające 14 4.3.3. Ćwiczenia 14 4.3.4. Sprawdzian postępów 15 4.4. Instrumenty do wykonywania zabiegów chirurgicznych 16 4.4.1. Materiał nauczania 16 4.4.2. Pytania sprawdzające 17 4.4.3. Ćwiczenia 17 4.4.4. Sprawdzian postępów 18 4.5. Instrumenty do leczenia protetycznego i ortodontycznego (zestaw do korekty zgryzu 19 4.5.1. Materiał nauczania 19 4.5.2. Pytania sprawdzające 19 4.5.3. Ćwiczenia 19 4.5.4. Sprawdzian postępów 20 4.6. Instrumenty i aparaty do usuwania złogów nazębnych 21 4.6.1. Materiał nauczania 21 4.6.2. Pytania sprawdzające 21 4.6.3. Ćwiczenia 21 4.6.4. Sprawdzian postępów 22 4.7. Zestawy do iniekcji i ligaturowania zębów 23 4.7.1. Materiał nauczania 23 4.7.2. Pytania sprawdzające 23 4.7.3. Ćwiczenia 23 4.7.4. Sprawdzian postępów 24 4.8. Instrumenty do utrzymania suchości w jamie ustnej 25 4.8.1. Materiał nauczania 25 4.8.2. Pytania sprawdzające 25 4.8.3. Ćwiczenia 25 4.8.4. Sprawdzian postępów 26 4.9. Instrumenty do wszczepiania implantów 27 4.9.1. Materiał nauczania 27 2

4.9.2. Pytania sprawdzające 28 4.9.3. Ćwiczenia 28 4.9.4. Sprawdzian postępów 29 4.10. Ocena doboru urządzeń oraz instrumentów do zabiegów stomatologicznych 30 4.10.1. Materiał nauczania 30 4.10.2. Pytania sprawdzające 30 4.10.3. Ćwiczenia 31 4.10.4. Sprawdzian postępów 32 5. Sprawdzian osiągnięć 33 6. Literatura 38 3

1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej zasad dobierania urządzeń oraz instrumentów do zabiegów stomatologicznych. W poradniku zamieszczono: wymagania wstępne wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika, cele kształcenia wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, materiał nauczania wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki modułowej, zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści, ćwiczenia, które pomogą zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować umiejętności praktyczne, sprawdzian postępów, czyli zestaw pytań dotyczących treści zawartych w poszczególnych rozdziałach. Pozytywna odpowiedź na te pytania, potwierdzi opanowanie przez Ciebie danego zakresu materiału i pozwoli przejść do następnych tematów. sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie materiału całej jednostki modułowej, literaturę uzupełniającą. 4

322[01].Z2 Zasady asystowania podczas zabiegów stomatologicznych 322[01].Z2. 01 Dobieranie urządzeń oraz instrumentów do zabiegów stomatologicznych 322[01].Z2. 02 Wykonywanie czynności związanych z asystowaniem podczas zabiegów stomatologicznych Schemat układu jednostek modułowych 5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: stosować w praktyce wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i patologii narządu żucia, komunikować się z pacjentem i innymi członkami personelu, organizować pracę w gabinecie stomatologicznym, przygotować gabinet stomatologiczny do pracy, rozpoznawać instrumenty stomatologiczne, charakteryzować budowę i zastosowanie poszczególnych instrumentów stomatologicznych, przygotować aparaturę oraz instrumenty stomatologiczne do użycia, stosować leki do leczenia chorób jamy ustnej, stosować materiały używane w gabinecie stomatologicznym, stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, pracować w grupie. 6

