Moduł V. Biznesplan Media, marketing i reklama

Moduł V. Biznesplan Media, marketing i reklama Cele zajęć Kształtowanie postaw proaktywnych, kreatywności i przedsiębiorczości uczniów. Uświadomienie uczniom znaczenia samozatrudnienia jako sposobu radzenia sobie z trudnościami na rynku pracy. Zdobycie umiejętności prostej analizy otoczenia działalności gospodarczej na poziomie lokalnym. Poznanie najważniejszych zasad prowadzenia działalności gospodarczej. Uświadomienie możliwości prowadzenia działalności gospodarczej uczniów w formie spółdzielni uczniowskiej. Zdobycie umiejętności opracowania biznesplanu. Zdobycie umiejętności przygotowania reklamy i planu marketingowego. Przedsiębiorcza gmina prawda czy fałsz? Ćwiczenia Jak wykorzystać zainteresowania, wiedzę i umiejętności w prowadzeniu działalności gospodarczej? Pomysł na biznes czy to możliwe? Ankiety do badania rynku. Badanie rynku jako jeden z kluczowych czynników powodzenia biznesu. Pomysł na biznes w lokalnej społeczności. Biznesplan spółdzielni uczniowskiej. Tworzymy spółdzielnię uczniowską. Reklama i jej oddziaływanie. Reklama spółdzielni uczniowskiej. 87

Przebieg zajęć Ćwiczenie 1 Przedsiębiorcza gmina prawda czy fałsz? Metoda praca w grupach, praca z wykorzystaniem internetu (opcjonalnie), dyskusja, analiza za i przeciw 1. Powiedz uczniom, że ich zadaniem będzie identyfikacja otoczenia szkoły, tj. obszaru gminy, pod względem ilości i rodzaju prowadzonych działalności biznesowych. Świadomość otoczenia gospodarczego szkoły pomoże w pracy nad kolejnymi ćwiczeniami. Podkreśl, że ćwiczenie to stanowi swoisty fundament dla dalszych działań. 2. Na wstępie poproś jednego lub dwóch uczniów o narysowanie na dużej karcie papieru schematycznej mapy Waszej gminy. 3. Podziel uczniów na 3 zespoły. Przekaż uczniom instrukcję do ćwiczenia Mapa gospodarcza naszej gminy (materiał nr 1). Rozdaj karty papieru oraz samoprzylepne karteczki w trzech kolorach (np. zielonym, żółtym, czerwonym). 4. Poproś uczniów o przeczytanie instrukcji do ćwiczenia i zwróć uwagę, by w toku pracy wpisywali nazwy firm na karteczki w odpowiednich kolorach, np.: firmy handlowe na karteczkach zielonych, firmy usługowe na karteczkach żółtych, firmy produkcyjne na karteczkach czerwonych. 5. Po wykonaniu ćwiczenia uczniowie reprezentujący poszczególne zespoły naklejają karteczki w odpowiednich miejscach mapy. Zapytaj: które firmy pojawiły się w dyskusji grupowej jako pierwsze i dlaczego, nazwy których firm powtórzyły się i dlaczego, jakiego rodzaju firm jest najwięcej i dlaczego (przykładowe odpowiedzi: realny popyt na danego typu działalność, naśladownictwo istniejących już firm przy zakładaniu nowych, kompetencje właścicieli firm, specyfika gminy), czy wszystkie znane uczniom firmy zostały umieszczone na mapie, czy też jeszcze mają jakieś pomysły na uzupełnienie mapy. 6. Przeprowadź dyskusję, jakiego typu działalność gospodarcza jest realizowana w Waszej gminie przez firmy spoza Waszej gminy (transport, handel obwoźny, usługi telekomunikacyjne itd.). 7. Zapytaj uczniów, z jakich źródeł informacji można skorzystać, by uzupełnić mapę (np. internet strona gminy lub mapa, książka telefoniczna itp.). W miarę możliwości (dostęp do internetu czy książki telefonicznej) przeprowadźcie analizę, której celem jest uzupełnienie istniejącej mapy. 8. Przeprowadź dyskusję, której celem jest wybór tych firm, których klientami są uczniowie Waszej szkoły. Czy w opinii uczniów Waszą gminę można uznać za gminę przedsiębiorczą? Dlaczego? Jakie uczniowie widzą argumenty za i argumenty przeciw prowadzeniu działalności gospodarczej. Zapisz te argumenty na tablicy lub dużej karcie papieru. 9. Następnie zapytaj, jakich firm brakuje w Waszym otoczeniu? Jakiego typu działalność skierowaną do młodzieży warto by otworzyć? Zastosuj grupową metodę burzy mózgów. Na dużej karcie papieru zapisuj wszystkie propozycje uczniów, dotyczące firm, których brak w Waszej gminie. To może się przydać w dalszej pracy. 10. Powiedz uczniom, że ćwiczenie tego typu stanowi często wstęp do planowania własnej działalności gospodarczej. Zanim przedsiębiorca rozpocznie planowanie działalności, musi zastanowić się, które potrzeby mieszkańców nie są jeszcze zaspokojone i jaka firma mogłaby znaleźć klientów na lokalnym czy regionalnym rynku. 88

Ćwiczenie 2 Jak wykorzystać zainteresowania, wiedzę i umiejętności w prowadzeniu działalności gospodarczej? Metoda praca indywidualna, dyskusja 1. Podkreśl, że przyszły przedsiębiorca, myśląc o założeniu firmy, powinien również dokonać analizy swoich predyspozycji zawodowych, zainteresowań, posiadanej wiedzy i umiejętności oraz zastanowić się, jak można je wykorzystać w prowadzeniu działalności gospodarczej. 2. Zaproponuj uczniom wykonanie kolejnego zadania. Rozdaj każdemu uczniowi materiały nr 2a. Poproś uczniów o uzupełnienie karty ćwiczenia, wpisując własne zainteresowania, wiedzę na dany temat, umiejętności; innymi słowy: wszystkie cechy, które mogą pośrednio lub bezpośrednio wykorzystać prowadząc działalność gospodarczą. 3. Następnie rozdaj uczniom materiał 2b i poproś o uzupełnienie tabeli poprzez wpisanie tych atutów, które mogą przydać się w prowadzeniu działalności gospodarczej. Przekaż uczniom informację, iż z pozoru cechy niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej mogą przyczynić się do sukcesu firmy (np. bycie ministrantem może wzmacniać umiejętność prezentacji i wystąpień publicznych, a ta cecha może być przydatna w działalności handlowej). 4. Następnie po kilku, kilkunastu minutach poproś kilku ochotników, by odczytali swoje karty ćwiczenia. 5. Przedyskutujcie wspólnie informacje przedstawione na forum. Zapytaj, które z prezentacji uczniów są najbardziej trafne oraz czy przedstawione zagadnienia pozwoliły innym uzmysłowić swoje własne mocne strony, zainteresowania, predyspozycje, umiejętności itd. 89

