SPOŁECZNA STRATEGIA OCHRONY I ROZWOJU PUSZCZY ZIELONKI NA LATA 2015-2025 Dziewicza Góra, 2014 1
SPIS TREŚCI WSTĘP I OPIS STOSOWANEJ METODY II ANALIZA STANU AKTUALNEGO III WYNIKI ANALIZY SWOT IV ANALIZA PROBLEMÓW V ANALIZA CELÓW VI PROGRAMY DZIAŁAŃ VII AKTUALIZACJA STRATEGII 2
WSTĘP Strategia została opracowana w ramach spotkań przedstawicieli instytucji i organizacji działających na terenie Puszczy Zielonki w okresie marzec maj 2014 r. W przygotowaniu strategii wykorzystano opinie zebrane wśród 1000 mieszkańców i turystów odwiedzających Puszczę. Strategia, wypracowana przy znacznym udziale mieszkańców i turystów odwiedzających Puszczę, może stanowić jedną z podstaw podejmowania racjonalnych działań prowadzonych przez podmioty działające na terenie Puszczy. Strategia stanowi propozycję planu długofalowych działań zaspokajania potrzeb mieszkańców i turystów z uwzględnieniem zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań dotyczących tego obszaru. Składa się ona z następujących elementów: - analiza stanu zastanego, - określenie silnych i słabych stron Puszczy Zielonka, szans i zagrożeń, - określenie celów, - przypisanie celom programów działań, - określenie podmiotów odpowiedzialnych za promowanie realizacji programów, - określenie sposobu aktualizacji strategii Realizacja strategii zakłada korzystanie ze środków wewnętrznych i zewnętrznych, w tym ze środków UE. Wypracowanie strategii zakłada istnienie zgody społecznej co do realizacji założonych celów. Dlatego pożądane jest, aby ze strategią zapoznało się jak najwięcej mieszkańców i turystów korzystających z Puszczy. Metodologia zastosowana przy budowaniu niniejszej strategii uwzględnia możliwie szeroki udział wszystkich mieszkańców i turystów Puszczy poprzez gromadzenie ich opinii na etapie 1) tworzenia strategii; 2) konsultowania strategii. Ma to na celu doprowadzenie do jak najszerszej akceptacji wśród mieszkańców i turystów Puszczy zaplanowanych programów działań. Społeczna Strategia Ochrony i Rozwoju Puszczy Zielonki możliwie w szerokim zakresie uwzględnia oczekiwania mieszkańców i turystów odwiedzających Puszczę. Strategia jest przy tym spójna ze strategiami rozwoju gmin (Czerwonak, Murowana Goślina, Kiszkowo, Skoki, Pobiedziska) i powiatów leżących na terenie Puszczy Zielonka (poznańskiego, gnieźnieńskiego, wągrowieckiego) oraz uwzględnia priorytety bieżących i planowanych programów wsparcia rozwoju lokalnego. Strategia nie jest dokumentem zamkniętym", należy przyjąć, że mogą pojawić się czynniki wewnętrzne i zewnętrzne w istotny sposób wpływające na programy działań w niej zapisane. Dlatego proces konsultacji strategii powinien mieć charakter dynamicznej ciągłości, uwzględniającej możliwe zmiany uwarunkowań, w celu ewentualnej korekty planów. 3
Posiadanie społecznej strategii ochrony i rozwoju Puszczy Zielonki stanowi pomoc w zakresie ubiegania się o środki zewnętrzne. Instytucje i organizacje wnioskujące o dotacje na realizację działań zapisanych w strategii mogą wykazać w czytelny sposób istnienie struktury logicznej rozwiązania istniejących problemów oraz akceptacji społecznej dla planowanych działań. I. OPIS STOSOWANEJ METODY Informacje wstępne Wypracowanie podstaw strategii odbyło się podczas 4 warsztatów z grupa partycypacyjną w okresie marzec - maj 2014 r. W czasie spotkań warsztatowych została przeprowadzona analiza silnych i mocnych stron wykorzystania Puszczy Zielonka oraz szans i zagrożeń zewnętrznych (tzw. analiza SWOT), jak również sprecyzowano cele strategiczne i operacyjne. Podstawowe informacje o metodzie SWOT Analiza SWOT została wykorzystana jako kompleksowa metoda służąca do badania