ZINTEGROWANY PLAN ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU MIASTA KOŚCIERZYNY NA LATA 2012-2015 Kościerzyna, lipiec 2012 r. (wer. 5.0)
SPIS TREŚCI 1. Wstęp... 7 2. Nawiązanie do Planu Rozwoju Lokalnego na lata 2008-2013... 8 3. Obszar i czas realizacji zintegrowanego planu zrównoważonego rozwoju.. 9 4. Aktualna sytuacja społeczno-gospodarcza na obszarze objętym planem... 11 4.1 Raport o stanie Miasta Kościerzyny... 11 4.1.1 Miasto w statystyce... 12 4.1.2 Grunty... 12 4.1.3 Ludność... 15 4.1.3.1 Analiza ludności... 15 4.1.3.2 Struktura wiekowa... 18 4.1.4 Gospodarka... 19 4.1.4.1 Działalność produkcyjna i usługowa... 19 4.1.4.2 Zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej... 20 4.1.5 Zatrudnienie i bezrobocie... 22 4.1.5.1 Zatrudnienie... 22 4.1.5.2 Bezrobocie... 22 4.1.6 Infrastruktur techniczna... 26 4.1.6.1 Transport i komunikacja... 26 4.1.6.1.1 Komunikacja Miejska... 28 4.1.6.2 System wodociągowy i kanalizacyjny... 30 4.1.6.2.1 Zaopatrzenie w wodę... 30 4.1.6.2.2 Oczyszczanie ścieków... 31 4.1.6.2.3 Kanalizacja... 32 4.1.6.3 Energetyka i ciepłownictwo... 33 4.1.6.4 Zaopatrzenie miasta w gaz... 35 4.1.6.5 Gospodarka odpadami... 35 4.1.7 Mieszkalnictwo... 38 4.1.7.1 Mieszkania... 38 4.1.8 Ochrona środowiska przyrodniczego, w tym obszary chronione... 40 4.1.8.1 Ochrona powietrza... 40 4.1.8.2 Prawna ochrona przyrody... 42 4.1.9 Zasoby wodne... 44 4.1.9.1 Zlewnia rzeki Wierzycy... 44 4.1.9.2 Zlewnia rzeki Wdy... 45 4.1.9.3 Jezioro Gałęźne... 45 4.1.9.4 Inne... 45 4.1.10 Obiekty zabytkowe... 45 4.1.11 Turystyka i baza turystyczna... 48 2
4.1.11.1 Zaplecze hotelarsko gastronomiczne... 49 4.1.11.1.1 Baza noclegowa... 49 4.1.11.1.2 Baza gastronomiczna... 49 4.1.12 Oświata i wychowanie... 49 4.1.12.1 Obiekty oświatowe... 49 4.1.12.2 Obiekty sportowe... 52 4.1.13 Kultura w mieście... 52 4.1.13.1 Placówki kulturalne... 52 4.1.13.2 Organizacje pozarządowe o charakterze kulturalnym 54 4.1.13.3 Zorganizowane grupy działające na rzecz rozwoju kultury... 54 4.1.13.4 Ekspozycje muzealne Miasta Kościerzyna... 55 4.1.14 Ochrona zdrowia... 56 4.1.15 Bezpieczeństwo publiczne... 57 4.1.16 Opieka społeczna... 58 4.1.17 Finanse samorządowe... 60 4.2 Dodatkowy opis stanu obszaru problemowo-rozwojowego "Śródmieście"... 66 4.2.1 Granice obszaru Śródmieście... 66 4.2.2 Diagnoza stanu obszaru Śródmieście... 66 4.3 Identyfikacja problemów na podstawie analizy SWOT... 67 5. Obowiązkowe wymogi dotyczące projektów związanych z inicjatywą JESSICA... 71 5.1 Ogólne wymogi wobec projektów... 71 5.2 Wymogi wynikające z właściwości inicjatywy JESSICA... 71 5.3 Typy projektów, które mogą być realizowane przy współfinansowaniu inicjatywy JESSICA... 72 6. System wdrażania projektów... 74 6.1 Planowane projekty... 74 6.1.1.1 Harmonogram realizacji... 76 7. Oczekiwane efekty i wskaźniki osiągnięć... 76 8. Monitoring... 77 9. Opis współpracy za partnerami społecznymi i gospodarczymi i konsultacji społecznych w toku tworzenia ZIPROM... 77 3
SPIS TABEL Tabela 1 Przekrój statystyczny miasta... 12 Tabela 2 Rodzaje gruntów na terenie miasta Kościerzyna... 12 Tabela 3 Struktura własności gruntów na terenie miasta Kościerzyna... 14 Tabela 4 Zmiany liczby stałych mieszkańców miasta Kościerzyna... 15 Tabela 5 Zmiany naturalne ludności Kościerzyny... 17 Tabela 6 Ludność Kościerzyny według wieku i płci (stan na: 31.XII.2010 r.)... 18 Tabela 7 Podmioty gospodarki narodowej (bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne) zarejestrowane w rejestrze Tabela 8 REGON według wybranych sekcji PKD 2007... 19 Podmioty gospodarki narodowej (bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne) zarejestrowane w rejestrze REGON... 20 Tabela 9 Zmiany w miejskim rejestrze podmiotów... 21 Tabela 10 Zatrudnienie ludności... 22 Tabela 11 Bezrobotni w mieście (stan na koniec danego roku)... 22 Tabela 12 Zmiany struktury bezrobotnych w zależności od poziomu wykształcenia... 23 Tabela 13 Zmiany długości okresu pozostawania bez pracy... 24 Tabela 14 Zmiany liczby bezrobotnych wg wieku... 26 Tabela 15 Szkielet układu drogowego miasta... 26 Tabela 16 Zaopatrzenie ludności w wodę do picia... 31 Tabela 17 Parametry oczyszczalni ścieków... 31 Tabela 18 Charakterystyka sieci kanalizacyjnej w Kościerzynie (stan na koniec I kw. 2012 r.)... 33 Tabela 19 Poziom skanalizowania ludności... 33 Tabela 20 Ilość zdeponowanych odpadów komunalnych zmieszanych na poszczególnych składowiskach w rozbiciu na lata 2002-2011... 35 Tabela 21 Ewidencja odpadów dot. oczyszczania miasta... 36 Tabela 22 Odpady zebrane selektywnie... 36 Tabela 23 Realizacja Programu w latach 2007-2011... 37 Tabela 24 Liczby stale zamieszkanych mieszkań oraz średnia powierzchnia użytkowa... 39 Tabela 25 Wielkość emisji zanieczyszczeń za rok 2011 z kotłowni K-1 i K-2.. 40 Tabela 26 Tabela 27 Wykaz zatwierdzonych pomników przyrody na terenie Gminy Miejskiej Kościerzyna... 42 Formy ochrony przyrody występujące na terenie Gminy Miejskiej Kościerzyna... 43 Tabela 28 Zlewnia rzeki Wierzycy... 44 Tabela 29 Obiekty wpisane do rejestru zabytków... 46 4
Tabela 30 Wykaz placówek przedszkolnych w roku szkolnym 2011/2012... 49 Tabela 31 Wykaz szkół podstawowych i gimnazjalnych w roku szkolnym 2011/2012... 50 Tabela 32 Wykaz szkół ponadgimnazjalnych w roku szkolnym oraz innych placówek oświatowo-wychowawczych 2011/2012... 51 Tabela 33 Ujawniona przestępczość na terenie miasta Kościerzyna... 58 Tabela 34 Charakterystyka ilościowa pomocy udzielonej przez MOPS w 2011 r.... 59 Tabela 35 Powody przyznania rodzajów pomocy określonych w ustawie o pomocy społecznej dla 2011 r... 59 Tabela 36 Struktura dochodów budżetu miasta... 60 Tabela 37 Struktura dochodów własnych miasta... 61 Tabela 38 Wydatki budżetu miasta... 63 Tabela 39 Dochody i wydatki budżetu miasta w przeliczeniu na 1 mieszkańca... 64 Tabela 40 Analiza SWOT... 69 Tabela 41 Lista projektów przewidzianych do współfinansowania w ramach inicjatywy JESSICA, planowanych do realizacji w latach 2012-2015 wraz z szacunkowym kosztem ich realizacji... 75 Tabela 42 Harmonogram realizacji projektów przewidzianych do współfinansowania w ramach inicjatywy JESSICA, planowanych do realizacji w latach 2012-2015... 76 Tabela 43 Projekt Rewitalizacja Starego Browaru i przystosowanie go do funkcji komercyjnych szansą rozwoju obszaru miejskiego Kościerzyny... 77 5