3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: dokonać identyfikacji urządzeń stomatologicznych i określić ich zastosowanie, określić skład zestawów instrumentów do wykonywania określonych zabiegów stomatologicznych, zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, dobrać urządzenia do wykonywania zabiegów stomatologicznych, dobrać instrumenty do wykonywania badań profilaktycznych, dobrać instrumenty do leczenia próchnicy niepowikłanej, dobrać instrumenty do leczenia próchnicy powikłanej, dobrać aparaty oraz instrumenty do usuwania złogów nazębnych, przygotować skaler lub piaskarkę do usuwania osadu i kamienia nazębnego, dobrać instrumenty do zabiegów chirurgicznych, dobrać instrumenty do leczenia protetycznego, dobrać instrumenty do leczenia ortodontycznego, dobrać instrumenty do leczenia chorób przyzębia, przygotować zestaw do iniekcji, przygotować zestaw do korekty zgryzu, przygotować zestaw do ligaturowania zębów, dobrać instrumenty do izolowania zębów od dostępu śliny, dobrać instrumenty do zabiegów wszczepiania implantów, dokonać oceny doboru urządzeń oraz instrumentów do zabiegów stomatologicznych, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Urządzenia do wykonywania zabiegów stomatologicznych 4.1.1. Materiał nauczania W gabinecie znajduje się dużo różnorodnego sprzętu i narzędzi, które są stosowane na co dzień od największych, czyli unitu stomatologicznego z fotelem lub aparatu rentgenowskiego, do najmniejszych, takich jak wiertła. Należy znać przeznaczenie ich wszystkich oraz zasady ich konserwacji. Całość wyposażenia gabinetu stomatologicznego można podzielić na podstawowe, specjalistyczne oraz pomocnicze. W skład wyposażenia podstawowego wchodzi: fotel stomatologiczny, wiertarka elektryczna, wiertarka turbinowa, spluwaczka, ślinociąg ewentualnie ssak, reflektor, asystory. Obecnie wszystkie wyżej wymienione urządzenia wchodzą w skład unitu stomatologicznego. W skład wyposażenia specjalistycznego w zależności od specyfiki pracy wchodzą: aparat ultradźwiękowy do usuwania złogów nazębnych, aparatura do narkozy, aparaty do fizykoterapii, urządzenie do pomiarów długości kanałów korzeniowych, mikroskop, unistom, piaskarka. W skład wyposażenia pomocniczego wchodzą: urządzenia do dezynfekcji oraz sterylizacji, umywalka do mycia rąk i narzędzi, pojemnik na mydło, pojemniki na zużyty materiał, szafki na leki i materiały, asystor dla asystentki, foteliki dla lekarza i asystentki, biurko i krzesła, urządzenia socjalne. Prawidłowe funkcjonowanie poradni stomatologicznej zależy od jej wyposażenia w sprzęt, instrumenty, materiały i leki oraz od takiego ich ustawienia (rozmieszczenia), aby urządzenia były w zasięgu rąk lekarza i asystentki. Asystentka musi dbać o to, aby sprzęt był sprawny, a instrumenty właściwie odkażane, wyjaławiane i konserwowane. [4, s. 86] 8

4.1.2 Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co wchodzi w skład wyposażenia podstawowego gabinetu stomatologicznego? 2. Co wchodzi w skład wyposażenia specjalistycznego? 3. Co wchodzi do wyposażenia pomocniczego gabinetu stomatologicznego? 4. Jakie urządzenia wchodzą w skład unitu stomatologicznego? 5. Od czego zależy prawidłowe funkcjonowanie gabinetu stomatologicznego? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Zorganizuj stanowisko pracy lekarza i asystentki w gabinecie stomatologicznym. Sposób wykonania ćwiczenia 1) odszukać w materiale nauczania 4.1.1. wiadomości na temat wyposażenia gabinetu stomatologicznego oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi w wykazie literatury pozycja 1, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału, 2) zgromadzić narzędzia, 3) zorganizować stanowisko pracy, 4) zaplanować tok postępowania, 5) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 6) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 7) zaprezentować i omówić pracę. karta pacjenta, długopis, narzędzia i urządzenia stomatologiczne, asystor stomatologiczny, odzież ochronna. Ćwiczenie 2 Wymień urządzenia znajdujące się w gabinecie stomatologicznym, dokonaj ich podziału na urządzenia stanowiące wyposażenie podstawowe, specjalistyczne, pomocnicze. Sposób wykonania ćwiczenia 1) odszukać w materiale nauczania 4.1.1. wiadomości na temat urządzeń znajdujących się w gabinecie stomatologicznym oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi w wykazie literatury pozycja 1, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału 2) wymienić urządzenia znajdujące się w gabinecie stomatologicznym, 3) dokonać podziału urządzeń, 4) zaprezentować i omówić pracę. 9

karta pacjenta, długopis, urządzenia stomatologiczne, literatura zgodna z wykazem piśmiennictwa. 4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wymienić podstawowe wyposażenie gabinetu stomatologicznego? 2) wymienić pomocnicze wyposażenie gabinetu stomatologicznego? 3) wymienić specjalistyczne wyposażenie gabinetu stomatologicznego? 4) określić, jaką rolę spełnia prawidłowe ustawienie urządzeń stomatologicznych? 5) wymienić urządzenia wchodzące w skład unitu stomatologicznego? 10

