SAUTER TU-US Wersja /2014 PL

Sauter GmbH Ziegelei 1 D-72336 Balingen E-mail: info@sauter.eu Tel.: +49-[0]7433-9933-199 Faks: +49-[0]7433-9933-149 Internet: www.sauter.eu Instrukcja obsługi Grubościomierz ultradźwiękowy SAUTER TU-US Wersja 1.3 08/2014 PL PROFESJONALNE POMIARY TU_US-BA-pl-1413

PL SAUTER TU-US Wersja 1.3 08/2014 Instrukcja obsługi Grubościomierz ultradźwiękowy Gratulujemy zakupu grubościomierza ultradźwiękowego firmy SAUTER. Życzymy Państwu wiele radości i satysfakcji z użytkowania naszego wysokiej jakości przyrządu pomiarowego o szerokim zakresie funkcji. W razie pytań, życzeń lub sugestii jesteśmy do Państwa dyspozycji. Spis treści: 1 Zarys ogólny... 4 1.1 Dane techniczne... 4 1.2 Funkcje ogólne... 5 1.3 Zasada pomiaru... 5 1.4 Wyposażenie... 6 1.5 Warunki otoczenia... 6 2 Cechy konstrukcyjne... 6 2.1 Widok zewnętrzny przyrządu... 6 2.2 Elementy korpusu głównego... 7 2.3 Wyświetlacz cyfrowy... 7 2.4 Opis panelu obsługowego... 8 3 Przygotowanie do uruchomienia... 8 3.1 Wybór źródła dźwięku... 8 3.2 Warunki i przygotowanie powierzchni... 11 4 Obsługa... 11 4.1 Włączanie i wyłączanie... 11 4.2 Ustawianie źródła dźwięku... 11 4.3 Zerowanie... 12 4.4 Prędkość dźwięku... 12 4.4.1 Kalibracja przy znanej grubości materiału... 13 4.4.2 Kalibracja przy znanej prędkości dźwięku... 13 4.5 Wykonywanie pomiarów... 14 4.6 Kalibracja dwupunktowa... 15 4.7 Tryb obrazu ultradźwiękowego (tryb skanowania)... 15 4.8 Ustawianie wartości granicznej... 16 4.9 Rozdzielczość... 16 4.10 Skala jednostki... 16 4.11 Zarządzanie pamięcią... 17 4.11.1 Zapisywanie wartości odczytu... 17 4.11.2 Wywoływanie zapisanych wyników odczytu... 17 4.11.3 Usuwanie plików... 18 4.12 Wydruk danych... 18 4.12.1 Wydruk bieżącego pliku... 18 4.12.2 Wydruk określonego pliku... 18 4.12.3 Wydruk wszystkich danych z pamięci... 18 4.13 Ustawienia systemowe... 18 4.14 Informacje o systemie... 19 4.15 Podświetlany wyświetlacz elektroluminescencyjny... 19 2 TU_US-BA-pl-1413

4.16 Informacje o bateriach... 19 4.17 Wyłączanie automatyczne (Auto-Power Off)... 20 4.18 Domyślne ustawienia systemu... 20 4.19 Podłączenie do komputera... 20 5 Obsługa menu... 20 5.1 Dostęp do menu głównego... 20 5.2 Dostęp do podmenu... 21 5.3 Zmiana parametru... 21 5.4 Wprowadzanie numeryczne... 21 5.5 Zapisywanie i opuszczanie menu... 21 5.6 Kasowanie i opuszczanie menu... 21 6 Konserwacja... 21 7 Transport i przechowywanie... 22 8 CE Deklaracja zgodności... 25 TU_US-BA-pl-1413 3

1 Zarys ogólny Model TU-US jest cyfrowym grubościomierzem ultradźwiękowym. Bazuje on na tych samych zasadach działania co SONAR. Przy użyciu grubościomierza TU-US można mierzyć grubość najróżniejszych materiałów z dokładnością pomiaru do 0,01 mm lub 0,001 cala. Może być on stosowany do różnych materiałów metalicznych i niemetalicznych. 1.1 Dane techniczne Wyświetlacz: 128 64, matryca LCD z podświetlaniem elektroluminescencyjnym Zakres pomiarowy: od 0,75 do 300 mm (dla stali) - TU 80-0.01, TU 230-0.01 US oraz TU 300-0.01 wykonują pomiary w sposób ciągły z rozdzielczością 0,01 Zakres pomiarowy prędkości dźwięku: od 1000 do 9999 m/s Rozdzielczość: ±(0,5% grubość materiału + 0,04) mm Jednostki: jednostka metryczna i angielska (mm/cal), do wyboru - Możliwe są cztery odczyty wartości pomiarowej na sekundę w trybie pomiaru jednopunktowego i dziesięć na sekundę w trybie obrazu ultradźwiękowego. - Pamięć na 20 plików zapisanych wartości (w każdym pliku do 99 wartości). - Możliwość wstępnego ustawienia najwyższej i najniższej wartości granicznej. Przekroczenie przez wartość górnej lub dolnej wartości granicznej powoduje automatyczne wygenerowanie sygnału dźwiękowego. Zasilanie elektryczne: 2 baterie alkaliczne 1,5 V typu AA; zapewniające czas eksploatacji ok. 100 godzin (bez podświetlania wyświetlacza) Połączenie z komputerem: za pomocą interfejsu szeregowego RS-232 Obudowa: Wymiary: Ciężar: wyciskana na zimno obudowa aluminiowa, z możliwością użytkowania także w trudnych warunkach środowiskowych ( polowych ) 132 76,2 mm 345 g 4 TU_US-BA-pl-1413

1.2 Funkcje ogólne - Możliwość wykonywania pomiarów pełnego asortymentu materiałów obejmującego: metale, tworzywa sztuczne, ceramikę, tworzywa wielowarstwowe, epoksyd, szkło i inne materiały przewodzące fale ultradźwiękowe. - Do dyspozycji są cztery rodzaje źródeł dźwięku do zastosowań specjalnych, obejmujących materiały gruboziarniste i zastosowania wysokotemperaturowe. - Funkcja zerowania głowicy pomiarowej. - Funkcja kalibracji prędkości dźwięku. - Funkcja kalibracji dwupunktowej. - Dwie metody pracy: tryb jednopunktowy i tryb obrazu ultradźwiękowego (tryb skanowania). - Wskazanie stanu sprzęgnięcia przez wskaźnik stanu sprzęgnięcia. - Wskazanie pozostałej pojemności baterii przy użyciu wskaźnika baterii. - Funkcje Auto sleep i Auto power off służące do oszczędzania baterii. - Oprogramowanie do przesyłania zapisanych danych do komputera, dostępne na życzenie. - Drukarka termiczna do wydruku danych pomiarowych poprzez interfejs szeregowy RS-232, dostępna na życzenie. 1.3 Zasada pomiaru Cyfrowy grubościomierz ultradźwiękowy mierzy grubość elementu lub struktury, mierząc dokładnie czas wymagany do przeniknięcia przez grubość materiału, odbicia na stronie tylnej lub od powierzchni wewnętrznej i powrotu do źródła dźwięku krótkiego impulsu ultradźwiękowego wygenerowanego przez źródło dźwięku. Zmierzony czas pokonania drogi w obie strony (tam i z powrotem) jest dzielony przez 2, a następnie mnożony przez prędkość dźwięku w danym materiale. Wynik wyraża się następującym wzorem: v t H = 2 H -- grubość materiału badanego obiektu v -- prędkość dźwięku w danym materiale t -- zmierzony czas rozchodzenia się dźwięku TU_US-BA-pl-1413 5