otoczenia Puszczy oraz analizy wewnętrznych zależności wewnątrz Puszczy. Analiza SWOT jest oparta na prostym schemacie klasyfikacji: wszystkie czynniki mające wpływ na bieżącą i przyszłą sytuację wykorzystania Puszczy podzielono na: zewnętrzne w stosunku do Puszczy i mające charakter uwarunkowań wewnętrznych, wywierające negatywny wpływ na wykorzystanie Puszczy i mające wpływ pozytywny. Ze skrzyżowania przedstawionych podziałów powstają cztery kategorie czynników: 1. zewnętrzne pozytywne szanse, 2. zewnętrzne negatywne zagrożenia, 3. wewnętrzne pozytywne mocne strony, 4. wewnętrzne negatywne słabe strony Analiza SWOT polegała na zidentyfikowaniu wymienionych czterech grup czynników, opisaniu ich wpływu na rozwój Puszczy Zielonki, a także możliwości osłabiania lub wzmacniania siły ich oddziaływania. Zderzenie ze sobą szans i zagrożeń z mocnymi i słabymi stronami wykorzystania Puszczy Zielonka pozwala na określenie jej pozycji strategicznej, a także może być źródłem ciekawych rozwiązań. W przeprowadzonej analizie SWOT została dokonana identyfikacja czynników kluczowych, które mogą mieć decydujący wpływ na sposób wykorzystania Puszczy Zielonka w latach 2015-2025. Podstawowe informacje o metodzie ZOPP (planowanie ukierunkowane na cel) 4
Istotą metody planowania ukierunkowanego na cel jest założenie, że informacje i wiedza potrzebna do opracowania strategii wykorzystania Puszczy Zielonki jest dostępna mieszkańcom i turystom odwiedzającym Puszczę, ale poszczególne jej elementy są nieuporządkowane i rozproszone. Osoba i rola moderatora Moderator jest osobą z zewnątrz. Rola moderatora polega na kierowaniu dyskusją, porządkowaniu wypowiedzi, utrwalaniu wyników dyskusji. Etapy w procesie planowania Analiza problemów składa się z następujących elementów: 1. ustalenie problemów podstawowych 2. przeanalizowanie przyczyn i skutków tych problemów. Analiza celów powstaje na bazie hierarchii problemów (opis stanu po rozwiązaniu problemu). Planowanie programów (działań prowadzących do osiągnięcia przyjętych celów): 1) opracowania szkicu działań, 2) formułowania najważniejszych założeń dotyczących sposobu działania, 3) określenia podmiotów odpowiedzialnych za realizację. II. Analiza stanu aktualnego Puszcza Zielonka to potoczne oznaczenie dużego kompleksu leśnego położonego ok. 15 km na północny wschód od Poznania. Używana i utrwalona od lat 30-tych XX w. zwyczajowa nazwa puszcza dla tego kompleksu leśnego odnosi się bardziej do rozmiaru lasów, niż do jego charakteru. Ogólna powierzchnia Puszczy Zielonki wynosi ok. 15 tys. ha. Na tym obszarze w 1993 roku decyzją Wojewody Poznańskiego utworzono Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka w celu zachowania, ochrony i odnowy największego i najbardziej zbliżonego do naturalnego kompleksu leśnego środkowej Wielkopolski, o dużych wartościach przyrodniczych, krajobrazowych i naukowo-dydaktycznych. Obecnie powierzchnia Parku wynosi 12 202 ha, a utworzona dla skuteczniejszej ochrony walorów Parku strefa ochronna, tzw. otulina ma powierzchnię 9 538 ha. Poniżej przedstawione dane odnoszą się głównie do parku krajobrazowego, jako jednoznacznie określonego obszaru. Specyficzną cechą Parku jest bardzo wysoki udział terenów leśnych 78,4% powierzchni, podczas gdy grunty orne wynoszą tylko 1 013,16 ha (8,44% powierzchni). Dominuje bór mieszany świeży zajmujący 65% powierzchni, las mieszany świeży 17%, bór świeży 13%, pozostałe typy to 5%. Głównymi gatunkami lasotwórczymi są: sosna zwyczajna zajmująca 85% oraz dąb zajmujący 11% powierzchni lasu. Zróżnicowane jest także podszycie lasów, które tworzą m. innymi: leszczyna, kalina, tarnina, głóg, kruszyna, bez