Budownictwo pasywne w Gminie Słomniki 1. Ogólny opis przedsięwzięcia Budynki pasywne wykazują zdecydowanie mniejsze zapotrzebowanie na energię niż budynki tradycyjne. Dzięki tego typu rozwiązaniom konstrukcyjnym maleją koszty ogrzewania i zaopatrzenia w energię elektryczną. Niewielkie zapotrzebowanie na ciepło pozwala zmniejszyć emisje szkodliwych gazów i pyłów do atmosfery, które związane są ze zjawiskiem niskiej emisji. Jednym z przykładów wykorzystania budownictwa pasywnego jest budowa obiektów sportowych i dydaktycznych w Gminie Słomniki. W niniejszym opisie dobrych praktyk przedstawione zostały trzy pasywne budynki gminne: budynek przedszkola, sali gimnastycznej oraz hali sportowo-rekreacyjnej.
Budynek przedszkola (Integracyjnego Centrum Rozwoju Dziecka) w Słomnikach zaprojektowany został w technologii pasywnej z wewnętrznymi instalacjami i infrastrukturą techniczną. Powierzchnia zabudowy budynku wynosi 1314 m², powierzchnia użytkowa budynku wynosi ok. 815 m². Kubatura brutto budynku kondygnacji nadziemnych wynosi 6720 m³. Zakres inwestycji obejmuje również zagospodarowanie terenu: budowę zjazdu publicznego z drogi gminnej, drogi dojazdowej z miejscami parkingowymi, chodnik, sieć elektroenergetyczną, hydranty przeciwpożarowe i ogrodowe, ogrodzenie, oświetlenie terenu, przyłącza wodociągowe i kanalizacji sanitarnej, słupową stację transformatorową, linię kablową średnich i niskich napięć. Budynek charakteryzuje się wysoką termoizolacyjnością przegród zewnętrznych i bardzo niskim zużyciem energii na cele grzewcze na poziomie ok.15kwh/m2rok. W budynku zlokalizowano sześć oddziałów przedszkolnych, salę gimnastyczną wraz ze sceną, widownią i magazynem oraz dwie salki do zajęć dodatkowych, zespół administracyjny z pomieszczeniami towarzyszącymi i zapleczem socjalnym, zaplecze szatniowo-sanitarne dla dzieci i rodziców w strefie wejściowej z pomieszczeniami pomocniczymi, kuchnię z zapleczem, pomieszczenia techniczne, pomieszczenia magazynowe oraz salę lekcyjną. Planowany umowny termin zakończenia realizacji całości inwestycji, wraz z uzyskaniem decyzji pozwolenia na użytkowanie obiektu to 30.06.2015 rok. Roboty budowlane realizowane będą na przestrzeni 3 lat (2013-2015). Budynek sali gimnastycznej przy Zespole Szkół w Waganowicach (Gmina Słomniki) zaprojektowany i wykonany został w systemie pasywnym. Budynek posiada dwie kondygnacje nadziemne: parter użytkowy i poddasze techniczne na części budynku. W skład budynku wchodzą: wielofunkcyjna arena sportowa oraz zaplecze szatniowo-sanitarne z salą lekcyjną, salką ćwiczeń i magazynem. Powierzchnia zabudowy projektowanego obiektu wynosi 614 m2. Budynek zaprojektowano w standardzie budynku pasywnego, o wysokiej termoizolacyjności przegród zewnętrznych i bardzo niskim zużyciu energii na cele grzewcze na poziomie ok.15kwh/m2rok. Budynek hali rekreacyjno-sportowej zlokalizowany w Słomnikach przy ulicy Świerczewskiego 20. Budynek posiada jedną kondygnację nadziemną oraz antresolę. Budynek połączony jest przewiązką z budynkiem Zespołu Szkół Ogólnokształcących. Hala rekreacyjno sportowa ma wymiary zewnętrzne ok. 48, 9 m x ok. 35, 8 m, wysokość 10, 6 m. Powierzchnia zabudowy to 1755 m2, kubatura ok. 14300 m3. Bryła budynku pokryta jest dachem dwuspadowym o kącie nachylenia 