1.4 Wyposażenie Wyposażenie standardowe Opcjonalne wyposażenie dodatkowe Nr Nazwa Ilość Notatka 1 Korpus główny 1 2 Źródło dźwięku 1 ATU-US10 90 3 Substancja sprzęgająca 1 4 Walizeczka transportowa 1 5 Instrukcja obsługi 1 6 Śrubokręt 1 7 Bateria alkaliczna 2 typ AA 8 Źródło dźwięku: ATU-US01 patrz tab. 3-1 9 Źródło dźwięku: ATU-US02 10 Źródło dźwięku: ATB-US02 11 Minidrukarka termiczna 1 12 Kabel drukarki 1 13 Program Data Pro do 1 do komputera grubościomierza 14 Kabel komunikacyjny 1 1.5 Warunki otoczenia Temperatura robocza: od -20 C do +60 C Temperatura przechowywania: od -30 C do +70 C Względna wilgotność powietrza: poniżej 90% W przyległym otoczeniu należy unikać występowania wibracji, jak również silnych pól magnetycznych, korozyjnych mediów i silnego zapylenia. 2 Cechy konstrukcyjne 2.1 Widok zewnętrzny przyrządu 1 = Korpus główny 2 = Źródło dźwięku (ultradźwiękowa głowica pomiarowa) MT200 1 2 MiTec h 6 TU_US-BA-pl-1413

2.2 Elementy korpusu głównego 7 1 Gniazdo komunikacyjne 2 Obudowa aluminiowa 2 3 Otwór do mocowania paska 4 Pokrywa zasobnika baterii 5 Klawiatura 6 Wyświetlacz LCD MT200 MiTec h 6 5 8 7 Gniazdo ultradźwiękowej głowicy pomiarowej brak biegunowości) 3 4 8 Płytka do zerowania ultradźwiękowej głowicy pomiarowej 9 THICKNESS GAUGE POWER: 2 X 1.5V SN: OPERATION GUIDE 1. Plug in the transducer 2. Power On/Off 3. Backlight On/Off 4. Probe Zero 5. Switch Selection 6. Save/Delete 7. Exit 8. Enter MiTech Inc. Ltd 10 2.3 Wyświetlacz cyfrowy Wskaźnik roboczy Odczyt grubości materiału Wskaźnik stanu baterii Jednostka wskazania Prędkość dźwięku Status sprzężenia Nazwa pliku Numer protokołu/licznik Rodzaj źródła dźwięku Wskaźnik baterii: pokazuje pozostałą pojemność baterii. Status sprzężenia: pokazuje status sprzężenia. Podczas wykonywania pomiarów symbol ten musi być widoczny. Jeżeli tak nie jest, wykonanie stabilnych pomiarów przez urządzenie może być problematyczne ze względu na bardzo duże prawdopodobieństwo wystąpienia odchyłek. Wskaźnik pracy: pokazuje, czy urządzenie jest włączone. FIL: Wybór pliku PRB: Źródło dźwięku aktywne VEL: Zmiana prędkości dźwięku CAL: Kalibracja prędkości dźwięku DPC: Status kalibracji dwupunktowej ZER: Status zera głowicy pomiarowej SCA: pokazuje, że bieżący pomiar grubości materiału odbywa się w trybie SCAN, a nie w trybie pojedynczego punktu. TU_US-BA-pl-1413 7

Nazwa pliku: opisuje bieżący plik. Nr protokołu/licznik: pokazuje numer bieżącego protokołu, jeżeli jest on wyświetlany, lub łączną liczbę protokołów, jeżeli nie jest wyświetlany. Rodzaj źródła dźwięku: widoczna jest aktualnie stosowana ultradźwiękowa głowica pomiarowa. Prędkość dźwięku: pokazuje aktualną prędkość dźwięku. Odczyt grubości materiału: Na wyświetlaczu widoczna jest pojedyncza wartość zmierzona. Symbol oznacza, że została osiągnięta górna granica zakresu pomiarowego. Symbol oznacza, że została osiągnięta dolna granica zakresu pomiarowego. Wskaźnik jednostki: Wyświetlanie symbolu mm oznacza, że grubość materiału mierzona jest w mm, a prędkość dźwięku w m/s. Wyświetlanie symbolu inch oznacza, że grubość materiału mierzona jest w calach, a prędkość dźwięku w cal/s. 2.4 Opis panelu obsługowego Włączanie i wyłączanie urządzenia Włączanie i wyłączanie podświetlania Zerowanie ultradźwiękowej głowicy pomiarowej Przełączanie pomiędzy wpisami Zapisywanie lub kasowanie danych Opuszczanie aktualnie wybranego menu Przycisk Enter Przewijanie do przodu Przewijanie do tyłu 3 Przygotowanie do uruchomienia 3.1 Wybór źródła dźwięku Za pomocą tego urządzenia można mierzyć wiele materiałów, począwszy od różnych metali, poprzez szkło i tworzywo sztuczne. Dla tych różnorodnych rodzajów materiałów wymagane są różne źródła dźwięków, tzn. ultradźwiękowe głowice pomiarowe. Dobór prawidłowego źródła dźwięku ma decydujące znaczenie dla uzyskania wiarygodnego wyniku pomiaru. W następnych punktach opisano ważne 8 TU_US-BA-pl-1413

