INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA FORMULARZY SPRAWOZDAWCZYCH NA POTRZEBY STATYSTYKI MONETARNEJ I NADZORCZEJ DLA BANKÓW STOSUJĄCYCH POLSKIE ZASADY RACHUNKOWOŚCI Warszawa, marzec 2006
SPIS TREŚCI Wstęp... 6 Podstawy prawne gromadzenia danych statystycznych z zakresu statystyki monetarnej... 6 Zakres i forma grupowania i ewidencji operacji bankowych w ramach statystyki monetarnej... 6 Jednostki sporządzające sprawozdania... 6 Terminy składania sprawozdań... 6 Zasady prezentacji... 7 Jednostki miary... 7 Formy przesyłania sprawozdań... 8 Terminy (pierwotny, zapadalności, wymagalności itp.)... 8 Definicje niektórych instrumentów finansowych... 8 Podział sektorowy gospodarki... 13 INFORMACJA NA TEMAT FORMULARZY... 22 D0301 Dane ogólne o banku... 22 A0000 Bilans banku sprawozdającego - aktywa... 22 A0100 Kasa i operacje z bankiem centralnym (NBP)... 23 A0200 Należności od sektora finansowego (z wyłączeniem NBP)... 23 A0209 Struktura należności od sektora finansowego (z wyłączeniem NBP) rezydent... 23 A0210 Struktura należności od sektora finansowego (z wyłączeniem NBP) nierezydent... 24 A0211 Struktura należności (bez odsetek) od sektora finansowego (z wyłączeniem NBP)... 24 A0213 Należności (bez odsetek) od sektora finansowego wg lat zaangażowania banku - nierezydent... 25 A0215 Struktura zabezpieczeń prawnych na należności od sektora finansowego rezydent... 24 A0216 Struktura zabezpieczeń prawnych na należności od sektora finansowego nierezydent... 25 A0217 Należności od sektora finansowego wg okresów przeterminowania ogółem... 26 A0218 Struktura zabezpieczeń prawnych na należności od sektora finansowego wg okresów przeterminowania ekspozycji kredytowej ogółem... 26 A0219 Korekty wartości należności od sektora finansowego... 26 A0300 Należności od sektora niefinansowego... 27 A0304 Należności normalne i pod obserwacją od przedsiębiorców indywidualnych i osób prywatnych rezydent... 27 A0308 Należności zagrożone od sektora niefinansowego rezydent... 27 A0311 Należności zagrożone od sektora niefinansowego nierezydent... 28 A0318 Struktura należności (bez odsetek) od sektora niefinansowego wg lat zaangażowania banku ogółem... 28 A0319 Rezerwy celowe ogółem na należności zagrożone od jednostek niefinansowych rezydent... 28 A0320 Rezerwy celowe ogółem na należności zagrożone od jednostek niefinansowych nierezydent. 28 A0321 Rezerwy celowe ogółem na należności normalne i pod obserwacją od jednostek niefinansowych rezydent... 28 A0322 Rezerwy celowe ogółem na należności normalne i pod obserwacją od jednostek niefinansowych nierezydent... 29 A0324 Należności (bez odsetek) od sektora niefinansowego wg lat zaangażowania banku ogółem - nierezydent... 29 A0326 Informacja uzupełniająca rezerwy celowe ogółem na należności zabezpieczone hipoteką od sektora niefinansowego... 29 A0329 Informacja uzupełniająca należności od sektora niefinansowego (bez odsetek skapitalizowanych)... 29 A0331 Rezerwy celowe na należności od sektora niefinansowego... 30 A0332 Należności od sektora niefinansowego wg okresów przeterminowania ogółem... 30 A0333 Struktura zabezpieczeń prawnych na należności od sektora niefinansowego rezydent... 30 A0334 Struktura zabezpieczeń prawnych na należności od sektora niefinansowego nierezydent... 30 A0335 Struktura należności od sektora niefinansowego (bez odsetek skapitalizowanych) ogółem... 31-2 -