8. Hala jest wielofunkcyjną areną sportową. Wymiary boiska umożliwiają grę w piłkę ręczną, koszykówkę, siatkówkę, piłkę nożną halową i tenisa. Hala posiada 224 miejsca siedzące oraz dodatkowe miejsca stojące. Pod trybunami zlokalizowane są magazyny i pomieszczenia techniczne. W lutym 2011 roku Polski Instytut Budownictwa Pasywnego nadał hali sportowej w Słomnikach certyfikat Budynek pasywny o sprawdzonej jakości. Wydanie certyfikatu zostało poprzedzone sprawdzeniem założeń projektowych oraz wykonawczych i na ich podstawie potwierdzony został bilans cieplny dla budynku. W 2011 roku Burmistrz Gminy Słomniki, w związku z budową hali, odebrał w Krakowie tytuł Lidera Małopolski przyznawany w konkursie Najlepsze Przedsięwzięcia Roku 2010 w Małopolsce Lider Małopolski, w którym wyróżnia się najważniejsze przedsięwzięcia o wymiarze społecznym, istotne dla sfery duchowej, tożsamości, edukacji, jakości życia mieszkańców, inwestycje
infrastrukturalne oraz ekspansywne firmy z Małopolski, z nowymi technologiami i stwarzające nowe miejsca pracy. 2. Zastosowane rozwiązania techniczno-budowlane Budynek przedszkola w Słomnikach Zakładane parametry przegród (przenikalność cieplna) dla ścian zewnętrznych to 0, 08-0, 1 W/m2K, drzwi zewnętrznych - 1, 0 W/m2K, zestawów okiennych - 0, 8 W/m2K, dach to 0, 08-0, 09 W/m2K, podłoga na gruncie - 0, 1 W/m2K. Dodatkowo zakłada się wysoką szczelność budynku, która będzie wynosić nie mniej niż 0, 6 1/h, przy różnicy ciśnień 50Pa dla testu szczelności wykonanego zgodnie z normą PN-EN 13829.
Sala gimnastyczna w Waganowicach Budynek posiada żelbetowe ławy i stopy fundamentowe. Ściany konstrukcyjne w części budynku w szkielecie żelbetowym wypełnionym są bloczkami silikatowymi. W pozostałej części ściany konstrukcyjne z bloczków silikatowych grubości 18 i 24 cm. Dach wykonany z wiązarów z drewna klejonego. Ściany ocieplane styropianem o grubości 30 cm, a następnie tynkowane tynkiem cienkowarstwowym. Dach został pokryty 40 cm twardej wełny mineralnej na dźwigarach z drewna klejonego, a następnie blachą aluminiową oraz, na części, papą termozgrzewalną. Zakładane parametry przegród to ok. 0, 1 W/m2K, a zestawów okiennych 0, 8 W/m2K. Dodatkowo zakłada się wysoką szczelność budynku, która będzie wynosić nie mniej niż 0, 6 1/h, przy różnicy ciśnień 50 Pa dla testu szczelności wykonanego zgodnie z normą PNEN 13829. Hala sportowo-rekreacyjna w Słomnikach Fundamenty hali zaprojektowano jako żelbetowe. Ławy i ściany fundamentowe izolowano styropianem typu XPS flormate 300 i 500 grubości 25 i 30 cm. Podłoga parteru izolowana jest styropianem twardym grubości 25 cm. Ściany zewnętrzne wykonane w technologii szkieletu żelbetowego z wypełnieniem pustakami silikatowymi grubości 25 cm. Od zewnątrz ściany ocieplone styropianem frezowanym o grubości 30 cm, wyprawę stanowi tynk silikatowy. Ściany wewnętrzne wykonane z pustaków silikatowych grubości 25 i 12 cm. Ściany zewnętrzne od wewnątrz wykończone tynkiem cementowo- -wapiennym. Dla poprawienia parametrów akustycznych hali, od wewnątrz zamontowano również na ścianach ok. 700 m2 paneli akustycznych. Dach wykonano na dźwigarach z drewna klejonego. Ocieplenie stanowi wełna mineralna, twarda o grubości 40 cm. Pokrycie dachu wykonane z papy termozgrzewalnej.
