Program ograniczenia niskiej emisji na terenie Miasta Jaworzna na lata

Załącznik do uchwały Nr XXIV/274/2004 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 27 maja 2004 r. Program ograniczenia niskiej emisji na terenie Miasta Jaworzna na lata 2004-2008 1

Spis treści 1. Podstawa opracowania... 3 2. Ogólna charakterystyka programu ograniczenia niskiej emisji... 5 2.1. Cel opracowania... 5 2.2. Kierunki modernizacji systemów grzewczych wraz z charakterystyką przedsięwzięć.5 2.3. Zasady organizacji realizacji przedsięwzięć zarządzanie... 8 3. Charakterystyka systemów grzewczych stanowiących źródła niskiej emisji... 14 3.1. Stan istniejący... 14 3.2. Stan przewidywany... 17 4. Charakterystyka ekonomiczno-organizacyjna... 20 4.1. Nakłady inwestycyjne... 20 4.2. Źródła finansowania... 21 4.3. Harmonogram rzeczowo finansowy... 22 5. Efektywność ekologiczna i ekonomiczna... 22 5.1. Oszacowanie efektów ekologicznych... 22 5.2. Analiza ekonomiczna... 26 6. Podsumowanie i rekomendacje... 27 2

1. Podstawa opracowania Podstawą opracowania jest Umowa 26/K-ce/2003 między Fundacją na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii w Katowicach a Miastem Jaworzno na wykonanie pracy pt.: Założenia do programu ograniczenia niskiej emisji na terenie Miasta Jaworzna. Podstawą dokumentacyjną wykonania opracowania są: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, paliwa gazowe i inne Gminy Jaworzno (załącznik do uchwały Nr XL/699/2001 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 27 września 2001 r.), Plan zaopatrzenia energetycznego gminy Jaworzno w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe uchwalony przez Radę Miejską w Jaworznie 25 września 2003 roku, Stan środowiska miasta Jaworzna w latach 1999 2001, opracowanie Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miejskiego w Jaworznie czerwiec 2002, Ankiety kotłowni do wieloletniego programu ograniczenia niskiej emisji w Jaworznie wypełnione przez mieszkańców, Projekt Strategii Mieszkalnictwa dla Miasta Jaworzno 30 września 2003, Projekt programu ochrony powietrza w województwie śląskim obejmujący aglomerację śląską, aglomerację częstochowską oraz strefę Bielsko-Biała miasto - w części dotyczącej miasta Jaworzna 2003. Opracowanie zaktualizowano w kwietniu 2004 roku, po przyjęciu nowych Zasad dopłat do instalowania ekologicznych systemów grzewczych przez osoby fizyczne. Zewnętrzne otoczenie prawne opracowania to: (1) II Polityka ekologiczna państwa, Warszawa czerwiec 2000, która: w ogólnym celu zmniejszenia materiałochłonności produkcji przedstawia cele średniookresowe (do 2010 roku): - ograniczenie zużycia energii na jednostkę PKB o 25% w stosunku do 2000 roku, - systematyczne zwiększanie zaangażowania środków publicznych (budżetowych i pozabudżetowych) w realizację programów efektywności energetycznej, Uwaga: kursywą i pogrubioną czcionką wpisano cytaty z odnośnych dokumentów. w celu poprawy jakości środowiska, w tym wypadku ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami: - konsekwentne przechodzenie na likwidację zanieczyszczeń u źródła przez zmianę nośników energii, stosowania czystych surowców i technologii oraz minimalizację zużycia energii i surowców, - średniookresowo (do 2010 roku) ograniczyć emisję pyłów średnio o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%, lotnych związków organicznych (poza metanem) o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu 1990 roku. (2) Ustawa - Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku, która: zobowiązuje zarządy województwa, powiatu i gminy, do sporządzenia odpowiednio wojewódzkiego, powiatowego i gminnego programu poprawy ochrony środowiska, 3