czarny, dereń. W parku rośnie około 200 szt. drzew pomnikowych, w tym - 4 grupowe pomniki przyrody. Są to przede wszystkim stare dęby i sosny, ale także graby, kasztanowce, wiązy i buki. Urozmaicona rzeźba terenu Parku ukształtowana została w okresie ostatniego zlodowacenia, kiedy wytworzyły się strefy pagórków oraz doliny i rynny jeziorne. Południowy skraj Parku sięga pasma tzw. środkowo-poznańskiej moreny czołowej, którego jedną z kulminacji jest Dziewicza Góra (143 m n.p.m.) najwyższe wzniesienie terenu objętego ochroną. Na północ 5
od tego pasma rozpościera się rozległy obszar pagórkowatej moreny dennej z wyniesieniami 90 110 m n.p.m. Atrakcyjność obszaru wzbogacają jeziora, których na terenie Parku jest około 30, w tym 19 akwenów o powierzchni powyżej 1 ha. Większość, to śródleśne jeziora występujące w rynnach subglacjalnych, przeważnie przepływowe, całkowicie otoczone lasami, o zarośniętych i często zabagnionych brzegach. Ogółem wody na terenie Parku stanowią 3,6% jego powierzchni. Warunki klimatyczne obszaru Puszczy są takie jak dla środkowowielkopolskiego regionu klimatycznego. Cechuje go umiarkowany klimat z łagodnymi zimami, niski roczny poziom opadów atmosferycznych (507 mm), duża ich intensywność w krótkim okresie oraz niskie temperatury w okresie wczesnowiosennym. Długość okresu wegetacyjnego wynosi ok. 220 dni. Średnio w ciągu roku występuje 50 dni słonecznych i 130 dni pochmurnych. Przeciętny okres zalegania pokrywy śnieżnej wynosi od 38 do 60 dni. Z fauny Parku najlepiej rozpoznaną grupą są kręgowce. Znaczne powierzchnie lasów sprzyjają bytowaniu jeleni, danieli, saren, dzików i licznej populacji lisów. Spotyka się tu również zające, borsuki, kuny, a także będące pod ochroną wydry i bobry. Stwierdzono występowanie 13 gatunków nietoperzy, w tym borowiaczka jednego z najrzadziej spotykanych w kraju nietoperzy. Szacowaną liczbę głównych gatunków zwierząt i ich pozyskanie (odstrzały) przedstawia poniższa tabela: Lp. Gatunek Szacowana liczba zwierząt III kwartał 2013 r. Pozyskanie zwierzyny w sezonie 2013/2014 r. 1 Jeleń 260 88 2 Daniel 680 323 3 Sarna 660 57 4 Dzik 310 263 5 Lis 120 128 Walory ornitologiczne podkreśla występowanie 134 lęgowych gatunków ptaków. Na uwagę zasługuje m.in. fakt gnieżdżenia się błotniaka stawowego, bociana czarnego, kani rudej, zimorodka i stosunkowo duża liczebność dzięcioła średniego, dzięciołka, siniaka, lerki oraz rzadkiej dla Wielkopolski muchołówki małej. Z ptaków wodno-błotnych gnieździ się żuraw, bąk i inne. W przypadku bezkręgowców, stosunkowo dobrze poznaną grupą systematyczną są motyle większe. W granicach parku utworzonych jest 5 rezerwatów przyrody: Jezioro Pławno, Jezioro Czarne, Klasztorne Modrzewie koła Dąbrówki Kościelnej, Las Mieszany w Nadleśnictwie Łopuchówko i Żywiec dziewięciolistny i 2 użytki ekologiczne: "Dolina Trojanki między Głęboczkiem a Głębockiem" i Mokradła nad Jeziorem Kamińskim. W ramach Obszaru Natura 2000 na terenie Puszczy wyodrębniono 5 Uroczysk Puszczy. 6
Główne szlaki komunikacyjne przebiegają poza terenami Parku. Na jego obszarze zachował się natomiast układ dawnych traktów komunikacyjnych, w większości o nawierzchni gruntowej, łączących znajdujące się tu miejscowości, a będących częścią historycznych szlaków handlowych. Dostępność parku umożliwia także gęsta sieć znakowanych szlaków przebiegających przez tereny parku i otuliny: szlaki piesze oraz wyznaczona sieć szlaków rowerowych, których łączna długość wynosi 224 km. Szlakami tymi można dotrzeć do wszystkich najciekawszych miejsc Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka i otuliny. Na terenie parku znajdują