RADIATION PROTECTION GLOSSARY AND ENGLISH POLISH DICTIONARY OCHRONA RADIOLOGICZNA ENCYKLOPEDYCZNY SŁOWNIK ANGIELSKO POLSKI Tadeusz Musiałowicz CENTRALNE LABORATORIUM OCHRONY RADIOLOGICZNEJ Wydanie 5-te uzupełnione WARSZAWA 2012
Autor wyraża podziękowanie : -prof. dr hab. Jerzemu Peńsko za recenzję 1-szego wydania oraz za uwagi do 3-ciego wydania słownika; -prof. dr hab. Sławomirowi Sterlińskiemu za pomoc w przygotowaniu 3-ciego wydania; -mgr inż. Januszowi Henschke za uwagi do 1-szego, i 3-ciego wydania; -prof. dr hab. Michałowi Waligórskiemu za uwagi do 1-szego i 3-ciego wydania; -wszystkim, którzy zgłosili uwagi do 2-giego wydania, a w szczególności mgr inż. Łukaszowi Adamowskiemu, prof. dr hab. Ludwikowi Dobrzyńskiemu (także za uwagi do 3-ciego wydania), prof. dr hab. Irenie Szumiel.(także za uwagi do 3- ciego i 4-tego wydania) i. dr hab. Andrzejowi Komosa; - dr Lechowi Małeckiemu, dr Marii Kowalskiej, dr Krzysztofowi Pachockiemu i dr hab.andrzejowi Strupczewskiemu za uwagi do 4-tego wydania. 2
WPROWADZENIE Przodującymi w dziedzinie ochrony przed promieniowaniem były i są Wielka Brytania i Stany Zjednoczone Ameryki. Zdecydowana większość terminów i określeń w omawianej dziedzinie ma swój rodowód w tych krajach. Chcąc przybliżyć słownictwo anglojęzyczne często nie mające odpowiedników w oficjalnych dokumentach krajowych, przede wszystkim osobom zawodowo zainteresowanym ochroną radiologiczną, autor podjął się opracowania angielsko-polskiego encyklopedycznego słownika terminów i definicji. Autor wyraża nadzieję, ze słownik ten okaże się także szczególnie pożyteczny w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej i potrzebą dostosowania naszych przepisów do wymagań Unii. Słownik obejmuje także wybrane hasła z dziedzin pokrewnych z ochroną radiologiczną (fizyka jądrowa, bezpieczeństwo jądrowe, radiobiologia, zabezpieczenia materiałów jądrowych i transport materiałów promieniotwórczych). Terminy i ich definicje wybrane zostały w pierwszej kolejności z dyrektyw i zaleceń Unii Europejskiej, z norm Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO, z przepisów Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej oraz standardów i zaleceń innych organizacji międzynarodowych (IEC 1, ICRU 2, ICRP 3 ), a w następnej kolejności z innych dokumentów anglojęzycznych. Praca wykracza nieco poza zakres słownika, ponieważ dla zwiększenia jej przydatności, w przypadkach występowania merytorycznej różnicy między definicjami tego samego terminu w dokumentach różnych organizacji międzynarodowych po przetłumaczeniu definicji przyjętej jako podstawowa podano także definicje od niej odbiegające. Po każdym haśle podany jest skrót nazwy dokumentu, z którego hasło i jego definicja zostały przytoczone. Objaśnienie skrótów nazw dokumentów podane jest na stronach 135-139. Alfabetyczny spis terminów angielskich podany jest na stronach 140-148. Odpowiedniki polskie zaczerpnięto zasadniczo z aktualnych przepisów polskich, ustawy Prawo Atomowe, przepisów wykonawczych do tej ustawy oraz z Polskich Norm. Układ słownika jest alfabetyczny według terminologii angielskiej. Poszczególne hasła są numerowane, tym samym numerem oznaczono odpowiedniki przytoczone z oficjalnych dokumentów krajowych. Jeżeli odpowiednik polski jest tłumaczeniem definicji przyjętej w dokumentach anglojęzycznych, dodatkowe tłumaczenie w słowniku zostało pominięte, za wyjątkiem przypadków gdy oficjalne tłumaczenie zawiera, zdaniem autora, nieścisłości. Określenie brak definicji w dokumentach krajowych oznacza, że spotyka się w nich jedynie hasło, które nie zostało zdefiniowane. Brak odpowiednika oznacza, że nawet samo hasło nie jest w dokumentach spotykane. W miarę potrzeby do poszczególnych terminów i definicji podane zostały wyjaśnienia lub komentarze. Używane w tekście określenie definicja w języku angielskim nieznana, oznacza, że nie była ona dostępna autorowi słownika. UWAGI: 1. Definicje podane w niektórych dokumentach nie mają charakteru ogólnego i opatrzone są tam niżej podanym wstępem: Dyrektywa Unii Europejskiej: For the purpose of this Directive, the following terms have the meaning hereby assigned to them Przepisy Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej: The following definitions apply for the purposes of the standards 1 International Electrotechnical Commission 2 International Commission on Radiation Units and Measurements 3 International Commission on Radiological Protection 3