Ćwiczenie 3 Pomysł na biznes czy to możliwe? Metoda praca w grupie, symulacja, prezentacja, dyskusja, praca z wykorzystaniem internetu 1. Podziel uczniów na kilka grup. Opowiedz, że wcielą się dziś w rolę adwokatów reprezentujących swojego klienta. Zwróć uwagę, czym na co dzień zajmują się adwokaci (sprawy karne, sprawy cywilne itd.). Tym razem zadanie będzie nieco inne. Ich klient będzie odrobinę ekscentryczny, zwróci się do adwokatów z prośbą o pomoc w przekonaniu inwestorów do inwestycji w niecodzienny pomysł. W zamian za to kancelaria dostanie prowizję od zdobytych środków ważne jest więc, aby jak najlepiej się przygotować. 2. Rozdaj uczniom materiał 3a i poproś, by zapoznali się z tekstem. Przydziel dyskretnie każdej z grup, jakie jest ich zadanie (jaki jest pomysł na biznes ich klienta). Wcześniej przygotuj pomysły (z wykorzystaniem internetu lub czasopism), które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się niemożliwe do zrealizowania, a okazują się w praktyce gospodarczej pomysłami dochodowymi. Może znajdziesz takie pomysły w lokalnej społeczności. Oto kilka z nich: produkcja i sprzedaż kolczyków z betonu, produkcja i sprzedaż artykułów wyposażenia wnętrz ze zniszczonych części samochodowych (np. stoliki, kanapy, zegary). 3. Zwróć uwagę, by uczniowie podczas pracy w grupach starali się znaleźć jak najwięcej argumentów przemawiających za tym, że warto zainwestować w innowacyjny pomysł na biznes. Im więcej wygenerowanych pomysłów, tym szansa na sukces (pozyskanie inwestora) będzie większa. Możesz wykorzystać kilka zamieszczonych cytatów, które pokazują, iż duża liczba pomysłów pomagała w działaniach także wielkich naukowców. 4. Następnie rozdaj materiał nr 3b i poproś, aby uczniowie przygotowali się do wystąpienia przed potencjalnymi inwestorami. Grupa ma zadecydować, czy trzyminutową prezentację wygłosi jeden, czy kilku przedstawicieli grupy. Celem prezentacji ma być przekonanie inwestorów do wyłożenia środków finansowych na realizację pomysłu. 5. Po każdym z wystąpień przeprowadź krótką dyskusję, które z argumentów wydają się najlepsze i czy zaprezentowany pomysł na biznes jest możliwy do realizacji. 6. Następnie pokaż (ekran komputera, rzutnik, wydruki wybranych stron internetowych lub publikacji z czasopism) przykłady realnych firm, które funkcjonują na rynku choć na pierwszy rzut oka pomysł biznesowy wydaje się niemożliwy do realizacji. Celem ćwiczenia ma być pokazanie, że w każdej społeczności/w wielu osobach można odnaleźć przedsiębiorcę. Czasem pomysły wydające się niemożliwe do realizacji mogą przynieść dochód. Ten pomysł to pierwszy krok do sukcesu. Cytaty materiał do inspiracji: Widzę daleko, bo stoję na ramionach tych, co byli przede mną. Izaac Newton Ja nie mam specjalnego talentu, ja po prostu jestem ciekawy. Albert Einstein Najlepszym pomysłem na uzyskanie dobrego pomysłu jest zbieranie wielu pomysłów. Linus Pauling 90

Ćwiczenie 4 Ankiety do badania rynku Metoda praca w grupie, dyskusja 1. Podkreśl na wstępie, że zanim przedsiębiorca rozpocznie działalność, powinien zbadać rynek, na którym zamierza funkcjonować. Powinien sprawdzić, kim są jego potencjalni klienci, ile osób może być zainteresowanych zakupem towaru czy usługi, jaka jest konkurencja na rynku, jacy są ewentualni dostawcy i podmioty współpracujące. Może w tym celu przeprowadzić analizy, na przykład badania ankietowe. 2. Zaproponuj uczniom wykonanie ćwiczenia Ankiety do badania rynku. Podziel uczniów na zespoły i rozdaj materiał nr 4a. Na wstępie poproś uczniów o zapoznanie się z najważniejszymi zasadami tworzenia kwestionariusza ankietowego. Następnie uczniowie powinni przeczytać propozycje przykładowych pytań. Ich zadanie to określenie, czy pytania są poprawnie, czy niepoprawnie skonstruowane. Poproś o uzasadnienie każdej opinii. Jeśli pytanie jest niepoprawne, uczniowie mają zaproponować, jak je poprawić. 3. Poproś przedstawicieli grup o odczytanie efektów pracy grupy. Wyjaśniaj wątpliwości, kierując się uwagami zamieszczonymi w komentarzu do ćwiczenia (materiał 4b). 4. W materiale przygotowano kilka pytań, jednak nauczyciel na tym etapie może przygotować więcej przykładowych pytań w zależności od preferencji i zainteresowań młodzieży oraz przykładowo wyświetlić je z wykorzystaniem rzutnika multimedialnego. Ćwiczenie 5 Badanie rynku jako jeden z kluczowych czynników powodzenia biznesu Metoda praca w grupie, burza mózgów, dyskusja 1. Uczniowie pracują w grupach, jak w ćwiczeniu 4. Rozdaj uczniom materiał nr 5. 2. Zadaniem zespołu jest rozpoznanie rynku, czyli przeprowadzenie badania, które pomoże im ustalić, jaką działalność gospodarczą należałoby przygotować, aby mieć szansę na odniesienie sukcesu. Uczniowie mają przygotować pytania do ankiety, a następnie przeprowadzić badanie lokalnego rynku. Ankieta powinna przynieść m.in. odpowiedzi na pytania: Jak duży jest rynek dla planowanego przedsięwzięcia? Kim są konsumenci, którym można sprzedać produkt lub usługę? Jaki powinien być - zdaniem potencjalnych klientów - finalny produkt lub usługa? Jak duża konkurencja panuje na rynku? Jacy są potencjalni współpracownicy i kooperanci? Czym nasz wstępny pomysł na produkt lub usługę wyróżnia się na rynku? 3. Przekaż informację, że działalność gospodarcza będzie miała potencjalnie formę spółdzielni uczniowskiej (powiedz, że więcej informacji na ten temat przekażesz uczniom niebawem). Powiedz tylko, że jest to forma prowadzenia biznesu przez uczniów Waszej szkoły. Zaznacz, że działalność takiej spółdzielni może być skierowana do uczniów i/lub nauczycieli albo do szerokiego grona odbiorców (mieszkańców Waszej gminy). 4. Po przygotowaniu ankiety przedstawiciele zespołów prezentują przygotowane pytania ankietowe. Wspólnie przedyskutujcie, czy zostały one poprawnie przygotowane i czy umożliwią one respondentom udzielenie jednoznacznych odpowiedzi. Możesz razem z innymi uczniami zaproponować konieczne zmiany. 5. Celem badań ankietowych ma być dostarczenie potencjalnym założycielom spółdzielni uczniowskiej niezbędnych informacji do podejmowania decyzji dotyczących oferowanego produktu/produktów lub usługi/usług, polityki cenowej, sposobów dystrybucji i promocji produktu/usługi itd. 91