się zabytki i pomniki przyrody: zabytkowe kościoły, pałace, dwory, inne zabytkowe budowle i grodzisko. Ważne obiekty zabytkowe i atrakcyjne poznawczo to: Neobarokowy kościół Wniebowzięcia NMP w Dąbrówce Kościelnej Dwór z końca XIX w. (ok. 1890 r.) w Dąbrówce Kościelnej Grodzisko stożkowe Pański Dwór w Głęboczku Dom kamienno ceglano szachulcowy z drewnianym gankiem z końca XIX w. przy trakcie z Głęboczka do Dąbrówki Kościelnej. Spichrz kamienno szachulcowy z końca XIX w. w Głęboczku. Dzwonnica drewniana z XVIII w. we Wronczynie. Tajemniczy Słup przy drodze Zielonka Tuczno Dziewicza Góra. Na szczycie znajduje się węzeł szlaków znakowanych oraz wieża przeciwpożarowa z tarasem widokowym, będąca znaczącą atrakcją turystyczną. Wieża ma 40 m wysokości, a platforma widokowa znajduje się na wysokości 30 m. Grunty rolne i leśne oraz inne nieruchomości znajdujące się w granicach parku krajobrazowego pozostawia się w gospodarczym wykorzystaniu. Głównym gospodarzem tych działań związanych zwłaszcza z wykorzystaniem zasobów naturalnych Puszczy oraz gospodarką leśną są dwie główne instytucje: Nadleśnictwo Łopuchówko jednostka gospodarcza Lasów Państwowych (zajmuje na terenie Parku powierzchnię 6 626 ha) oraz Leśny Zakład Doświadczalny w Murowanej Goślinie jednostka dydaktyczna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (zajmuje na terenie Parku powierzchnię 4 318 ha). Rocznie z terenu Puszczy pozyskuje się ok. 46 000 m sześc. drewna. Zatrudnienie pracowników leśnych w obu instytucjach oraz działających na ternie Parku zakładów usług leśnych (ZUL-i) szacuje się na poziomie 50-60 osób. Ponadto dorywczo, zaspokajając swoje potrzeby opałowe na zasadzie tzw "samowyrobu", zasoby lasu wykorzystuje około 240 osób. Zasoby naturalne Puszczy wykorzystują zbieracze runa leśnego, myśliwi a także wędkarze. Prowadzi się też gospodarkę rybacką (stawy rybne w Dąbrówce Kościelnej). Znaczącym problemem są szkody w stosunku do upraw rolnych ze strony zwierzyny Parku (daniele, jelenie, dziki, bobry, żurawie). Na terenie Parku znajduje się Ośrodek Naukowo- Dydaktyczny Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu zwany potocznie Bursą w Zielonce, który jest jednostką Leśnego Zakładu Doświadczalnego w Murowanej Goślinie. Obszar Parku jest także atrakcyjnym miejscem sportu, turystyki i rekreacji osób przyjeżdżających (wrastająca liczba przyjezdnych zmotoryzowanych) głównie z pobliskiej aglomeracji poznańskiej (ok. 553 tys. mieszkańców), zwłaszcza podczas weekendów. W tym obszarze popularne są spacery rekreacyjne, nordic walking, biegi przełajowe (jogging), 7
turystyka rowerowa, rekreacyjne zbieractwo runa leśnego (głównie grzyby i jagody), jeździectwo, kajakarstwo, imprezy masowe, pikniki i ogniska (grile). Główne szlaki turystyczne piesze, rowerowe i kulturowe to: Szlak Kościołów Drewnianych (wokół Parku) Szlak Świętego Jakuba Szlak Cysterski Turystyka kajakowa dotyczy akwenów od Wronczyna do Tuczna, obejmujących głównie jeziora Wronczyńskie Wielkie i Małe oraz Stęszewskie. Zachowanie kompleksu leśnego o dużych wartościach przyrodniczych, krajobrazowych i naukowo-dydaktycznych było celem ustanowionego w 2005 roku planu ochrony Parku. W Parku oraz w jego otulinie wyodrębniono strefy funkcjonalno-krajobrazowe. Podstawą wydzielenia jest spójność funkcjonalno-przyrodnicza terenów objętych strefą. W odniesieniu do stref znajdujących się w granicach Parku Krajobrazowego, sformułowano nakazy i zakazy dotyczące użytkowania zasobów i przestrzeni. W przypadku otuliny wyznaczono strefy, w stosunku do których podano zalecenia wykorzystania gospodarczego. Zgodnie z podziałem