właściwości źródeł dźwięku i elementy, na jakie należy zwrócić uwagę przy wyborze źródła dźwięku dla określonego obiektu roboczego. Uogólniając: najlepsze źródło dźwięku dla obiektu roboczego powinno dostarczyć do badanego materiału wystarczającą ilość energii ultradźwiękowej umożliwiającą uzyskanie silnego, stabilnego echa w przyrządzie. Na moc ultradźwięków w czasie ich przesyłania mają wpływ określone czynniki. Można o nich przeczytać poniżej: Początkowa moc sygnału: Im mocniejszy jest sygnał na początku, tym mocniejsze będzie także powracające echo. Początkowa moc sygnału jest głównym czynnikiem decydującym o wielkości emitera ultradźwięków w źródle dźwięku. Silnie emitująca powierzchnia wprowadza do materiału więcej energii niż słabo emitująca. Zatem tak zwana 1/2-calowa ultradźwiękowa głowica pomiarowa wysyła mocniejszy sygnał niż 1/4-calowa ultradźwiękowa głowica pomiarowa. Pochłanialność i rozpraszanie: Ultradźwięki przepływające przez jakiś materiał są częściowo absorbowane. W przypadku materiałów o strukturze ziarnistej fale dźwiękowe są rozpraszane. Oba te czynniki zmniejszają moc fal dźwiękowych, a tym samym zdolność urządzenia do wykrywania i rejestrowania powracającego echa. Fale dźwiękowe o wyższej częstotliwości są bardziej połykane niż fale o niższych częstotliwościach. Mogłoby się więc wydawać, że w celu ich lepszego ukierunkowania (zogniskowania) w każdym przypadku byłoby lepiej użyć głowicy pomiarowej o niższej częstotliwości niż głowicy o wyższych częstotliwościach. Zatem źródło dźwięku o wysokiej częstotliwości byłoby lepszym wyborem przy wykrywaniu małych zagłębień lub niejednorodności w materiale. Geometria źródła dźwięku: Fizyczne granice środowiska pomiarowego czasami decydują o przydatności źródła dźwięku dla danego obiektu badanego. Niektóre ze źródeł dźwięku są po prostu za duże, aby mogły być użyte w ściśle określonym środowisku. Gdy dostępna powierzchnia styku ze źródłem dźwięku jest ograniczona, wymagane jest źródło dźwięku o małej powierzchni styku. Gdy mierzy się powierzchnię wyobloną, na przykład ściankę siłownika roboczego, powierzchnia styku źródła dźwięku musi do niej dopasowana. Temperatura materiału: Do wykonywania pomiarów na wyjątkowo gorących powierzchniach używane są wysokotemperaturowe źródła dźwięku. Dzięki wykorzystaniu specjalnych materiałów i technik są one zbudowane w taki sposób, że mogą być używane przy wysokich temperaturach bez obawy o uszkodzenie. Dodatkowo z wysokotemperaturowym źródłem dźwięku należy obchodzić się ostrożnie, wykonując Kalibrację zera lub Kalibrację przy znanej grubości materiału.wybór właściwego źródła dźwięku jest często kompromisem pomiędzy różnymi czynnikami i właściwościami. Czasami konieczne jest wypróbowanie wielu TU_US-BA-pl-1413 9

źródeł dźwięku zanim ostatecznie znajdzie się najwłaściwsze dla danego obiektu badanego. Źródło dźwięku stanowi końcówkę przyrządu pomiarowego. Wysyła ono i odbiera fale dźwiękowe umożliwiające pomiar grubości badanego materiału. Źródło dźwięku połączone jest z przyrządem pomiarowym za pomocą kabla przejściowego i dwóch gniazd koncentrycznych. Gdy używa się źródła dźwięku, podłączenie gniazd jest proste: wtyczka pasuje wyłącznie albo do gniazda, albo do urządzenia. W celu uzyskania pewnych wyników pomiarów źródło dźwięku należy podłączyć prawidłowo. Poniżej zamieszczono skrócony opis zaczerpnięty z instrukcji obsługi. Górny rysunek przedstawia widok z dołu typowego źródła dźwięku. Widoczne są dwa półkola z widocznym podziałem na środku. Jedno półkole kieruje ultradźwięki do mierzonego materiału, a drugie kieruje echo z powrotem do źródła dźwięku. Gdy źródło dźwięku zostanie umieszczone na mierzonym materiale, znajduje się ono bezpośrednio pod centrum miejsca, którego grubość ma być zmierzona. Dolny rysunek przedstawia widok z góry źródła dźwięku. Źródło dźwięku dociska się z góry kciukiem lub palcem wskazującym w celu dokładnego przytrzymania go w miejscu. Wymagany jest tylko umiarkowany docisk, ponieważ powierzchnia źródła dźwięku musi być jedynie umieszczona płasko na mierzonym materiale. Tabela 3-1 Wybór źródła dźwięku (ultradźwiękowej głowicy pomiarowej) Model ATU- US01 ATU- US09 ATU- US10 /90 ATU- US02 ATB- US02 Częstotliw ość MHz Średnica mm Zakres pomiarowy Granica dolna Opis 2 22 3,0 mm~300,0 mm (stal) 40 mm (żeliwo szare HT200) 20 Do materiałów grubych, silnie tłumiących lub silnie rozpraszających 5 10 1,2 mm~230,0 mm (stal) Φ20 mm 3,0 mm Pomiar normalny 5 10 1,2 mm~230,0 mm (stal) Φ20 mm 3,0 mm Pomiar normalny 7 6 0,75 mm~80,0 mm (stal) Φ15 mm 2,0 mm Do rur cienkościennych lub lekko wygiętych ścianek rur 5 14 3~200 mm (stal) 30 Pomiary wysokotemperaturo we (< 300 C) 10 TU_US-BA-pl-1413

3.2 Warunki i przygotowanie powierzchni Przy wszelkiego rodzaju pomiarach ultradźwiękowych największe znaczenie mają jakość i czystość mierzonej powierzchni. Chropowate, nierówne powierzchnie mogą ograniczyć przenikanie fal ultradźwiękowych przez materiał, co może skutkować niestabilnymi, nieprawidłowymi wynikami pomiarowymi. Mierzona powierzchnia powinna być czysta i wolna od wszelkich substancji, rdzy lub śniedzi. Jeżeli tak nie jest, nie ma możliwości dokładnego umieszczenia źródła dźwięku na powierzchni. Do oczyszczenia powierzchni często wystarczy użyć szczotki drucianej lub pilnika. W skrajnych przypadkach można użyć szlifierek taśmowych lub podobnych. Należy przy tym jednak unikać tworzenia wyżłobień w powierzchni, które uniemożliwią dokładne umieszczenie źródła dźwięku. Wykonywanie pomiarów skrajnie porowatych powierzchni, jak odlewy kotłowe, jest bardzo trudne. Tego rodzaju powierzchnie zachowują się tak samo, jak w przypadku światła padającego na szkło mleczne, tzn. wiązka jest rozpraszana i kierowana we wszystkich kierunkach. Dodatkowo porowate powierzchnie powodują znaczne zużycie źródła dźwięku, szczególnie w sytuacjach, w których szoruje ono nad powierzchnią. Dlatego należy je badać, zachowując odpowiedni odstęp, przede wszystkim po wykryciu pierwszych objawów nierówności na powierzchni styku. Jeżeli jedna jego strona jest bardziej zużyta niż druga, fale dźwiękowe nie będą nadal przenikały prostopadle przez powierzchnię obiektu badanego. W takim przypadku bardzo trudne jest mierzenie małych nieregularności w materiale, ponieważ strumień dźwięku nie znajduje się już dokładnie pod źródłem dźwięku. 4 Obsługa 4.1 Włączanie i wyłączanie Urządzenie włączane i wyłączane jest za pomocą przycisku Włącz/wyłącz. Przy pierwszym włączeniu, przed wyświetleniem ekranu do pomiarów, zostaną wyświetlone: typ modelu, informacja o producencie i numer seryjny. W urządzeniu znajduje się specjalna pamięć, w której nawet po wyłączeniu przechowywane są wszystkie pomiary. 4.2 Ustawianie źródła dźwięku Przed pierwszym pomiarem źródło dźwięku należy wstępnie ustawić. Jest to dodatkowy środek pomocniczy umożliwiający użytkownikowi dobór, spośród poszczególnych modeli, prawidłowego źródła dźwięku do warunków pomiarów (w zależności od częstotliwości i średnicy). TU_US-BA-pl-1413 11