4.2. Instrumenty do wykonywania badań profilaktycznych 4.2.1. Materiał nauczania Instrumenty diagnostyczne służą do badań jamy ustnej i należą do podstawowej grupy instrumentów stomatologicznych. W skład instrumentów diagnostycznych wchodzi: lusterko stomatologiczne, zgłębnik stomatologiczny (sonda), szczypczyki stomatologiczne (pęseta), strzykawka wodna, dmuchawka stomatologiczna. Zgłębnik służy do palpacji pośredniej. Oprócz wykrywania ubytków, z jego pomocą stwierdza się gładkość i spoistość tkanek twardych zęba, stopień ich wrażliwości na bodźce mechaniczne, bada gładkość i twardość wypełnień, ich przyleganie do tkanek zęba. Trzonem zgłębnika, podobnie jak lusterka, opukuje się ząb w celu zbadania stanu ozębnej. Dmuchawka służy do osuszania i oczyszczania ubytków i pola zabiegowego. Szczypczyki służą do wprowadzania i wyjmowania wałków ligniny, tamponów, kuleczek waty itp., a nawet wkraplania leków. Dzięki poprzecznym rowkom na dziobach można nimi uchwycić drobne instrumenty, na przykład: miazgociągi, igły, wiertła czy ćwieki. Lusterko ma szerokie zastosowanie; służy do oświetlania jamy ustnej należy go tak ustawić, aby przy badaniu odbite od niego promienie oświetlały oglądane miejsce. Oprócz tego lusterkiem można przytrzymywać i odchylać wargi, policzki, język, wałki ligniny. Również trzonkiem lusterka można badać reakcję zęba i ozębnej na opukiwanie [4, s. 28]. 4.2.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie narzędzia wchodzą w skład instrumentów diagnostycznych? 2. Do czego służy zgłębnik? 3. Jakie jest zastosowanie dmuchawki? 4. Jakich czynności możemy dokonać za pomocą lusterka stomatologicznego? 5. Do czego służy pęseta? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Do gabinetu stomatologicznego zgłosił się pacjent w celu przeprowadzenia badania kontrolnego. Jakie narzędzia przygotujesz do badania pacjenta? Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 6) zaprezentować i omówić pracę. 11

karta pacjenta, długopis, stomatologiczne narzędzia diagnostyczne, asystor stomatologiczny, odzież ochronna. Ćwiczenie 2 Zademonstruj sposób użycia narzędzi diagnostycznych i omów ich budowę. Przeprowadź przegląd jamy ustnej u kolegi. Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 6) zaprezentować i omówić pracę. karta pacjenta, długopis, stomatologiczne narzędzia diagnostyczne, asystor stomatologiczny, odzież ochronna. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wymienić skład instrumentarium diagnostycznego? 2) scharakteryzować instrumentarium diagnostyczne? 3) wyjaśnić, do czego służy pęseta? 4) wyjaśnić, do czego służy zgłębnik stomatologiczny? 5) wyjaśnić, do czego służy dmuchawka stomatologiczna? 6) wyjaśnić, do czego służy lusterko stomatologiczne? 12

4.3. Instrumenty do leczenia próchnicy niepowikłanej i powikłanej 4.3.1. Materiał nauczania W skład ogólnego zestawu narzędzi do opracowania twardych tkanek zęba wchodzą narzędzia maszynowe i ręczne. Narzędzia maszynowe to: kamienie karborundowe, kamienie diamentowe, wiertła diamentowe, wiertła z węglików spiekanych o różnych kształtach główek, krążki ścierne. Narzędzia ręczne to: ekskawatory (wydrążacze), zrywaki szkliwne, dłuta proste i zgięte Do opracowania szkliwa najczęściej są używane: kamienie karborundowe, kamienie diamentowe, wiertła diamentowe i krążki ścierne, a do opracowania zębiny wykorzystuje się wydrążacze i wiertła z węglików spiekanych. Ze względu na kształt główki wiertła dzielimy na; różyczkowe służą do usuwania próchnicowej zębiny, poszerzania światła ubytku, trepanacji komory podczas leczenia, szczelinowe służą do opracowywania bruzd, szczelin, rowków znajdujących się na powierzchni żującej zęba, odwrócone stożki służą do opracowania dna i bocznych powierzchni ubytków, tarczowe zastosowanie ograniczone ze względu na możliwość osłabienia ścian ubytku i obnażenie miazgi, specjalne o różnych kształtach i różnym zastosowaniu do gładzenia, do usuwania ćwieków, w kształcie gruszki, w kształcie płomienia. Wiertła mogą być wykonane z: utwardzonych stopów metali, węglików spiekanych, pokryte pyłem diamentowym (wiertła diamentowe). Do leczenia próchnicy powikłanej służą narzędzia kanałowe. W śród nich wyróżniamy: miazgociągi służą do usuwania miazgi z kanału, rozszerzacze kanałowe, do udrażniania i poszerzania kanału, poszukiwacze do odnajdywania kanałów, igły Millera do przemywania kanałów i zakładania leków, igły Lentulo do wypełniania kanałów, upychała kanałowe do zakładania ćwieków gutaperkowych. 13