3. Zastosowane rozwiązania instalacyjno-techniczne Budynek przedszkola Budynek jest w trakcie budowy. Projekt zakłada m.in zastosowanie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła o wysokiej sprawności. Sala gimnastyczna w Waganowicach Budynek wyposażono w instalacje wodociągową, kanalizacyjną, sanitarną, kanalizacyjną opadową (rurociągi, studnie filtracyjne, zbiornik wody deszczowej, pojemność 8,8 m3), ogrzewanie podłogowe (na całej powierzchni budynku) oraz (jako źródło ciepła) pompy ciepła, wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła, instalację elektryczną. Hala sportowo-rekreacyjna w Słomnikach Budynek hali posiada własne źródło ciepła kotłownię gazową o łącznej mocy zainstalowanych kotłów wynoszącej 90 kw. W całym budynku zainstalowano również ogrzewanie podłogowe. Ten rodzaj ogrzewania zapewnia optymalną temperaturę do poziomu dwóch i pół metra nad poziomem areny. W hali zamontowano dwie centrale wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Jedna obsługuje zaplecze sanitarno-szatniowe, a druga boisko główne. 4. Źródła i sposób finansowania Budynek przedszkola Wartość umowna inwestycji wynosi 6 666 409, 84 zł brutto. Ukończenie robót budowlanych planowane jest na rok 2015. Powstający obiekt posiada udogodnienia dla osób niepełnosprawnych, stąd możliwość uzyskania dofinansowania ze środków PFRON będących w dyspozycji Województwa Małopolskiego. Dofinansowanie zostało przyznane w roku 2013 i założono, że w kolejnych latach również część wydatków zostanie zrefundowanych. W roku 2013 zostały wykonane roboty na kwotę 627.006,00 zł, natomiast dofinansowanie zostało przyznane w kwocie 267.194,40 zł.
Sala gimnastyczna w Waganowicach Wartość inwestycji wraz z nadzorem inwestorskim wyniosła 3 112 044 zł brutto. Jako, że obiekt posiada udogodnienia dla osób niepełnosprawnych, możliwe było uzyskanie dofinansowania ze środków PFRON będących w dyspozycji Województwa Małopolskiego. Dofinansowanie z tego źródła wyniosło w całym okresie realizacji 1.061.450,40 zł. Dodatkowo pozyskano środki z Ministerstwa Sportu w wysokości 742.000,00 zł. Wydatki na roboty budowlane poniesione w okresie realizacji to 2.808.826,99 zł. Hala sportowo-rekreacyjna w Słomnikach Możliwości dofinansowania budowy hali pojawiły się wraz z Małopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym. Projekt Budowa hali rekreacyjno sportowej w Słomnikach uzyskał dofinansowanie w ramach tego program na lata 2007-2013. Całkowity koszt budowy hali rekreacyjno sportowej, łącznie z nadzorem inwestorskim, wyniósł 6.770.696,64 zł brutto. Wydatki kwalifikowane to 2.295.624,66 zł. Dofinansowanie 1.606.937,26 zł, co stanowi 70 proc. wydatków kwalifikowanych w ramach projektu. 5. Założenia finansowo-ekonomiczne Obiekty pasywne wybudowane oraz będące w budowie w Gminie Słomniki są o około 12 proc. droższe w stosunku do kosztów budowy takich samych budynków, lecz wzniesionych w technologii tradycyjnej. Wyższe koszty budowy w technologii pasywnej wynikają z zastosowania grubszych warstw materiałów termoizolacyjnych oraz konieczności wyeliminowania wszelkich mostków termicznych, precyzyjnego połączenia przegród budowlanych, a także ich uszczelnienia. Dodatkowy koszt stanowi również konieczność zastosowania central wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła o dużej sprawności. Z przeprowadzonych analiz porównawczych dotyczących rocznych kosztów eksploatacyjnych budynków wybudowanych w technologii tradycyjnej i technologii pasywnej, które zostały opracowane na potrzeby studium wykonalności wynika, że budynki pasywne w ujęciu kosztowym są o około 50 proc. tańsze w utrzymaniu, niż budynki wybudowane w technologii tradycyjnej (dotyczy to kosztów energii elektrycznej i gazu). Szacuje się, że wyższe nakłady na etapie budowy zwrócą się w czasie 8-10 lat, dzięki oszczędnościom eksploatacyjnym. 6. Struktura organizacyjno-zarządcza Wszystkie budynki pasywne wybudowane w Gminie Słomniki są zarządzane przez jednostki związane z Urzędem Miasta. Wykonawcy inwestycji zostali wyłonieni w postępowaniach przetargowych, przeprowadzonych przez Urząd Miejski w Słomnikach. Pozyskiwanie środków na dofinansowanie inwestycji było prowadzone przez pracowników Urzędu Miejskiego w Słomnikach, bez udziału zewnętrznych firm doradczych. 7. Napotkane problemy Inwestycje przebiegały bez problemów i zostały zrealizowane w planowanym terminie. Zarówno zleceniodawca, jak i wykonawcy nie odnotowali problemów w realizacji inwestycji, czy pozyskiwaniu na nie środków. Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Planergia Sp. z.o.o.