1) Kilkakrotnie nacisnąć przycisk na panelu obsługowym (na dole, po lewej stronie) w celu aktywacji funkcji wyboru modelu źródła dźwięku. 2) Nacisnąć przycisk lub przycisk w celu wyświetlenia różnych modeli. 3) Nacisnąć przycisk w celu opuszczenia funkcji wyboru. Ustawienie modelu źródła dźwięku można również zmienić w menu, patrz rozdział 5. 4.3 Zerowanie Do przeprowadzania zerowania przyrządu pomiarowego używany jest przycisk. Jeżeli nie zostanie ono wykonane prawidłowo, wszystkie wykonane pomiary mogą być błędne. Podczas wykonywania zerowania urządzenia zostaje określona wartość błędu, o jaką zostaną automatycznie skorygowane wszystkie późniejsze pomiary. Sposób postępowania jest następujący: 1) Urządzenie musi być włączone, a tryb kalibracji dwupunktowej musi być nieaktywny. Zerowanie przy tym ustawieniu nie jest możliwe. 2) Podłączyć źródło dźwięku (ultradźwiękową głowicę pomiarową) i sprawdzić gniazda wtyczek. Powierzchnia styku źródła dźwięku musi być czysta. 3) Aktualnie używany model źródła dźwięku zostanie zapisany w urządzeniu. 4) Nanieść kroplę substancji sprzęgającej na metalową płytkę zerową. 5) Ostrożnie docisnąć ultradźwiękową głowicę pomiarową do płytki zerowej. 6) W momencie, gdy ultradźwiękowa głowica pomiarowa ma bezpośredni kontakt poprzez żel z płytką zerową, nacisnąć przycisk. Po obliczeniu przez urządzenie punktu zerowego na wyświetlaczu zostanie wyświetlone wskazanie ZER. 7) Po zniknięciu symbolu ZER zdjąć ultradźwiękową głowicę pomiarową z płytki zerowej. Od tego momentu znany jest początkowy współczynnik błędu urządzenia i są z nim porównywane wszystkie kolejne pomiary. Przy zerowaniu urządzenia zawsze należy używać prędkości dźwięku określonej na zamontowanej płytce zerowej, także wtedy, gdy w celu przeprowadzenia bieżących pomiarów wcześniej wprowadzone zostały inne wartości. Chociaż ostatnie zerowanie zostało zapisane, jednakże zalecane jest jego ponowne przeprowadzenie po każdym włączeniu, podobnie jak przy użyciu innego źródła dźwięku. Pozwala to na uzyskanie pewności, że urządzenie jest zawsze ustawione prawidłowo. Naciśnięcie przycisku spowoduje przerwanie bieżącego zerowania. 4.4 Prędkość dźwięku W celu umożliwienia przeprowadzenia dokładnych pomiarów należy ustawić prędkość dźwięku dla odpowiedniego materiału. Dla różnych materiałów właściwe prędkości dźwięku są inne. Jeżeli się tego nie zrobi, wszystkie pomiary będą obarczone określonym błędem procentowym. Kalibracja jednopunktowa jest najczęściej używaną metodą 12 TU_US-BA-pl-1413

optymalizacji liniowości w całym dużym zakresie. Kalibracja dwupunktowa zapewnia wyższą dokładność przy mniejszym zakresie, w którym następuje obliczenie punktu zerowego i prędkości dźwięku. Uwaga: Przed wykonaniem kalibracji jedno- i dwupunktowej należy wcześniej usnąć farbę lub powłokę. Jeżeli to nie nastąpi, uzyskany wynik kalibracji będzie się składać z prędkości dźwięku w wielu materiałach i z całą pewnością nie będzie odpowiadał rzeczywiście mierzonemu materiałowi. 4.4.1 Kalibracja przy znanej grubości materiału Uwaga: Metoda ta wymaga dysponowania próbką mierzonego materiału, której dokładna grubość została wcześniej zmierzona w jakikolwiek inny sposób. 1) Przeprowadzić zerowanie. 2) Pokryć materiał wzorcowy żelem sprzęgającym. 3) Docisnąć ultradźwiękową głowicę pomiarową do kawałka materiału. Na wyświetlaczu można teraz odczytać wartość grubości materiału i widoczny jest symbol sprzęgnięcia. 4) Zaraz po uzyskaniu stabilnej wartości odczytu ponownie unieść ultradźwiękową głowicę pomiarową. Jeżeli właśnie wyznaczona grubość materiału różni się od wartości wyznaczonej w trakcie sprzęgnięcia, krok 3) należy powtórzyć. 5) Naciskając przyciski i, dopasować wymaganą grubość materiału (do wzorca materiałowego). 6) Ponownie nacisnąć przycisk, zamiast wcześniej zapisanej grubości materiału zostanie wyświetlona obliczona wartość prędkości dźwięku. 7) Nacisnąć przycisk w celu opuszczenia trybu kalibracji. Od tego momentu można przeprowadzać pomiary. 4.4.2 Kalibracja przy znanej prędkości dźwięku Uwaga: Przy tej metodzie musi być znana prędkość dźwięku w mierzonym materiale. Tabela z najczęściej używanymi materiałami znajduje się w załączniku A do tej instrukcji obsługi. 1) Kilkakrotnie nacisnąć przycisk w celu przejścia do elementu Prędkość dźwięku. 2) Przycisk umożliwia wybór pomiędzy wstępnie ustawionymi prędkościami dźwięku. W razie potrzeby wstępnie ustawioną prędkość dźwięku można zwiększać i zmniejszać, naciskając przyciski i aż do uzyskania żądanej wartości dla mierzonego materiału. Jak wcześniej wspomniano, jest to na przykład konieczne po stwierdzeniu odchyłek w składzie chemicznym materiału (od producenta dla producenta) dla jednego i tego samego materiału. 3) Nacisnąć przycisk w celu opuszczenia trybu kalibracji. Od tego momentu można przeprowadzać pomiary. TU_US-BA-pl-1413 13