Normy ISO ( poza słowniczymi ): For the purposes of this International Standard the following definitions apply. Ustawa Prawo Atomowe: " W rozumieniu niniejszej ustawy użyte określenia oznaczają..." 2. W tekście słownika, uwaga pisana małymi literami ( Uwaga ) oznacza uwagę podaną w oryginale, pisana dużymi literami ( UWAGA ) oznacza uwagę autora. 3. Zdaniem autora niektóre przyjęte definicje nie są całkowicie poprawne. W tekście angielskim przedstawione są, opracowane przez autora uzupełnienia i propozycje zmian. INTRODUCTION Great Britain and United States of America have always leaded in the radiation protection domain and most of the terms and definitions in this field are derived from the regulations and literature of those countries. To better acquaint persons interested in health physics with this English terminology, the author prepared a comprehensive glossary and a Polish dictionary of these terms. The Author believes that such a glossary will be useful with Poland having entered the European Union and the need to implement EU regulations in our country. The glossary also includes selected terms used in nuclear physics, nuclear safety, safeguards, radiobiology and transport of radioactive materials. Definitions were initially taken from EU directives and regulations, ISO standards, International Atomic Energy Agency standards, from recommendations and standards of other international organizations (IEC,ICRP, ICRU) and also from other related documents in English. The glossary has been somewhat extended wherever a given term was defined somewhat differently (by various international organizations), the basic definition is supplemented with alternative ones, each with its source quoted in abbreviated form. The full names of documents used are given on pages 135-139. An alphabetically ordered and numbered index of English terms is available on pages 140-148. The corresponding Polish terms and definitions have been essentially taken from current Polish legal regulations - The Polish Act Atomic Law and its executive regulations, and from the related Polish Standards. The numbers accompanying the English terms are also quoted in the Polish translations of these terms. Wherever necessary, comments and explanations follow these translations. The statement: English definition not known means that the English definition was not available to the author. Not all internationally accepted definitions are fully satisfactory for the author of the glossary. Additional and modified definitions are also presented (only in English) according to the proposals of the author. NOTE Definitions given in some of used documents do not have a general meaning e.g. : EU Directive. For the purpose of this Directive, the following terms have the meaning assigned to them. IAEA Standards. The following definitions apply for the purposes of the Standards. International Standard Organization standards ( excluding terminological standards ). For the purposes of this International Standard the following definitions apply. 4