6. Badania ankietowe powinny zostać przeprowadzone wśród lokalnej społeczności. Uczniowie w zależności od decyzji nauczyciela mogą prowadzić badania na terenie miejscowości, w której mieszkają/ uczą się, wśród najbliższych (rodzina) albo jedynie w szkole (gdzie zlokalizowana może być spółdzielnia uczniowska). 7. Badania mogą uczniowie przeprowadzić w sposób tradycyjny z wykorzystaniem ankiet wydrukowanych w szkole/ w miejscowości albo w sposób mniej typowy: przez internet, z wykorzystaniem lokalnych instytucji, po zakończonej mszy świętej itp. 8. Zwróć uwagę, że wśród młodzieży popularną formą badań mogą być ankiety zamieszczone w Internecie (online). Ankiety online są elastyczne i wygodne w stosowaniu. Na każdym etapie realizacji badań z wykorzystaniem ankiet internetowych mamy do wyboru wiele opcji, w zależności od naszych potrzeb i możliwości. Możemy korzystać z serwisów internetowych do tego przeznaczonych. Są to przykładowe serwisy (sprawdź przed zajęciami, czy serwisy nadal istnieją i czy mają w swojej ofercie opcję badań bezpłatnych): http://www.ebadania.pl/ http://www.ankietka.pl/ http://www.ankietaplus.pl/ http://pl.paxonta.com/ http://webankieta.pl/ http://www.wbadanie.pl/ 9. Ankieta internetowa ma zalety i wady. Jest mniejsza kontrola przebiegu badań w przeciwieństwie do badań prowadzonych na bazie ankiet papierowych. 10. Na jednym z kolejnych spotkań poproś o przedstawienie wyników badań ankietowych na forum grupy. Pomysł na biznes w lokalnej społeczności Metoda praca w grupie, burza mózgów, analiza SWOT, dyskusja Ćwiczenie 6 1. Poproś uczniów o przedstawienie wyników badań ankietowych. Spróbujcie w toku dyskusji wyciągnąć pierwsze wnioski: jakie są oczekiwania respondentów, jakie mają potrzeby, czy zaspokojenie wybranych/ wszystkich potrzeb jest możliwe? 2. Poinformuj uczniów, że ich zadaniem będzie wybór działania lub działań, które mogłaby prowadzić spółdzielnia uczniowska. 3. Opowiedz w skrócie o idei spółdzielni uczniowskich, a następnie o analizie SWOT. Podziel uczniów na cztery grupy i poproś o przeczytanie materiału nr 6a. Poproś uczniów o przygotowanie analizy SWOT związanej z prowadzeniem spółdzielni uczniowskiej: każda z grup wykonuje jeden z elementów analizy i wpisuje efekt swojej pracy na dużej karcie papieru. Następnie omówcie analizę SWOT funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej. 4. Wyjaśnij następnie uczniom, że pracując w zespołach zaplanują działalność gospodarczą, którą można prowadzić w waszym lokalnym środowisku (na bazie badań ankietowych, możesz nawiązać też do zajęć prowadzonych w czasie ferii). 5. Poproś uczniów, aby przeprowadzili burzę mózgów na temat Pomysł na biznes w lokalnym otoczeniu. Uczniowie mają za zadanie wpisać wszystkie, nawet najbardziej fantastyczne pomysły działalności gospodarczej, która mogłaby dostarczyć dóbr lub usług oczekiwanych przez klientów w waszej miejscowości lub węziej w Waszej szkole. 6.Powiedz uczniom, że pomysł na biznes nie musi być totalnie nowy. Często wystarczy modyfikacja pomysłu, który już istnieje, np. poprzez inną formę dotarcia do klientów, inne pakowanie, inną politykę 92

cenową itd. Pomysł na funkcjonowanie spółdzielni uczniowskiej może być zupełnie nowy (na bazie wcześniejszego rozpoznania oczekiwań potencjalnych klientów) albo stanowić udoskonalenie oferty już na rynku istniejącej. 7. Przeprowadźcie w grupach burzę mózgów na temat, jaka mogłaby być działalność spółdzielni uczniowskiej. Możesz wykorzystać materiał nr 6b, jeśli pomysł miałby być modyfikacją czegoś, co już w lokalnym otoczeniu funkcjonuje. 8. Wybierzcie kilka pól działalności, które może realizować spółdzielnia uczniowska działająca przy Waszej szkole. Ćwiczenie 7 Biznesplan spółdzielni uczniowskiej Metoda praca w grupie, burza mózgów, dyskusja 1. Podziel uczniów na grupy i powiedz, że ich zadaniem będzie przygotowanie biznesplanu spółdzielni uczniowskiej. 2. Na wstępie opowiedz, czym jest biznesplan i jaką pełni funkcję. Pełna definicja jest przedstawiona poniżej, ale opowiedz, czym jest biznesplan własnymi słowami. Biznesplan jest zestawem dokumentów analiz i programów w których na podstawie oceny aktualnej sytuacji firmy i jej otocznia zawarty jest plan dotyczący celów firmy i sposobów ich osiągania z uwzględnieniem istniejących uwarunkowaniach natury finansowej, rynkowej, marketingowej, organizacyjnej, kadrowej, technologicznej itp. Biznesplan tworzy się w następującym celu: Zarządzanie plan działania spółdzielni uczniowskiej, mierzenie jej wyników, generowanie zysków, Finansowanie ewentualne pozyskanie inwestora, Współpraca przekonanie zespołu do pomysłu, przekonanie siebie samego do pomysłu. W gospodarce rynkowej moment sporządzenia biznesplanu przez firmę wynika z jej potrzeb. Praktyka dowodzi, że plan ten jest sporządzany zwłaszcza: przed założeniem nowego przedsiębiorstwa, podczas łączenia lub podziału przedsiębiorstw, przed realizacją dużych inwestycji wymagających zgromadzenia znacznych środków finansowych, w krytycznych momentach dla funkcjonowania przedsiębiorstwa (np. zmiana formy własności, zmiana profilu działalności, ukierunkowanie na nowe rynki zbytu itp.). 93

3. Spis treści biznesplanu zależy od autora pomysłu. Przykładowe jego elementy zawiera poniższa tabela: Z.Pawlak Biznesplan Pomeranus seed Business Angel Seedfund Kickstartek 1. Streszczenie 2. Charakterystyka przedsiębiorstwa 3. Analiza SWOT 4. Cele 5. Plan marketingowy 6. Plan działalności operacyjnej 7. Plan organizacji i zarządzania 8. Plan zatrudnienia 9. Harmonogram głównych zamierzeń 10. Plan finansowy 11. Ocena finansowa 1. Opis innowacyjności projektu 2. Opis projektodawcy 3. Rynek 4. Finanse 5. Analiza SWOT 1. Opis innowacyjności projektu 2. Opis projektodawcy, zespołu 3. Opis produktu 4. Rynek 5. Konkurencja 6. Cena, dystrybucja, profil klienta 7. Finanse 1. Opis projektu 2. Atrakcyjna prezentacja multimedialna 3. Opis projektodawcy, zespołu Przykładowy schemat biznesplanu zawiera materiał nr 7, lecz możecie do swojej pracy wykorzystać inny wzorzec. 4. Przekaż uczniom informację o najczęstszych błędach popełnianych przy opracowywaniu biznesplanów: zaniżanie nakładów, w szczególności na start, zawyżanie cen, zaniżanie kosztów, pomijanie niektórych kosztów, zawyżanie zdolności produkcyjnych, nieuwzględnianie czasu na rozruch, tj. dojścia do właściwej efektywności działań, brak elastyczności i wariantowości w zależności od rozwoju sytuacji, przyjmowanie nierealnych założeń dotyczących wzrostu. 5. Uczniowie mają za zdanie w grupach przedyskutować poszczególne elementy biznesplanu, a następnie wspólnie opracować finalną wersję biznesplanu spółdzielni uczniowskiej. Wykorzystajcie w tym celu przeprowadzoną analizę otoczenia (mapa gminy, analiza SWOT) oraz przeprowadzone badania ankietowe. Tworzymy spółdzielnię uczniowską Metoda dyskusja 1. Na podstawie wcześniejszych ustaleń co do zakresu działalności spółdzielni uczniowskiej oraz jej biznesplanu należy opracować statut spółdzielni uczniowskiej. 2. Wcześniej poproś wybrane osoby do zaznajomienia się z przykładowym statutem spółdzielni uczniowskiej materiał nr 8. Poproś, aby zaproponowały uzupełnienia przykładu na potrzeby Waszej spółdzielni uczniowskiej. 3. Poproś o zaprezentowanie propozycji statutu spółdzielni. Podkreśl, że jest to dokument istotny dla jej funkcjonowania. Przeprowadź dyskusję nad ostateczną formą statutu. Ćwiczenie 8 94