Podczas pracy metodą tradycyjną asystentka przygotowuje niezbędne instrumenty i inne środki niezbędne podczas leczenia i zlecane przez lekarza na jego stoliku. Lekarz sam sięga po potrzebny sprzęt lub środek. Podczas pracy metodą na cztery ręce asystentka przygotowuje niezbędne instrumenty, urządzenia i środki na własnym stoliku tzw. asystorze, a w trakcie pracy podaje żądany sprzęt lub środek bezpośrednio do ręki lekarza, tak aby nie musiał od odrywać wzroku od miejsca zabiegu. 4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń 1. Jak dzieli się wiertła ze względu na kształt główki? 2. Z czego są wykonane wiertła? 3. Jak dzieli się narzędzia do opracowania twardych tkanek zęba? 4. Do czego służą wiertła szczelinowe? 5. Do czego służą odwrócone stożki? 6. Do czego służą wiertła różyczkowe? 7. Jakich narzędzi używamy do leczenia próchnicy powikłanej? 8. Do czego służą poszerzacie kanałowe? 9. Do czego służą igły Lentulo? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Do gabinetu stomatologicznego zgłosił się pacjent w celu leczenia ubytku próchnicowego kl. V zęba 43. Lekarz stomatolog będzie pracował metodą tradycyjną. Przygotuj zestaw narzędzi do przyjęcia pacjenta. Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 6) zaprezentować i omówić pracę. instrumenty diagnostyczne, wiertła diamentowe, wiertła z węglików spiekanych, krążki ścierne, narzędzia ręczne, odzież ochronna. Ćwiczenie 2 Przygotuj narzędzia do leczenia próchnicy powikłanej. Lekarz stomatolog będzie pracował metodą na cztery ręce. 14

Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia do leczenia kanałowego, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 6) zaprezentować i omówić pracę. instrumenty diagnostyczne narzędzia do leczenia kanałowego odzież ochronna. 4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) dokonać podziału wierteł ze względu na kształt główki? 2) dokonać podziału wierteł ze względu na materiał z jakiego zostały wykonane? 3) dokonać podziału narzędzi do opracowania twardych tkanek zęba? 4) dobrać narzędzia do opracowania zębiny? 5) dobrać narzędzia do opracowania szkliwa? 6) wymienić narzędzia do leczenia próchnicy powikłanej? 7) omówić zastosowanie poszerzaczy kanałowych? 8) omówić zastosowanie igły Lentulo? 15