KLIKNIECIE OTWIERA HASŁO A... 16 1. ABSORBED DOSE... 16 1. DAWKA POCHŁONIĘTA (PN-92/J-01003/02)... 16 2. ABSORBED DOSE RATE... 17 2. MOC DAWKI POCHŁONIĘTEJ (PN-92/J-01003/02)... 17 3. ABSORPTION COEFFICIENT... 17 4. ACCIDENT... 17 4. AWARIA RADIACYJNA (PN 92/J-01003/05)... 18 5. ACCIDENT CONDITIONS... 18 5. WARUNKI AWARYJNE (PA/11)... 18 6. ACCIDENTAL EXPOSURE... 18 6. NARAŻENIE PRZYPADKOWE (PN-92/J-01003/05)... 18 7. ACTION LEVEL... 18 8. ACTIVATION... 18 8. AKTYWACJA (PN-IEC 393)... 19 9. ACTIVITY... 19 9. AKTYWNOŚĆ (PN-92-J-01003/02)... 19 10. ACTIVITY CONCENTRATION... 19 10. STĘŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE ( STĘŻENIE SUBSTANCJI PROMIENIOTWÓRCZEJ )... 20 11. ACUTE EXPOSURE... 20 12. ADAPTIVE RESPONSE... 20 13. ALARA ( AS LOW AS REASONABLY ACHIEVABLE)... 20 13. ALARA (PN 92/J-01003/05)... 21 14. ALI ( ANNUAL LIMIT ON INTAKE)... 21 14. ALI (ZPA/88)... 21 15. ALIGNED FIELD... 21 15. POLE ZORIENTOWANE (PN-92/J-01003/02)... 21 16. AMBIENT DOSE EQUIVALENT... 21 16. PRZESTRZENNY RÓWNOWAŻNIK DAWKI ( W PUNKCIE POLA PROMIENIOWANIA) (PN-92/J-01003/2) 21 17. ANTICIPATED OPERATIONAL OCCURRENCE... 22 17. PRZEWIDYWANE ZDARZENIE EKSPLOATACYJNE (PA/11)... 22 18. APPRENTICE... 22 19. APPROVED DOSIMETRIC SERVICE... 22 20. APPROVED MEDICAL PRACTITIONER... 22 21. APPROVED OCCUPATIONAL HEALTH SERVICES... 22 21. JEDNOSTKA OCHRONY ZDROWIA (PA/11)... 23 22. ARTIFICIAL SOURCES... 23 23. ATTENUATION... 23 23. OSŁABIENIE PROMIENIOWANIA (PN 75/J-01003/01)... 23 24. ATTENUATION COEFFICIENT... 23 24. LINIOWY WSPÓŁCZYNNIK OSŁABIANIA (Μ LUB ΜL) (PN 92/J- 01003/02)... 24 MASOWY WSPÓŁCZYNNIK OSŁABIENIA ( / ). (PN 92/J-01003/02)... 24 25. ATTENUATION FACTOR... 24 25. CZYNNIK OSŁABIENIA (PN-IEC-393)... 24 26. AUTHORIZATION... 24 27. AUTHORIZED LIMITS... 24 27. LIMITY I WARUNKI EKSPLOATACYJNE (PA/11)... 25 28. AVERTABLE DOSE... 25 29. AVERTED DOSE... 25 B... 26 30. BACKGROUND RADIATION... 26 31. BACK-SCATTERING... 26 31. ROZPRASZANIE WSTECZNE (PN-EN-ISO 3543)... 26 32. BECQUEREL... 26 32. BEKEREL (PN 92/J-01003/02)... 26 33. BIOASSAY PATRZ RADIOBIOASSAY... 26 34. BIOLOGICAL HALF - LIFE... 26 5
34. BIOLOGICZNY OKRES POŁOWICZNEGO ZANIKU ( T B )... 27 35. BODY BURDEN... 27 36. BONE SEEKER... 27 37. BREMSSTRAHLUNG... 27 37. PROMIENIOWANIE HAMOWANIA (PN- IEC 393)... 27 38. BROAD BEAM... 27 38. WIĄZKA SZEROKA (PN 75/J-01003/01)... 27 39. BUILDUP FACTOR... 28 39. WSPÓŁCZYNNIK PRZYROSTU... 28 40. BYSTANDER EFFECT... 28 C... 29 41. CATEGORIES OF EXPOSURE... 29 42. CEMA (C)... 29 43. CEMA RATE (C)... 29 44. CHARACTERISTIC CURVE... 29 44. KRZYWA CHARAKTERYSTYCZNA (PN-ISO 1757)... 30 45. CHARGED PARTICLE EQUILIBRIUM CPE... 30 46. CHRONIC EXPOSURE... 30 47. CLADDING... 30 47. KOSZULKA (PN- IEC 393)... 30 48. CLEARANCE... 30 49. CLEARANCE LEVELS... 31 50. COLLECTIVE DOSE... 31 50. DAWKA ZBIOROWA (KOLEKTYWNA) (PN-92-J-01003/05)... 31 51. COMMISSIONING... 31 52. COMMITTED DOSE... 32 52. DAWKA OBCIĄŻAJĄCA (PN 92/J-01003/05)... 32 53. COMMITTED EFFECTIVE DOSE... 32 54. COMMITTED EQUIVALENT DOSE... 32 55. COMPETENT AUTHORITIES... 33 56. CONFIDENCE LEVEL... 33 56. POZIOM UFNOŚCI (PN- IEC 393)... 33 57. CONFINEMENT... 33 58. CONSTRAINT (SEE ALSO DOSE CONSTRAINT)... 34 59.CONTAINMENT (SEE ALSO C O N F I N E M E N T)... 34 59. OBUDOWA BEZPIECZEŃSTWA (PN-76/J-01003/14)... 34 60. CONTAINMENT SYSTEM (RADIOACTIVE MATERIAL TRANSPORT)... 34 60. ZESTAW ZAPEWNIAJĄCY SZCZELNOŚĆ (PN-91-J-01003/13)... 35 61. CONTAMINATION... 35 61. SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE (PA/06)... 35 62. CONTROLLED AREA... 36 62. TEREN KONTROLOWANY (PA/11)... 36 63. COST/BENEFIT ANALYSIS, DIFFERENTIAL... 36 64. COST EFFECTIVENESS ANALYSIS... 37 65. WYDAJNOŚĆ ZLICZANIA (PN-ISO 10703)... 37 66. CRITICAL GROUP PATRZ REFERENCE GROUP... 37 67. CRITICAL MASS... 37 67. MASA KRYTYCZNA (PN-IEC 393)... 37 68. CRITICALITY... 37 69. CRITICAL ORGAN... 38 69. NARZĄDY KRYTYCZNE (PN-92/J-01003/05)... 38 70. CRITICALITY SAFETY (ENS - EUROPEAN NUCLEAR SOCIETY)... 38 71. CRITICALITY SAFETY INDEX (CSI)... 38 72. CRITICAL PATHWAY... 38 73. DROGI MIGRACJI KRYTYCZNE (PN 92/J-01003/05)... 39 74. CROSS SECTION ( SYMBOL Σ)... 39 73. PRZEKRÓJ CZYNNY (Σ ) (PN-IEC 393)... 39 74. CURIE... 40 6