administracyjnym Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka swym zasięgiem obejmuje obszar pięciu gmin (należących do trzech różnych powiatów). Od południa jest to gmina Czerwonak, od zachodu Murowana Goślina (obie: powiat poznański), od strony północnej Skoki (powiat wągrowiecki). Gmina Kiszkowo wchodzi w skład Parku w części północno-wschodniej (powiat gnieźnieński), natomiast od strony wschodniej znajduje się gmina Pobiedziska (powiat poznański). Południowo-wschodnia otulina Parku zazębia się z obszarem gminy Swarzędz. Udział powierzchni Parku Krajobrazowego "Puszcza Zielonka" w gminach znajdujących się w jego granicach (w zaokrągleniu) wg danych 2013 r. Gmina (w nawiasie powierzchnia gminy) Powierzchnia Parku na terenie gminy w km kw. (w nawiasie powierzchnia otuliny na terenie gminy) Powierzchnia Parku na terenie gminy Powierzchnia Parku Murowana Goślina (172 km kw.) 62 (12) 36% 51% Skoki (198 km kw.) 11 (8) 6% 9% Kiszkowo (115 km kw.) 3.6 (11) 3% 3% Pobiedziska (189 km kw.) 15 (24) 8% 13% Czerwonak (82 km kw.) 30 (27) 37% 25% Swarzędz (102 km kw.) (13.5) - - Razem 122 km kw. - 100% Na terenie Puszczy znajdują się skupiska osiedleńcze wsie, z których największe należy wymienić to: Dąbrówka Kościelna, Tuczno, Pławno, Kamińsko, Głęboczek, Gać, Zielonka, Łopuchówko. 8
Dookoła Puszczy rozprzestrzeniła się nowa aktywność osiedleńcza o charakterze zabudowy rekreacyjnej, często w formule organizacyjnej tzw. rekreacji osiadłej. Sławica, zespół ogródków działkowych i osiedle letniskowe położone jest na północy w otulinie Parku (gmina Skoki), wciśnięte zostało między jeziora: Gackie, Borowe i Księże. Formalnie położone jest poza granicami obszaru Parku Krajobrazowego, jednak zasięg oddziaływań jest znacznie większy. Kompleks ten stanowi barierę na naturalnym łączniku ekologiczny: Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka-Obszar Chronionego Krajobrazu Rynna Wągrowiecko- Gołaniecka. Wzrost liczby mieszkańców zameldowanych na pobyt stały w wybranych miejscowościach w otoczeniu Puszczy Zielonki wg danych na 31.12.2009 r. i 31.12.2013 r. obrazuje poniższa tabela. Lp. Nazwa 2009 2013 Wzrost Gmina Czerwonak 1 Bolechówko 471 546 75 2 Czerwonak 5 547 5 707 160 3 Dębogóra 109 169 60 4 Kicin 1373 1543 170 5 Kliny 171 233 62 6 Mielno 224 249 25 7 Miękowo 333 413 80 8 Potasze 377 471 94 Razem 8 605 9 331 726 Gmina Murowana Goślina 9 Rakownia 473 571 98 10 Boduszewo 314 357 43 11 Głębocko 119 139 20 12 Łopuchówko 388 409 21 Razem 1 294 1 476 182 Gmina Pobiedziska 13 Stęszewko 247 323 76 14 Wronczynek 33 56 23 15 Kołata 139 147 8 16 Pruszewiec 17 20 3 Razem 436 546 110 Gmina Skoki 17 Sławica 159 207 48 18 Niedźwiedziny 101 104 3 19 Miączynek 21 26 5 Razem 281 337 56 Gmina Kiszkowo 20 Turostówko 39 39 0 21 Karczewo 81 84 3 Razem 120 123 3 OGÓŁEM 10 736 11 813 1 077 Ponadto na obszarze Parku i w otulinie rozwinęła się liczna zabudowa rekreacyjna w postaci mniejszych skupisk lub pojedynczych domów, czasem zintegrowanych z wsiami. Osiedla letniskowe są zwodociągowane, lecz nie wszystkie są jeszcze skanalizowane. Tam gdzie nie ma sieci kanalizacji sanitarnej ścieki gromadzone są w niewielkich osadnikach gnilnych (w szambach). Takie rozwiązania prowadzą do zanieczyszczania wód gruntowych azotanami 9