SPIS WYKRESÓW Wykres 1 Rodzaje gruntów w mieście Kościerzyna... 14 Wykres 2 Struktura własności gruntów w mieście Kościerzyna... 15 Wykres 3 Zmiana liczby stałych mieszkańców w latach 1980-2010... 16 Wykres 4 Zmiany wskaźników ludności na 1000 mieszkańców... 17 Wykres 5 Ludność Kościerzyny w 2010 r. według grup wiekowych i płci... 19 Wykres 6 Zmiany w rejestrze podmiotów gospodarczych... 21 Wykres 7 Bezrobotni w mieście w latach 1997 2011... 23 Wykres 8 Struktura bezrobocia w zależności od wykształcenia... 24 Wykres 9 Zmiany długości okresu pozostawania bez pracy... 25 Wykres 10 Struktura dochodów budżetu miasta w roku 2011... 61 Wykres 11 Wydatki budżetu miasta... 64 Wykres 12 Dochody i wydatki budżetu miasta w przeliczeniu na 1 mieszkańca... 65 6
1. WSTĘP Przystąpienie do Unii Europejskiej otworzyło przed Polską nowe możliwości rozwoju i przyniosło wiele zmian. Jedną z podstawowych zasad funkcjonowania Unii Europejskiej jest zasada subsydiarności, zakładająca wykonywanie zadań państwa na najniższym możliwym poziomie, jak najbliżej obywatela i kierowania na ten cel środków z funduszy strukturalnych. Taka polityka pozwala samorządom korzystać z pomocy w ramach regionalnej polityki strukturalnej zwiększając szanse na szybszy rozwój. W związku z powyższym istnieje potrzeba posiadania narzędzia wspomagającego zarządzanie rozwojem miasta, jakim jest zintegrowany plan zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich (skrótowiec ZIPROM). Co ważniejsze Zintegrowany Plan Zrównoważonego Rozwoju Miasta Kościerzyny musi istnieć, aby możliwe było skorzystania z dofinansowania w ramach Działania 3.3 Infrastruktura rozwoju miast wsparcie pozadotacyjne RPO WP, związanego z inicjatywą o nazwie Wspólne Europejskie Wsparcie na Rzecz Trwałych Inwestycji w Obszarach Miejskich (ang. Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas; akronim: JESSICA). Zintegrowany Plan Zrównoważonego Rozwoju Miasta Kościerzyny to dokument o charakterze strategicznym powiązany swoją zawartością z Planem Rozwoju Lokalnego oraz Strategią Rozwoju Społeczno Gospodarczego Miasta Kościerzyna, określający projekty, które pozwolą zrealizować, przy zaangażowaniu środków z funduszy strukturalnych, krajowych i własnych, wyznaczone przez Gminę Miasta Kościerzyny kierunki rozwoju. Zintegrowany Plan Zrównoważonego Rozwoju Miasta Kościerzyny jest elementem łączącym długofalowe cele strategiczne z działalnością operacyjną. Plan oparty jest na spójnej i jednolitej wizji oraz celach wynikających ze Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta Kościerzyna na lata 2005-2015 i aktualnej sytuacji społeczno gospodarczej. Należy również podkreślić, że Zintegrowany Plan Zrównoważonego Rozwoju Miasta Kościerzyny nie jest szczegółowym programem finansowym, natomiast w tej części, w jakiej przedstawia przedsięwzięcia, w których uczestniczy miasto stanowi podstawę do konstruowania kolejnych rocznych planów inwestycyjnych i budżetów miasta. W procesie tworzenia Planu wykorzystano m.in. dane i dokumenty z: Urzędu Miasta w Kościerzynie, Starostwa Powiatowego w Kościerzynie, Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie, Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Gdańsku, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta Kościerzyna na lata 2005 2015. 7
2. NAWIĄZANIE DO PLANU ROZWOJU LOKALNEGO NA LATA 2008-2013 W 2012 r., w związku z uruchomieniem w 2011 r. środków finansowych przewidzianych w Działaniu 3.3 Infrastruktura rozwoju miast wsparcie pozadotacyjne RPO WP na bazie Planu Rozwoju Lokalnego na lata 2008-2013 opracowano niniejszy dokument ZIPROM Zintegrowany Plan Zrównoważonego Rozwoju Miasta Kościerzyny na lata 2012-2015 (Należy podkreślić, że niniejszy dokument nie jest Planem Rozwoju Lokalnego.) Opracowanie ZIPROM polegało na: uzupełnieniu treści pochodzących z PRL o informacje, których w nim nie było, a które są wobec ZIPROM-u wymagane (chodzi o wymagania z załącznika 5.9 Uszczegółowienia RPO), usunięcie zapisów ściśle związanych z funkcją dokumentu jako Planu Rozwoju Lokalnego (np. usunięcie listy projektów, dla których nie jest przewidywane współfinansowanie z inicjatywy JESSICA), aktualizacja danych zawartych w opisie stanu miasta. 8
3. OBSZAR I CZAS REALIZACJI ZINTEGROWANEGO PLANU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Zintegrowany Plan Zrównoważonego Rozwoju Miasta Kościerzyny na lata 2012-2015 obejmuje swoim zasięgiem teren całej Kościerzyny, ze względu na fakt, że potrzeby rozwojowe miasta dotyczą większości jego terenu. Ponadto miasto liczy się z tym, że przedsiębiorcy lub inne uprawnione podmioty mogą zgłaszać nieznane w momencie opracowywania niniejszego dokumentu projekty, które będą zaspokajały istotną potrzebę rozwojową miasta i będą zlokalizowane na terenach miasta, które mogłyby nie zostać wzięte pod uwagę. W opisie stanu miasta wskazano obszar zdegradowany i rozwojowy "Śródmieście". Jest to obszary, w przypadku którego potrzeby miasta są szczególnie rozbudowane i których zaspokojenie ma najistotniejsze znaczenia dla miasta. Plan zakłada współfinansowanie zadań z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, środków własnych Miasta oraz innych środków krajowych. Dokument nie ogranicza się w swych zapisach tylko do zadań realizowanych bezpośrednio przez Gminę Miejską Kościerzyna. Partnerstwo jest jedną z fundamentalnych zasad polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Zintegrowany Plan Zrównoważonego Rozwoju Miasta Kościerzyny posiada ścisłą korelację z kluczowymi opracowaniami lokalnymi (Planem Rozwoju Lokalnego na lata 2008-2013, Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta Kościerzyna na lata 2005-2015) oraz regionalnymi (RPO WP). Plan obejmuje lata 2012-2015, dzięki czemu, po pierwsze dostosowany jest do okresu programowania przyjętego przez Unię Europejską (2007-2013), po drugie dostosowany jest do okresu dostępności środków z inicjatywy JESSICA, której funkcjonowanie jest ograniczone do 2015 rok (wtedy zakończy się okres kwalifikowalności wydatków dokonywanych w unijnym okresie programowania 2007-2013), a po trzecie współgra z horyzontem obowiązywania Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta Kościerzyna na lata 2005-2015. 9
