Windykacja zaległości podatkowych zabezpieczonych hipoteką przymusową Tomasz Jasiński Wydział Podatków i Opłat UM w Gliwicach
zabezpieczonych hipoteką przymusową Skutki wyroku TK z dnia 8 października 2013 r. sygn. SK 40/12 stwierdzającego niekonstytucyjność art. 70 6 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym w okresie od 01.01.1998 r. do 31.12.2002 r. 1. Wygaśnięcie zabezpieczonych hipotekami przymusowymi zobowiązań podatkowych, których termin przedawnienia upływał przed 31.12.2002 r. 2. Uznanie przez sądy administracyjne, iż aktualnie obowiązujący art. 70 8 Ordynacji podatkowej jest również niekonstytucyjny.
Wyrok NSA z dnia 18.07.2014 r. I FSK 1173/13 "także na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2003 r. należy przepisowi art. 70 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa postawić zarzut niekonstytucyjności. Wyrok NSA z dnia 21.01.2015 r. II FSK 1764/14 Przyjęcie, że przepis art. 70 8 ustawy Ordynacja podatkowa stanowiący o tym, że zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteka nie ulegają przedawnieniu jest niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji (pkt 6.4-6.7) powoduje, że tak zabezpieczone zobowiązania przedawniają się na ogólnych zasadach określonych w art. 70 1 do 7 Ordynacji podatkowej.
Wyrok WSA w Gliwicach z 09.01.2015 r. I SA/Gl 619/14 Artykuł 70 8 ustawy Ordynacja podatkowa nie zapewnia skutku, polegającego na wyłączeniu przedawnienia zabezpieczonych należności podatkowych. Wyrok WSA w Gliwicach z 03.06.2015 r. I SA/Gl 1156/14 Przepis art. 70 8 ustawy Ordynacja podatkowa należy ocenić jako niezgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji RP. Zatem ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości nie wykluczyło przedawnienia zobowiązania zabezpieczonego hipoteką, co oznacza, że termin przedawnienia biegł na zasadach ogólnych.
Równoległe prowadzenie egzekucji z nieruchomości i egzekucji z pozostałych praw majątkowych. Z dniem 21.11.2013 r. uchylono art. 110 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji dalej u.p.e.a., który uzależniał wszczęcie egzekucji administracyjnej od stwierdzenia bezskuteczności innych środków egzekucyjnych. Miasto na prawach powiatu może oprócz prowadzenia jako organ egzekucyjny egzekucji administracyjnej, równocześnie wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego o wszczęcie egzekucji z nieruchomości w oparciu o dalszy tytuł egzekucyjny art. 26c u.p.e.a.
Zaliczka dla organu egzekucyjnego 5% egzekwowanej zaległości i odsetek nie więcej niż 11 400 zł art. 110 4 u.p.e.a. Zwrot zaliczki przy podziale kwot uzyskanych z egzekucji. Uprawnienie wierzyciela do przejęcia nieruchomości za 70% jej wartości po bezskuteczności drugiej licytacji (art. 111i u.p.e.a) lub za 65% wartości po bezskuteczności drugiej licytacji (art. 111j). Nabywca może zaliczyć na poczet ceny własną wierzytelność lub jej część, jeżeli znajduje ona pokrycie w cenie nabycia art. 112 2 u.p.e.a.
Umorzenie egzekucji z nieruchomości i uchylenie środka egzekucyjnego po bezskuteczności trzeciej licytacji. Ponowne wszczęcie nowej egzekucji i zastosowanie środka egzekucyjnego powodującego przerwanie biegu terminu przedawnienia może nastąpić po upływie 12 miesięcy od dnia uchylenia zajęcia nieruchomości art. 111k u.p.e.a. W przypadku przejęcia egzekucji z nieruchomości przez komornika sądowego i umorzenia egzekucji z powodu bezskuteczności (art. 985 KPC) ponowne wszczęcie przez komornika sądowego egzekucji z nieruchomości nie powoduje przerwania biegu terminu przedawnienia, gdyż nie jest środkiem egzekucyjnym.
Dochodzenie zabezpieczonej hipoteką przymusową zaległości podatkowej od osoby trzeciej na gruncie prawa cywilnego 1. Zaległości, za które odpowiada nabywca przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa (art. 112 O.p.), w stosunku do których upłynęły terminy przedawnienia określone w art. 118 O.p. 2. Zaległości, do których nie mają zastosowania art. 112 O.p.
Podstawy prawne dochodzenia należności od dłużnika rzeczowego: 1. Art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (dalej u.k.w.h.) wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością. 2. Art. 75 u.k.w.h. - Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. 3. Art. 776 w związku z art. 777 3 pkt 1 KPC podstawą egzekucji sądowej jest tytuł wykonawczy (tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności). Tytuł egzekucyjny to prawomocne orzeczenie sądu.
Tryb postępowania wierzyciela: 1. Wezwanie dłużnika rzeczowego do zapłaty zaległości zabezpieczonej hipoteką przymusową. 2. Pozew o zapłatę do sądu rejonowego (okręgowego gdy wartość dochodzonej należności głównej przekracza 75 000 zł art. 17 pkt 4 w związku z art. 19 i 20 KPC). 3. Właściwy miejscowo jest sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania art. 27 KPC. 4. Wniosek o rozpoznanie pozwu w trybie postępowania nakazowego - art. 485 1 KPC dochodzone jest roszczenie pieniężne, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu dokumentem urzędowym odpis pełny księgi wieczystej, w której ustanowiono hipotekę.
Przedawnienie zobowiązania podatkowego, a możliwość windykacji należności od dłużnika rzeczowego. 1. Art. 73 u.k.w.h - właściciel nieruchomości niebędący dłużnikiem osobistym może, niezależnie od zarzutów, które mu przysługują osobiście przeciwko wierzycielowi hipotecznemu, podnosić zarzuty przysługujące dłużnikowi (podatnikowi). 2. Wyrok SN z dnia 17.03.2016 r. sygn. V CSK 377/15 a. Jeżeli Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność określonego przepisu ustawy z Konstytucją, to sąd może odmówić zastosowania w rozpoznawanej sprawie identycznie brzmiącego przepisu tej ustawy,
b. pomimo zabezpieczenia zobowiązań podatkowych hipoteką biegnie przedawnienie zobowiązania podatkowego na podstawie przepisów prawa podatkowego, b. akcesoryjność hipoteki jako ograniczonego prawa rzeczowego oznacza uzależnienie dalszego jej istnienia, od istnienia wierzytelności, którą zabezpiecza, b. wygaśnięcie zobowiązania podatkowego zabezpieczonego hipoteką powoduje wygaśnięcie hipoteki art. 94 u.k.w.h., b. wygaśnięcie hipoteki oznacza zwolnienie dłużnika rzeczowego z odpowiedzialności przedmiotem obciążonym hipoteką.
Koszty ponoszone przez wierzyciela 1. Odpis zupełny z księgi wieczystej 60 zł. 2. Opłata stosunkowa za pozew 5% wartości dochodzonej należności (nie więcej niż 100 000 zł) art. 13 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. 3. Zaliczka dla komornika sądowego na poczet wydatków egzekucyjnych art. 40 ust. 1 ustawa o komornikach sądowych i egzekucji.