oraz bakteriami, co z kolei prowadzi do zanieczyszczenia wód jeziornych. Od roku 2010 realizuje się na terenie Parku i jego okolic program budowy kanalizacji sanitarnej, grawitacyjno-ciśnieniowej, która docelowo powinna połączyć wszystkie najważniejsze skupiska osiedleńcze. Planowany termin zakończenia tej inwestycji określany jest na początek 2015 roku. Wykonanie tego zadania w wydatny sposób ograniczy zanieczyszczeniem ściekami obszaru Puszczy. Odpady powstające w obrębie skupisk działek letniskowych zwykle zagospodarowywane są we własnym zakresie. Mimo proponowanych zmian w tzw. ustawie śmieciowej cały czas problemem są śmieci trafiające do lasu lub pobliskich rowów. Obserwuje się ekspansywną gospodarkę gruntami i przeznaczanie coraz większych terenów pod zabudowę mieszkaniową i rekreacyjną poprzez wtórne podziały gruntów połączone ze zmianą użytkowania zjawisko to występuje w otulinie Parku. Szczególnie niebezpieczne jest tworzenie zwartych kompleksów osadniczych bezpośrednio kontaktujących się ze strefą leśną, złożonych z małych działek, o znacznym procencie powierzchni zajętej pod zabudowę. W efekcie wokół Parku zaciska się pierścień obszarów zurbanizowanych położonych w otulinie, a ostatecznie wpływy przenoszone są do wnętrza Parku. Powstają osiedla oderwane od istniejących struktur osadniczych, pozbawione infrastruktury komunalnej i zapewne trudno integrujące się z całą siecią osadniczą. Działki często opierają się o ścianę lasu, nie respektują faktu płynności granicy polno-leśnej. Nowo sporządzane plany obejmują najczęściej drobne fragmenty gruntu, bez dbałości o kompleksowość zagospodarowania przestrzeni, często naruszając jedność struktur funkcjonalnych środowiska (np. szlaki migracyjne, panoramy widokowe, walory historyczne i kulturowe). Obszar Puszczy Zielonka obrazuje poniższa mapa. 10
11
III. WYNIKI ANALIZY SWOT PUSZCZY ZIELONKI SILNE STRONY SŁABE STRONY Duży zwarty kompleks leśny Cisza, spokój Czystość przyrody Świetne warunki dla rekreacji i sportu Bogactwo przyrody Jeziora Miejsce prowadzenia badań naukowych Miejsce pozyskiwania drewna Jednolicie zarządzany teren według jasno określonych zasad Miejsca, w których można prowadzić szkolenia i spotkania edukacyjne Szlaki kulturowe Ścieżki dydaktyczne Bałagan i śmieci Zachowania ludzi niezgodne z zasadami ochrony przyrody Niewystarczająca infrastruktura edukacyjnoturystyczna (brak ławek, śmietników, dobrych dróg, tablic informacyjnych, oznakowań, itp.) Rozproszony ruch turystyczny Niekontrolowany ruch quadów, motocykli, samochodów Duże zróżnicowanie przeciwstawnych interesów związanych z zagospodarowaniem przestrzeni w otulinie Puszczy Niewystarczająca dostępność informacji o Puszczy (o działaniach podejmowanych w Puszczy, zapleczu noclegowogastronomicznym, itp.) SZANSE ZAGROŻENIA Edukacja proekologiczna Rozwój turystyki Rozwój agroturystyki Promocja reklama walorów Puszczy Lepszy dojazd do Puszczy W miejscach natężonego ruchu turystycznego możliwość prowadzenia edukacji przyrodniczej i konsultacji społecznych dotyczących ochrony i rozwoju Puszczy Rozwój infrastruktury (ławki, parkingi, oznakowane ścieżki) mogą ułatwić skanalizowane ruchu turystycznego. Brak zintegrowanego rozwiązania problemu śmieci Niekontrolowana urbanizacja w otulinie Nasilanie się rozproszonego ruchu turystycznego Ryzyko zanieczyszczenia Puszczy przez okoliczny przemysł Zakłady przemysłowe powstające w otulinie Puszczy 12
IV ANALIZA PROBLEMÓW Informacje ogólne Analiza problemów polegała na zrealizowaniu następującego ciągu zdarzeń: - określenie problemów występujących w danej sytuacji, na danym terenie, muszą to być problemy konkretne, istniejące tu i teraz" zapis nie dotyczy problemów przyszłych, takich które mogą zdarzyć się w przyszłości, - dokonanie analizy problemów oraz ustalenie istniejących między nimi związków przyczynowo-skutkowych, - zobrazowanie powyższych związków przyczynowo - skutkowych przy pomocy schematu blokowego. Spis zidentyfikowanych problemów Wyniki osiągnięte podczas dokonywania analizy problemów zobrazowane są w Tablicy 1: Analiza problemów 13