Plan odwołuje się do 10 celów wybranego wariantu rozwoju miasta Kościerzyna, powiązanych z kluczowymi dla rozwoju Kościerzyny obszarami: Wizerunkiem miasta, Gospodarką, Infrastrukturą, Jakością życia, Społecznością. W wytyczaniu kierunków rozwoju miasta ważną rolę odgrywa spójna i jednolita MISJA: M I A S T O K O Ś C I E R Z Y N A CENTRUM ZIEMI KOŚCIERSKO-ZABORSKIEJ O WALORACH UZDROWISKOWYCH. MIASTO O DOBRZE ROZWINIĘTEJ INFRASTRUKTURZE TECHNICZNEJ I SPOŁECZNEJ PRZYJAZNEJ DLA MIESZKAŃCÓW I TURYSTÓW, która wyraża główny cel miasta, jego sens życia. Jest ona wyrazem dążeń i oczekiwań. Wypracowana na etapie tworzenia Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta Kościerzyna, misja rozwoju pokazuje przyszły obraz Miasta Kościerzyna. Misja wyraźnie określa charakter miasta i wskazuje jego atuty. Z misji bezpośrednio wynikają obszary, które wzajemnie się uzupełniają i powinny być rozwijane. 10
4. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO- GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM PLANEM 4.1 Raport o stanie Miasta Kościerzyny Miasto Kościerzyna położone jest w województwie pomorskim, w krainie geograficznie zróżnicowanej pod względem krajobrazowym, zwanej Szwajcarią Kaszubską. Ten zróżnicowany krajobraz został ukształtowany przez lodowiec skandynawski, który nawarstwił wzgórza morenowe, wyżłobił długie rynny jezior, pozostawił płaskie pola sandrowe i ukształtował doliny kaszubskich rzek. Jest to kraina nie tylko licznych i pięknych jezior o suchych, piaszczystych brzegach, rzek oraz malowniczych, relatywnie wysokich wzniesień. Teren ten zaliczany jest do krajobrazowo najpiękniejszych rejonów Polski. Licząca już ponad 600 lat Kościerzyna należy do starych osad słowiańskich; była znana już w XIII wieku jako posiadłość książąt pomorskich. Swą najdawniejszą nazwę Costerina i pierwszą wzmiankę o niej miasto zawdzięcza księciu Mściwojowi II, który dokumentem z 1284 roku nadał osadę wraz z okoliczną ziemią zwaną Pirsna swej krewniaczce, księżnej Gertrudzie, która później sprzedała ziemie te krzyżakom. W roku 1346 miała miejsce krzyżacka lokacja wsi Kościerzyny na prawie chełmińskim, a w roku 1398 - odrębna lokacja Kościerzyny jako miasta. Po wojnie trzynastoletniej (1454-1466), na mocy pokoju toruńskiego w 1466 r., Kościerzyna stała się siedzibą polskich starostów. W połowie XV w. miasto liczyło 300 mieszkańców. Zajmowali się oni głównie rolnictwem, ale również rzemiosłem, warzeniem piwa itp. W XVII w. zaczęła się osiedlać w mieście okoliczna szlachta, wkrótce wysuwając się na czoło lokalnej społeczności i piastując stanowiska radnych i burmistrzów. W czasach polskich Kościerzynę czterokrotnie nawiedzały pożary, spustoszenie czyniły przemarsze wojsk, padła też ofiarą "morowego powietrza". To tu koncentrowało się życie społeczno kulturalne. Na terenie miasta i w okolicach Kościerzyny działali i tworzyli m.in. dr Aleksander Majkowski, Izydor Gulgowski czy Franciszek Sędzicki. Do dziś Kościerzyna zachowała swe kulturotwórcze znaczenie i charakter. Jest jednym z ważniejszych centrów gospodarczych, kulturalnych i turystycznych na Kaszubach. Obecnie Kościerzyna to prężnie rozwijający się ośrodek gospodarczy liczący ponad 23 tys. mieszkańców. Rozwija się tutaj także jednorodzinne budownictwo mieszkaniowe, szkolnictwo i 11
w tym Zintegrowany Plan Zrównoważonego Rozwoju Miasta Kościerzyny na lata 2012-2015 turystyka, a samo miasto dzięki znacznym inwestycjom, w tym finansowanym ze środków Unii Europejskiej, zmienia swoje oblicze. 4.1.1 Miasto w statystyce Tabela 1 Przekrój statystyczny miasta Stan ludności ogółem (osoby) (wg liczby faktycznie zamieszkałych) w tym mężczyźni 23 164 11 250 Urodzenia żywe (osoby) 311 Zgony ogółem (osoby) w tym kobiet 162 70 Ludność w wieku przedprodukcyjnym (osoby) 5 051 Ludność w wieku produkcyjnym (osoby) 14 661 Ludność w wieku poprodukcyjnym (osoby) 3 426 Zarejestrowani bezrobotni (osoby) w tym kobiety 1 365 712 Obszar miasta (ha) 1 586 Drogi lokalne gminne (km) 72,4 Dochód budżetu gminy ogółem (zł) 72 975 354 Wydatki budżetu gminy ogółem (zł) 74 964 684 Źródło: www.stat.gov.pl, Bank Danych Lokalnych (wg stanu na koniec 2010r.) 4.1.2 Grunty Obszar miasta liczy 1586 ha. Udział gruntów rolnych stanowi 51,13% całkowitej powierzchni miasta. Zabudowania oraz powierzchnie zurbanizowane zajmują wspólnie 36,12%, w okresie ostatnich lat zwiększył się ich udział kosztem gruntów rolnych. Postępująca urbanizacja terenów miasta Kościerzyny wymaga stałych nakładów na rozwój niezbędnej infrastruktury: dróg, rurociągów, wodociągów, sieci elektrycznej itp. Tabela 2 Rodzaje gruntów na terenie miasta Kościerzyna Rodzaje gruntów Powierzchnia (ha) Struktura % Użytki rolne 811 51,13 Grunty orne 658 41,49 12
w tym w tym w tym w tym Zintegrowany Plan Zrównoważonego Rozwoju Miasta Kościerzyny na lata 2012-2015 Rodzaje gruntów Powierzchnia (ha) Struktura % Sady 11 0,69 Łąki trwałe 49 3,09 Pastwiska trwałe 66 4,16 Grunty rolne zabudowane 24 1,51 Grunty pod rowami melioracyjnymi 3 0,18 Użytki leśne oraz grunty zadrzewione 82 5,17 Lasy i grunty leśne 80 5,04 Grunty zadrzewione i zakrzewione 1 0,06 Grunty zabudowane i zurbanizowane 573 36,12 Tereny mieszkaniowe 196 12,35 Tereny przemysłowe 30 1,89 Inne tereny zabudowane 104 6,55 Zurbanizowane tereny niezabudowane 30 1,89 Tereny rekreacyjno wypoczynkowe 37 2,33 Tereny komunikacyjne 176 11,09 Drogi 128 8,07 Koleje 46 2,9 Nieużytki 44 2,77 Wody 77 4,85 Stojące 14 0,88 Płynące 63 3,97 Razem: 1586 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Kościerzynie (stan na 31.12.2011 r.) 13
Wykres 1 Rodzaje gruntów w mieście Kościerzyna Grunty zabudowane i zurbanizowane 36,1% Nieużytki 2,8% Wody 4,9% Użytki leśne oraz grunty zadrzewione 5,2% Użytki rolne 51,1% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Kościerzynie Grunty z terenu miasta można również sklasyfikować w ujęciu praw własności. Ponad połowę w tej klasyfikacji stanowią grunty osób fizycznych (60,21%). Tabela 3 Struktura własności gruntów na terenie miasta Kościerzyna Wyszczególnienie Powierzchnia (ha) Struktura % 1. Grunty Skarbu Państwa 99 6,24 1.1 Grunty Państwowego Gospodarstwa Leśnego 58 3,65 1.2 Grunty w trwałym zarządzie jednostek organizacyjnych z wyłączeniem gruntów PGL 30 1,89 1.3 Pozostałe grunty skarbu państwa 10 0,63 2. Grunty Skarbu Państwa przekazane w użytkowanie wieczyste 78 4,91 3. Grunty państwowych osób prawnych 1 0,06 4. Grunty gmin i związków międzygminnych 300 18,91 4.1 Grunty wchodzące w skład gminnego zasobu nieruchomości 4.2 Grunty przekazane w trwały zarząd gminnym jednostkom organizacyjnym 277 17,46 8 0,50 4.3 Pozostałe grunty gmin i związków międzygminnych 15 0,94 5. Grunty gmin i związków międzygminnych przekazane w użytkowanie wieczyste 28 1,76 6. Grunty osób fizycznych 955 60,21 6.1 Grunty osób fizycznych wchodzące w skład gospodarstw rolnych 557 35,11 14