74. KIUR (NIE ZALECANY) CI (PN- IEC 393)... 40 D... 41 75. DEAD TIME (FOR ANALYZER)... 41 75. CZAS MARTWY (ANALIZATOR) (PN-IEC 394)... 41 76. DEAD TIME (FOR A GEIGER-MÜLLER COUNTER TUBE)... 41 76. CZAS MARTWY (LICZNIKA GEIGERA-MÜLLERA ) (PN-IEC 394)... 41 77. DECAY CONSTANT (DISINTEGRATION CONSTANT)... 41 77. STAŁA ROZPADU (PN 92/J-01003/02)... 41 78. DECAY CURVE... 41 79. DECOMMISSIONING... 42 1. LIKWIDACJA OBIEKTU JĄDROWEGO (PA/11)... 42 2. LIKWIDACJA SKŁADOWISKA ODPADÓW PROMIENIO- TWÓRCZYCH LUB SKŁADOWISKA WYPALONEGO42 PALIWA JĄDROWEGO (PA/11)... 42 80. DECONTAMINABILITY... 42 81. DECONTAMINATION FACTOR... 42 82. DECONTAMINATION INDEX... 43 83. DEFENCE IN DEPTH... 43 84. DEPOSITION... 43 85. DERIVED LIMIT... 43 85. LIMIT POCHODNY (PN 92/J-01003/5)... 43 86. DERIVED AIR CONCENTRATION (DAC)... 44 87. DESIGN BASIS ACCIDENT... 44 87. AWARIA PROJEKTOWA (PA/11)... 44 88. DESIGNATED AREA... 44 89. DETERMINISTIC EFFECT... 44 89. SKUTKI NIESTOCHASTYCZNE (DETERMINISTYCZNE) PN 92/J 01003/05... 45 90. DETRIMENT... 45 90. SZKODA DLA ZDROWIA CZŁOWIEKA (PA/11)... 46 91. DIAGNOSTIC REFERENCE LEVEL... 46 92. DIRECTIONAL DOSE EQUIVALENT... 46 92. KIERUNKOWY RÓWNOWAŻNIK DAWKI (PN 92/J-1003/02)... 46 93. DIRECTLY IONIZING PARTICLE... 47 94. DISCHARGE (CONTROLLED DISPOSAL OF RADIOACTIVE EFFLUENT)... 47 94. USUWANIE SUBSTANCJI PROMIENIOTWÓRCZYCH (PN 92/J-1003/05)... 47 95. DISPOSAL... 47 96. DISUSED SOURCE... 47 97. DNA DAMAGE SIGNALLING... 48 98. DOSE... 48 100. DOSE COEFFICIENT... 48 101. DOSE CONSTRAINT... 49 E... 53 110. ENERGIA EFEKTYWNA (PN-ISO 4037-1)... 54 111. EFFECTIVE HALF-LIFE... 54 111. EFEKTYWNY OKRES POŁOWICZNEGO ZANIKU ( T EF )... 54 112. ELECTRON CAPTURE... 54 112. WYCHWYT ELEKTRONU (PN- IEC 393)... 55 114. EMERGENCY EXPOSURE... 55 114. NARAŻENIE WYJĄTKOWE (PA/11)... 55 117. EMERGENCY RESPONSE PLAN... 57 118. ENERGY IMPARTED TO MATTER... 57 121. WZMOŻONE PROMIENIOWANIE NATURALNE (PN-92/J-01003/05)... 59 129. EVENT PATRZ INCIDENT... 62 130. EXCESS ABSOLUTE RISK... 62 131. EXCESS RELATIVE RISK... 62 132. EXCLUDED... 62 133. EXCLUSION AREA... 62 134. EXEMPTION... 63 135. EXEMPTION LEVEL... 63 7
136. EXISTING EXPOSURE SITUATION... 63 137. EXPANDED FIELD... 63 137. POLE ROZCIĄGŁE (PN 92/J-01003/02)... 64 138. EXPOSED WORKERS PATRZ OCCUPATIONAL EXPOSURE... 64 139. NARAŻENIE (PA/11)... 64 140. EXPOSURE (QUANTITY) (PATRZ TAKŻE ION DOSE)... 64 140. DAWKA EKSPOZYCYJNA (PN-92/J-01003/02)... 65 141. EXPOSURE (TO RADON)... 65 142. EXPOSURE PATHWAY... 66 143. EXPOSURE RATE... 67 X 143. MOC DAWKI EKSPOZYCYJNEJ ( ) (PN-92/J-01003/02)... 67 144. EXTERNAL EXPOSURE... 67 144. NAPROMIENIENIE ZEWNĘTRZNE (PN-IEC 393 DOD.1)... 67 F... 68 145. FADING... 68 145. ZANIK (PN-ISO 1757)... 68 146. FALLOUT PATRZ RADIOACTIVE FALL-OUT... 68 147. FERTILE MATERIAL... 68 147. NUKLID PALIWORODNY (PN- IEC 393)... 68 148. FILM BADGE PATRZ PHOTOGRAPHIC DOSEMETER... 68 149. FIRST COLLISION DOSE... 68 150. FISSILE MATERIAL PATRZ TAKŻE NUCLEAR MATERIAL... 69 151. FISSIONABLE... 69 152. FIXED SURFACE CONTAMINATION... 70 152. SKAŻENIE ZWIĄZANE (PN-92/J-01003/02)... 70 153. FLASK (CASK)... 70 154. FLUENCE Φ... 70 154. FLUENCJA CZĄSTEK (PN-92-J-01003/02)... 71 155. FLUENCE RATE ODPOWIEDNIK TEGO TERMINU DLA PROMIENIOWANIA CZĄSTECZKOWEGO, PATRZ PARTICLE FLUX DENSITY... 71 156. FLUX... 71 N 156. STRUMIEŃ CZĄSTEK ( ) (PN 92/J-01003/2)... 71 157. FUEL ASSEMBLY... 71 157. ZESTAW PALIWOWY (PN- IEC 393)... 71 158. FUEL ELEMENT... 71 158. ELEMENT PALIWOWY (PN- IEC 393)... 72 159. FUEL ROD... 72 159. PRĘT PALIWOWY (PN- IEC 393)... 72 G... 73 160. GAMMA CASCADE... 73 160. KASKADA GAMMA (PN-ISO 10703)... 73 161. GENETIC EFFECT OF RADIATION PATRZ TAKŻE HEREDITARY EFFECT... 73 162. GENETICALLY SIGNIFICANT DOSE... 73 163. GLASS DOSIMETER PATRZ PHOTOLUMINESCENT DOSIMETER... 73 164. GLOVE BOX... 73 165. GRAM-GRAY... 73 166. GRAY (GY)... 73 166. GREJ (GY) (PN-IEC 393)... 74 167. GUIDANCE LEVEL... 74 H... 75 168. HALF LIFE... 75 168. OKRES PÓŁROZPADU ( OKRES POŁOWICZNEGO ZANIKU) T 1/2 (PN-92/J-01003/02)... 75 169. HALF-VALUE LAYER (HALF-VALUE THICKNESS)... 75 169. WARSTWA PÓŁCHŁONNA (PN-ISO 4037-1)... 75 170. HEALTH PHYSICS PATRZ TAKŻE RADIATION PROTECTION... 75 171. HEALTH SCREENING... 75 8