Inna metoda kalibracji urządzenia przy znanej prędkości dźwięku przebiega w następujący sposób: 1) Wejść do podmenu {Test Set} {Velocity Set} i nacisnąć przycisk w celu przejścia do menu prędkości dźwięku. 2) Kilkakrotnie nacisnąć przycisk, aż do momentu wyświetlenia możliwej do zmiany wartości liczbowej. Nacisnąć przyciski /, zwiększając lub zmniejszając wartość liczbową do momentu, aż będzie ona odpowiadała prędkości dźwięku dla badanego materiału. Urządzenie wyposażone jest w funkcję automatycznego powtarzania, dzięki czemu, gdy przycisk pozostaje naciśnięty, wartości liczbowe ulegają stopniowemu zwiększaniu lub zmniejszaniu ze stałym skokiem. 3) Potwierdzić, naciskając przycisk lub przerwać kalibrację, naciskając przycisk. W celu uzyskania możliwie najdokładniejszego wyniku pomiaru ogólnie zaleca się przeprowadzanie kalibracji przyrządu pomiarowego przy użyciu próbki materiału o znanej grubości. Skład chemiczny materiału (a więc i prędkość dźwięku) często różni się pomiędzy dostawcami. Kalibracja przy użyciu próbki materiału o znanej grubości zapewnia ustawienie przyrządu pomiarowego do mierzonego materiału w maksymalnie możliwy sposób. 4.5 Wykonywanie pomiarów Ostatnio zmierzona wartość pozostaje zawsze zapamiętana w przyrządzie pomiarowym aż do pojawienia się nowej. Aby źródło dźwięku działało prawidłowo, pomiędzy jego powierzchnią styku a powierzchnią mierzonego materiału nie mogą występować mostki powietrzne. Jest to uzyskiwane dzięki użyciu żelu ultradźwiękowego zwanego substancją sprzęgającą. Ciecz ta sprzęga lub przenosi fale dźwiękowe ze źródła dźwięku do materiału i z powrotem. Przed pomiarem należy więc nanieść niewielką ilość substancji sprzęgającej na powierzchnię mierzonego materiału. Wystarczy już pojedyncza kropla. Następnie należy ostrożnie mocno docisnąć ultradźwiękową głowicę pomiarową do powierzchni materiału. Na wyświetlaczu zostaną wyświetlone: symbol sprzęgnięcia i liczba. Gdy urządzenie jest ustawione prawidłowo, po uzyskaniu prawidłowej prędkości dźwięku liczba wyświetlana na wyświetlaczu określa aktualną grubość materiału zmierzoną bezpośrednio pod źródłem dźwięku. Jeżeli wskaźnik sprzęgnięcia nie jest wyświetlany lub liczba na wyświetlaczu jest wątpliwa, należy najpierw sprawdzić, czy w miejscu pod ultradźwiękową głowicą pomiarową znajduje się wystarczająca ilość substancji sprzęgającej oraz, czy głowica jest płasko ustawiona na materiale. Czasami dla danego materiału wymagane jest wypróbowanie innego źródła dźwięku (średnica lub częstotliwość). 14 TU_US-BA-pl-1413

W czasie, gdy ultradźwiękowa głowica pomiarowa ma kontakt z mierzonym materiałem wykonywane są cztery pomiary na sekundę. Po jej uniesieniu z powierzchni na wyświetlaczu pozostaje wyświetlony wynik ostatniego pomiaru. Uwaga: Czasami przy unoszeniu głowicy pomiarowej pomiędzy ultradźwiękową głowicą pomiarową a powierzchnią materiału rozciąga się cienka warstewka substancji sprzęgającej. W takim przypadku możliwe jest, że wynik pomiaru wykonanego poprzez taką warstewkę może być wyższy lub niższy, niż być powinien. Jest oczywiste, że wynik pomiaru jest inny, gdy ultradźwiękowa głowica pomiarowa jest jeszcze umiejscowiona i inny, gdy została ona właśnie uniesiona. Dodatkowo w przypadku materiałów z grubą warstwą farby lub powłoki zamiast samego materiału mierzony jest raczej materiał powleczony. Odpowiedzialność za prawidłowe użycie przyrządu pomiarowego w powiązaniu z rozpoznawaniem tych zjawisk pozostaje jedynie w gestii użytkownika. 4.6 Kalibracja dwupunktowa Metoda ta zakłada, że użytkownik ma dwie znane punktowe grubości materiału badanego i są one reprezentatywne dla zakresu pomiarowego. 1) W podmenu {Test Set} {2- Point Cal} nacisnąć przycisk w celu włączenia kalibracji dwupunktowej. Następnie opuścić menu w celu przejścia do ekranu przyrządu pomiarowego. Na wyświetlaczu zostanie wyświetlone wskazanie DPC. 2) Nacisnąć przycisk w celu rozpoczęcia kalibracji. Zostanie wyświetlone wskazanie NO1 oznaczające pierwszy punkt pomiarowy. 3) Nanieść substancję sprzęgającą na wzorzec materiałowy. 4) Umieścić na niej ultradźwiękową głowicę pomiarową (w pierwszym lub drugim punkcie kalibracji) i sprawdzić prawidłowe położenie ultradźwiękowej głowicy pomiarowej na wzorcu materiałowym. Na wyświetlaczu powinna być teraz wyświetlana wartość pomiarowa i powinien być widoczny symbol sprzęgnięcia. 5) Unieść źródło dźwięku zaraz po uzyskaniu stabilnej wartości pomiarowej. Jeżeli wynik odczytu różni się od wartości wyznaczonej, gdy źródło dźwięku było jeszcze sprzęgnięte, krok 4 należy powtórzyć. 6) Naciskając przyciski /, zwiększać lub zmniejszać wynik pomiaru grubości do momentu znalezienia grubości wzorca materiałowego. 7) W celu potwierdzenia nacisnąć przycisk. Wskazanie ulegnie zmianie na NO2 i można dokonać pomiaru drugiego punktu kalibracji. 8) Powtórzyć kroki od 3 do 7. Wskazanie ulegnie zmianie z powrotem na DPC. Od tego momentu urządzenie jest gotowe do wykonywania pomiarów w swoim zakresie pomiarowym. 4.7 Tryb obrazu ultradźwiękowego (tryb skanowania) W czasie, gdy urządzenie znakomicie sprawuje się w pomiarach jednopunktowych, czasami pożądane jest przebadanie dużej powierzchni w celu wykrycia najcieńszego TU_US-BA-pl-1413 15