Wyszczególnienie Powierzchnia (ha) Struktura % 6.2 Grunty osób fizycznych nie wchodzące w skład gospodarstw rolnych 398 25,09 7. Grunty spółdzielni 20 1,26 8. Grunty kościołów i związków wyznaniowych 34 2,14 9. Grunty spółek prawa handlowego 29 1,82 10. Pozostałe grunty 44 2,77 Razem: 1586 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Kościerzynie (stan na 31.12.2012 r.). Wykres 2 osób fizycznych 60,1% Struktura własności gruntów w mieście Kościerzyna spółdzielni 1,3% kościołów i związków wyznaniowych 2,1% spółek prawa handlowego 1,8% pozostałe grunty 2,8% gmin i związków między gminnych przekazane w użytkowanie wieczyste 1,8% gmin i związków między gminnych 18,9% państwowych osób prawnych 0,1% Skarbu Państwa przekazane w użytkowanie wieczyste 4,9% Skarbu Państwa 6,2% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Kościerzynie 4.1.3 Ludność 4.1.3.1 Analiza ludności Według stanu na 31 grudnia 2010 r. liczba ludności miasta wynosiła 23 164 (wg liczby zameldowanych). Tabela 4 Zmiany liczby stałych mieszkańców miasta Kościerzyna Rok Liczba stałych mieszkańców w tym kobiet Gęstość zaludnienia (osób/km 2 ) Kobiet na 100 mężczyzn 1980 18 664 9872 1 166 112 1985 20 658 10 789 1 291 109 15
18664 20658 22663 23174 22968 23112 23208 23164 23116 23 427 23 305 22977 23029 23127 23164 Zintegrowany Plan Zrównoważonego Rozwoju Miasta Kościerzyny na lata 2012-2015 Rok Liczba stałych mieszkańców w tym kobiet Gęstość zaludnienia (osób/km 2 ) Kobiet na 100 mężczyzn 1990 22 663 11 749 1 416 108 1995 23 174 11 900 1 464 106 1996 23 278 11 964 1 470 106 1997 23 393 12 046 1 478 106 1998 23 501 12 063 1 485 105 1999 23 621 * 12 155 1 492 106 2000 22 968 * 12 353 1 498 109 2001 23 112 12 246 1 507 105 2002 23 208 11 903 1 451 105 2003 23 164 11 928 1 461 105 2004 23 116 11 894 1 451 105 2005 23 015 12 008 1 480 105 2006 22 992 12 225 1 469 110 2007 22 977 12 023 1 468 106 2008 23 029 11 873 1 452 106 2009 23 127 11 910 1 458 106 2010 23 164 11 892 1 461 106 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego i Urzędu Miasta w Kościerzynie (dla lat od 1980 do 1999) oraz www.stat.gov.pl, Bank Danych Lokalnych (dla lat 2000-2010); stałe zameldowania, stan na 31 grudnia danego roku * Dane pochodzące z Urzędu Miasta Kościerzyny charakteryzują się odmiennością od danych z GUS i nie mogą być wprost porównywane. Wykres 3 Zmiana liczby stałych mieszkańców w latach 1980-2010 25000 20000 15000 10000 5000 0 1980 1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego i Urzędu Miasta w Kościerzynie W ostatnich latach obserwuje się duży wzrost wskaźnika przyrostu naturalnego (tabela poniżej) W przeliczeniu na 1000 mieszkańców osiągnął on na koniec 2010 r. poziom 6,4 osób (chociaż spadł w porównaniu z rokiem 2009). 16
Tabela 5 Zmiany naturalne ludności Kościerzyny Lata Urodzenia żywe Zgony ogółem Bilans Liczba urodzeń żywych na 1000 mieszkańców Liczba zgonów na 1000 mieszkańców Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców 2001 265 163 102 11,1 6,8 4,3 2002 332 173 159 14,3 7,5 6,8 2003 261 172 89 11,2 7,4 3,8 2004 257 182 75 11,1 7,8 3,3 2005 245 184 61 10,4 7,8 2,6 2006 281 199 82 12 8,5 3,5 2007 311 204 107 12,8 6,9 5,9 2008 333 198 135 14,5 8,6 5,9 2009 377 187 190 16,4 8,1 8,2 2010 311 162 149 13,4 7 6,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Kościerzynie (lata 2001-2007) i www.stat.gov.pl, Bank Danych Lokalnych (lata 2007-2010) Wykres 4 Zmiany wskaźników ludności na 1000 mieszkańców 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Liczba urodzeń żywych na 1000 mieszkańców Liczba zgonów na 1000 mieszkańców Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Kościerzynie (lata 2001-2007) i www.stat.gov.pl, Bank Danych Lokalnych (lata 2007-2010) 17
Oprócz przyrostu naturalnego na liczbę mieszkańców Kościerzyny wpływa również saldo migracji, które jest od 2002 r. ujemne. Tak więc liczba mieszkańców cały czas waha się w okolicach 23 tys. osób. Należy podjąć działania, które spowodują zerowe lub dodatnie saldo migracji, gdyż o ile przyrost naturalny mówi o sytuacji osób nowo narodzonych i ludziach starszych (zgony), to migracja odnosi się przede wszystkim do osób w wieku produkcyjnym mobilnym oraz ich rodzin. Osoby w wieku produkcyjnym mobilnym mają największe znaczenie dla gospodarki lokalnej. 4.1.3.2 Struktura wiekowa Struktura wiekowa Kościerzaków wskazuje, iż 63,3% mieszkańców to osoby w wieku produkcyjnym. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 58 osób w wieku nieprodukcyjnym. Tabela 6 Ludność Kościerzyny według wieku i płci (stan na: 31.XII.2010 r.) Ogółem w tym kobiet w danej kategorii udział kobiet w danej kategorii (%) 2007 * 2010 2007 * 2010 2007 * 2010 Razem 23 280 23164 12 023 11892 51,6 51,3 0-2 lat 660 1001 331 442 50,1 44,2 3-6 924 1113 462 546 50 49,1 7-14 2 210 2 146 1 050 1 033 47,51 48,1 15-17 997 791 469 380 47,04 48 18-19 676 637 358 291 52,96 45,7 20-29 4 247 3 855 2 123 1 884 49,99 48,9 30-39 3 544 3 430 1 783 1742 50,31 50,8 40-49 3 073 2 807 1 589 1 445 51,71 51,5 50-59 3 348 3 271 1 738 1 768 51,91 54,1 60 i więcej lat 3 601 4 087 2 120 2 357 51,87 57,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta w Kościerzynie (2007 r.) i www.stat.gov.pl, Bank Danych Lokalnych (2010 r.) * Dane pochodzące z Urzędu Miasta Kościerzyny charakteryzują się odmiennością od danych z GUS i nie mogą być wprost porównywane. 18