Ćwiczenie 9 Reklama i jej oddziaływanie Metoda praca w grupie, praca z wykorzystaniem komputera, dyskusja Przygotowując się do zajęć należy zgromadzić możliwie spory zestaw reklam z różnych mediów: gazet ogólnopolskich, gazet lokalnych, radia, TV i internetu. Zajęcia powinny odbywać się w sali, w której jest dostęp do potrzebnego sprzętu i internetu. Materiały 1. Zwróć uwagę uczniów, że reklama jest jednym z instrumentów marketingu, który prawie zawsze wykorzystywany jest przez przedsiębiorców. Jesteśmy przyzwyczajeni do obecności reklamy w naszym życiu codziennym i może dlatego często odbieramy ją pasywnie. Wyjaśnij, że na zajęciach spróbujecie spojrzeć na reklamę profesjonalnie. Poznacie podstawowe funkcje reklamy i klasyczny model jej konstruowania. 2. Powiedz uczniom, że do podstawowych funkcji reklamy należy: informacja o produkcie, usłudze (zastosowanie, parametry, rozmiar, skład), nakłanianie (wskazanie korzyści, wynikających z zakupu produktu czy usługi), utrwalanie (wizerunku firmy, marki, logo), edukacja (przygotowanie nabywcy do przyjęcia nowego produktu, usługi). 3. Podziel uczniów na cztery grupy. Rozdaj grupom przygotowane reklamy (np. po dwa przykłady). Poproś, aby pracując w zespole obejrzeli reklamy i odpowiedzieli na pytania: Do kogo skierowana jest reklama? Co reklamuje? Jaka jest jej podstawowa funkcja (czyli ta funkcja, która zdaniem uczniów jest najważniejsza w danej reklamie)? 4. Omów przebieg ćwiczenia. W podsumowaniu zwróć uwagę, że reklama najczęściej spełnia kilka funkcji, można jednak wskazać funkcję, która jest najważniejsza. Zapytaj uczniów, czy z punktu widzenia konsumenta reklama może spełniać pozytywną rolę? 5. Poproś uczniów, by nadal pracowali w grupach (tych samych lub zmienionych). Rozdaj uczniom materiał nr 9. Wyjaśnij, że za chwilę obejrzą reklamę telewizyjną (jedną dla wszystkich uczestników, wyświetloną tak, aby wszyscy je widzieli i słyszeli). Najbardziej optymalna sytuacja jest wtedy, gdy każda grupa dysponuje stanowiskiem, np.: przy komputerze tak, aby mogła powtórzyć oglądanie reklamy tyle razy, ile będzie potrzebowała. 6. Młodzież ogląda i analizuje reklamę. Na karcie zapisuje, jaki produkt jest reklamowany, ile czasu trwa cały film. Następnie opisuje poszczególne ujęcia, sceny, czas ich trwania, tekst i efekty dźwiękowe. Daj czas młodzieży na wykonanie zadania. 7. Następnie poproś przedstawiciela jednej grupy o przedstawienie wyników pracy całego zespołu. W trakcie prezentacji poproś członków pozostałych grup o uzupełnienia. W ten sposób stwórzcie wspólny plakat analizujący reklamę. Podsumowując, zapytaj uczniów: Kto jest adresatem reklamy? W jaki sposób reklamodawca przekonuje do swojego produktu? Jakie korzyści może odnieść nabywca produktu? Jakimi środkami posługują się twórcy reklamy i w jakim celu? Jakie znaczenie mają poszczególne części reklamy? Czy ta reklama was przekonała? 8. Kończąc to ćwiczenie powiedz uczniom, że klasyczna reklama składa się z czterech elementów: uwaga (co to jest?), zainteresowanie (o co tu chodzi?), pragnienie (chcę to mieć!), działanie (zakup). 95

Ćwiczenie 10 Reklama spółdzielni uczniowskiej Metoda praca w grupie, praca z wykorzystaniem kamery/aparatu cyfrowego/telefonu komórkowego oraz komputera 1. Przypomnij, że jednym z dodatkowych zadań konkursowych w projekcie jest opracowanie reklamy spółdzielni uczniowskiej. Uczniowie w tym celu mogą wykorzystać kamery, telefony komórkowe (z nagrywaniem filmów), aparaty cyfrowe z funkcją nagrywania filmów itd. 2. Nagranie reklamy powinno mieć miejsce w szkole lub poza szkołą w terenie. 3. Warunki udziału w konkursie na reklamę spółdzielni uczniowskiej określa regulamin. Reklama powinna spełniać wymagania przedstawione w regulaminie konkursu. Zachęć uczniów informując o nagrodach w konkursie. 4. Zwróć uwagę uczniom, iż reklama musi m.in. spełniać określone warunki techniczne oraz odpowiadać na kryteria oceny filmów nadesłanych na konkurs: zgodność z regulaminem konkursu, zgodność z tematyką konkursu, wartość merytoryczna filmu, warsztat wykonania filmu (w tym m.in. reżyseria, scenariusz), pomysłowość i kreatywność. 5. Do obróbki filmów uczniowie mogą wykorzystać powszechnie dostępne w internecie oprogramowanie. Przykładowe oprogramowanie przedstawiono poniżej (uwaga! linki do programów mogą się zmienić): Programy do obróbki materiału video: Windows Movie Maker http://www.dobreprogramy.pl/windows-movie-maker,program,windows,11546.html Pinnacle VideoSpin http://www.instalki.pl/programy/download/windows/obrobka_video/pinnacle_videospin.html Avidemux http://www.instalki.pl/programy/download/windows/obrobka_video/avidemux.html Programy graficzne: GIMP http://www.dobreprogramy.pl/gimp,program,windows,13219.html IrfanView http://www.dobreprogramy.pl/irfanview,program,windows,12867.html Programy do obróbki dźwięku: Audacity http://www.dobreprogramy.pl/audacity,program,windows,11826.html 6. Uczniowie nagrywają reklamy swoich pomysłów na biznes. Powinni konsultować się w tym celu na bieżąco z nauczycielem. W reklamie mogą wykorzystać także nagranie prac prowadzonych wcześniej (np. prace grupy nad biznesplanem, prowadzone badania ankietowe w terenie itd.). 96

Finalnym efektem pracy w drugim etapie projektu Na własne konto powinno być opracowanie TECZKI SPÓŁDZIELNI UCZNIOWSKIEJ, która składać się będzie z kilku elementów: przeprowadzenia analizy (badania rynku) potrzeb lokalnej społeczności (szkoły) wzór ankiety/kwestionariusza, opis przeprowadzenia badania i jego wyników, na podstawie których będzie przygotowany biznesplan i oferta spółdzielni uczniowskiej, przygotowanie biznesplanu firmy w formule spółdzielni uczniowskiej, w tym przygotowanie planu działania oraz symulacja pierwszych miesięcy jej funkcjonowania, przygotowanie statutu spółdzielni uczniowskiej, wyszczególnienie zaangażowania poszczególnych uczniów w opracowanie teczki spółdzielni uczniowskiej. Wszelkie wymogi dot. konkursu dla szkół zostaną ujęte w regulaminie konkursu. Reklama spółdzielni uczniowskiej jest nieobowiązkowym elementem konkursu, ale można za nią zdobyć dodatkowe punkty w konkursie. Reklama weźmie udział także w konkursie publiczności, w którym zdecydują internauci w publicznym głosowaniu, która reklama jest najlepsza. Konkurs publiczności będzie szczegółowo opisany w regulaminie konkursu dla szkół. 97

Materiały do ćwiczeń Ćwiczenie 1 Materiał nr 1 Instrukcja do zadania Mapa gospodarcza naszej gminy Po podziale na trzy zespoły zastanówcie się nad tym, jakiego rodzaju firmy działają w Waszej gminie. W grupie przedyskutujcie, jakie: firmy handlowe funkcjonują w Waszej gminie, firmy usługowe funkcjonują w Waszej gminie, firmy produkcyjne funkcjonują w Waszej gminie. Wszystkie zebrane informacje zapiszcie w formie krótkich haseł/zdań na kartce papieru. Spróbujcie następnie uporządkować listę firm i wpiszcie poszczególne ich nazwy na karteczkach w różnych kolorach (w zależności od rodzaju prowadzonej działalności): firmy handlowe na karteczkach w pierwszym kolorze, firmy usługowe na karteczkach w drugim kolorze, firmy produkcyjne na karteczkach w trzecim kolorze. Po uzupełnieniu karteczek Waszym zadaniem będzie umieszczenie ich w odpowiednich miejscach (w odpowiedniej lokalizacji) przygotowanej mapy gminy będzie to mapa gospodarcza Waszej gminy. 99

Ćwiczenie 2 Materiał nr 2a Instrukcja do zadania Jak wykorzystać zainteresowania, wiedzę i umiejętności w prowadzeniu działalności gospodarczej? Uzupełnij kartę, wpisując własne zainteresowania, posiadaną wiedzę, posiadane umiejętności i inne cechy, które uważasz za swoje atuty. Będę przedsiębiorcą Moje zainteresowania Moja wiedza...... Moje umiejętności...... Moje inne cechy...... 100