4.4. Instrumenty do wykonywania zabiegów chirurgicznych 4.4.1. Materiał nauczania Podstawowym zabiegiem chirurgicznym wykonywanym w gabinecie stomatologicznym jest usunięcie zęba i pozostawionych korzeni. Usunięcie zęba polega na przerwaniu włókien ozębnej, łączących korzeń zęba z kością zębodołu. Do usuwania zębów służą kleszcze, dźwignie i narzędzia pomocnicze. Kleszcze. Najczęściej używane są dwa zestawy kleszczy: Tomesa-Bertena i Meissnera. 1. Zestaw kleszczy Tomesa-Bertena składa się z kleszczy do poszczególnych grup zębów: a) do zębów górnych proste do usuwania siekaczy i kłów, esowate do usuwania zębów przedtrzonowych, esowate z trzpieniem do usuwania zębów trzonowych górnych, do usuwania zębów mądrości, bagnetowe do usuwania korzeni zębów, b) do zębów dolnych do usuwania siekaczy, kłów, przedtrzonowców, do usuwania trzonowców, do usuwania zębów mądrości, korzeniowe. 2. Zestaw kleszczy Meissnera zawiera trzy pary kleszczy (jest to zestaw kleszczy uniwersalnych): a) o dziobach wąskich do usuwania korzeni, b) o dziobach średnich do zębów przednich i przedtrzonowców, c) o dziobach szerokich do usuwania trzonowców. Dźwignie służą do usuwania korzeni, zębów mądrości oraz czasami innych zębów. Dźwignie działają się na zasadzie klina (po wtłoczeniu ostrza dźwigni między korzeń, a ścianę zębodołu). Mogą być: dźwignie proste Beina, Berenta, dźwignie boczne mogą być prawo- i lewoboczne, ostre lub tępe Wintera, inne dźwignie Lecluse a, kozia stópka. Narzędziami pomocniczymi w chirurgii są: łyżeczki zębodołowe, wiertła i dłuta, kleszcze kostne, raspatory, zgłębniki chirurgiczne, nóż chirurgiczny, nożyczki chirurgiczne, kleszczyki hemostatyczne (Kochera, Peana), haki, 16

imadło, igły chirurgiczne, szczękorozwieracz, ochraniacz metalowy na palec. 4.4.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie narzędzia wchodzą w skład zestawu do usuwania zęba i korzeni? 2. Jakie kleszcze wchodzą w skład zestawu Tomesa-Bertena? 3. Jakie kleszcze wchodzą w skład zestawu kleszczy Meissnera? 4. Jakie znasz rodzaje dźwigni stosowanych w chirurgii stomatologicznej? 5. Jakie narzędzia pomocnicze stosujemy w zabiegach chirurgicznych? 6. Jakich narzędzi używamy do hemostazy? 4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Do gabinetu chirurgii stomatologicznej zgłosił się pacjent w celu usunięcia zęba trzonowego górnego prawego. Przygotuj zestaw do usunięcia zęba. Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 6) zaprezentować i omówić pracę. instrumentarium chirurgiczne, instrumentarium diagnostyczne, odzież ochronna. Ćwiczenie 2 Do gabinetu stomatologicznego zgłosił się pacjent w celu usunięcia zęba 18 i korzeni zęba 17. Przygotuj zestaw do zabiegu. Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 5) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 6) zaprezentować i omówić pracę. 17

instrumentarium chirurgiczne: kleszcze, dźwignie i narzędzia pomocnicze, instrumentarium diagnostyczne odzież ochronna. 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) dokonać podziału kleszczy? 2) dobrać kleszcze do poszczególnych rodzajów zabiegów? 3) przygotować zestaw do określonego zabiegu? 4) rozróżnić kleszcze Tomesa-Bertena od kleszczy Meissnera? 5) dostosować do zabiegu rodzaje dźwigni stosowanych w chirurgii stomatologicznej? 6) wymienić jakie narzędzia pomocnicze stosujemy w zabiegach chirurgicznych? 7) zastosować narzędzia do hemostazy? 8) dobrać kleszcze do usunięcia poszczególnych zębów? 18