172. HEREDITARY EFFECT PATRZ TAKŻE GENETIC EFFECT OF RADIATION... 76 173. HIGH ACTIVITY SOURCE... 76 173. ŹRÓDŁO WYSOKOAKTYWNE (PA/11)... 76 174. HOMOGENEITY COEFFICIENT: H... 76 174. WSPÓŁCZYNNIK JEDNORODNOŚĆI : H (PN-ISO 4037-1)... 76 I... 77 175. ICRU SPHERE... 77 176. INCIDENCE... 77 177. INCIDENT... 77 177. INCYDENT RADIACYJNY (PN 92/J-1003/5)... 77 178. INDIRECTLY IONIZING PARTICLE... 77 179. INDIVIDUAL MONITORING... 78 180. INDUCED RADIOACTIVITY... 78 181. INGESTION... 78 182. INHALATION... 78 183. INTAKE... 78 183. WNIKNIĘCIE (POBRANIE) (PN-92/J-01003/05)... 79 184. INTEGRAL ABSORBED DOSE... 79 185. INTEGRATED MANAGEMENT SYSTEM... 79 185. ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA (PA/11)... 79 186. INTERNAL EXPOSURE... 80 186. NAPROMIENIENIE WEWNĘTRZNE (PN-IEC 393 DOD. 1)... 80 187. INTERVENTION... 80 187. DZIAŁANIA INTERWENCYJNE (PA/11)... 80 188. INTERVENTION LEVEL PATRZ TAKŻE OPERATIONAL INTERVENTION... 80 188. POZIOM INTERWENCYJNY (PA/11)... 80 189. INITIATING EVENT (POSTULATED INITIATING EVENT)... 80 189. POSTULOWANE ZDARZENIE INICJUJĄCE (PAA/11)... 81 190. INVESTIGATION LEVEL... 81 190. POZIOM DOCHODZENIA (INSPEKCYJNY) (PN-92/J-01003/05)... 81 191. IODINE PROPHYLAXIS... 81 192. ION DOSE PATRZ TAKŻE EXPOSURE... 81 193. IONIZATION CHAMBER... 81 193. KOMORA JONIZACYJNA (PN-IEC 394)... 82 194. IONIZING RADIATION... 82 194. PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE (PN 75/J-01003/01)... 82 195. IRRADIATION PATRZ TAKŻE EXPOSURE... 82 196. ISODOSE... 83 J... 84 197. JUSTIFICATION... 84 K... 85 198. KERMA... 85 198. KERMA (K) PN-92/J-01003/02... 85 199. KERMA FACTOR... 85 200. KERMA RATE... 85 K 200. MOC KERMY ( ) (PN 92/J-01003/02)... 85 L... 86 201. LATE EFFECT... 86 202. LATENT IMAGE... 86 202. OBRAZ UTAJONY (PN-ISO 1757)... 86 203. LEAKAGE (CONTAINMENT)... 86 203. UPŁYWNOŚĆ (SZCZELNOŚĆ) (PN-ISO 9978)... 86 204. LEAKAGE (SHIELDING)... 86 205. LEAKAGE (REACTOR THEORY)... 86 206. LEAKAGE CURRENT... 86 206. PRĄD UPŁYWU (PN-IEC 394)... 86 207. LEAKAGE RADIATION... 87 9
207. PROMIENIOWANIE UBOCZNE (PN 86/J-80001)... 87 208. LEAK TEST... 87 209. LICENCE... 87 210. LICENCE HOLDER... 87 211. LIMIT... 88 212. LINEAR COLLISION STOPPING POWER... 88 212. LINIOWA ZDOLNOŚĆ HAMOWANIA PRZEZ ZDERZENIA (PN-IEC 393)... 88 213. LINEAR DOSE RESPONSE... 88 214. LINEAR ENERGY... 88 214. ENERGIA LINIOWA (Y) (PN 92/J-01003/02)... 88 215. LINEAR ENERGY TRANSFER... 89 215. LINIOWE PRZEKAZANIE ENERGII (L Δ ) (PN-92/J-01003/02)... 89 216. LINEAR IONIZATION... 89 216. JONIZACJA LINIOWA (W URZĄDZENIACH JĄDROWYCH) (PN IEC 393)... 89 217. LINEAR- NO THRESHOLD (LNT) HYPOTHESIS... 89 218. LINEAR STOPPING POWER... 90 218. LINIOWA ZDOLNOŚĆ HAMOWANIA (S) (PN 92/J-01003/02) WIELKOŚĆ OKREŚLONA RÓWNANIEM90 219. LONG TERM COUNTERMEASURES... 90 219. DŁUGOTRWAŁE DZIAŁANIA INTERWENCYJNE (PR. R.M.1/11)... 91 220. LOW TOXICITY ALPHA EMITTERS... 91 M... 92 221. MANIPULATOR... 92 222. MASS ENERGY ABSORPTION COEFFICIENT PATRZ TAKŻE... 92 222. MASOWY WSPÓŁCZYNNIK POCHŁANIANIA ENERGII... 92 223. MASS ENERGY TRANSFER COEFFICIENT PATRZ TAKŻE ABSORPTION COEFFICIENT... 92 223. MASOWY WSPÓŁCZYNNIK PRZENOSZENIA ENERGII (Μ TR /Ρ)... 93 224. MASS PER UNIT AREA... 93 224. MASA POWIERZCHNIOWA (PN IEC 393)... 93 225. MASS STOPPING POWER... 93 225. MASOWA ZDOLNOŚĆ HAMOWANIA (S M /Ρ) (PN-92/J-01003/02)... 94 226. MAXIMUM CREDIBLE ACCIDENT... 94 227. MEDIAN LETHAL DOSE. LD 50... 94 228. MEDIAN LETHAL TIME. MLT... 94 229. MEDICAL EXPOSURE... 94 230. MEDICAL PHYSICIST... 95 231. MEMBERS OF THE PUBLIC... 95 232. MESON... 95 232. MEZON (PN- IEC 393)... 95 233. MONITOR... 