Wykres 5 8000 7000 Ludność Kościerzyny w 2010 r. według grup wiekowych i płci 7531 7130 6000 5000 4000 3000 2650 2401 2357 2000 1000 0 1069 przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny mężczyźni kobiety Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych www.stat.gov.pl, Bank Danych Lokalnych (stan na: 31.XII.2010 r.) Objaśnienie: wiek przedprodukcyjny: 0-17 lat; wiek produkcyjny: 18-64 lat (mężczyźni), 18-59 lat (kobiety); wiek poprodukcyjny: 65 i więcej lat (mężczyźni), 60 i więcej lat (kobiety). 4.1.4 Gospodarka 4.1.4.1 Działalność produkcyjna i usługowa W Kościerzynie nie ma dużych zakładów przemysłowych i nie powstają większe firmy produkcyjne. Małe i średnie firmy są ukierunkowane na proste formy działalności. Generalnie liczba podmiotów w poszczególnych sekcjach PKD 2007 utrzymuje się na podobnym poziomie we wszystkich sekcjach poza handlem i naprawami, w przypadku których w 2011 r. nastąpił spadek w stosunku do 2010 r. o ponad 6%. Na terenie miasta Kościerzyny przeważają firmy budowlane, handlowe oraz usługowe (oferujące naprawy), a także firmy z sektora przetwórstwa przemysłowego. Tabela 7 Podmioty gospodarki narodowej (bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne) zarejestrowane w rejestrze REGON według wybranych sekcji PKD 2007 Jednostki zarejestrowane wg sekcji 2009 2010 2011 Ogółem 2262 2347 2306 19
Jednostki zarejestrowane wg sekcji 2009 2010 2011 A Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybactwo 15 17 15 C Przetwórstwo przemysłowe 197 209 218 F Budownictwo 409 415 415 G Handel i naprawy 574 601 563 I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 63 61 62 H Transport, gospodarka magazynowa 156 158 157 K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 67 62 65 L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 110 115 117 M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.stat.gov.pl, Bank Danych Lokalnych 137 153 149 Według prawnej formy działalności dominuje sektor prywatny oraz firmy osób fizycznych. Tabela 8 Podmioty gospodarki narodowej (bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne) zarejestrowane w rejestrze REGON Jednostki zarejestrowane wg sekcji 2003r. 2004r. 2005r. 2006r. 2007r. 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. Ogółem 1 998 1 938 2 004 1 996 2085 2204 2262 2347 2306 Sektor publiczny 84 96 116 117 121 99 99 98 97 Sektor prywatny 1 914 1 842 1 888 1 879 1964 2105 2163 2249 2209 Spółki handlowe/ w tym z udziałem kapitału zagranicznego 96/11 95/11 92/11 95/12 91/11 93/10 98/11 106/13 103/12 Spółki cywilne 91 89 93 93 bd. bd. bd. bd. bd. Osoby fizyczne 1 636 1 551 1 579 1 563 1643 1750 1800 1867 1828 Spółdzielnie 14 15 14 14 14 13 13 13 12 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne 33 37 39 42 38 42 43 44 49 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.stat.gov.pl, Bank Danych Lokalnych 4.1.4.2 Zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej Sytuacja małych firm charakteryzuje się dużą liczbą rejestrowanych i likwidowanych działalności gospodarczych. W przeciągu ostatnich 11 latach zarejestrowano 2784 podmiotów gospodarczych, wykreślając jednocześnie 2581, co daje saldo +203 podmioty. 20
Zwraca uwagę duży spadek zarejestrowanych podmiotów w 2011 r. Jest to związane z migracją danych z ewidencji gminnych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, co wiązało się z czyszczeniem rejestru miejskiego. Tabela 9 Zmiany w miejskim rejestrze podmiotów Liczba przedsiębiorców (osób fizycznych) 2001r. 2002r. 2003r. 2004r. 2005r. 2006r. 2007r. 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. Nowo rejestrowani 428 225 161 175 235 250 264 317 256 244 229 Wykreślani 274 188 191 204 209 240 219 199 219 228 410 Zarejestrowanych 2 262 2 299 2 004 1 975 2 266 2 276 2 321 2439 2476 2492 2311 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Wykres 6 Zmiany w rejestrze podmiotów gospodarczych 500 400 300 200 100 0-100 1998 1999 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-200 -300 Nowo rejestrowani Wykreślani Realny przyrost Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta Utrzymujące się od 2005 r. niewielkie dodanie saldo między rejestrowaną liczbą osób fizycznych rozpoczynających działalność gospodarczą, a wykreślanych z rejestru wskazuje na konieczność podjęcia działań wzmacniających potencjał i rozwój przedsiębiorczości na terenie miasta. 21
4.1.5 Zatrudnienie i bezrobocie 4.1.5.1 Zatrudnienie Z całkowitej liczby mieszkańców miasta Kościerzyna, liczącej 23 164 osób na koniec grudnia 2010 r. pracowało 6482 osoby. Tabela 10 Zatrudnienie ludności 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 5523 5349 5650 5704 5591 5787 6003 6480 6345 6482 bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.stat.gov.pl, Bank Danych Lokalnych W ciągu ww. 10 lat zaobserwować można ogólny wzrost liczby osób pracujących z pewnymi wahaniami między poszczególnymi latami. Przy względnie stałej liczbie mieszkańców miasta pokazuję to, że sytuacja na rynku pracy systematycznie poprawiała się w ciągu 10 lat przybyło 959 pracujących. 4.1.5.2 Bezrobocie W 2008 roku liczba osób poszukujących pracy zmalała, jednak kolejne lata przyniosły wzrost liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy. Tabela 11 Bezrobotni w mieście (stan na koniec danego roku) Wyszczególnienie 2007 2008 2009 2010 2011 Zarejestrowani bezrobotni, w tym: 1 228 1 070 1 410 1 365 1 352 kobiety 792 617 750 712 742 nie posiadający prawa do zasiłku 1 004 799 1 156 1 194 1 177 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie 22
Wykres 7 Bezrobotni w mieście w latach 1997 2011 2500 2000 1500 1000 2087 2184 2255 2052 1748 1879 1569 1404 1554 1657 1228 1070 1410 1365 1352 500 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 zarejestrowani bezrobotni ogółem kobiety absolwenci nie posiadający prawa do zasiłku Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie Liczba osób poszukujących pracy zmienia się w zależności od posiadanego przez nie wykształcenia. Wzrost liczby osób poszukujących pracy z wykształceniem policealnymi i średnim zawodowym oraz wyższym oznacza, że maleje rola wykształcenia jako gwarancji uzyskania pracy. Na koniec roku 2011 tak, jak i w poprzednich latach, największy odsetek bezrobotnych był wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym i wynosił 34 %. Tabela 12 Zmiany struktury bezrobotnych w zależności od poziomu wykształcenia Poziom wykształcenia Stan na koniec roku 2007 2008 2009 2010 2011 ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % Podstawowe i gimnazjalne 288 23 243 23 333 24 310 23 281 21 Zasadnicze zawodowe 415 34 362 34 463 33 458 33 463 34 Policealne i średnie zawodowe 333 27 288 27 347 24 331 24 322 24 Średnie ogólne 121 10 107 10 180 13 172 13 180 13 Wyższe 71 6 70 6 87 6 94 7 106 8 Ogółem 1228 100 1070 100 1410 100 1365 100 1352 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie 23