A0336 Informacja uzupełniająca należności od osób prywatnych (bez odsetek skapitalizowanych) ogółem... 31 A0337 Struktura zabezpieczeń prawnych na należności od sektora niefinansowego wg okresów przeterminowania ekspozycji kredytowej ogółem... 31 A0338 Korekty wartości należności od sektora niefinansowego... 32 A0339 Struktura kredytów sektora niefinansowego na finansowanie nieruchomości wg lat zaangażowania banku ogółem... 32 A0340 Struktura rezerw celowych/odpisów z tytułu utraty wartości na kredyty sektora niefinansowego na finansowanie nieruchomości wg lat zaangażowania banku ogółem... 33 A0341 Struktura kredytów sektora niefinansowego na finansowanie nieruchomości wg terminów zapadalności ogółem... 33 A0343 Informacja uzupełniająca kredyty na finansowanie nieruchomości - przewalutowane... 33 A0400 Należności od sektora instytucji rządowych i samorządowych... 34 A0401 Należności od instytucji rządowych szczebla centralnego oraz funduszy ubezpieczeń społecznych... 34 A0403 Struktura należności od instytucji samorządowych... 34 A0406 Struktura należności (bez odsetek) od sektora instytucji rządowych i samorządowych wg lat zaangażowania banku ogółem... 35 A0407 Struktura należności od instytucji rządowych szczebla centralnego... 35 A0410 Struktura należności od Funduszy Ubezpieczeń Społecznych... 36 A0411 Należności (bez odsetek) od sektora instytucji rządowych i samorządowych wg lat zaangażowania banku - nierezydent... 36 A0413 Struktura zabezpieczeń prawnych na należności od sektora instytucji rządowych i samorządowych - rezydent... 36 A0414 Struktura zabezpieczeń prawnych na należności od sektora instytucji rządowych i samorządowych - nierezydent... 37 A0415 Należności od sektora instytucji rządowych i samorządowych - wg okresów przeterminowania - ogółem... 37 A0416 Struktura zabezpieczeń prawnych na należności od sektora instytucji rządowych i zamorządowych wg okresów przeterminowania ekspozycji kredytowej ogółem... 37 A0417 Korekty wartości należności od sektora instytucji rządowych i samorządowych... 38 A06xx Papiery wartościowe... 38 A0700 Aktywa trwałe... 41 A0701 Aktywa trwałe finansowe akcje i udziały... 44 A0702 Aktywa do zbycia... 45 A0703 Odpisy aktualizujące wartość aktywów trwałych... 46 A0704 Informacja uzupełniająca wybrane aktywa trwałe w oddziale banku za granicą... 46 A0800 Inne aktywa... 46 A0801 Informacja uzupełniająca inne aktywa finansowe - wg wyceny bilansowej... 48 AP001 Instrumenty pochodne wg rodzajów... 49 AP002 Bilans dane uzupełniające... 49 P0000 Bilans banku sprawozdającego - pasywa... 50 P0100 Operacje z bankiem centralnym (NBP)... 50 P0200 Zobowiązania wobec sektora finansowego (z wyłączeniem NBP)... 51 P0202 Zobowiązania wobec pozostałych monetarnych instytucji finansowych... 51 P0210 Zobowiązania wobec sektora finansowego... 51 P0300 Zobowiązania wobec sektora niefinansowego... 51 P0303 Formularz uchylony Uchwałą 43/2005 Zarządu NBP (od czerwca 2005 r.)... 52 P0307 Informacje o prowadzonych indywidualnych kontach emerytalnych (IKE)... 52 P0400 Zobowiązania wobec sektora instytucji rządowych i samorządowych... 53 P0402 Formularz uchylony Uchwałą 43/2005 Zarządu NBP (od czerwca 2005)... 54 P0600 Zobowiązania z tytułu emisji własnych papierów wartościowych... 54 P0700 Inne pasywa... 54 P0701 Koszty i przychodzy rozliczane w czasie oraz zastrzeżone... 56-3 -
P0702 Informacja uzupełniająca inne zobowiązania z tytułu instrumentów finansowych wg wyceny bilansowej... 56 P0900 Kapiłaty (fundusze) i zobowiązania podporządkowane cz. I... 57 P0901 Kapitały (fundusze) i zobowiązania podporządkowane cz. II... 60 P0902 Kapitały (fundusze) korekty funduszy własnych... 60 P0903 Informacja uzupełniająca zobowiązania podporządkowane... 60 Z00xx Wstęp... 61 Z0011 Pozabilansowe zobowiązania udzielone... 61 Z0020 Zobowiązania z tytułu transakcji pozabilansowych i inne zobowiązania pozabilansowe... 61 Z0021 Należności nieściągalne spisane w ciężar rezerw/odpisu z tytułu utraty wartości (porównanie początku i końca okresu sprawozdawczego)... 63 Z0030 Z0041 Formularze uchylone Uchwałą 43/2005 Zarządu NBP (od czerwca 2005 r.)... 64 Z0050 Z0053 Transakcje pochodne... 64 Z0050 i Z0051 Transakcje pochodne stopy procentowej, walutowe oraz związane z kapitałowymi papierami wartościowymi (zabezpieczające i spekulacyjne) wartości nominalne instrumentu bazowego... 