96 233. MONITOR PROMIENIOWANIA (PN-IEC 394)... 96 234. MONITORING... 96 234. MONITOROWANIE (PN-IEC 393)... 96 235. MULTIPLICATION FACTOR (MULTIPLICATION CONSTANT) K... 96 236. MUON (SYMBOL: )... 97 236. MEZON (SYMBOL: ); MION (PN- IEC 393)... 97 N... 98 237. NARROW BEAM... 98 237. WIĄZKA WĄSKA (PN-75/J-01003/01)... 98 238. NATURAL BACKGROUND... 98 239. NATURAL EXPOSURE... 98 240. NATURAL RADIATION SOURCES... 98 240. PROMIENIOWANIE NATURALNE (PA/11)... 99 241. NOMINAL RISK COEFFICIENT... 99 242. NON-FIXED CONTAMINATION (RADIOACTIVE MATERIALS TRANSPORT)... 99 243. N O R M (NATURALLY OCCURRING RADIOACTIVE MATERIAL)... 99 244. NORMAL EXPOSURE...100 245. NORMAL OPERATION...100 245. NORMALNA EKSPLOATACJA (PA/11)...100 10
246. NOTIFICATION...100 247. NUCLEAR ACCIDENT PATRZ ACCIDENT...100 248. NUCLEAR CRITICALITY SAFETY...100 249. NUCLEAR CHAIN REACTION...100 249. REAKCJA ŁAŃCUCHOWA (PN- IEC 393)...101 250. NUCLEAR FACILITY PATRZ NUCLEAR INSTALLATION...101 251. NUCLEAR FISSION (FISSION)...101 252. NUCLEAR FUEL...101 253. NUCLEAR FUEL CYCLE...101 254. NUCLEAR FUSION...101 254. SYNTEZA JĄDROWA (PN- IEC 393)...102 255. NUCLEAR INSTALLATION...102 255. OBIEKT JĄDROWY (PA/11)...102 256. NUCLEAR MATERIAL...102 256. MATERIAŁ JĄDROWY (PA/11)...103 257. NUCLEAR POISON...103 257. TRUCIZNA REAKTOROWA (PN- IEC 393)...103 258. NUCLEAR POWER PLANT NUCLEAR POWER STATION...103 259. NUCLEAR REACTION...103 260. NUCLEAR REACTOR...103 261. NUCLEAR SAFETY...103 261. BEZPIECZEŃSTWO JĄDROWE (PA/11)...104 262. NUCLEAR SECURITY...104 262. BEZPIECZEŃSTWO FIZYCZNE (W ELEKTROWNIACH JĄDROWYCH)...105 O...106 263. OCCUPATIONAL EXPOSURE...106 263. PRACOWNIK (PA/11)...106 264. OCCUPATIONAL HEALTH SERVICE...106 265. OPERATIONAL INTERVENTION LEVEL ( OIL ). PATRZ TAKŻE INTERVENTION LEVEL...106 266. OPERATIONAL (RADIATION) LIMITS PATRZ TAKŻE DOSE CONSRTAINT...107 266. LIMIT ROBOCZY (PN 92/J-01003/05)...107 267. OPERATIONAL QUANTITIES...107 268. OPTIMIZATION...108 269. ORGAN DOSE PATRZ TAKŻE EQUIVALENT DOSE...108 270. ORPHAN SOURCE...109 270. ŹRÓDŁO NIEKONTROLOWANE (PA/11)...109 271. OUTSIDE WORKER...109 271. PRACOWNIK ZEWNĘTRZNY (PA/11)...110 P...111 272. PACKAGE (RADIOACTIVE MATERIALS TRANSPORT)...111 272. SZTUKA PRZESYŁKI (PN 92/J-01003/13)...111 273. PACKAGING (RADIOACTIVE MATERIALS TRANSPORT)...111 273. OPAKOWANIE DO PRZEWOZU MATERIAŁÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH (OPAKOWANIE) (PN 92/J- 01003/13)...111 274. PARTICLE FLUX DENSITY (PARTICLE FLUENCE RATE)...111 274. GĘSTOŚĆ STRUMIENIA CZĄSTEK (PN 92/J-01003/2)...112 275. PARTICLE RADIANCE...112 276. PENETRATING RADIATION...112 277. PERCENTAGE DEPTH DOSE...112 278. PERSONAL DOSE EQUIVALENT...113 278. INDYWIDUALNY RÓWNOWAŻNIK DAWKI GŁĘBOKIEJ (H P /D) (PN 92/J-01003/2)...113 INDYWIDUALNY RÓWNOWAŻNIK DAWKI POWIERZCHNIOWEJ (H S /D) (PN 92/J-01003/2)...113 279. PERSONNEL MONITORING...113 280. PHANTOM...113 281. PHOTOELECTRIC EFFECT (PHOTOELECTRIC ABSORPTION)...114 282. PHOTOGRAPHIC DOSEMETER (FILM DOSEMETER)...114 282. DAWKOMIERZ FILMOWY, DAWKOMIERZ FOTOMETRYCZNY (PN-IEC-394)...114 283. PHOTOLUMINESCENT DOSIMETER (GLASS DOSIMETER)...114 11
283. DAWKOMIERZ FOTOLUMINESCENCYJNY (PN IEC 394/95)...114 284. PHYSICAL PROTECTION...114 284. OCHRONA FIZYCZNA (PA/11)...114 285. PILE UP (IN A COUNTING ASSEMBLY)...115 285. EFEKT NAKŁADANIA SIĘ IMPULSÓW (W URZĄDZENIU ZLICZAJĄCYM) (PN-IEC/394)...115 286. PION...115 286. MEZON ; PION (PN- IEC 393)...115 287. PLLANED EXPOSURE SITUATION...115 288. POPULATION...116 289. POTENTIAL ALPHA ENERGY (OF RADON PROGENY AND THORON PROGENY)...116 290. POTENTIAL ALPHA ENERGY CONCENTRATION, C P...116 291. POTENTIAL EXPOSURE...117 291. ZAGROŻENIE (NARAŻENIE POTENCJALNE) (PA/11)...117 292. PRACTICE...117 293. PRESCRIBED LIMIT PATRZ AUTHORIZED LIMITS...117 294. PRIMARY LIMIT...117 294. LIMIT PIERWOTNY (PN-92/J-01003/05)...118 295. PRIMARY STANDARD...118 295. WZORZEC PIERWOTNY (PN-ISO 4037-2)...118 