ochrona powietrza traktowana jest w sposób zintegrowany, tj. od źródła energii i powstającej z tego tytułu emisji do efektywnego wykorzystania energii. (3) Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 Strategia Wykorzystania Funduszu Spójności, Projekt z dnia 13 lutego 2003, która w priorytetach Funduszu Spójności w ochronie środowiska w latach 2004-2006 dotyczących poprawy jakości powietrza przyjmuje: - modernizację i rozbudowę miejskich systemów ciepłowniczych (źródeł, sieci) połączoną z likwidacją "niskiej emisji" w strefach o znaczących przekroczeniach dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń powietrza, - systemową konwersję palenisk domowych na rozwiązania przyjazne zdrowiu i środowisku (głównie zamiana węgla na gaz, w okresie początkowym - eliminacja węgla niskiej jakości, ew. przejście na paliwa bezdymne), - podniesienie efektywności wykorzystania energii i jej oszczędzanie, szersze stosowanie alternatywnych źródeł energii, - działanie mające na celu redukcję uciążliwości transportu Odnośnie budowy programów gminnych w województwie śląskim można stosować zasady jak niżej: Regionalne/wojewódzkie otoczenie prawne i programowe: (1) Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015, Katowice 2000 rok, w której: - w celu strategicznym - Polepszenie jakości powietrza C3, wyróżnia się kierunek działania FC3K2: zintegrowanie i rozbudowa systemu ciepłowniczego regionu, rozwój odnawialnych systemów produkcji energii oraz mikrogeneracji, rozbudowa systemu wspierania inwestycji odnawialnych źródeł energii; przebudowa świadomości społecznej w zakresie racjonalnego użytkowania energii. (2) Program Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego do 2004 roku oraz Cele Długoterminowe do roku 2015, Katowice 2002, w którym w realizacji celu długoterminowego w zakresie poprawy powietrza uznaje się następujące kierunkowe działania: - optymalizacja gospodarki cieplnej, modernizacja i rozbudowa miejskich systemów ciepłowniczych (źródeł, sieci) połączona z likwidacją niskiej emisji i termorenowację obiektów. Lokalne/miasta Jaworzno - otoczenie prawno - programowe: (1) Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, paliwa gazowe i inne - uchwalone przez Radę Miejską w Jaworznie w dniu 27 września 2001 roku, w których przewidziano, że zmianie sposobu zasilania podlegają: - wszystkie obiekty mieszkalne zaopatrywane obecnie z kotłowni grupowych (odbiorcy posiadają wewnętrzna instalację grzewczą), - wszystkie obiekty użyteczności publicznej zasilane z kotłowni węglowych, - wszystkie obiekty przemysłowe zasilane z kotłowni węglowych, - obiekty mieszkalne zaopatrywane z kotłowni indywidualnych w ilości 50% zapotrzebowania, 4

- mieszkania wykorzystujące dla potrzeb cieplnych ogrzewanie piecowe w ilości 30% zapotrzebowania. (2) Plan zaopatrzenia energetycznego gminy Jaworzno w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe uchwalone przez Radę Miejską w Jaworznie 25 września 2003 roku, który przyjmuje m.in.: - Organizację i współfinansowanie modernizacji systemu ogrzewania obiektów wyposażonych w chwili obecnej w paleniska piecowe; - Modernizację lokalnych kotłowni węglowych będących w gestii miasta; - Wspieranie działań związanych z przechodzeniem na ekologiczne źródła ciepła w budownictwie jednorodzinnym; - Wspieranie działań związanych z rozwojem energetyki odnawialnej. (3) Strategia zrównoważonego rozwoju miasta Jaworzna uchwalona przez Radę Miejską w dniu 25 października 2001 roku przewiduje w celu strategicznym E. Poprawa stanu środowiska przyrodniczego miasta Jaworzna cel kierunkowy E3 Czyste i zdrowe powietrze zawierające następujące cele szczegółowe: E 3.1. Ograniczenie niskiej emisji, E 3.2. Ograniczenie wpływu emisji komunikacyjnej na mieszkańców miasta, E 3.3. Ograniczenie emisji przemysłowych. W celu E 3.1. wyznaczono kierunki działań; promowanie proekologicznych źródeł ciepła i nośników energii, likwidacja lokalnych nieekologicznych kotłowni, wdrożenie i realizacja przedsięwzięć proekologicznych wynikających z planu zaopatrzenia energetycznego gminy. 2. Ogólna charakterystyka programu ograniczenia niskiej emisji 2.1. Cel opracowania Celem opracowania Programu ograniczenia niskiej emisji na terenie Miasta Jaworzna jest: określenie warunków technicznych i ekonomicznych zmiany dotychczasowego ogrzewania mieszkań piecami węglowymi lub kotłami węglowymi na systemy ogrzewania bardziej przyjazne środowisku i akceptowalne kosztowo przez mieszkańców, wprowadzenie przedsięwzięć zgłoszonych do Projektu programu ochrony powietrza w województwie śląskim, wstępna propozycja struktury finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych zmiany systemów ogrzewania w budynkach mieszkalnych. 2.2. Kierunki modernizacji systemów grzewczych wraz z charakterystyką przedsięwzięć Przewiduje się modernizowanie systemów grzewczych w następujących kierunkach: a) modernizacja źródeł ciepła w szkołach i przedszkolach zamiana kotłów węglowych na kotły gazowe, 5