miejsca. Urządzenie to wyposażone jest w tryb skanowania, który to umożliwia. Przy metodzie normalnej w ciągu sekundy wykonywane są cztery pomiary, co jest zupełnie wystarczające w przypadku pomiarów pojedynczych. W trybie skanowania wykonywanych jest dziesięć pomiarów na sekundę, a wyniki odczytu wyświetlane są na wyświetlaczu. W czasie, gdy źródło dźwięku ma kontakt z mierzonym materiałem przez urządzenie automatycznie poszukiwana jest najmniejsza wartość pomiarowa. Źródło dźwięku może szorować nad powierzchnią, albowiem krótkie przerwy sygnału są ignorowane. W przypadku przerw trwających dłużej niż dwie sekundy zostanie wyświetlona najmniejsza znaleziona wartość pomiarowa. Po uniesieniu źródła dźwięku również zostanie wyświetlona najmniejsza znaleziona wartość pomiarowa. W celu zmiany trybu pomiaru jednopunktowego na tryb skanowania w menu {Test Set} {Work Mode} należy nacisnąć przycisk. 4.8 Ustawianie wartości granicznej Umożliwia to użytkownikowi ustawienie parametru słyszalnego i widzialnego w czasie pomiaru. Gdy pomiar znajdzie się po stronie ustalonej przez użytkownika, sygnał dźwiękowy zabrzmi zaraz po jego aktywacji. Zwiększa to prędkość i efektywność pomiarów, eliminując konieczność ciągłego patrzenia na wyświetlacz. Poniżej opisano sposób ustawienia tej opcji: 1) W menu {Test Set} {Tolerance Limit} nacisnąć przycisk w celu aktywacji polecenia. 2) Naciskając przycisk oraz przyciski i, określić górną i dolną wartość graniczną dla żądanej wartości pomiarowej. 3) Opuścić to menu i przejść do menu nadrzędnego, naciskając przycisk, lub przerwać ustawianie wartości granicznej, naciskając przycisk. Gdy ustawiona wartość graniczna przekracza zakres pomiarowy, zostanie wyświetlone przypomnienie o konieczności wyzerowania (zresetowania) przyrządu pomiarowego. Jeżeli dolna wartość graniczna jest większa niż górna, wartości zostaną automatycznie zamienione. 4.9 Rozdzielczość Urządzenie dysponuje dwoma dowolnie wybieranymi rozdzielczościami ekranu: 0,1 mm i 0,01 mm. Są one dostępne w menu {Test Set} {Resolution}. W tym miejscu naciśnięcie przycisku umożliwia wybór pomiędzy rozdzielczością high (wysoka rozdzielczość) a low (niska rozdzielczość). 4.10 Skala jednostki W menu {Test Set} {Unit} naciśnięcie przycisku jednostkami mm (metryczna) a calem (angielska). umożliwia wybór pomiędzy 16 TU_US-BA-pl-1413

4.11 Zarządzanie pamięcią 4.11.1 Zapisywanie wartości odczytu W urządzeniu wartości pomiarowe można zapisać w 20 plikach (F00 F19), a w każdym pliku dostępnych jest 99 rejestrów. Sposób postępowania jest następujący: 1) Nacisnąć przycisk, tym samym wywołując na wyświetlaczu menu {File name}. 2) Naciśnięcie przycisków i umożliwia wybór odpowiedniego pliku. 3) Po wyświetleniu nowej wartości odczytu nacisnąć przycisk w celu zapisania wyniku pomiaru w aktualnym pliku. Funkcja {Auto Save} powoduje automatyczne zapisanie wartości pomiarowej do pliku zaraz po pojawieniu się nowego pomiaru. 4.11.2 Wywoływanie zapisanych wyników odczytu Należy kilkakrotnie nacisnąć przycisk, aż na wyświetlaczu zostanie wyświetlone menu {Record No}. Naciśnięcie przycisków i umożliwia wybór odpowiedniego numeru rejestru. Wartości pomiarowe z pamięci odczytywane są przez urządzenie w oparciu o numery rejestru i jednocześnie stają się widoczne na wyświetlaczu. W celu unieważnienia danych należy nacisnąć przycisk. Zapisane rejestry można również wyświetlić, wykorzystując dostęp poprzez menu: w menu {Memory Manager} {View Mem Data} nacisnąć przycisk w celu wywołania pamięci. F00 05 5% F01 00 0% F02 00 0% F03 00 0% F04 00 0% F05 00 0% F06 00 0% F07 00 0% Jednorazowo na wyświetlaczu można wyświetlić maksymalnie 8 plików, wraz z ich nazwami, wyliczonymi rejestrami i stopniem wykorzystania pliku. Naciśnięcie przycisków i umożliwia przewijanie do góry i do dołu. Poszukiwania można zakończyć, naciskając przycisk. Naciśnięcie przycisku umożliwia przejrzenie szczegółów danego pliku. F00 05 5% F01 00 0% F02 00 0% F03 00 0% F04 00 0% F05 00 0% F06 00 0% F07 00 0% TU_US-BA-pl-1413 17

Naciśnięcie przycisków i umożliwia przesunięcie kursora do wybranej linii. Potwierdzenie przyciskiem umożliwia przejrzenie szczegółów, patrz poniższa tabela: 4.00 5.01 6.01 7.00 8.01 W pliku F00 zapisanych jest dokładnie 5 danych. 4.11.3 Usuwanie plików Należy wywołać menu {Memory Management} a następnie wyszukać menu {Delete by file} i nacisnąć przycisk. Naciśnięcie przycisku spowoduje usunięcie wszystkich danych pomiarowych, które po potwierdzeniu znajdowały się w pamięci. 4.12 Wydruk danych Przed wykonaniem wydruku należy podłączyć wtyczkę połączeniową kabla drukarki (dostępny opcjonalnie) do gniazda znajdującego się u góry po lewej stronie głównego modułu przyrządu pomiarowego. Drugą wtyczkę należy podłączyć do gniazda transmisji danych minidrukarki. 4.12.1 Wydruk bieżącego pliku Należy wywołać menu {Print Function}, wyszukać w nim menu {Print Current}, a następnie nacisnąć przycisk. Spowoduje to przesłanie do drukarki, poprzez kabel przejściowy, wszystkich danych znajdujących się w tym pliku, a następnie ich wydrukowanie. 4.12.2 Wydruk określonego pliku Należy wywołać menu {Print Function}, wyszukać w nim menu {Print Memory}, a następnie nacisnąć przycisk. Po wprowadzeniu pierwszej i ostatniej nazwy pliku wszystkie żądane pliki zostaną wydrukowane. 4.12.3 Wydruk wszystkich danych z pamięci Należy wywołać menu {Print Function}, wyszukać w nim menu {Print all Mem}, a następnie nacisnąć przycisk. Spowoduje do przesłanie do drukarki i wydrukowanie wszystkich zapisanych danych. 4.13 Ustawienia systemowe Po wyjściu z menu głównego w podmenu {System Set} należy nacisnąć przycisk. 1) Gdy parametr {Auto Save} ustawiony jest na <On>, po pomiarze wszystkie dane bieżącego pliku zostaną zapisane automatycznie. 2) Gdy parametr {Key Sound} ustawiony jest na <On>, przy każdym naciśnięciu przycisku brzęczyk wygeneruje jeden krótki sygnał dźwiękowy. 18 TU_US-BA-pl-1413