67 Z0052 Transakcje pochodne związane z metalami szlachetnymi towarami wartości nominalne instrumentu bazowego... 70 Z0053 Kredytowe transakcje pochodne - wartości nominalne instrumentu bazowego... 70 ID001 - Informacja dodatkowa - Zobowiązania terminowe (bez odsetek)... 71 ID002 - Informacja dodatkowa - Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu (bez odsetek)... 72 ID003 Informacja dodatkowa Środki pozyskane ze sprzedaży emisji własnych papierów wartościowych (bez odsetek)... 73 ID004 Informacja dodatkowa - zobowiązania wobec spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, funduszy rynku pieniężnego oraz wobec banków w organizacji i z ogłoszoną upadłością lub w likwidacji (bez odsetek)... 73 B0212 Pozycje walutowe... 74 B0220 Kapitał krótkoterminowy oraz wymogi kapitałowe z tytułu poszczególnych rozdzajów ryzyka... 76 B0231 Aktywa według terminów zapadalności... 78 B0232 Pasywa według terminów wymagalności... 80 B0233 Zobowiązania pozabilansowe warunkowe udzielone i otrzymane - wg terminów wymagalności 80 B0234 Zaangażowanie według poszczególnych krajów... 81 B0300 Lista klientów, wobec których zaangażowanie banku jest znaczące oraz klientów podlegających zgłoszeniu do Komisji Nadzoru Bankowego... 82 B3700 Raport dla sprawozdań B03xx i B07xx... 82 B04xx Wstęp... 88 B0411 Struktura aktywów według wag ryzyka - cz. I... 88 B0412 Struktura aktywów według wag ryzyka - cz. II... 90 B0413 Zobowiązania pozabilansowe waga ryzyka kontrahenta 0% cz. I... 93 B0414 Zobowiązania pozabilansowe waga ryzyka kontrahenta 0% cz. II... 94 B0415 Zobowiązania pozabilansowe waga ryzyka kontrahenta 20% cz. I... 95 B0416 Zobowiązania pozabilansowe waga ryzyka kontrahenta 20% cz. II... 96 B0417 Zobowiązania pozabilansowe waga ryzyka kontrahenta 50%... 96 B0418 Zobowiązania pozabilansowe waga ryzyka kontrahenta 100%... 96 B05xx Wstęp... 97 B0501 Lokaty międzybankowe a vista i do 1 miesiąca (włącznie) z wyłączeniem NBP... 97 R00xx Wstęp... 97 R0000 Rachunek zysków i strat banku... 97 R0011, R0012 i R0013 Przychody i koszty z tytułu odsetek i prowizji cz. 1-3... 100 R0011 Przychody i koszty z tytułu odsetek i prowizji cz. 1... 101 R0012 Przychody i koszty z tytułu odsetek i prowizji cz. 2... 101 R0013 Przychody i koszty z tytułu odsetek i prowizji cz. 3... 101 R0016, R0017 i R0018 Przychody i koszty działalności bankowej, pozostałe przychody i koszty operacyjne, koszty działania banku i amortyzacja (VII-XV) cz. 1-3... 101-4 -
R0016 Przychody i koszty działalności bankowej, pozostałe przychody i koszty operacyjne, koszty działania banku i amortyzacja (VII-XV) cz. 1... 102 R0017 Przychody i koszty działalności bankowej, pozostałe przychody i koszty operacyjne, koszty działania banku i amortyzacja (VII-XV) cz. 2... 102 R0018 Przychody i koszty działalności bankowej, pozostałe przychody i koszty operacyjne, koszty działania banku i amortyzacja (VII-XV) cz. 3... 103 R0030 Rezerwy, aktualizacja wartości, wynik finansowy (XVI-XXIX)... 103 R0040 Informacja uzupełniająca przychody odsetkowe z uwzględnieniem struktury kredytów... 105 HA023 Banki hipoteczne struktura kredytów i skupionych wierzytelności od sektora finansowego (z wyłączeniem NBP)... 105 HA035 Banki hipoteczne struktura należności od sektora niefinansowego... 105 HA036 Banki hipoteczne należności normalne, pod obserwacją i zagrożone od sektora niefinansowego rezydent... 106 HA037 Banki hipoteczne struktura kredytów i skupionych wierzytelności od sektora niefinansowego wg terminów zapadalności... 107 HA042 Banki hipoteczne należności normalne, pod obserwacją i zagrożone od sektora instytucji rządowych i samorządowych rezydent... 108 HA043 Banki hipoteczne struktura kredytów i skupionych wierzytelności od sektora instytucji rządowych i samorządowych wg terminów zapadalności rezydent... 108 HP011 Banki hipoteczne zobowiązania z tytułu emisji listów zastawnych... 109 HP012 Banki hipoteczne zobowiązania z tytułu emisji listów zastawnych wg rodzaju oprocentowania... 109 HD010 Informacje dodatkowe dotyczące wierzytelności banku hipotecznego... 109 U0101 i U0102 Struktura należności związanych z finansowaniem ryku nieruchomości (w walucie polskiej i obcej) - rezydent i nierezydent... 111-5 -