Projekt: "Puszcza Zielonka dla Mieszkańców. Strategia Ochrony i Rozwoju Puszczy Zielonki na lata 2015-2015 TABLICA 1. ANALIZA PROBLEMÓW Śmieci w Puszczy Rozproszony ruch turystyczny Zachowania ludzi niezgodne z zasadami ochrony przyrody Niekontrolowany rruch quadów, motorów, samochodów Przeciwstawne interesy związane z zagospodarowaniem przestrzeni w otulinie Puszczy Niewystarczająca dostępność informacji o Puszczy Niewystarczające włączanie się mieszkańców i turystów w ochronę Puszczy Niewystarczająca dostępność informacji o Puszczy Problem w pogodzeniu interesów różnych użytkowników Puszczy 1 4
Projekt: "Puszcza Zielonka dla Mieszkańców. Strategia Ochrony i Rozwoju Puszczy Zielonki na lata 2015-2015 V. ANALIZA CELÓW Wizja ochrony i rozwoju Puszcza Zielonki jest szerokim zbiorem pomysłów mieszkańców i turystów dotyczącym zahamowania negatywnych i wprowadzenia pozytywnych zmian w Puszczy - wizję można scharakteryzować zdaniem Puszcza Zielonka na miarę naszych oczekiwań". Wizja: Puszcza Zielonka jest dużym kompleksem leśnym w niewielkim stopniu zmienionym poprzez działalność człowieka. Wszystkie kwestie związane z pobytem ludzi w Puszczy są podporządkowane potrzebom Puszczy. Puszcza to obszar mądrze i racjonalnie gospodarowany z uwzględnieniem potrzeb wszystkich użytkowników. Mieszkańcy i turyści mają wiedze o ochronie Puszczy i o racjonalnej gospodarce jej zasobami. Użytkownicy sobie nie przeszkadzają. Użytkownicy instytucjonalni przywiązują duża wagę do edukacji przyrodniczej. Misja ochrony i rozwoju Puszczy Zielonki jest zwięzłym ujęciem najważniejszych założeń wizji - w formie krótkiego zapisu. Misja: Użytkownicy Puszczy rozwiązują konflikty poprzez dialog społeczny. Cele dla ochrony i rozwoju Puszczy 1. Zmniejszenie ilości śmieci w Puszczy Zielonki 2. Ukierunkowanie ruchu turystycznego 3. Zmiana zachowania ludzi niezgodnego z zasadami ochrony przyrody 4. Uregulowanie niekontrolowanego ruchu quadów, motocykli, samochodów 5. Pogodzenie przeciwstawnych interesów związanych z zagospodarowaniem przestrzeni w otulinie Puszczy. 6. Wzrost dostępności informacji o Puszczy VI. PROGRAMY DZIAŁAŃ Realizacja przedstawionych powyżej celów będzie przebiegała etapami. Programy działań służące ich realizacji przedstawione są poniżej. CEL I - Zmniejszenie ilości śmieci w Puszczy Zielonki Działania Działania edukacyjne Jestem odpowiedzialny za swoje śmieci - debaty - lekcje obywatelskie Działania edukacyjne Organizowanie zbiórek śmieci w Puszczy wypracowywanie propozycji rozwiązań - konsultowanie rozwiązań Edukacja Nie palę śmieci - debaty - lekcje obywatelskie Opracowanie przez gminy i zarządców Puszczy Realizatorzy Uczestnicy projektu Puszcza Zielonka dla mieszkańców Uczestnicy projektu Puszcza Zielonka dla mieszkańców Uczestnicy projektu Puszcza Zielonka dla mieszkańców Gminy, Nadleśnictwo Łopuchówko, LZD w Murowanej 15
Projekt: "Puszcza Zielonka dla Mieszkańców. Strategia Ochrony i Rozwoju Puszczy Zielonki na lata 2015-2015 zintegrowanego systemu oczyszczania Puszczy. Zgromadzenie pomysłów dotyczących systemu oczyszczania Puszczy z pośród mieszkańców i turystów. Zapoznanie z zebranymi pomysłami decydentów z gmin leżących na terenie Puszczy i zarządców Puszczy. Konsultacje społeczne rozwiązania przyjętego przez decydentów gminnych i zarządców Puszczy Goślinie Fundacja Zamiastem Fundacja Zamiastem Uczestnicy projektu Puszcza Zielonka dla mieszkańców CEL II - Ukierunkowanie ruchu turystycznego Działania Przygotowanie infrastruktury w punktach docelowych dla turystów na obrzeżach Puszczy. Przygotowanie infrastruktury edukacyjnej w