Materiał nr 2b Instrukcja do zadania Jak wykorzystać zainteresowania, wiedzę i umiejętności w prowadzeniu działalności gospodarczej? Wybierz teraz te ze swoich atutów, które mogłyby Ci pomóc w prowadzeniu własnej działalności gospodarczej. Wypełnij poniższą tabelę. Zainteresowania, umiejętności, cechy Sposób wykorzystania we własnej firmie np. znajomość obsługi komputera obsługa programów księgowych, stworzenie strony www firmy, serwis komputerowy np. zainteresowanie motoryzacją warsztat samochodowy, komis samochodowy, blog o motoryzacji 101

Ćwiczenie 3 Materiał nr 3a Adwokat kreatywnego przedsiębiorcy Po podziale na grupy przeczytaj poniższe ćwiczenie. Wyobraź sobie, że Wasza grupa to najlepsza kancelaria prawna w regionie, jesteście najlepszymi adwokatami w okolicy. Słyniecie z tego, że potraficie wymyślić rozwiązanie i obronić klienta niemal w każdej sprawie. Dlatego przyszedł do Was kolejny klient tym razem nietypowy. Chce przekonać dużą bogatą firmę do zainwestowania w swój ekscentryczny pomysł biznesowy jaki to pomysł dowiecie się od prowadzącego zajęcia. Wymyślcie w grupie jak najwięcej argumentów dotyczących tego pomysłu mają one zachęcić firmę do zainwestowania w ten pomysł. Materiał nr 3b Adwokat kreatywnego przedsiębiorcy (c.d.) Na podstawie zebranych argumentów przygotujcie trzyminutową prezentację. Zastanówcie się, czy przedstawi ją jeden reprezentant grupy, czy większa grupa. Prezentacja ma być skierowana do potencjalnych inwestorów w pomysł Waszego klienta. Pamiętajcie: im lepiej sprzedacie ten pomysł, tym większa szansa, że inwestorzy wyłożą pieniądze na nowy innowacyjny pomysł, a Wasza kancelaria otrzyma prowizję od klienta. 102

Ćwiczenie 4 Materiał nr 4a Zasady tworzenia ankiet do badania rynku Zapoznaj się z najważniejszymi zasadami tworzenia kwestionariusza ankiety badawczej, w tym celu przeczytaj materiał tekstowy. Następnie przeczytaj pytania zamieszczone poniżej. Określ, czy są poprawnie - czy niepoprawnie skonstruowane. Uzasadnij swoją opinię. Jeśli pytanie jest niepoprawne, zaproponuj jak je poprawić. 103 Zasady tworzenia ankiet do badania rynku: Zadawaj tylko pytania przydatne dla celów badania. Język powinien być prosty, pozbawiony kolokwializmów i specjalistycznych sformułowań. Pytania powinny być możliwie krótkie i jednoznaczne. Nie używaj trybu przypuszczającego. Cały kwestionariusz powinien być możliwie krótki (długie kwestionariusze mogą zniechęcać respondentów). W pytaniach zamkniętych uwzględniaj wszystkie możliwe odpowiedzi, lecz nie może ich być zbyt wiele. Bierz pod uwagę stan wiedzy respondentów.

Materiał nr 4b Przykładowe pytania do badania rynku 1. Czy często kupujesz książki? Tak sformułowane pytanie do kwestionariusza jest (poprawne/niepoprawne), ponieważ 2. Gdzie najczęściej kupujesz książki? w tradycyjnej księgarni w Internecie w supermarketach na kiermaszach taniej książek inne Tak sformułowane pytanie do kwestionariusza jest ponieważ 3. Ile osób z twoich znajomych kupuje książki? Tak sformułowane pytanie do kwestionariusza jest ponieważ 4. Czy czytasz beletrystykę czy literaturę SF? TAK NIE Tak sformułowane pytanie do kwestionariusza jest ponieważ (poprawne/niepoprawne), (poprawne/niepoprawne), (poprawne/niepoprawne), 5. Uporządkuj w kolejności najpopularniejsze rodzaje dzieł epickich (1 - najpopularniejsze, 9 - najmniej popularne): Powieść Nowela Opowiadanie Epopeja Baśń Mit Legenda Pamiętnik Przypowieść Tak sformułowane pytanie do kwestionariusza jest ponieważ (poprawne/niepoprawne), 104

Materiał nr 4b Komentarz do ćwiczenia materiał dla nauczyciela Pytanie nr 1 jest skonstruowane niepoprawnie, ponieważ określenie często jest nieprecyzyjne. Należałoby zapytać, czy ankietowany np. czyta książki czy nie. Określenie powinno być dokładniejsze. Pytanie nr 2 jest skonstruowane poprawnie. Pytanie nr 3 jest niepoprawne, ponieważ zakłada raczej niemożliwą wiedzę respondentów. Pytanie nr 4 jest niepoprawne, ponieważ nie można na nie odpowiedzieć TAK lub NIE, poza tym literatura science-fiction to też beletrystyka. Użycie skrótu SF w tym wypadku też nie jest najwłaściwsze. Pytanie powinno brzmieć raczej: Jakie gatunki literackie lubisz czytać najbardziej? i możliwe odpowiedzi: science-fiction, romanse, kryminały, inne. Zdanie nr 5 jest skonstruowane niepoprawnie. Po pierwsze, nie jest jasne, czy respondenci wiedzą, jakie są rodzaje dzieł epickich i czym jest epika. Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy przedstawiona lista jest kompletna. Nie jest wiadomo, co oznacza pojęcie najpopularniejsze rodzaje : wśród jakich grup, kiedy itp.? Ponadto z uwagi na dużą liczbę odpowiedzi można się pomylić przy wpisywaniu kolejnych liczb od 1 do 9. 105

Ćwiczenie 5 Materiał nr 5 Badanie rynku jako kluczowy czynnik powodzenia biznesu Zadaniem zespołu jest rozpoznanie rynku, czyli przeprowadzenie badania, które pomoże wam ustalić, czy dany pomysł na biznes ma szanse powodzenia. Przygotujcie prawidłowe pytania do ankiety. Ankieta będzie prowadziła do wyboru zakresu działalności spółdzielni uczniowskiej, której klientem będą albo uczniowie Waszej szkoły, albo szerzej członkowie lokalnej społeczności. Ankieta powinna przynieść m.in. odpowiedzi na pytania: Jak duży jest rynek dla planowanego przedsięwzięcia? Kim są konsumenci, którym można sprzedać produkt lub usługę? Jaki powinien być zdaniem potencjalnych klientów finalny produkt lub usługa? Jak duża konkurencja panuje na rynku? Jacy są potencjalni współpracownicy i kooperanci? Czym nasz wstępny pomysł na produkt lub usługę wyróżnia się na rynku? 106