WSTĘP Na podstawie art. 23 ust. 2 i 3 ustawy o Narodowym Banku Polskim jednostki sprawozdające przekazują do NBP dane niezbędne do ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa. W celu rzeczywistej prezentacji funkcjonowania polskiego systemu bankowego, zgodnie z międzynarodowymi standardami lub polskimi zasadami rachunkowości, banki opracowują i przesyłają do Narodowego Banku Polskiego sprawozdania sporządzone według: Uchwały nr 23/2003 z dnia 25 lipca 2003 r. (Dz.U. NBP nr 16, poz. 26 z późn. zmianami) Porozumienia z dnia 12 lipca 2004 r. pomiędzy Narodowym Bankiem Polskim a Krajową Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową. Zakres i tryb przekazywanych danych pozwala na uzyskanie informacji zarówno dla potrzeb prowadzenia polityki monetarnej jak i polityki nadzorczej. Celem polityki monetarnej jest ocena sytuacji finansowej sektora bankowego, natomiast polityki nadzorczej ocena ryzyka tego sektora. Zagregowane dane statystyczne publikowane są na stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego: http://www.nbp.pl. PODSTAWY PRAWNE GROMADZENIA DANYCH STATYSTYCZNYCH Z ZAKRESU STATYSTYKI MONETARNEJ: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jednolity ogłoszony w Dz.U. z 2005. Nr 1, poz.2). ZAKRES I FORMA GRUPOWANIA I EWIDENCJI OPERACJI BANKOWYCH W RAMACH STATYSTYKI MONETARNEJ ORAZ PRZEKAZYWANIA DANYCH ZOSTAŁY OKREŚLONE W: Ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości lub Międzynarodowe Standardy Rachunkowości. Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków i sporządzania informacji dodatkowej. Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych. Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie określenia wzorcowego planu kont dla banków. JEDNOSTKI SPORZĄDZAJĄCE SPRAWOZDANIA: Banki (na potrzeby statystyki monetarnej traktowane jako: pozostałe monetarne instytucje finansowe) instytucje finansowe, których działalność polega na przyjmowaniu depozytów (i/lub bliskich substytutów depozytów) lub innych funduszy zwrotnych od podmiotów innych niż monetarne instytucje finansowe oraz udzielaniu kredytów i/lub inwestowaniu w papiery wartościowe na własny rachunek; (patrz: Podział sektorowy gospodarki Rezydent) - 6 -
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK) instytucje spółdzielcze, których celem jest gromadzenie środków pieniężnych wyłącznie swoich członków, udzielanie im pożyczek i kredytów, przeprowadzanie na ich zlecenie rozliczeń finansowych oraz pośredniczenie przy zawieraniu umów ubezpieczenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U.Nr124, poz.1151 z późn.zm.) TERMINY SKŁADANIA SPRAWOZDAŃ DO NBP: Banki w zakresie formularzy z załącznika nr 2 do Uchwały nr 23/2003 z dnia 25 lipca 2003 r. (Dz.U. NBP nr 16 poz. 26 z późn. zmianami) - miesięcznie lub kwartalnie, do końca 10 dnia roboczego po upływie miesiąca bądź kwartału, którego dane dotyczą; W zakresie formularzy B03xx, B07xx, IRR0x termin składania do końca 20 dnia roboczego po upływie miesiąca lub kwartału, którego dane dotyczą (załącznik nr 20 do Uchwały nr 23/2003 z dnia 25 lipca 2003 r. (Dz.U. NBP nr 16 poz. 26 z późn. zmianami). Banki posiadające oddziały za granicą (dane łączne) w zakresie formularzy z załącznika nr 2 do Uchwały nr 23/2003 z dnia 25 lipca 2003 r.