296. PROJECTED DOSE...118 297. PROTECTIVE MEASURES....118 298. PUBLIC EXPOSURE...118 299. PULSE HEIGHT SPECTRUM DN/DQ...119 299. WIDMO AMPLITUD IMPULSÓW (PN- ISO 4037-4/04)...119 Q...120 300. QUALIFIED EXPERTS...120 301. QUALITY ASSURANCE...120 302. QUALITY CONTROL...120 303. QUALITY FACTOR (Q)...121 303. WSPÓŁCZYNNIK JAKOŚĆI PROMIENIOWANIA (Q)...121 R...122 304. RADIANT ENERGY (SYMBOL R)...122 304. ENERGIA PROMIENIOWANIA (R) (PN-IEC 393)...122 305. RADIATION INCIDENT PATRZ INCIDENT...122 306. RADIATION PROTECTION PATRZ TAKŻE HEALTH PHYSICS...122 306. OCHRONA RADIOLOGICZNA (PA/11)...122 307. RADIATION PROTECTION OFFICER...123 308. RADIATION SAFETY (RADIOLOGICAL SAFETY)...123 309. RADIATION SICKNESS...123 310. RADIATION SOURCE PATRZ TAKŻE RADIOACTIVE SUBSTANCE...123 310. ŹRÓDŁO PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO (PA/11)...123 311. RADIATION TRANSITION...123 311. PRZEMIANA PROMIENIOTWÓRCZA (IEC 393/96)...124 312. RADIOACTIVE CONTAMINATION PATRZ CONTAMINATION...124 313. RADIATION WEIGHTING FACTOR (W R )...124 314. RADIOACTIVE DISCHARGES PATRZ DISCHARGE...124 315. RADIOACTIVE EFFLUENTS...124 315. UWALNIANIE SUBSTANCJI PROMIENIOTWÓRCZYCH...124 316. RADIOACTIVE FALL-OUT...125 316. OPAD PROMIENIOTWÓRCZY (PN-92/J-01003.05)...125 317 RADIOACTIVE MATERIAL...125 317.. MATERIAŁ. PROMIENIOTWÓRCZY (PN-IEC 393)...125 318. RADIOACTIVE SUBSTANCE PATRZ TAKŻE RADIATION SOURCE...125 318. SUBSTANCJA PROMIENIOTWÓRCZA (PA/11)...125 319. RADIOACTIVE TRACER...125 319. ZNACZNIK PROMIENIOTWÓRCZY (PN- IEC 393)...125 320. RADIOACTIVE WASTE...125 320. ODPADY PROMIENIOTWÓRCZE (PA/11)...126 12
321. RADIOBIOASSAY...126 321. BADANIE ZAWARTOŚCI NUKLIDÓW W CIELE CZŁOWIEKA...126 322. RADIOLOGICAL EMERGENCY PATRZ EMERGENCY...126 323. RADIOTOXICITY...126 323. RADIOTOKSYCZNOŚĆ (PN-92/J-01003/05)...126 324. RADON PROGENY...126 325. RADON-PRONE AREA...127 326. RBE WEIGHTED ABSORBED DOSE, AD T...127 327. REACTIVITY,...127 327. REAKTYWNOŚĆ (PN-IEC 393)...128 328. RECORDING LEVEL...128 328. POZIOM REJESTRACJI (PN-92/J-1003.5)...128 329. REFERENCE GROUP...128 329. GRUPA LUDNOŚCI KRYTYCZNA (PN-92/J-01003/5)...129 331. REFERENCE MAN...129 331. CZŁOWIEK UMOWNY (PN92/J-01003/05)...129 332. REFERENCE SOURCE...130 332. ŹRÓDŁO ODNIESIENIA ( PN-IEC 394)...130 333. REFERRER...130 334. REGISTRATION...130 335. REGISTRANT...130 336. REGULATORY AUTHORITY...131 337. RELATIVE BIOLOGICAL EFFECTIVENESS (RBE)...131 338. RELATIVE LIFE LOST...131 339. RELOCATION...131 340. REM...132 340. REM (PN-IEC 393)...132 341. REMEDIAL ACTION...132 342. REMEDIATION...132 343. REMOVABLE SURFACE CONTAMINATION...132 344. REMOVAL FACTOR...133 345. REPRESENTATIVE PERSON...133 346. REPORTING...133 347. REPROCESSING...133 348. REPRESENTATIVE PERSON...134 349. RESIDUAL DOSE...134 350. RESIDUAL MAXIMUM BETA PARTICLE ENERGY, E RES...134 350. MAKSYMALNA UŻYTECZNA ENERGIA CZĄSTEK BETA, E RES...134 351. RESIDUAL MAXIMUM BETA PARTICLE RANGE, R RES...134 351. MAKSYMALNY UŻYTKOWY ZASIĘG CZĄSTEK BETA, R RES (PR PN-ISO 6980)...134 352. RESONANCE DETECTOR...135 353. RESPONSE, R...135 353. ODPOWIEDŹ, R (PN-ISO 1757)...135 354. RESPONSE STRATEGY...135 355. RESPONSE TIME (OF A MEASURING ASSEMBLY)...135 355. CZAS ODPOWIEDZI (URZĄDZENIA POMIAROWEGO) (PN-IEC 394)...135 356. REST MASS (SYMBOL: M O )...135 356. MASA SPOCZYNKOWA (M O ) (PN- IEC 393)...136 357. RESTRICTED AREA PATRZ TAKŻE EXCLUSION AREA...136 STREFA OGRANICZONEGO CZASU PRZEBYWANIA...136 STREFA OCHRONNA...136 358. RETENTION...136 359. RISK...136 360. RISK CONSTRAINT PATRZ CONSTRAINT...136 S...137 361. SAFEGUARDS...137 361. ZABEZPIECZENIA MATERIAŁÓW JĄDROWYCH (PA/11)...137 362. SAFETY PATRZ NUCLEAR SAFETY...137 13