Ćwiczenie 6 Materiał nr 6a Analiza SWOT działania spółdzielni uczniowskiej Zapoznajcie się z poniższymi dwoma tekstami: Spółdzielnie Uczniowskie [na podstawie materiałów informacyjnych Krajowej Rady Spółdzielczości] Spółdzielnie uczniowskie na ziemiach polskich mają ponad stuletnią tradycję, pierwsza Spółdzielnia Uczniowska została powołana w 1900 r. w Pszczelinie k/warszawy. W 2011 r. w całym kraju działało ponad 5000 Spółdzielni Uczniowskich w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Do spółdzielni uczniowskich mogą należeć uczniowie każdej szkoły, począwszy od 3 klasy szkoły podstawowej. Należy do nich ok. 300 tysięcy uczniów. Spółdzielczość uczniowska jest integralną częścią spółdzielczości dorosłych. To dobra szkoła gospodarowania, a więc dorosłego życia, i jednocześnie konkretna pomoc w zaopatrzeniu siebie i kolegów w najbardziej potrzebne artykuły szkolne oraz spożywcze. Nie można przeceniać jej roli jaką odgrywa w rozwoju własnych umiejętności, poznając w praktyce zagadnienia ekonomiczne, finansowe i gospodarcze. Nabyta wiedza i doświadczenie winny ułatwić start zawodowy w dorosłe życie, być może niejednokrotnie związany dalej ze spółdzielczością. Analiza SWOT Kluczowym elementem stosowanym w analizie sytuacji jakiegokolwiek przedsięwzięcia jest analiza SWOT. To narzędzie, dzięki któremu można zanalizować i rozpoznać własne silne i słabe strony (Strengths i Weaknesses), a także istniejące i potencjalne szanse oraz zagrożenia (Opportunities i Threats) płynące z otoczenia zewnętrznego. Nazwa tej analizy pochodzi od pierwszych liter słów określających w języku angielskim istotę przedmiotu analizy: S jak Strenths mocne strony organizacji, które należycie wykorzystane będą sprzyjać jej rozwojowi, a w chwili obecnej pozytywnie wyróżniające organizację w otoczeniu; są przewagą w stosunku do konkurencji; W jak Weaknesses słabe strony organizacji, których nie wyeliminowanie bądź nie zniwelowanie siły ich oddziaływania będzie hamować rozwój organizacji; mogą nimi być: brak wystarczających kwalifikacji, podziału zadań, złej organizacji pracy lub brak innych zasobów; O jak Opportunities szanse uwarunkowania, które przy umiejętnym wykorzystaniu mogą wpływać pozytywnie na rozwój firmy; T jak Threats zagrożenia czynniki, które obecnie nie przeszkadzają funkcjonować organizacji, ale mogą być zagrożeniem w przyszłości dla sprawności firmy. 107

Przygotujcie w grupie argumenty, które dotyczą elementu S (Strenghts) analizy SWOT. Zastanówcie się, jakie są Wasze mocne strony (uczniów, nauczycieli i dyrekcji, czyli wszystkich osób potencjalnie zaangażowanych w prowadzenie spółdzielni uczniowskiej). Spisujcie Wasze argumenty najpierw na małej kartce papieru, a następnie uporządkujcie je i wpiszcie na dużą kartę papieru. Po zakończeniu ćwiczenia omówcie efekty Waszej pracy. Materiał dla grupy nr 1 Przygotujcie w grupie argumenty, które dotyczą elementu W (Weaknesses) analizy SWOT. Zastanówcie się, jakie są Wasze słabe strony (uczniów, nauczycieli i dyrekcji, czyli wszystkich osób potencjalnie zaangażowanych w prowadzenie spółdzielni uczniowskiej). Spisujcie Wasze argumenty najpierw na małej kartce papieru, a następnie uporządkujcie je i wpiszcie na dużą kartę papieru. Po zakończeniu ćwiczenia omówcie efekty Waszej pracy. Materiał dla grupy nr 2 Przygotujcie w grupie argumenty, które dotyczą elementu O (Opportunities) analizy SWOT. Zastanówcie się, jakie są szanse zewnętrzne, które przy umiejętnym wykorzystaniu mogą wpływać pozytywnie na rozwój spółdzielni uczniowskiej. Spisujcie Wasze argumenty najpierw na małej kartce papieru, a następnie uporządkujcie je i wpiszcie na dużą kartę papieru. Po zakończeniu ćwiczenia omówcie efekty Waszej pracy. Materiał dla grupy nr 3 Przygotujcie w grupie argumenty, które dotyczą elementu T (Threats) analizy SWOT. Zastanówcie się, jakie są zagrożenia zewnętrzne, które mogą zagrozić funkcjonowaniu spółdzielni uczniowskiej. Spisujcie Wasze argumenty najpierw na małej kartce papieru, a następnie uporządkujcie je i wpiszcie na dużą kartę papieru. Po zakończeniu ćwiczenia omówcie na forum grupy efekty Waszej pracy. Materiał dla grupy nr 4 108

Materiał nr 6b Metoda kruszenia Metoda kruszenia daje bardzo dobre wyniki, gdy chodzi o wprowadzanie nowych projektów albo udoskonalanie, modyfikacje, czy adaptacje istniejącego produktu lub usługi. Podstawą metody jest opracowanie specjalnej listy pytań. Mają one charakter uniwersalny, które ułatwiają rozkruszenie dowolnego problemu lub będące wskazówką do odpowiednich ulepszeń lub uzupełnień w naszym przypadku ulepszeń produktu lub usługi, która może być polem działalności spółdzielni uczniowskiej. 1. Czy można zmienić gabaryty?: większe? mniejsze? dłuższe? krótsze? grubsze? cieńsze? głębokie? płytkie? węższe? szersze? równoległe? prostopadłe? pojedyncze? warstwowe? odwracalne? nieodwracalne? stojące pionowo? leżące poziomo? położone skośnie? pochyłe? nachylone? poprzeczne krzyżowe? 2. Czy można zmienić ilość?: mniej? więcej? rozłożone proporcjonalnie? częściowo? skupione? połączone z czymś? rozłączone? dodane do czegoś? mające coś jeszcze? kombinowane z czym? rozłączone? całkowite? wyrywkowe? 3. Czy można zmienić kolejność?: uporządkowane? chaotyczne? dowolne rozrzucone? skupione? pierwszeństwo? początek? środek? koniec? zespół? podzespół? część? następujące po sobie? przypadkowe? 4. Czy można zmienić czas?: krótszy? dłuższy? wolniejszy? szybszy? stały? zmienny? wahadłowy? ciągły? przerywany? impulsywny? chronologiczny? przypadkowy? synchroniczny asynchroniczny? oczekiwany? wznawiany? niespodziewany? 5. Czy można zmienić przyczyny lub skutki?: pobudzenie? wyhamowanie? wzmocnienie? osłabienie? zwiększenie energii? zmniejszenie energii? miękkie? twarde? stałe? zmienne? impulsowe? niszczące? współdziałające? przeciwdziałające? normalizujące? dowolne? neutralizujące? 6. Czy można zmienić charakter?: silniejsze? słabsze? jednorazowe użycie? wielokrotne użycie? naprawialne? wymienne? niewymienne? zmienne? trwałe? odwracalne? elastyczne? sztywne? droższe? tańsze? ładne? brzydkie? jednobarwne? kolorowe? odwracalne? 7. Czy można zastosować w innych celach?: nowe sposoby używania? rozszerzenie zakresu użytkowania? ograniczenie zakresu użytkowania? możliwość przystosowania (adaptacji)? 8. Czy można wykorzystać?: do czego jest potrzebne? jakie pomysły sugeruje? do czego jest podobne? co (kogo) może naśladować? co może zastąpić? 9. Czy można zmienić?: znaczenie? kolor? ruch? dźwięk? zapach? koszt? formę? materiał? funkcje? zastosowanie? ilość? jakość? jakie inne zmiany są możliwe? nowe ujęcia? 10. Czy można powiększyć?: co dodać? więcej czasu? większa częstotliwość? mocniejsze? dłuższe? grubsze? bardziej wartościowe? dodatkowy składnik? powtórzyć? pomnożyć? przesadzić? 11. Czy można zmniejszyć?: co odjąć? mniej czasu? mniejsza częstotliwość? zminiaturyzowane? bardziej skondensowane? obniżone? krótsze? lżejsze? podzielone? opuszczone? ominięte? 12. Czy można zastąpić?: inna funkcja? inny surowiec? inny materiał? inny składnik? inna technika? inne źródło? inne źródło siły? inne miejsce? inne podejście? inna szybkość? inny nastrój? inna zasada techniczna? inna częstotliwość? inna obsługa? 13. Czy można inaczej ułożyć?: inny rozkład? inna kolejność? inny wzór? inne składniki? inne zespoły? inne części? zmienić tempo? zmienić układ? 14. Czy można odwrócić?: zamienić pozytywy na negatywy? zmienić negatywy na pozytywny? zmienić dodatnie i ujemnie? obrócić do tyłu? odwrócić pozycje? odwrócić funkcje? 15. Czy można połączyć?: połączyć cele? połączyć funkcje? połączyć elementy? połączyć fragmenty elementów? połączyć pomysły? połączyć fragmenty pomysłów? połączyć mieszanki? połączyć zespoły? połączyć parametry? 109