(dz.u. NBP nr 16 poz. 26 z późn. zmianami) - miesięcznie lub kwartalnie, do końca 15 dnia roboczego po upływie miesiąca bądź kwartału, którego dane dotyczą; W zakresie formularzy B03xx, B07xx, IRR0x termin składania do końca 20 dnia roboczego po upływie miesiąca lub kwartału, którego dane dotyczą (załącznik nr 20 do Uchwały nr 23/2003 z dnia 25 lipca 2003 r. (Dz.U. NBP nr 16 poz. 26 z późn. zmianami). SKOK-i miesięcznie, do 40 dnia kalendarzowego po upływie miesiąca, którego te dane dotyczą (na podstawie dwustronnego porozumienia). ZASADY PREZENTACJI Jednostki sprawozdające przekazują dane wg wartości nominalnej, a różnicę pomiędzy wartością nominalną pomniejszoną o rezerwy celowe/odpisy z tytułu utraty wartości i wartością bilansową prezentują odrębnie jako korekty wartości. Wartość nominalna oznacza wysokość kwoty kapitału, którą dłużnik jest na mocy umowy zobowiązany zapłacić wierzycielowi. Depozyty oraz pożyczki i kredyty wykazuje się w ujęciu brutto, według wartości nominalnej pozostającej do spłacenia na koniec miesiąca. Korekty wartości - różnice pomiędzy wartością nominalną należności pomniejszonej o rezerwy celowe/odpisy z tytułu utraty wartości i wartością bilansową należności - wartością godziwą lub według zamortyzowanego kosztu. Korekty uwzględniają niezamortyzowaną prowizję podlegającą rozliczeniu według efektywnej stopy procentowej dla należności wycenianych według zamortyzowanego kosztu oraz korekty dotyczące naliczonych odsetek, a także korekty wyceny do wartości godziwej, dla należności wycenianych według wartości godziwej. Nie wykazuje się tu rezerw celowych/odpisów z tytułu utraty wartości. - 7 -
JEDNOSTKI MIARY W Sprawozdaniu dane wartościowe wykazywane są w tysiącach złotych (PLN) bez miejsc po przecinku. Na formularzu D0301 i D0304 informacje o liczbie akcji/udziałów, liczbie zatrudnionych, oddziałów należy wykazywać jednostkowo. FORMY PRZESYŁANIA SPRAWOZDAŃ Jednostki sprawozdające przekazują dane za pośrednictwem poczty elektronicznej lub na nośniku magnetycznym oraz dodatkowo w formie papierowej. Dane przekazywane w formie papierowej powinny być opatrzone podpisem osób je sporządzających oraz zatwierdzone podpisem osób upoważnionych do składania oświadczeń woli w zakresie praw i obowiązków majątkowych jednostki sprawozdającej. TERMINY Pierwotny termin (realizacji) okres na jaki została zawarta umowa z klientem. Okresem umownym jest również okres zmieniony aneksem będącym integralną częścią umowy. W zakresie depozytów będzie to okres, na jaki zadeklarowano złożenie depozytów w banku. W odniesieniu do kredytów terminem pierwotnym będzie okres, na jaki został udzielony kredyt z uwzględnieniem wyznaczonego terminu spłaty ostatniej raty, zaś w przypadku papierów wartościowych okres od momentu emisji do momentu wykupu lub umorzenia papieru, termin zapadalności okres pozostający od daty sprawozdawczej do określonej w umowie daty płatności należności. termin wymagalności okres pozostający od daty sprawozdawczej do określonej w umowie daty płatności zobowiązania. termin zaangażowania banku rok, w którym powstała należność banku, natomiast w odniesieniu do skupionych wierzytelności, przez pierwotny rok zaangażowania banku należy rozumieć rok nabycia wierzytelności. DEFINICJE WYBRANYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH Kredyt eksportowy kredyt na finansowanie eksportu, czyli na realizację kontraktów eksportowych na dostawy towarów lub wykonywanie usług dla krajowego dostawcy, a także kredyt dla zagranicznego nabywcy udzielany w celu finansowania umowy eksportowej. Obejmuje on również kredyt dla krajowego dostawcy na refinansowanie udzielonego przez niego kredytu na rzecz zagranicznego nabywcy. - 8 -