b) modernizacja systemów grzewczych w budynkach wielorodzinnych przyłączenie do sieci ciepłowniczej oraz instalacja etażowego ogrzewania gazowego w zgłoszonych przez lokatorów mieszkaniach, c) modernizacja systemów grzewczych w domach jedno- i dwurodzinnych zamiana pieców ceramicznych i kotłów węglowych lub koksowo-węglowych na kotły węglowe nowej generacji lub kotły gazowe (opalane sieciowym gazem ziemnym), kotły olejowe albo na gaz ciekły (propan-butan), d) ocieplanie przegród zewnętrznych w budynkach jedno- i wielorodzinnych, e) ocieplanie przegród zewnętrznych w budynkach jedno- i wielorodzinnych oraz wymiana okien na okna energooszczędne, f) modernizacja wewnętrznej instalacji grzewczej w budynkach jedno i dwurodzinnych. Z uwagi na ograniczony zakres opracowania nie analizowano innych kierunków modernizacji systemów grzewczych. Przyjęto jako wytyczne doświadczenia z pięcioletniego (1999 2003) okresu stosowania dopłat z Powiatowego i Gminnego Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do wspierania przedsięwzięć ograniczających niską emisję w budynkach mieszkalnych. Ad a). W grupie przedsięwzięć modernizacja źródeł ciepła w szkołach i przedszkolach - ujęto przedsięwzięcia według działań zgłoszonych do Projektu programu ochrony powietrza w województwie śląskim zamiana kotłów węglowych na kotły gazowe (Tab. 1.). Tabela 1. Wymiana kotłów koksowo-węglowych i węglowych w szkołach i przedszkolach na kotły gazowe w latach 2004 2006 Lp. Szkoła, przedszkole Moc [MW] Zużycie [Mg] koksu węgla 1. Gimnazjum nr 11, ul. Sobieskiego 61 0,280 24,30 8,0 2. SP nr 3, ul. Kasprzaka 6 0,316 76,30 1,0 3. SP nr 9, ul. Batorego 8 0,148 44,90 4. SP nr 14, ul. Niemcewicza 7a 0,272 99,50 48,0 5. SP nr 22, ul. Banasika 1 0,288 29,04 20,6 6. Gimnazjum nr 2, ul. Olszewskiego 76 0,440 69,60 48,0 7. Przedszkole Miejskie nr 6, ul. Nadbrzeżna 12 0,050 0,05 9,5 8. Przedszkole Miejskie nr 19, ul. Wygoda 18 0,208 22,00 31,0 RAZEM 2,002 365,69 166,1 Przedsięwzięcia będą realizowane w latach 2004 2006. W wyżej wymienionym Projekcie programu ochrony środowiska..., według założonego kosztu jednostkowego, przewiduje się nakłady inwestycyjne na poziomie 1,6 mln. zł. Ad b). Grupa przedsięwzięć - modernizacja systemów grzewczych w budynkach wielorodzinnych obejmuje przyłączenie do sieci ciepłowniczej oraz instalację etażowego ogrzewania gazowego w zgłoszonych przez lokatorów mieszkaniach. W 2003 roku, do Urzędu Miejskiego w Jaworznie Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa, mieszkańcy złożyli 4 deklaracje. Mieszkańcy jednego budynku wielorodzinnego (4 mieszkania) 6