4.5. Instrumenty do leczenia protetycznego i ortodontycznego (zestaw do korekty zgryzu) 4.5.1. Materiał nauczania Instrumentarium stosowane do leczenia protetycznego i ortodontycznego charakteryzuje się wieloma wspólnymi cechami. W skład instrumentarium obu specjalności wchodzą: 1. łyżki wyciskowe służą do pobierania wycisków stanowiących negatywowe odbicie warunków panujących w jamie ustnej pacjenta. Mogą być górne i dolne: do szczęki bezzębnej, do częściowych braków uzębienia w szczęce, do zachowanych tylko zębów przednich w szczęce, do żuchwy bezzębnej, do częściowych braków uzębienia w żuchwie, do zachowanych tylko zębów przednich w żuchwie, częściowe tzw. połówki. 2. miski gumowe i łopatki służą do przygotowania masy wyciskowej. 3. łopatka i nożyk do wosku służą do odcinania, nakładania i modelowania wosku. 4. kleszcze protetyczne służą do przecinania koron zębowych, formowania pierścieni, doginania drutu. 5. kleszcze ortodontyczne- służą do formowania pierścieni i zginania grotów. 6. narzędzia do pomiarów przy ustalaniu wysokości zwarcia: podziałka milimetrowa, cyrkiel ortodontyczny do ustalania szerokości łuków zębowych oraz przyrząd Willisa do ustalania odległości pomiędzy podstawą nosa a brodą. 7. instrumenty, które służą do szlifowania zębów i korekty zgryzu: kamienie karborundowe i diamentowe, separatory, krążki, gumki. Do korekty służy też kalka, dzięki, której możemy ocenić nieprawidłowe zwarcie i przedwczesne kontakty zębów. 4.5.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak dzieli się łyżki wyciskowe? 2. Jakie instrumentarium stomatologiczne przygotujesz do pobrania wycisków? 3. Jakich narzędzi użyjesz do pomiarów przy ustalaniu wysokości zwarcia? 4. Jakie narzędzia będą potrzebne do korekty zgryzu? 5. Do czego służy kalka stomatologiczna? 6. Do czego służą kleszcze protetyczne? 7. Do czego służą kleszcze ortodontyczne? 4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Przygotuj sprzęt i instrumenty stomatologiczne do pobrania wycisku u pacjenta z bezzębną szczęką i częściowym brakiem zębów bocznych w żuchwie. 19

Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) przygotować sprzęt, materiał i instrumenty stomatologiczne do pobrania wycisku u pacjenta 4) zaplanować tok postępowania, 5) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 6) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 7) zaprezentować i omówić pracę. instrumentarium protetyczne, instrumentarium diagnostyczne, karta pacjenta, długopis, odzież ochronna. Ćwiczenie 2 Do poradni ortodontycznej w celu leczenia zgłosił się na pierwszą wizytę pacjent. Przygotuj potrzebne instrumentarium diagnostyczne i ortodontyczne. Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) przygotować sprzęt, materiał i instrumenty ortodontyczne, 4) zaplanować tok postępowania, 5) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 6) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 7) zaprezentować i omówić pracę. instrumentarium ortodontyczne, instrumentarium diagnostyczne, karta pacjenta, długopis, odzież ochronna. 4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) dokonać podziału łyżek wyciskowych? 2) dobrać łyżki do określonych wycisków? 3) przygotować zestaw do pobrania wycisków? 4) przygotować zestaw do korekty zgryzu? 5) określić, do czego służą kleszcze protetyczne? 6) określić do czego służą kleszcze ortodontyczne? 20

4.6. Instrumenty i aparaty do usuwania złogów nazębnych 4.6.1. Materiał nauczania Do usuwania złogów nazębnych służą narzędzia ręczne: sierp mały i duży, skrobaczki haczykowate, haczyki (lewy, prawy), lemiesze (lewy, prawy), pilniczki, kiretki. Urządzenia ultradźwiękowe służą do usuwania złogów i nalotów nazębnych: skalery (za pomocą różnych końcówek), piezodenty, piaskarki (za pomocą piasku i wody). Uważa się, że skaning maszynowy jest korzystniejszy od ręcznego jednak trzeba pamiętać, aby wykonany był bardzo delikatnie. Po usunięciu złogów należy zęby wypolerować. Do tego celu używamy szczoteczek i gumeczek na kątnicę. 4.6.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak dzieli się narzędzia do usuwania złogów nazębnych? 2. Jakie znasz ręczne instrumenty do usuwania złogów nazębnych? 3. Jakie znasz urządzenia ultradźwiękowe do usuwania złogów nazębnych? 4. Do czego służy piaskarka? 5. Jakie czynności musimy wykonać po skalingu? 4.6.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Przygotuj stanowisko do przyjęcia pacjenta, który zgłosił w celu usunięcia złogów nazębnych przy pomocy urządzeń ultradźwiękowych. Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 2) przygotować instrumentarium diagnostyczne, 3) przygotować urządzenia ultradźwiękowe do usuwania złogów nazębnych, 4) zorganizować stanowisko pracy, 5) zaplanować tok postępowania, 6) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 7) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 8) zaprezentować i omówić pracę. 21