3) Gdy parametr {Warn Sound} ustawiony jest na <On>, po każdym przekroczeniu granicy tolerancji będzie słyszalny jeden długi sygnał dźwiękowy. 4) Ustawianie jasności wyświetlacza LCD: W podmenu {System Set} {LCD Brightness} nacisnąć przycisk. Naciskając przyciski nawigacyjne i, zwiększyć lub zmniejszyć jasność wyświetlacza. Naciśnięcie przycisku powoduje zatwierdzenie zmian, a przycisku ich anulowanie. 4.14 Informacje o systemie Funkcja ta podaje najważniejsze informacje dotyczące głównego modułu urządzenia oraz oprogramowania sprzętowego. Wersja ulega zmianie wraz ze zmianą oprogramowania sprzętowego. 4.15 Podświetlany wyświetlacz elektroluminescencyjny Umożliwia on pracę w ciemnym otoczeniu. Podświetlanie tła można aktywować i dezaktywować za pomocą przycisku zaraz po włączeniu przyrządu pomiarowego. Ponieważ światło elektroluminescencyjne zużywa dużą ilość prądu, należy je włączać tylko w razie potrzeby. 4.16 Informacje o bateriach Jako źródło energii potrzebne są dwie baterie alkaliczne typu AA. Po kilku godzinach użytkowania baterii na wyświetlaczu zostanie wyświetlony symbol. Im większa jest czarna część symbolu, tym bardziej naładowany jest akumulator. Po wyczerpaniu pojemności baterii zostanie wyświetlony migający symbol. Baterie należy wymienić. Na rysunku znajdującym się na następnej stronie można zobaczyć położenie baterii w urządzeniu. Podczas wymiany koniecznie należy zwrócić uwagę na biegunowość. Sposób postępowania: 1. Wyłączyć urządzenie. 2. Wyjąć z urządzenia pokrywę zasobnika baterii i wyjąć dwie baterie. 3. Prawidłowo włożyć baterie. 4. Ponownie założyć pokrywę zasobnika baterii. 5. W celu kontroli ponownie włączyć urządzenie. MT200 Anode + - - + MiTec Cathode TU_US-BA-pl-1413 19

Jeżeli urządzenie nie będzie używane przez dłuższy czas, baterie należy wyjąć. Wymiana baterii zalecana jest już po wyczerpaniu połowy pojemności. 4.17 Wyłączanie automatyczne (Auto-Power Off) W celu oszczędzania energii urządzenie wyposażone jest w funkcję wyłączania automatycznego. Jeżeli nie będzie ono używane przez dłużej niż pięć minut, zostanie automatycznie wyłączone. Następuje to również w przypadku, gdy napięcie baterii jest zbyt niskie. 4.18 Domyślne ustawienia systemu W celu przywrócenia ustawień fabrycznych należy w czasie włączania urządzenia nacisnąć przycisk. Spowoduje to również skasowanie wszystkich danych w pamięci. Metoda ta jest przydatna, gdy parametr w przyrządzie pomiarowym stał się bezużyteczny. 4.19 Podłączenie do komputera Urządzenie wyposażone jest w interfejs szeregowy RS-232. Podłączenie do komputera lub innych urządzeń z nośnikami danych możliwe jest przy użyciu dostępnego opcjonalnie kabla. Kabel ten umożliwia przesyłanie danych pomiarowych zapisanych w pamięci urządzenia poprzez port RS-232. W celu uzyskania szczegółowych informacji o oprogramowaniu komunikacyjnym należy zapoznać się z instrukcją oprogramowania. 5 Obsługa menu Obie operacje, wstępne ustawianie parametrów i funkcji dodatkowej, realizowane są za pomocą menu obsługowego menu. Dostęp do menu głównego możliwy jest poprzez naciśnięcie przycisku. 5.1 Dostęp do menu głównego Dostęp do menu głównego i jego ponowne opuszczenie możliwe są poprzez naciśnięcie przycisku. 20 TU_US-BA-pl-1413

Work mode 2-Point Cal Velocity Set Probe Set Tolerance Limit Resolution Unit The Main Display Interface Test Set Print Set Memory Manager System Set System Info Print Current Print Memory Print All Mem View Mem Data Delete by File Delete all Data Auto Save Key Sound Warn Sound LCD Brightness 5.2 Dostęp do podmenu Dostęp do podmenu możliwy jest poprzez naciśnięcie przycisku. 5.3 Zmiana parametru Zmiana wartości parametru na parametr ustawiony na wyświetlaczu możliwa jest poprzez naciśnięcie przycisku. 5.4 Wprowadzanie numeryczne W celu przejścia do zmienianej liczby należy kilkakrotnie nacisnąć przycisk, zwiększenie lub zmniejszenie wartości liczbowej wyświetlanej na wyświetlaczu do żądanej wartości liczbowej możliwe jest poprzez naciśnięcie przycisków i. 5.5 Zapisywanie i opuszczanie menu W celu zatwierdzenia wszelkich zmian i powrotu do poprzedniego ekranu należy nacisnąć przycisk. 5.6 Kasowanie i opuszczanie menu W celu skasowania wszelkich zmian i powrotu do poprzedniego ekranu należy nacisnąć przycisk. 6 Konserwacja Po wystąpieniu jakichkolwiek, nietypowych problemów z przyrządem pomiarowym nie należy podejmować naprawy lub demontażu na własną odpowiedzialność. TU_US-BA-pl-1413 21

Należy wypełnić dołączoną kartę gwarancyjną i odesłać urządzenie do nas. Wówczas konserwacja zostanie przeprowadzona przez nas. 7 Transport i przechowywanie 1) Z przyrządem pomiarowym należy obchodzić się łagodnie, nie należy używać go w środowisku, w którym występują wibracje, silne pola magnetyczne, rozkładające się media lub pył. Należy go przechowywać w normalnej temperaturze. Załącznik A: Prędkości dźwięku Materiał Prędkość dźwięku cal/us m/s Aluminium 0,250 6340 6400 Stal zwykła 0,233 5920 Stal wysokostopowa nierdzewna 0,226 5740 Mosiądz 0,173 4399 Miedź 0,186 4720 Żelazo 0,233 5930 Żeliwo 0,173 0.229 4400 5820 Ołów 0,094 2400 Nylon 0,105 2680 Srebro 0,142 3607 Złoto 0,128 3251 Cynk 0,164 4170 Tytan 0,236 5990 Blacha 0,117 2960 Żywica epoksydowa 0,100 2540 Lód 0,157 3988 Nikiel 0,222 5639 Szkło organiczne 0,106 2692 Styropian 0,092 2337 Porcelana 0,230 5842 PCW 0,094 2388 Szkło kwarcowe 0,222 5639 Guma 0,091 2311 Teflon 0,056 1422 Woda 0,058 1473 Załącznik B: Uwagi dotyczące zastosowania Pomiar rur i węży Przy pomiarze fragmentu rury mającym na celu określenie grubości jej ścianki ważne jest pozycjonowanie źródła dźwięku. Jeżeli średnica rury przekracza 4 cale, źródło dźwięku na rurze należy ustawić w taki sposób, aby nacięcie na powierzchni styku było ustawione prostopadle (pionowo) do osi wzdłużnej rury. 22 TU_US-BA-pl-1413