363. SAFETY CULTURE...137 364. SAFETY FUNCTION...138 364. FUNKCJA BEZPIECZEŃSTWA (PA/11)...138 365. SATURATION (OF IONIZATION CHAMBER)...138 365. PRĄD NASYCENIA (KOMORY JONIZACYJNE) (PN-IEC 394)...138 366. SCATTERING PATRZ TAKŻE BACK- SCATTERING...138 366. ROZPRASZANIE (PN- IEC 393)...138 367. SCREENING...138 368. SEALE D SOURCE...139 368. ZAMKNIĘTE ŹRÓDŁO PROMIENIOTWÓRCZE ( PA/11)...139 369. SECONDARY LIMIT...139 369. LIMIT WTÓRNY (PN-92/J-01003/05)...139 370. SECONDARY STANDARD...140 370. WZORZEC WTÓRNY (PRPN-ISO 4037-2)...140 371. SECURITY PATRZ NUCLEAR SECURITY...140 372. SEVERE ACCIDENT...140 372. CIĘŻKA AWARIA (PA/11)...140 373. SHADOW SHIELD...140 374. SHELTERING...140 375. SHORT TERM COUNTERMEASURE...140 376. SIEVERT...141 376. SIWERT (SV) (PN-IEC 393)...141 377. SMEAR TEST (WIPE TEST)...141 378. SOLARIZATION...141 378. SOLARYZACJA (PN-ISO 1757)...141 379. SOMATIC EFFECT OF RADIATION...141 380. SOURCE MATERIALS...142 380. MATERIAŁY WYJŚCIOWE (ŹRÓDŁOWE) (PA/11)...142 381. SPECIAL ARRANGEMENT (RADIOACTIVE MATERIALS TRANSPORT)...142 381. WARUNKI SPECJALNE (PN 92/J-01003/13)...142 382. SPECIAL FISSILE MATERIALS...143 382. SPECJALNE MATERIAŁY ROZSZCZEPIALNE (PA/11)...143 383. SPECIAL FORM RADIOACTIVE MATERIAL (RAD. MAT. TRANSPORT)...143 383. MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY W SPECJALNEJ POSTACI...143 384. SPECIFIC ACTIVITY PATRZ TAKŻE ACTIVITY CONCENTRATION I SURFACE ACTIVITY CONCENTRATION...143 384. AKTYWNOŚĆ WŁAŚCIWA (PN-IEC 393)...144 385. SPECIFIC ENERGY (IMPARTED) (SYMBOL Z)...144 385. WŁAŚCIWA ENERGIA (PRZEKAZANA) (Z) (PN-IEC 393)...144 386. SPECIFIC GAMMA RAY CONSTANT...144.386. WŁAŚCIWA STAŁA PROMIENIOWANIA GAMMA (Γ)...144 387 SPECIAL NUCLEAR MATERIAL PATRZ NUCLEAR MATERIAL...144 388. SPECTRAL AIR KERMA...144 388. WIDMO KERMY W POWIETRZU (PN- ISO 4037-4/04)...145 389. SPECTRAL FLUENCE...145 389. WIDMO FLUENCJI (PN- ISO 4037-4/04)...145 390. SPECTRAL FLUENCE RESPONSE FUNCTION...145 390. ODPOWIEDŹ NA WIDMO FLUENCJI (PN- ISO 4037-4/04)...145 391. SPECTRAL FLUENCE RESPONSE MATRIX...145 391. MACIERZ ODPOWIEDZI WIDMA FLUENCJI...145 392. SPENT FUEL...146 393. STANDARD SOURCE PATRZ REFERENCE SOURCE...146 393. ŹRÓDŁO WZORCOWE (PN-84/J-01003/04)...146 394. STAKEHOLDER...146 395. STOCHASTIC EFFECTS OF RADIATION...146 396. STORAGE...146 397. SUPERVISED AREA...147 397. TEREN NADZOROWANY (PA/11)...147 14
398. SURFACE CONTAMINATION DENSITY...147 398. AKTYWNOŚĆ POWIERZCHNIOWA (PN IEC 393)...147 399. SURFACE ACTIVITY CONCENTRATION PATRZ TAKŻE ACTIVITY CONCENTRATION...147 T...149 400. THERMOLUMINESCENCE DETECTOR...149 400. DETEKTOR TERMOLUMINESCENCYJNY (PN-IEC 394)...149 401. THERMOLUMINESCENCE DOSIMETER. TLD...149 401. DAWKOMIERZ TERMOLUMINESCENCYJNY (PN-IEC 394)...149 402. THORON PROGENY...149 403. THRESHOLD DOSE...149 403. DAWKA PROGOWA (PN 92/J-01003/5)...149 404. TISSUE...150 404. TKANKA ( PN-ISO 6980)...150 405. TISSUE EQUIVALENT...150 405. RÓWNOWAŻNIK TKANKI (PN-IEC 393)...150 406. TISSUE WEIGHTING FACTOR (W T )...150 407. TOTAL LINEAR STOPPING POWER PATRZ LINEAR STOPPING POWER...151 408. TOTAL MASS STOPPING POWER PATRZ MASS STOPPING POWER...151 409. TRACK DETECTOR...151 410. TRANSBOUNDARY EXPOSURE...151 411. TRANSMUTATION...152 411. TRANSMUTACJA (PN- IEC 393/96)...152 412. TRANSPORT INDEX (RADIOACTIVE MATERIALS TRANSPORT)...152 412. WSKAŹNIK TRANSPORTOWY (PN 92/J-01003/13)...152 U...153 413. UNDERTAKING...153 413. JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA (PA/11)...153 414. UNSEALED SOURCE...153 414. ŹRÓDŁO OTWARTE (PN 84/J-01003/04)...153 415. UPPER BOUND, DOSE (TERMIN OBECNIE NIEUŻYWANY, ZASTĄPIONY TERMINEM DOSE CONSTRAINT ) PATRZ TAKŻE DOSE CONSTRAINT...153 416. WCHŁONIĘCIE NUKLIDU PROMIENIOTWÓRCZEGO...154 417. URANIUM...154 V...155 418. VOLUME DOSE...155 W...156 419. WHOLE BODY COUNTER...156 420. WIPE TEST PATRZ SMEAR TEST...156 421. WORKER PATRZ OCCUPATIONAL EXPOSURE...156 422. WORKING LEVEL...156 423. WORKING LEVEL MONTH (WLM)...156 ABBREVIATIONS OF NAMES OF THE DOCUMENTS REFFERENCED IN THE GLOSSARY...157 SKRÓTY NAZW DOKUMENTÓW POWOŁANYCH W SŁOWNIKU...157 INDEX OF ENGLISH TERMS...162 SPIS TERMINÓW ANGIELSKICH...162 15