urządzenia i instrumentarium do usuwania złogów nazębnych, instrumentarium diagnostyczne, karta pacjenta, długopis, odzież ochronna. Ćwiczenie 2 Przygotuj stanowisko do przyjęcia pacjenta, który zgłosił się w celu usunięcia złogów nazębnych instrumentami ręcznymi. Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 2) przygotować instrumentarium diagnostyczne, 3) przygotować narzędzia ręczne do usuwania złogów nazębnych, 4) zorganizować stanowisko pracy, 5) zaplanować tok postępowania, 6) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 7) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 8) zaprezentować i omówić pracę. instrumentarium do usuwania złogów nazębnych instrumentarium diagnostyczne karta pacjenta, długopis odzież ochronna. 4.6.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) dokonać podziału narzędzi do usuwania złogów nazębnych? 2) dobrać instrumenty potrzebne do usuwania ręcznie złogów nazębnych? 3) przygotować aparaturę do usuwania złogów nazębnych ultradźwiękowo? 4) przygotować piaskarkę? 5) przygotować urządzenia do skalingu? 6) wyjaśnić działanie piaskarki? 22

4.7. Zestawy do iniekcji i ligaturowania zębów 4.7.1. Materiał nauczania Do wykonania wstrzyknięcia środka znieczulającego potrzebny jest zestaw instrumentów: szczypczyki (pęseta) jałowa do złożenia części strzykawki lub założenia igły na strzykawkę, strzykawka typu Carpula lub strzykawki jednorazowego użytku typu Luer o różnej pojemności, fabrycznie wysterylizowane, igły jednorazowego użytku o różnych rozmiarach do nabrania leku znieczulającego z ampułki oraz druga igła do wykonania wstrzyknięcia, fabrycznie wysterylizowane w hermetycznych opakowaniach. Do znieczuleń nasiękowych używa się igieł o długości ok. 17 mm, a do przewodowych ok. 55 mm. Igła do strzykawki typu Carpula ma dwa ostre końce o różnej długości. Krótszy koniec igły służy do przebicia korka naboju z lekiem znieczulającym znajdującego się w strzykawce, a dłuższy do wykonania wstrzyknięcia, pilnik do odpiłowania szyjki ampułki z lekiem znieczulającym. Ligaturowanie zębów stosuje się po urazach, po zabiegach chirurgicznych oraz przy leczeniu periodontopatii. Do ligaturowania zębów potrzebne są: kleszczyki do przycinania drutu i doginania ligatury, drut (ligatura druciana), materiał wzmacniający ligaturę, zgłębnik, nożyczki, gaziki, narzędzia diagnostyczne. 4.7.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jaki sprzęt wchodzi w skład zestawu do wykonania iniekcji? 2. Jakie instrumenty są potrzebne do unieruchomienia zębów? 3. Jakich igieł używamy do znieczuleń nasiękowych? 4. Jakich igieł używamy do znieczuleń przewodowych? 5. Jak wygląda igła do Carpuli? 6. Do czego służy pilnik? 4.7.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Przygotuj zestaw do iniekcji przewodowej z wykorzystaniem strzykawki jednorazowego użycia typu Luer. Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 23

2) przygotować instrumentarium diagnostyczne, 3) przygotować sprzęt niezbędny do wykonania znieczulenia przewodowego, 4) przygotować lek zlecony przez lekarza, 5) zorganizować stanowisko pracy, 6) zaplanować tok postępowania, 7) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 8) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 9) zaprezentować i omówić pracę. instrumentarium do iniekcji, instrumentarium diagnostyczne, karta pacjenta, długopis, odzież ochronna. Ćwiczenie 2 Przygotuj zestaw do ligaturowania w celu unieruchomienia zębów siecznych dolnych. Sposób wykonania ćwiczenia 1) zgromadzić narzędzia, 2) przygotować instrumentarium diagnostyczne, 3) przygotować sprzęt niezbędny do ligaturowania zębów, 4) zorganizować stanowisko pracy, 5) zaplanować tok postępowania, 6) zadbać o bhp i ochronę osobistą, 7) dokonać podziału i sprawdzenia narzędzi, 8) zaprezentować i omówić pracę. instrumentarium do ligaturowania zębów, instrumentarium diagnostyczne, karta pacjenta, długopis, odzież ochronna. 4.7.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie 1) przygotować zestaw do podania znieczulenia przewodowego? 2) przygotować zestaw do podania znieczulenia nasiękowego? 3) przygotować zestaw do ligaturowania zębów? 4) opisać igłę do Carpuli? 5) wyjaśnić jakich igieł używamy do znieczuleń przewodowych? 6) wyjaśnić do czego służy materiał wzmacniający ligaturę? 24