punkcie docelowym (interaktywne tablice informacyjne, puzzle drewniane, siłownie zewnętrzne itp.) Zorganizowanie parkingów w punktach startowych. Promocja punktów docelowych dla turystów, informacja o punktach docelowych (mapki, informatory, GPS) Przygotowanie wzdłuż ścieżek miejsc do siedzenia i śmietników. Oznakowanie tras prowadzących do punktów docelowych Realizatorzy Nadleśnictwo Łopuchówko, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, Leśny Zakład Doświadczalny w Murowanej Goślinie, gminy z terenu Puszczy Nadleśnictwo Łopuchówko, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, Leśny Zakład Doświadczalny w Murowanej Goślinie, gminy z terenu Puszczy Gminy z terenu Puszczy Gminy z terenu Puszczy, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, Nadleśnictwo Łopuchówko, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, Leśny Zakład Doświadczalny w Murowanej Goślinie, gminy z terenu Puszczy Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego CEL III - Zmiana zachowania ludzi niezgodnego z zasadami ochrony przyrody Działania Dostarczanie wiedzy o Puszczy Zielonka Edukacja proekologiczna w Punkcie ekologicznym Lekcje pod chmurką Wycieczki po ścieżce Prelekcje Kształtowanie nawyków proekologicznych Edukacja proekologiczna w Punkcie ekologicznym Lekcje pod chmurką Wycieczki po ścieżce Prelekcje Wykonanie i rozmieszczenie na terenie Puszczy tablic promujących zachowania proekologiczne Zabierz swoje śmieci. Realizatorzy Edukatorzy Nadleśnictwa Łopuchówko Edukatorzy Nadleśnictwa Łopuchówko Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego 16
Projekt: "Puszcza Zielonka dla Mieszkańców. Strategia Ochrony i Rozwoju Puszczy Zielonki na lata 2015-2015 CEL IV Uregulowanie niekontrolowanego ruchu quadów, motocykli, samochodów Działania Egzekwowanie stosowania się do obowiązujących przepisów poprzez wspólne kontrole policji i straży leśnej Skierowanie ruchu pojazdów na określone trasy poprzez wytyczenie torów dla poruszania się pojazdów Patrole policji i straży leśnej Realizatorzy Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego CEL V - Pogodzenie przeciwstawnych interesów związanych z zagospodarowaniem przestrzeni w otulinie Puszczy. Działania Debaty w Punkcie Konsultacyjnym Dyskusje na forum internetowym Plakaty w Punkcie Konsultacyjnym i hasła reklamujące uczestnictwo w konsultacjach społecznych gminnych planów zagospodarowania przestrzennego ( Zainteresuj się ) Hasła reklamujące uczestnictwo w konsultacjach gminnych planów zagospodarowania przestrzennego rozmieszczone na tablicach sołeckich ( Zainteresuj się ) Realizatorzy Uczestnicy projektu Puszcza Zielonka dla mieszkańców Fundacja Zamiastem Fundacja Zamiastem Gminy z terenu Puszczy i otuliny CEL VI - Wzrost dostępności informacji o Puszczy Działania Promocja poprzez portal internetowy Promocja poprzez Punkt Konsultacyjny Zainicjowanie powstania stowarzyszenia na rzecz ochrony i rozwoju Puszczy Zielonki Fundacja Zamiastem Fundacja Zamiastem Realizatorzy Fundacja Zamiastem, uczestnicy projektu Puszcza Zielonka dla mieszkańców VII. Aktualizacja Strategii Prowadzone konsultacje społeczne pozwolą wskazać, jakie nowe działania należy wprowadzić do Strategii oraz jakich ewentualnie zmian dokonać w zapisanych w strategii działaniach i celach. Konsultacje społeczne Strategii przyczynią się tym samym do udoskonalenia modelu partycypacji społecznej w wypracowywaniu polityki na rzecz ochrony i rozwoju Puszczy Zielonki. 17
Projekt: "Puszcza Zielonka dla Mieszkańców. Strategia Ochrony i Rozwoju Puszczy Zielonki na lata 2015-2015 Opracowano: Projekt Puszcza Zielonka dla mieszkańców, 30.05.2014 18