Ćwiczenie 7 Materiał nr 7 Schemat biznesplanu Zapoznajcie się ze schematem biznesplanu. Najpierw przygotujcie wstępną wersję biznesplanu dotyczącą pomysłu na działalność spółdzielni uczniowskiej. Jeśli wypełnienie któryś z punktów, sprawia Wam kłopot, wróćcie do niego potem. Finalną wersję biznesplanu przygotujcie po wspólnej dyskusji. 1. Streszczenie 2. Ogólna charakterystyka 1. Nazwa 2. Przedmiot działalności 3. Siedziba 4. Charakterystyka właścicieli 3. Cele przedsiębiorstwa 1. Krótkookresowe 2. Długookresowe 4. Plan marketingowy 1. Produkt 2. Odbiorcy 3. Konkurenci 4. Ceny 5. Promocja 5. Plan działalności podstawowej 1. Technologia 2. Plan ilościowy produkcji 3. Zaopatrzenie 4. Ochrona środowiska 6. Analiza SWOT 7. Plan zatrudnienia 8. Nakłady inwestycyjne, źródła finansowania 9. Plan finansowy 1. Plan przychodów 2. Plan kosztów 10. Harmonogram głównych zamierzeń 110

Ćwiczenie 8 Materiał nr 8 Statut naszej spółdzielni uczniowskiej Zapoznajcie się z poniższym przykładem spółdzielni uczniowskiej i zastanówcie się, jak zaadaptować go do Waszego pomysłu na funkcjonowanie spółdzielni uczniowskiej w Waszej szkole. PRZYKŁADOWY STATUT SPÓŁDZIELNI UCZNIOWSKIEJ I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Spółdzielnia Uczniowska zwana dalej spółdzielnią jest organizacją uczniów, prowadzoną przez nich samodzielnie, pod opieką nauczyciela opiekuna i działa na podstawie statutu uchwalonego przez Walne Zgromadzenie. 2. Nazwa spółdzielni brzmi... 3. Terenem działalności spółdzielni jest... (nazwa i adres placówki oświatowo-wychowawczej, w której działa spółdzielnia) 4. Statut po konsultacji z opiekunem podlega zatwierdzeniu przez dyrektora szkoły. 5. Spółdzielnia winna zrzeszać co najmniej 10 członków. 6. Spółdzielnia, jako organizacja szkolna, nie ma osobowości prawnej i nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Dyrektor szkoły lub wyznaczona przez niego osoba (opiekun) zgłasza założenie spółdzielni nadzorującej właściwej jednostce samorządu terytorialnego, terenowej Radzie Spółdzielni Uczniowskich, a w przypadku jej braku bezpośrednio do Fundacji Rozwoju Spółdzielczości Uczniowskiej z siedzibą w Krakowie. 7. Spółdzielnia podlega wpisowi do Statutu szkoły jako jej organizacja. 8. Spółdzielnia może być członkiem innej Spółdzielni lub związku spółdzielczego. II. CEL I ZAKRES DZIAŁANIA 2 Celem spółdzielni jest: 1) kształtowanie umiejętności zespołowego działania i gospodarowania w warunkach gospodarki rynkowej, 2) prowadzenie działalności gospodarczej, a szczególnie handlowej, usługowej, wytwórczej i innej na rzecz szkoły i uczniów, 3) kształtowanie nawyków oszczędzania oraz celowego wykorzystywania wypracowanej nadwyżki bilansowej, 4) organizowanie wzajemnej pomocy i zaspokajanie materialnych i kulturalnych potrzeb członków, 5) popularyzowanie idei spółdzielczości w środowisku szkolnym oraz kształtowanie umiejętności życia i działania w zbiorowości społecznej. 3 Spółdzielnia współdziała z innymi organizacjami działającymi na terenie szkoły, w szczególności z samorządem uczniowskim. 4 Spółdzielnia może inicjować i prowadzić działalność, w szczególności w następujących dziedzinach: 1) wytwarzanie, z uwzględnieniem możliwości, warunków i umiejętności młodzieży, pomocy dydaktycznych, na potrzeby placówki, na terenie której działa spółdzielnia i innych zainteresowanych, 2) prowadzenie drobnej wytwórczości i wykonywania nieskomplikowanych usług na potrzeby placówki, na której działa spółdzielnia, i innych zainteresowanych, 3) uprawa roślin, a także zbieranie i kompletowanie okazów przyrodniczych, 111

4) działanie na rzecz ekologii i ochrony środowiska, 5) organizowanie na terenach dozwolonych zespołowego zbioru runa leśnego i surowców wtórnych, 6) organizowanie zakupu i sprzedaży towarów, a szczególnie przyborów szkolnych, zdrowej żywności, podręczników oraz sprzętu sportowego i turystycznego, 7) udzielanie pomocy finansowej lub zaopatrywanie w podręczniki i przybory szkolne członków spółdzielni będących w trudnych warunkach materialnych, 8) prowadzenia pod patronatem banku współpracującego szkolnej kasy oszczędności, jako jednego z działów pracy spółdzielni, 9) organizowanie imprez kulturalnych, turystycznych i sportowych z udziałem członków spółdzielni i uczniów placówki, na terenie której działa spółdzielnia. 5 1. Spółdzielnia popularyzuje zasady spółdzielczości. 2. Spółdzielnia utrzymuje kontakty ze spółdzielniami patronackimi dorosłych, Fundacją Rozwoju Spółdzielczości Uczniowskiej i innymi organizacjami. III. CZŁONKOWIE 6 1. Członkostwo jest dobrowolne. 2. Członkiem spółdzielni działającej w danej placówce szkolnej może być każdy uczeń tej placówki szkolnej, w której działa spółdzielnia. 3. Przystąpienie ucznia do spółdzielni następuje na podstawie jego pisemnego wniosku. 4. Członek przystępujący do spółdzielni obowiązany jest wpłacić wpisowe w wysokości zł oraz wnieść udział w wysokości: zł. 5. Zarząd spółdzielni potwierdza przystąpienie członka do spółdzielni zapisem do protokołu i do książki udziałów, która zastępuje rejestr członków. 7 1. Wpisowe nie podlega zwrotowi. 2. Zwrot udziału następuje na żądanie, w ciągu sześciu miesięcy od ustania członkostwa. 3. Udział nie podjęty w ciągu sześciu miesięcy od ustania członkostwa przeznacza się na fundusz zasobowy spółdzielni. 4. Wpisowe nie podlega zwrotowi. 8 Członek spółdzielni ma prawo: 1) korzystać z usług, urządzeń i świadczeń spółdzielni, 2) brać udział w obradach Walnego Zgromadzenia, 3) wybierać i być wybieranym do innych organów spółdzielni, 4) zgłaszać swoje uwagi opiekunowi, Zarządowi lub Radzie Nadzorczej w sprawie doskonalenia działalności spółdzielni lub poszczególnych jej sekcji, 5) inspirować działalność spółdzielni poprzez zgłaszanie do Zarządu spółdzielni spraw i projektów nadających nowe kierunki rozwoju działalności spółdzielni, 6) po ukończeniu lub zmianie szkoły przenieść swój udział do innej spółdzielni uczniowskiej lub spółdzielni osób dorosłych i kontynuować działalność spółdzielczą. 9 Członek spółdzielni jest obowiązany: 1) stosować się do postanowień Statutu i uchwał organów statutowych spółdzielni, 2) wykonywać starannie prace wynikające z planu pracy spółdzielni lub z pełnionej w spółdzielni funkcji oraz inne podjęte dobrowolnie w ramach spółdzielni, 3) dbać o mienie spółdzielni, w szczególności mienie powierzone mu z obowiązkiem wyliczenia się. 10 1. Członkostwo w spółdzielni ustaje na skutek: 1) dobrowolnego wystąpienia członka ze spółdzielni, 2) wykreślenia z rejestru członków na mocy uchwały Rady Nadzorczej podjętej na wniosek Zarządu spółdzielni w przypadku, gdy z przyczyn niezależnych od członka nie może on wykonywać obowiązków członkowskich, 112