W przypadku mniejszych średnic rur należy wykonać dwa pomiary w tym samym miejscu, za pierwszym razem ustawiając nacięcie na powierzchni styku prostopadle do osi wzdłużnej rury, a za drugim razem równolegle do niej. Za dokładną wartość pomiarową dla tego miejsca przyjmowana jest mniejsza wartość z tych dwóch pomiarów. Pomiar gorących powierzchni Prędkość dźwięku w danym materiale uzależniona jest od jego temperatury. Wraz ze wzrostem temperatury prędkość dźwięku ulega obniżeniu. W większości zastosowań przy temperaturze powierzchni poniżej 100 C nie należy podejmować żadnych dodatkowych kroków. W przypadku wyższych temperatur zmiana prędkości dźwięku w mierzonym materiale zaczyna mieć dostrzegalny wpływ na pomiar ultradźwiękowy. Przy wysokich temperaturach zalecane jest wcześniejsze przeprowadzenie kalibracji przy użyciu wzorca materiałowego o znanej grubości materiału, która dokładnie lub w przybliżeniu odpowiada temperaturze mierzonego materiału. Umożliwi to przyrządowi pomiarowemu obliczenie dokładnej prędkości dźwięku dla gorącego materiału. W przypadku pomiarów wykonywanych na gorących powierzchniach może być również konieczne użycie wysokotemperaturowego źródła dźwięku. Zostały one zaprojektowane specjalnie do stosowania w wysokich temperaturach i przez krótki czas są w stanie wytrzymać kontakt z powierzchnią materiału wymagany dla uzyskania stabilnego pomiaru. Źródło dźwięku mające bezpośredni kontakt z gorącą powierzchnią ulega nagrzewaniu. Ze względu na wydłużenie termiczne i inne efekty może to niekorzystnie wpływać na dokładność pomiarów. Pomiar materiałów powlekanych Materiały powlekane są czymś szczególnym, ponieważ ich gęstość (i dlatego także prędkość dźwięku) może się znacznie różnić w zależności od sztuki. Już przy jednej powierzchni można stwierdzić dostrzegalne różnice w prędkości dźwięku. Jedyną możliwością uzyskania dokładnego wyniku pomiarowego jest wcześniejsze przeprowadzenie kalibracji na wzorcu materiałowym o znanej grubości materiału. Idealnie byłoby posiadać taką samą sztukę, jak materiał mierzony, co najmniej z tej samej serii produkcyjnej. Za pomocą kalibracji wstępnej odchyłki redukowane są do minimum. Dodatkowym ważnym czynnikiem pomiaru materiałów powlekanych jest fakt, że każda występująca szczelina powietrzna powoduje przedwczesne odbicie wiązki ultradźwiękowej. Jest to zauważalne jako nagłe zmniejszenie grubości materiału. TU_US-BA-pl-1413 23

Podczas, gdy z jednej strony utrudnia to dokładny pomiar całej grubości materiału, z drugiej oddziałuje pozytywnie, informując użytkownika o szczelinach powietrznych występujących w powłoce. Przydatność materiału Ultradźwiękowe pomiary grubości materiału bazują na tym, że dźwięk przechodzi przez mierzony materiał. Nie wszystkie materiały nadają się do tego. Pomiar ultradźwiękowy praktycznie można stosować w przypadku wielu materiałów, wliczając w to metale, tworzywa sztuczne i szkło. Trudnymi materiałami są niektóre materiały odlewane, beton, drewno, włókno szklane i niektóre rodzaje gumy. Substancja sprzęgająca We wszelkich zastosowaniach ultradźwięków do przesłania dźwięku ze źródła dźwięku do materiału badanego wymagane jest medium. Zazwyczaj jest to bardzo lepka substancja. Ultradźwięki nie mogą być efektywnie przesyłane przez powietrze. Używanych jest wiele substancji sprzęgających. Do najczęstszych zastosowań używany jest glikol propylenowy. W przypadku trudnych zastosowań zalecana jest gliceryna, gdyż wymagana jest tutaj maksymalna moc przenoszenia dźwięku. Jednakże po zaabsorbowaniu wody gliceryna może powodować korozję niektórych materiałów. Inne substancje sprzęgające stosowane do pomiarów przy normalnych temperaturach mogą zawierać wodę, różne oleje lub smary, żele i ciecze silikonowe. Pomiary wykonywane przy wysokich temperaturach wymagają stosowania specjalnych wysokotemperaturowych substancji sprzęgających. W przypadku pomiarów ultradźwiękowych, gdy urządzenie znajduje się w standardowym trybie echa impulsowego, typowym zjawiskiem jest wcześniejsze użycie przez urządzenie drugiego, a nie pierwszego, echa odbitego od tylnej powierzchni mierzonego materiału. Wpływa to na wynik odczytu w taki sposób, że jest on dwukrotnie większy, niż być powinien. Odpowiedzialność za prawidłowe wykorzystanie przyrządu pomiarowego i rozpoznanie tych zjawisk leży wyłącznie po stronie użytkownika. 24 TU_US-BA-pl-1413

8 CE Deklaracja zgodności Sauter GmbH Ziegelei 1 D-72336 Balingen E-mail: info@sauter.eu Deklaracja zgodności Ziegelei 1 D-72336 Balingen E-mail: info@sauter.eu Declaration of conformity for apparatus with CE mark Deklaracja zgodności urządzenia z oznakowaniem CE Déclaration de conformité pour appareils portant la marque CE Declaración de conformidad para aparatos con marca CE Dichiarazione di conformitá per apparecchi contrassegnati con la marcatura CE PL Deklaracja zgodności Niniejszym deklarujemy, że produkt, którego dotyczy niniejsza deklaracja, jest zgodny z niżej wymienionymi normami. GB Declaration of conformity E Declaración de conformidad F Déclaration de conformité We hereby declare that the product to which this declaration refers conforms with the following standards. Manifestamos en la presente que el producto al que se refiere esta declaración está de acuerdo con las normas siguientes. Nous déclarons avec cela responsabilité que le produit, auquel se rapporte la présente déclaration, est conforme aux normes citées ci-après. I Dichiarazione di conformitá Dichiariamo con ciò che il prodotto al quale la presente dichiarazione si riferisce è conforme alle norme di seguito citate. Grubościomierz: SAUTER TN-US, serie TU-US Dyrektywa WE Normy 98/37/WE EN 50081-2 2006/95/WE EN 50082-2 2004/108/WE Data Date Miejsce wystawienia Place of issue 07.04.2009 Podpis Signature 72336 Balingen Dyrektor zarządzający Managing director SAUTER GmbH, Ziegelei 1, D-72336 Balingen, Tel. +49-[0]7433/9933-199 Faks +49-[0]7433/9933-149, E-mail: info@sauter.eu, Internet: www.sauter.eu TU_US-BA-pl-1413 25