Wykres 8 Struktura bezrobocia w zależności od wykształcenia Średnie ogólne 13% Wyższe 8% Podstawowe 21% Policealne i średnie zawodowe 24% Zasadnicze zawodowe 34% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie W latach 2007-2010 można zaobserwować zjawiska pozytywne znaczny spadek liczby osób poszukujących pracy przez okres powyżej 24 miesięcy. Mimo pewnego wzrostu odsetka dla tej kategorii w 2011 r. dalej utrzymuje się on na radykalnie mniejszym poziomie niż bywał w latach przeszłych. Niepokoić może duży wzrost odsetka w kategorii od 12 do 24 miesięcy w latach 2008-2011. Niemniej zmniejszenie się odsetka osób pozostających najdłużej bez pracy jest w oczywisty sposób bardzo korzystne. Tabela 13 Zmiany długości okresu pozostawania bez pracy Stan na koniec roku Okres 2007 2008 2009 2010 2011 ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % do 1 miesiąca 132 11 169 16 136 10 190 14 167 12 1 do 3 271 22 302 28 365 26 349 26 281 21 3 do 6 181 15 204 19 315 22 283 21 242 18 6 do 12 141 11 154 15 326 23 273 20 278 21 12 do 24 186 15 99 9 190 13 196 14 274 20 powyżej 24 317 26 142 13 78 6 74 5 110 8 24
Stan na koniec roku Okres 2007 2008 2009 2010 2011 ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % Ogółem 1228 100 1070 100 1410 100 1365 100 1352 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie Wykres 9 Zmiany długości okresu pozostawania bez pracy 30% 25% 20% 15% 10% do 1 miesiąca 1 do 3 3 do 6 6 do 12 12 do 24 powyżej 24 5% 0% 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie Niepokojącym zjawiskiem jest to, że na koniec 2011 roku największą grupę bezrobotnych stanowili ludzie młodzi w wieku produkcyjnym mobilnym od 18 do 34 lat 761 osób (56% ogółu osób poszukujących pracy). Wskazuje to na konieczność podejmowania stałych działań na rzecz zwiększenia szans podjęcia pracy (działalność gospodarcza lub zatrudnienie) przez osoby z tej grupy wiekowej są to osoby posiadające duże potrzeby związane z etapem życia (mieszkanie, rozwój rodziny itp.) 25
Tabela 14 Zmiany liczby bezrobotnych wg wieku Stan na koniec roku Wiek 2007 2008 2009 2010 2011 Ilość % Ilość % Ilość % Ilość % ilość % od 15 do 17 lat 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 od 18 do 24 lat 311 25 299 28 403 29 415 30 372 27 od 25 do 34 lat 284 23 288 27 406 29 375 28 389 29 od 35 do 44 lat 251 21 207 19 245 17 237 17 252 19 od 45 do 54 lat 280 23 216 20 272 19 240 18 223 16 od 55 do 59 lat 86 7 49 5 72 5 83 6 92 7 60 lat i więcej 16 1 11 1 12 1 15 1 24 2 Ogółem 1228 100 1070 100 1410 100 1365 100 1352 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie 4.1.6 Infrastruktur techniczna 4.1.6.1 Transport i komunikacja Miasto Kościerzyna leży na przecięciu ważnych dla regionu arterii komunikacyjnych: drogi krajowej nr 20 (przebieg w linii ulic: Drogowców, ul. Wojska Polskiego i ul. T. Kościuszki) oraz dróg wojewódzkich: nr 214 (przebieg w linii ul. Kartuskiej) i nr 221 (ul. Przemysłowa). Układ głównych dróg spowodował, że miasto rozwinęło się wzdłuż głównych szlaków transportowych. W rezultacie komunikacja wewnątrzmiejska oraz przejazdy tranzytowe odbywają się po tych samych ulicach, tj.: Kościuszki, Wojska Polskiego, Drogowców i Marii Skłodowskiej-Curie. Tabela 15 Szkielet układu drogowego miasta Lp. Rodzaj drogi Długość ogółem (w km) W tym utwardzone (w km) 1. 2. drogi krajowe: 20 (Starogard Szczeciński Gdynia) drogi wojewódzkie: nr 214 (Łeba - Warlubie) nr 221 (Kościerzyna - Gdańsk) 4,400 4,410 2,150 4,400 o nawierzchni twardej ulepszonej 4,410 o nawierzchni twardej ulepszonej 2,150 o nawierzchni twardej ulepszonej 26
Lp. Rodzaj drogi Długość ogółem (w km) W tym utwardzone (w km) 3. drogi powiatowe: nr 1931G (Kościerzyna - Sulęczyno) nr 2403G (Kościerzyna - Wdzydze) 1,852 0,546 4. drogi gminne: 72,403 Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów Urzędu Miasta w Kościerzynie. 1,852 o nawierzchni twardej ulepszonej 0,546 o nawierzchni twardej ulepszonej 41,210 o nawierzchni twardej ulepszonej 17,621 o nawierzchni twardej nie ulepszonej Podstawowy układ uliczny stanowią: ulice główne: Kościuszki, Wojska Polskiego, Drogowców, Kartuska, ulice zbiorcze: Przemysłowa, Marii Skłodowskiej-Curie, Wybickiego, Klasztorna, ulice lokalne i osiedlowe. Ogólna długość dróg miejskich podana jest w tablicy powyżej. Budowa nowych dróg wraz z infrastrukturą towarzyszącą i przebudowa istniejących jezdni i chodników przyczyniły się do zwiększenia bezpieczeństwa drogowego w Kościerzynie (np. dzięki zakończonemu w grudniu 2010 r. projektowi Uspokojenie ruchu poprzez modernizację ul. Józefa Wybickiego, Zgromadzenia Księży Zmartwychwstańców, Marii Skłodowskiej-Curie w Kościerzynie ). Kontynuując działania na rzecz poprawy infrastruktury drogowej, Miasto nadal zamierza realizować kolejne zadania w zakresie modernizacji i rozbudowy dróg, jak np. projekt Regionalny węzeł komunikacyjny Kościerzyna Północ połączenie drogi krajowej nr 20 z drogą wojewódzką nr 214. Dla rozładowania trudnej sytuacji transportowo-komunikacyjnej planowana Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, o/gdańsk planuje budowę obwodnicy miasta. Obecnie trwają prace nad projektem budowlanym tej drogi. Realizacja obwodnicy Kościerzyny wpłynie na: zmniejszenie uciążliwości ruchu drogowego, dzięki poprowadzeniu go w oddaleniu od zwartych terenów zabudowy miasta, 27
zmniejszenie zużycia paliw, dzięki większemu poziomowi swobody ruchu oraz związanemu z tym zmniejszeniu wydatków oraz ograniczeniu emisji spalin do środowiska, poprawę komfortu podróży i skróceniu czasu jej trwania, wzrost zainteresowania podmiotów gospodarczych inwestowaniem w obiekty koncentrujące się wzdłuż dróg bezpośrednio połączonych z węzłami drogowymi, poprawę bezpieczeństwa. Budowa obwodnicy Kościerzyny, pomimo zniwelowania powyższych problemów, nie rozwiąże problemów komunikacyjnych wewnątrz Miasta. W celu poprawy tego elementu konieczne jest podejmowanie kolejnych działań. 4.1.6.1.1 Komunikacja Miejska Komunikacja miejska w Kościerzynie swoim zasięgiem łączy wszystkie większe osiedla mieszkaniowe, dworzec PKP oraz szpital. Komunikacja odbywa się w czterech podstawowych relacjach, których trasy i liczba kursów przedstawiono poniżej. Relacja nr 1 (13 kursów docelowych i 13 kursów powrotnych) ul. Dworcowa (DWORZEC PKP) - ul. Szopińskiego - ul. Kartuska - ul. Heykego - ul. Szkolna - ul. Rogali - ul. Skłodowskiej - ul. Piechowskiego (SZPITAL) Relacja nr 2 (2 kursy docelowe) ul. Dworcowa (DWORZEC PKP) - ul. Dworcowa (Sp. Inwalidów Kaszub ) - ul. Matejki - ul. W. Stwosza - ul. Przemysłowa - ul. Drogowców - ul. Wojska Polskiego - ul. Szopińskiego - ul. Kartuska - ul. Heykego, - ul. Szkolna - ul. Rogali ul. Sikorskiego - ul. Skłodowskiej - ul. Piechowskiego (szpital) Relacja nr 3 (10 kursów docelowych i 10 kursów powrotnych) 28