3) wykluczenia członka ze spółdzielni, 4) ukończenia szkoły lub przeniesienia się ucznia do innej szkoły. 11 1. Wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić w przypadku, gdy z winy umyślnej lub z powodu rażącego niedbalstwa dalsze pozostawanie w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu spółdzielni lub dobrymi obyczajami. 2. Wykluczenie członka spółdzielni następuje na skutek naruszenia przepisów Statutu spółdzielni lub niewypełniania obowiązków wskazanych w 9 niniejszego Statutu. 3. Zarząd składa wniosek do Rady Nadzorczej spółdzielni w sprawie wykluczenia członka spółdzielni. 4. Od Uchwały Rady Nadzorczej w sprawie wykluczenia członka spółdzielni wykluczonemu członkowi przysługuje odwołanie do Walnego Zgromadzenia spółdzielni. IV. ORGANY SPÓŁDZIELNI Organami spółdzielni są: 1) Walne Zgromadzenie; 2) Rada Nadzorcza; 3) Zarząd. 12 Walne zgromadzenie 13 1. Walne Zgromadzenie jest najwyższym organem spółdzielni, w którego obradach uczestniczą członkowie spółdzielni. 2. Do Walnego Zgromadzenia należy: 1) uchwalanie zmian w Statucie spółdzielni, regulaminu obrad Walnego Zgromadzenia oraz regulaminu pracy Rady Nadzorczej, 2) uchwalanie planu pracy oraz preliminarzy przychodów i rozchodów spółdzielni, 3) rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań Zarządu i Rady Nadzorczej z działalności spółdzielni, sprawozdania finansowego oraz udzielanie absolutorium Zarządowi, 4) tworzenie funduszy celowych spółdzielni, 5) dokonywanie podziału czystej nadwyżki oraz podejmowanie uchwały o pokryciu strat wynikających z działalności spółdzielni z funduszu zasobowego, a gdy fundusz ten okaże się niewystarczający - z funduszu udziałowego, 6) wybieranie członków Rady Nadzorczej w głosowaniu tajnym, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, będących członkami spółdzielni, 7) rozpatrywanie odwołań od uchwał Rady Nadzorczej spółdzielni w przedmiocie wykluczenia członka ze spółdzielni, 8) podejmowanie uchwał w sprawie przystąpienia spółdzielni do innych organizacji gospodarczych i społecznych, 9) podejmowanie uchwał w sprawie likwidacji spółdzielni. 14 1. Walne Zgromadzenie jest zwoływane przez Zarząd przynajmniej raz w roku szkolnym. 2. Dla celów sprawozdawczych Zarząd jest obowiązany zwołać Walne Zgromadzenie na koniec każdego roku kalendarzowego, w terminie do końca miesiąca stycznia stanowiącego pierwszy miesiąc następnego roku kalendarzowego. 3. W przypadku bezczynności Zarządu w zakresie obowiązku sformułowanego w ust.1 Walne Zgromadzenie zwołuje Rada Nadzorcza. 4. Wybory do Rady Nadzorczej spółdzielni winny być przeprowadzone podczas pierwszego Walnego Zgromadzenia w roku szkolnym w terminie do końca miesiąca stycznia stanowiącego pierwszy miesiąc następnego roku kalendarzowego. 15 Zarząd powinien zwołać także Walne Zgromadzenie na żądanie: 1) Rady Nadzorczej, 2) przynajmniej 1/10 członków spółdzielni, 3) dyrektora szkoły lub opiekuna spółdzielni. 113

16 1. O czasie, miejscu i porządku obrad Walnego Zgromadzenia Zarząd spółdzielni zawiadamia członków oraz dyrektora placówki szkolnej w sposób przyjęty w danej placówce szkolnej, w terminie 10 dni przed posiedzeniem. 2. O czasie miejscu i porządku obrad walnego zgromadzenia Zarząd spółdzielni zawiadamia też Fundację Rozwoju Spółdzielczości Uczniowskiej bezpośrednio lub za pośrednictwem terenowej Rady Spółdzielni Uczniowskich. 3. Wnioski i uzupełnienie porządku obrad winny być składane przez członków spółdzielni do Zarządu najpóźniej na 5 dni przed Walnym Zgromadzeniem. 17 1. Walne Zgromadzenie podejmuje uchwały w sprawach objętych porządkiem obrad podanym do wiadomości członków, dyrektora szkoły, Fundacji Rozwoju Spółdzielczości Uczniowskiej bezpośrednio lub za pośrednictwem terenowej Rady Spółdzielni Uczniowskich. 2. Uchwały Walnego Zgromadzenia podejmowane są zwykłą większością głosów niezależnie od ilości członków obecnych na posiedzeniu za wyjątkiem uchwał w przedmiocie likwidacji spółdzielni podejmowanych zwykłą większością głosów przy obecności ponad połowy członków spółdzielni. 3. Z obrad Walnego Zgromadzenia sporządza się protokół, który powinien być podpisany przez przewodniczącego Walnego Zgromadzenia i protokolanta. 4. Protokoły przechowuje nauczyciel opiekun przez 2 lata od odbycia Walnego Zgromadzenia, a następnie przekazuje je do archiwum placówki szkolnej. 18 1. Uchwały Walnego Zgromadzenia obowiązują wszystkich członków spółdzielni i wszystkie jej organy. 2. Uchwała sprzeczna z obowiązującym prawem lub postanowieniami Statutu jest nieważna. Rada Nadzorcza 19 Rada Nadzorcza sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością spółdzielni. 20 1. Rada Nadzorcza spółdzielni składa się z co najmniej trzech członków spółdzielni wybieranych na okres 12 miesięcy, liczonych od pierwszego miesiąca roku szkolnego. Kolejne wybory do Rady Nadzorczej winny odbyć się najpóźniej do końca miesiąca września stanowiącego pierwszy miesiąc kolejnego roku szkolnego. 2. W przypadku uzasadnionego braku możliwości przeprowadzenia wyborów do Rady Nadzorczej w terminie wskazanym w ust.1, kadencja Rady Nadzorczej, w składzie wybranym w poprzednim roku szkolnym, trwa nadal, do czasu przeprowadzenia wyborów do Rady Nadzorczej, nie dłużej jednak niż do końca miesiąca grudnia. 3. Ta sama osoba może kandydować do Rady Nadzorczej w każdych następnych wyborach. 4. Kandydowanie tych samych członków na kolejną kadencję Rady Nadzorczej nie zwalnia z obowiązku przeprowadzenia wyborów do Rady Nadzorczej. 21 Do obowiązków Rady Nadzorczej należy: 1) nadzór i kontrola działalności spółdzielni, 2) powoływanie i odwoływanie członków Zarządu, 3) przygotowanie i zatwierdzanie regulaminu pracy Zarządu, 4) powoływanie komisji, 4) przygotowanie i uchwalanie regulaminu komisji powołanych przez Radę Nadzorczą, 5) rozpatrywanie sprawozdań Zarządu, sprawozdania finansowego projektu planu pracy i preliminarza przychodów i rozchodów, 6) składanie sprawozdań Walnemu Zgromadzeniu z realizacji swoich obowiązków. 22 1. Posiedzenia Rady Nadzorczej odbywają się w miarę potrzeb spółdzielni, co najmniej raz na kwartał w danym roku szkolnym. 2. Na pierwszym posiedzeniu w roku szkolnym Rada Nadzorcza wybiera Prezydium. 3. Do Prezydium Rady Nadzorczej należy: Przewodniczący, Sekretarz, a w miarę potrzeb spółdzielni również Zastępca Przewodniczącego. 114