Kredyt operacyjny kredyt na finansowanie bieżących zobowiązań firmy wynikających z podstawowej działalności jednostki np. na finansowanie zobowiązań wobec dostawców w dniu ich płatności, wypłat wynagrodzeń, kosztów bieżących, odsetek oraz rat kapitałowych od pożyczek terminowych. Jako kredyty operacyjne należy wykazywać kredyty przeznaczone na finansowanie bieżącej działalności firmy udzielonych w formie innej niż kredyt w rachunku bieżącym. Kredyt w rachunku bieżącym należy rozumieć jako wartość zobowiązań płatniczych pokrytych przez bank sprawozdający, zgodnie z umową i dyspozycjami kredytobiorcy (do wysokości przyznanego mu kredytu). W odniesieniu do osób prywatnych, kredyty w rachunku bieżącym oznaczają kwoty dopuszczalnego przekroczenia stanu środków na rachunku bieżącym, zgodnie z ogólnymi warunkami otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych w banku sprawozdającym oraz tzw. debetu wymuszonego, tj. przekroczenia salda rachunku bieżącego związanego z funkcjonowaniem kart płatniczych debetowych. Kredyty udzielone na spłatę kredytu zaciągniętego w innym banku - powinny być wykazywane zgodnie z pierwotnym (faktycznym) celem kredytu, określonym w umowie kredytowej podpisanej z bankiem, którego należność ma być spłacona, nie zaś jako kategoria pozostałe kredyty i pożyczki. Jeżeli kredyt udzielany jest na realizację różnych celów, to klasyfikacji kredytu należy dokonać w oparciu o cel przeważający w kwocie kredytu. Kredyt na inwestycje kredyt na finansowanie nowych lub powiększenie istniejących zdolności wytwórczych i usługowych kredytobiorcy oraz inne przedsięwzięcia o charakterze inwestycji wspólnych i towarzyszących, udzielony na finansowanie przedsięwzięć zmierzających do: odtworzenia, modernizacji i zwiększenia majątku trwałego, z wyłączeniem kredytów na nieruchomości (wykazywanych odrębnie). W przypadku, gdy kredyt udzielany jest na realizację różnorodnych celów (np. zakup gruntu, budowę zakładu przemysłowego oraz zakup maszyn i urządzeń) klasyfikacji kredytu należy dokonać w oparciu o cel przeważający w kwocie kredytu. Kredyt na zakup papierów wartościowych kredyt złotowy dla posiadaczy rachunków inwestycyjnych przeznaczony na zakup zarówno na rynku wtórnym jak i pierwotnym - papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu. Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe dla osób prywatnych 1 kredyty udzielone na: nabycie, budowę, przebudowę, rozbudowę lub nadbudowę domu albo lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej albo prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej, remont domu albo lokalu, o których mowa powyżej, 1 Do kategorii tej powinny zostać zaliczone również kredyty na nieruchomości mieszkaniowe udzielone rolnikom indywidualnym i przedsiębiorcom indywidualnym tylko w przypadku, gdy kredyty te przeznaczone są na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych. - 9 -
nabycie działki budowlanej lub jej części pod budowę domu jednorodzinnego lub budynku mieszkalnego, w którym jest lub ma być położony lokal mieszkalny, inne cele związane z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych, w szczególności na pokrycie kosztów partycypacji w kosztach budowy mieszkań przez towarzystwa budownictwa społecznego. Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe dla podmiotów gospodarczych kredyty udzielane na: budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę budynków mieszkalnych oraz adaptację pomieszczeń niemieszkalnych na cele mieszkalne; nabycie działki budowlanej lub jej części pod budowę domów jednorodzinnych lub budynków mieszkalnych; na remonty, modernizację i renowację lokali i budynków mieszkalnych, o ile wymienione czynności związane są pośrednio lub bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą podmiotów. Kredyt udzielony przedsiębiorcy indywidualnemu może zostać zatem wykazany w pozycji kredyty na nieruchomości mieszkaniowe jedynie w sytuacji, gdy działalność gospodarcza przedsiębiorcy polega na świadczeniu usług mieszkaniowych. Kredyty na nieruchomości pozostałe kredyty na nabycie, budowę, przebudowę, rozbudowę lub nadbudowę budynku, budowli, lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość lub nabycie spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego o przeznaczeniu gospodarczym (w szczególności: przemysłowym, produkcyjnym, handlowym, usługowym, składowym, biurowym, produkcyjnym i usługowym w rolnictwie i leśnictwie), publicznym (w szczególności: na cele transportu, łączności, energetyki, ochrony zdrowia, opieki społecznej, oświaty, nauki, kultury i kultu religijnego, administracji publicznej, ochrony środowiska, obronności i bezpieczeństwa państwa, zaopatrzenia w wodę) bądź użytkowym (np. garaże) oraz na nabycie gruntu lub prawa wieczystego użytkowania gruntu pod budowę budynku lub budowli o przeznaczeniu gospodarczym, publicznym lub użytkowym. Pożyczka i kredyt detaliczny pożyczka i kredyt dla osób fizycznych, udzielone na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem gospodarstwa rolnego, z wyłączeniem pożyczek i kredytów mieszkaniowych, pożyczek i kredytów hipotecznych oraz zobowiązań pozabilansowych. (Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków - Dz. U. Nr 218, poz. 2147). Kredyt zabezpieczony hipoteką kredyt, którego zabezpieczeniem jest hipoteka. Przy klasyfikowaniu kredytu do niniejszej kategorii należy posługiwać się pojęciem hipoteki zawartym w dziale II ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. (Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.). Dotyczy więc hipoteki, która została wpisana do księgi wieczystej i ustanowiona na: prawie własności nieruchomości (w tym na części ułamkowej nieruchomości), prawie wieczystego użytkowania nieruchomości, własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu mieszkalnego, spółdzielczym prawie do lokalu użytkowego, - 10 -
prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Podstawowym kryterium zaklasyfikowania określonego kredytu do kategorii kredytów zabezpieczonych hipoteką jest rodzaj przyjętego zabezpieczenia, bez względu na przeznaczenie kredytu (np. finansujący zakupu maszyn i urządzeń powinien być wykazany jako kredyt na inwestycje oraz jako kredyt zabezpieczony hipoteką), bez względu na nazwę produktu przyjętą w Banku (np.: kredyt budowlany, kredyt budowlano hipoteczny, czy kredyt hipoteczny mogą, ale nie muszą oznaczać kredytów zabezpieczonych hipoteką, bowiem tego typu produkty banku mogą, ale nie muszą posiadać zabezpieczenia hipotecznego). Nie należy także wykazywać tzw. kredytów pomostowych zabezpieczonych przejściowo w inny sposób (np. ubezpieczeniem kredytu), do czasu ustanowienia hipoteki jako zabezpieczenia docelowego. W przypadku, gdy, hipoteka jest jednym z kilku zabezpieczeń, do kredytów zabezpieczonych hipoteką należy zaliczyć tylko wartość kredytu w części zabezpieczonej hipoteką. Kredyt indeksowany do waluty obcej kredyt określony, zgodnie z umową, w złotych, którego wartość uzależniona jest od określonego w umowie kursu waluty obcej. Kredyty indeksowane do walut obcych należy wykazywać łącznie z kredytami walutowymi. Należności z tytułu dopłat do oprocentowania kredytów preferencyjnych są należnościami odsetkowymi banku od podmiotu realizującego dopłaty. W związku z powyższym należy je wykazywać łącznie z innymi odsetkami odpowiednio na formularzach przeznaczonych do prezentowania należności od sektora, do którego zakwalifikowany jest podmiot dopłacający. Przykładowo, dopłaty do oprocentowania kredytów preferencyjnych realizowane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych należy wykazywać w sektorze instytucji rządowych i samorządowych na formularzu A0401 jako odsetki należne od instytucji rządowych szczebla centralnego. Przedstawiony powyżej sposób wykazywania w sprawozdawczości przedmiotowych należności odnosi się również do banków spółdzielczych, które otrzymują środki z ARiMR za pośrednictwem banków zrzeszających. Natomiast banki zrzeszające, otrzymane z agencji należne bankom spółdzielczym środki, wykazują na formularzu P0202 w pozycji N1.A1 Inne zobowiązania. Kredyty preferencyjne