ul. Dworcowa (DWORZEC PKP) - ul. Dworcowa (Kaszub) - ul. Skarszewska - ul. Kapliczna - ul. Wojska Polskiego (PKS) - ul. 8 marca (SP) - ul. Staszica - ul. Skłodowskiej - ul. Piechowskiego (szpital) Relacja nr 4 (3 kursy docelowe i 2 kursy powrotne) ul. Dworcowa (DWORZEC PKP) - ul. Dworcowa (Kaszub) - ul. Skarszewska - ul. Kapliczna - ul. Wojska Polskiego (PKS) - ul. Klasztorna- ul. Chojnicka- ul. Staszica- ul. Skłodowskiej - ul. Piechowskiego (szpital) Wprowadzenie ulg na przejazdy komunikacją miejską dla osób powyżej 65 roku spowodował zwiększenie liczby korzystających z przejazdów szczególnie na trasie do szpitala. Średniomiesięczne obłożenie linii to 11 tys. osób. Do 23-tysięcznej Kościerzyny jako centrum społecznego, gospodarczego, kulturalnego i administracyjnego, będącego siedzibą władz miasta i powiatu, liczącego ponad 66 tysięcy mieszkańców przyjeżdżają interesanci z sąsiednich gmin oraz turyści. Dla zaspokojenia potrzeb komunikacyjnych o zasięgu lokalnym i ponadlokalnym w Kościerzynie funkcjonują dwa dworce jeden komunikacji samochodowej położony w centrum miasta i drugi kolejowy oddalony od niego o ok. 1,5 km. Uzupełnieniem komunikacji samochodowej jest, z roku na rok uszczuplana, oferta przewozów osobowych Polskich Kolei Państwowych. Pomimo, iż oferta przewozowa kolei nie jest dobra, to dla mieszkańców niektórych miejscowości jest jedyną dostępną ofertą. Główne kierunki obecnej komunikacji PKP z i do Kościerzyny to: Kościerzyna - Podleś - Olpuch Wdzydze - Olpuch - Bąk - Wojtal - Szałamaje - Łąg Płd.- Lipowa Tucholska - Rosochatka - Zarośle - Małe Gacno- Zielonka Pomorska Wierzchucin Kościerzyna Podleś Olpuch Wdzydze Olpuch Bąk Karsin Czersk Będźmirowice - Szlachta Lipowa Tucholska Rosochatka Zarośle Małe Gacno Zielonka Pomorska - Wierzchucin 29
Kościerzyna - Skorzewo - Gołubie Kaszubskie - Krzeszna - Wieżyca - Sławki - Somonino - Kiełpino Kartuskie - Babi Dół Gdynia Kościerzyna - Garczyn - Łubiana - Lipusz - Lipuska Huta - Kalisz Kaszubski - Dziemiany Kaszubskie - Raduń - Lubnia- Chojnice Zgodnie z zapisami Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Kościerzyna teren dworca PKP i osiedla przydworcowego należy do obszaru wymagającego odnowy i pobudzenia do aktywności. Możliwość taką może dać stworzenie węzła integracyjnego, który łączyłby komunikację kolejową, autobusową miejską i lokalną (PKS) wraz z utworzeniem sprawnej sieci drogowej z ciągiem ścieżek rowerowych, parkingami, postojem taxi. Synchronizacja wszystkich przewoźników poprawić mogłaby istniejącą sytuację w zakresie komfortu i czasu przejazdu oraz bezpieczeństwa. 4.1.6.2 System wodociągowy i kanalizacyjny Jednostką odpowiedzialną za zaopatrzenie w wodę oraz odbiór i oczyszczanie ścieków na terenie miasta Kościerzyny jest spółka Gminy Miejskiej Kościerzyna (100% udziałów) pod firmą Miejskie Przedsiębiorstwo Infrastruktury KOS-EKO Spółka z o.o. w Kościerzynie. Przedsiębiorstwo jest właścicielem całego systemu wodno-kanalizacyjnego i działa na terenie administracyjnym Gminy Miejskiej Kościerzyna, użytkując: ujęcia wody podziemnej i stację uzdatniania wody dla potrzeb mieszkańców, sieć wodociągową, oczyszczalnię ścieków mechaniczno-biologiczną z tzw. podwyższonym usuwaniem biogenów w technologii A2/O, kanały ściekowe, sanitarne, grawitacyjne i tłoczne, osiedlowe przepompownie ścieków sanitarnych. 4.1.6.2.1 Zaopatrzenie w wodę Stacja wodociągowa zaopatrująca miasto w wodę zlokalizowana jest w północno-wschodniej jego części, na terenie ujęcia wody przy ul. Jeziornej. Składa się ona ze stacji uzdatniania wody, zbiorników retencyjnych oraz pompowni II stopnia. Na terenie stacji uzdatniania wody znajduje się 6 studni głębinowych. Woda z poszczególnych studni jest napowietrzana i poddawana filtracji, w celu zapewnienia odpowiedniej jakości (usunięcie z wód podziemnych żelaza i 30
manganu). Wydajność stacji wodociągowej zapewnia odbiorcom na terenie miasta odpowiednią ilość wody. System sieci wodociągowej w Kościerzynie w większości jest zbudowany z rur żeliwnych oraz polietylenowych (PE) całkowita długość sieci wynosi 69,3 km i zapewnia dobrej jakości wodę dla 99% mieszkańców miasta. W ramach Kościerskiego Programu Uporządkowania i Modernizacji Gospodarki Wodno-Ściekowej, Miejskie Przedsiębiorstwo Infrastruktury KOS- EKO Spółka z o.o. w Kościerzynie systematycznie przeprowadza (inwestycje własne) wymianę i remont zdekapitalizowanych oraz wykonanych z materiałów nieekologicznych odcinków wodociągów (np. rury azbestocementowe). Stan techniczny systemu jest dobry, woda spełnia wymagane warunki fizyko-chemiczne i sanitarne. Tabela 16 Zaopatrzenie ludności w wodę do picia Nazwa ujęcia wód podziemnych Stacja Uzdatniania Wody Kościerzyna Miejscowość obsługiwana przez sieć wodociągową Liczba mieszkańców korzystających z wodociągu Udział mieszkańców korzystających z wodociągu [%] Długość sieci wodociągowej [km] Ilość pobieranej wody [m3/d] Kościerzyna 22 891 99 69,3 2 618 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych: Miejskie Przedsiębiorstwo Infrastruktury KOS-EKO Spółka z o.o. w Kościerzynie 4.1.6.2.2 Oczyszczanie ścieków Ścieki z terenu miasta spływają do miejskiej oczyszczalni ścieków, zlokalizowanej w południowej części miasta przy ulicy Markubowo. Oczyszczalnia odprowadza ścieki oczyszczone do rzeki Bibrowy, której wody odprowadzają je dalej do jeziora Wierzysko i rzeki Wierzycy. Tabela 17 Parametry oczyszczalni ścieków Typ oczyszczalni Średnia przepustowość Ilość mieszkańców równoważnych oczyszczalnia mechanicznobiologiczna w technologii A2/O 3 600 m3/d 26 500 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych: Miejskie Przedsiębiorstwo Infrastruktury KOS-EKO Spółka z o.o. w Kościerzynie We wrześniu 2007r. zakończona została inwestycja pn. Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków wraz z rozbudową kanalizacji sanitarnej w Kościerzynie współfinansowana ze 31
środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Powstała w jej wyniku oczyszczalnia ścieków składa się z: dwóch w pełni niezależnych ciągów technologicznych technologii A2/O z podwyższonym usuwaniem biogenów możliwości retencji i uśredniania ścieków filtracji końcowej ścieków oczyszczonych pełnej automatyzacji i opomiarowania wysokoefektywnego węzła zagospodarowania osadów - kompostowni. Przepustowość zmodernizowanej oczyszczalni ścieków wynosi 3.600 m 3, a maksymalna dla okresu pogody opadowej 12.000 m 3. Ciąg oczyszczania ścieków charakteryzuje się rozwiązaniami zapewniającymi podwyższone bezpieczeństwo procesu: III stopniem oczyszczania filtrami końcowymi, pełną retencję i uśrednieniem ścieków na wejściu, zdublowaniem wszystkich najważniejszych urządzeń technologicznych, zastosowaniem ścieków oczyszczonych jako wód technologicznych w procesie oczyszczania. Oczyszczalnia posiada własną gospodarkę osadami, na którą składa się kompostownia oraz mieszalnia, gdzie osad mieszany jest ze słomą, a następnie wykorzystywany w gospodarce. Dzięki powyższym rozwiązaniom ścieki oczyszczone spełniają najwyższe standardy, a odpady z oczyszczalni ścieków są zagospodarowywane jako przyjazny dla środowiska kompost, wypłukany i odwodniony piasek oraz sprasowane i wypłukane skratki. Po modernizacji i rozbudowie dzięki nowoczesnej stacji zlewnej oraz uśrednieniu ścieków dopływających, oczyszczalnia ścieków w Kościerzynie jest w stanie przyjmować trudne ścieki ze zbiorników bezodpływowych. W celu zmniejszenia uciążliwości oczyszczalni dla mieszkańców miasta zastosowano hermetyzację oraz dezodoryzację najbardziej uciążliwych obiektów procesu oczyszczania ścieków oraz zagospodarowania osadów. 4.1.6.2.3 Kanalizacja Długość sieci kanalizacji rozdzielczej zbierającej ścieki sanitarne z terenu miasta z 17 lokalnymi przepompowniami wynosi 77,9 km, z czego 17,4 km kanalizacji, 8 km wodociągu technologicznego wraz z 10 przepompowniami zostało wykonane w latach 2005 2007 w ramach projektu dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach 32
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego pt. Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków wraz z rozbudową kanalizacji sanitarnej w Kościerzynie. Obecnie sieć w większości jest zbudowana z nowej generacji rur kamionkowych odpornych na ścieranie, uszkodzenia mechaniczne i o podwyższonej odporności chemicznej. Tabela 18 Charakterystyka sieci kanalizacyjnej w Kościerzynie (stan na koniec I kw. 2012 r.) Długość sieci kanalizacyjnej: 77,9 km Długość przyłączy prowadzących do budynków: 19,2 km Ilość przyłączy prowadzących do budynków: 2 435 sztuk Liczba podłączonych gospodarstw domowych: 2 202 sztuk Źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Infrastruktury KOS-EKO Spółka z o.o. w Kościerzynie W ramach projektu: Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków wraz z rozbudową kanalizacji sanitarnej w Kościerzynie wybudowano sieć kanalizacyjną na obszarach: Kościerzyna Wschód, Kościerzyna Zachód, Kościerzyna Wierzysko, Kościerzyna, Plebanka, Kościerzyna, ul. Leśna, Kościerzyna, ul. Kartuska i Słoneczna. Tabela 19 Poziom skanalizowania ludności Nazwa oczyszczalni ścieków Komunalna oczyszczalnia ścieków Miejscowości obsługiwania przez sieć kanalizacyjną Liczba mieszkańców korzystających z kanalizacji Udział mieszkańców korzystających z kanalizacji [%] Długość sieci kanalizacyjnej [km] Ilość ścieków [m3/d] Kościerzyna 22 800 98,6 76,9 3 236 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych: Miejskie Przedsiębiorstwo Infrastruktury KOS-EKO Spółka z o.o. w Kościerzynie 4.1.6.3 Energetyka i ciepłownictwo Kościerzyna zaopatrywana jest w energię elektryczną przez Gdańską Kompanię Energetyczną ENERGA S.A. poprzez istniejącą sieć energetyczną, która doprowadza energię do jedynego w mieście Głównego Punktu Zasilania (GPZ) za pomocą trzech linii elektroenergetycznych 33
wysokiego napięcia (110 kv). Obecne zapotrzebowanie miasta w energię jest w pełni pokrywane przez istniejący GPZ, który posiada rezerwy mocy na pokrycie zapotrzebowania na energię elektryczną dla nowych osiedli mieszkaniowych. Istnieje jednak konieczność rozbudowy sieci niskiego napięcia i budowy nowych stacji transformatorowych, które umożliwią m.in. rozwój na terenach inwestycyjnych oraz budownictwa mieszkaniowego na nowych osiedlach. Jednostką odpowiedzialną za zaopatrywanie miasta Kościerzyny w ciepło jest wymieniona już wyżej spółka Gminy Miejskiej Kościerzyna Miejskie Przedsiębiorstwo Infrastruktury KOS- EKO Spółka z o.o. w Kościerzynie. Wielkość mocy wytwórczych źródeł ciepła w przedsiębiorstwie zaspokaja ok. 45-50% potrzeb cieplnych miasta Kościerzyna. Od 2006 r. po przeprowadzeniu I etapu modernizacji kotłowni K- 1 przy ulicy Tetmajera 3, Przedsiębiorstwo wykorzystuje nowoczesną technologię współspalania węgla kamiennego z biomasą w postaci zrębek drewnianych. Aktualnie Miejskie Przedsiębiorstwo Infrastruktury KOS-ECO wdraża projekt modernizacyjny pn. Poprawa jakości powietrza w Kościerzynie poprzez modernizację i rozbudowę infrastruktury miejskiego systemu energetycznego, dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2007-2013. Planowana inwestycja polegająca m.in. na budowie kotła na biomasę wraz z towarzysząca infrastrukturą techniczną przyczyni się do dalszej redukcji emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz wpłynie pozytywnie na poprawę stanu środowiska naturalnego w regionie Kościerzyny, a tym samym do wzrostu konkurencyjności regionu. Zakład dostarcza energię cieplną na potrzeby ogrzewania lokali oraz podgrzewania ciepłej wody użytkowej. Ciepło rozprowadzane jest poprzez miejski system ciepłowniczy o długości ciepłociągu 22 877 m (z tego sieci z rur preizolowanych o długości 18 543,4 m). System ten składa się z dwóch uporządkowanych i wydzielonych sieci ciepłowniczych zasilanych z kotłowni Tetmajera 3 oraz kotłowni Świętopełka. Łączna moc zainstalowana w kotłowni Tetmajera 3 wynosi 27,63 MW, kotłownia Świętopełka 1,35 MW. Budowę sieci w technologii preizolacji rozpoczęto od 1996 r. Sieć cieplna tradycyjna kanałowa, wybudowana w latach 60-80 XX wieku, jest cyklicznie wymieniana i do roku 2013 przewiduje się jej całkowitą wymianę na nowoczesną preizolowaną. 34