dla rolnictwa kredyty realizowane z dopłatami do oprocentowania. Należności nieobsługiwane obejmują należności, których przekroczenie umownego terminu spłaty (liczone od daty płatności określonej umową do daty sprawozdawczej) wynosi więcej niż 3 miesiące. Jako należności nieobsługiwane należy wykazywać całe należności, nawet jeśli opóźnienie w spłacie dotyczy poszczególnych rat kapitałowych lub spłaty odsetek. Do należności tych należy zaliczać również te należności, w przypadku których wystąpiło jedynie opóźnienie w spłacie odsetek (o więcej niż 3 miesiące) natomiast nie występuje przeterminowanie spłat rat kapitałowych. Operacje niekontynuowane obejmują operacje związane z rodzajem działalności zaniechanej przez bank lub aktywami utrzymywanymi w celu ich sprzedaży, spełniającymi warunki (MSSF 5): - 11 -
stanowią wydzieloną, znaczącą linię biznesową lub dotyczą geograficznego obszaru działalności, stanowią część planu zaniechania znaczącej linii biznesowej lub geograficznego obszaru działalności, lub dotyczą jednostki zależnej nabytej w celu odsprzedaży. Depozyty bieżące (rachunki bieżące) 2 środki zdeponowane na rachunkach bieżących podmiotów w instytucji sprawozdającej, które mogą być na żądanie i bez żadnych restrykcji wypłacone w formie gotówki i/lub wykorzystane dla regulowania płatności za pomocą czeku, polecenia przelewu, karty płatniczej, itp. Do kategorii tej zaliczyć należy również depozyty jednodniowe typu overnight, tj. takie, które zostaną zlikwidowane do końca następnego dnia roboczego po dniu złożenia depozytu. Należy tu zaliczać także depozyty typu tomnext i spotnext (od momentu zawarcia umowy do daty waluty powinny one pozostawać na kontach pozabilansowych). Depozyty jednodniowe typu overnight oraz typu tomnext i spotnext wykazuje się: w sektorze finansowym oraz sektorze instytucji rządowych i samorządowych w wyodrębnionych wierszach depozyty jednodniowe, w sektorze niefinansowym w wierszach depozyty bieżące. Depozyty terminowe 3 środki zdeponowane w instytucji sprawozdającej na określony termin, które nie mogą być wycofane przed terminem umownym lub wycofanie ich powoduje restrykcje, np. istotne obniżenie należnych odsetek. Depozyty jednodniowe typu overnight oraz typu tomnext i spotnext należy zaliczać do depozytów bieżących. Lokaty długoterminowe, dla których istnieje możliwość wycofania całości lub części kapitału bez istotnej utraty odsetek, przed terminem wygaśnięcia całej lokaty, należy klasyfikować zgodnie z najkrótszym, określonym w umowie terminem. Depozyty zablokowane 4 środki zdeponowane w instytucji sprawozdającej, którymi deponent nie może dobrowolnie rozporządzać z uwagi na ich przeznaczenie na określone cele, m.in. na rozliczenia akredytyw, jako zabezpieczenie ryzyka instytucji sprawozdającej, np. z tytułu udzielonego kredytu, transakcji kartami płatniczymi, itp. Jeżeli istnieje możliwość określenia pierwotnego terminu realizacji, taki depozyt zablokowany należy zaliczyć do odpowiedniego przedziału terminowego depozytów terminowych. Brak możliwości sprecyzowania terminu realizacji powoduje zakwalifikowanie takiego depozytu do kategorii Depozyty zablokowane. Depozyty z terminem wypowiedzenia 5 środki zdeponowane w instytucji sprawozdającej bez określonego terminu, które nie mogą jednak być wycofane bez uprzedniego powiadomienia instytucji sprawozdającej o zamiarze podjęcia całości lub części depozytu. Okres wypowiedzenia określony jest w umowie. Wycofanie depozytu bez uprzedniego wypowiedzenia jest niemożliwe lub powoduje utratę istotnej części lub całości należnych odsetek. 2 Depozyty zakładane przez rolników indywidualnych i przedsiębiorców indywidualnych dla celów prywatnych powinny być wykazywane jako depozyty osób prywatnych, o ile bank posiada informacje umożliwiające taką klasyfikację. 3 Patrz przypis 2. 4 Patrz przypis 2. 5 Patrz przypis 2. - 12 -