są zainteresowani likwidacją w 2004 roku węglowych pieców ceramicznych i przyłączeniem budynku do miejskiej sieci ciepłowniczej. Założono, że w latach 2005 2008 mieszkańcy pojedynczych mieszkań w budynkach wielorodzinnych będą instalować, w miejsce ceramicznych pieców węglowych, etażowe ogrzewanie gazowe (Tab. 2.) Tabela 2. Wymiana pieców ceramicznych w mieszkaniach w budynkach wielorodzinnych na etażowe ogrzewanie gazowe. 2005 2006 2007 2008 Liczba mieszkań 30 30 30 30 Ad c). Modernizacja systemów grzewczych w domach jedno- i dwurodzinnych ten kierunek działania obejmuje zamianę pieców ceramicznych i kotłów węglowych lub koksowowęglowych na kotły węglowe nowej generacji lub kotły gazowe (opalane sieciowym gazem ziemnym), lub kotły olejowe albo na gaz ciekły (propan-butan). Złożono łącznie 40 deklaracji z czego: 23 deklaracje odnoszą się do wymiany starych kotłów węglowych na ekologiczne kotły węglowe, nowej generacji, mające certyfikat ekologiczny Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, 12 deklaracji dotyczy wymiany kotłów węglowych (w tym w dwóch przypadkach wymiany węglowych pieców ceramicznych a w trzech przypadkach domów nowobudowanych) na kotły gazowe, 5 deklaracji odnosi się do wymiany kotłów węglowych (w tym w dwóch przypadkach wymiany węglowych pieców ceramicznych) na kotły olejowe. Przewiduje się, że w latach 2004 2008 stare kotły węglowe będą wymienione na nowe kotły z certyfikatem ekologicznym IChPW, kotły gazowe lub kotły olejowe lub opalane gazem ciekłym propan-butan. W 2004 roku źródła ciepła będą zmodernizowane w 315 budynkach i liczba modernizowanych źródeł będzie utrzymywać się na tym poziomie do 2008 roku (Tab.3). Tabela 3. Wymiana starych kotłów węglowych lub pieców ceramicznych w domach jednorodzinnych na kotły ekologiczne węglowe, gazowe lub olejowe w latach 2004 2008 Liczba domów jednorodzinnych 2004 2005 2006 2007 2008 315 315 315 315 315 Przyjęto strukturę taką jak w wyżej wymienionych deklaracjach, tzn. 50% ekologicznych kotłów węglowych, 40% kotłów gazowych i 10% kotłów olejowych lub na gaz ciekły. Ad d). Ocieplanie przegród zewnętrznych w budynkach jedno- i wielorodzinnych ten kierunek działania obejmuje ocieplenie warstwą izolacyjną (wełna mineralna lub styropian) ścian zewnętrznych oraz stropów nad ostatnią kondygnacją lub dachów. Założono, że w 30% domów, w których wymieniane będzie źródło ciepła, będą ocieplone przegrody zewnętrzne. Dotyczy to przede wszystkim budynków, w których po wymianie źródła ciepła stosowane 7

będzie droższe paliwo, tj. gaz ziemny lub olej opałowy. Dla tych przedsięwzięć nie przewiduje się dopłat z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Mieszkańcy indywidualnie mogą skorzystać z kredytu w ramach Ustawy z dnia 18.12.1998 o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Ad e). Ten kierunek obejmuje przedsięwzięcia; ocieplanie przegród zewnętrznych (jak wyżej) oraz dodatkowo wymianę okien na okna o współczynniku przenikania ciepła przynajmniej U=1,6 W/m 2 K. Założono, że wymienione przedsięwzięcia będą zrealizowane w 20% budynków, w których wymieniane będzie źródło ciepła oraz w szczególności będzie stosowane droższe paliwo. Również dla tych przedsięwzięć nie przewiduje się dopłat z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Mieszkańcy indywidualnie mogą skorzystać z kredytu w ramach Ustawy z dnia 18.12.1998 o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Ad f). Przedsięwzięcia obejmujące kierunek - modernizacja wewnętrznej instalacji grzewczej w budynkach jedno- i dwurodzinnych odnoszą się tylko do obiektów, w których wewnętrzna instalacja grzewcza jest bardzo stara, tj. obserwuje się znaczny stopień skorodowania oraz na powierzchniach wewnętrznych występuje już gruba warstwa kamienia. Założono, że wymienione przedsięwzięcia będą zrealizowane w 10% budynków, w których wymieniane będzie źródło ciepła. Dla tych przedsięwzięć nie przewiduje się dopłat z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Mieszkańcy indywidualnie mogą skorzystać z kredytu w ramach Ustawy z dnia 18.12.1998 o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych. 2.3. Zasady organizacji realizacji przedsięwzięć zarządzanie W uchwalonym budżecie gminy na 2004 rok przewiduje się poziom dopłat dla mieszkańców deklarujących realizację inwestycji zmierzających do ograniczenia niskiej emisji przez wymianę węglowych źródeł ciepła na źródła przyjazne dla środowiska w wysokości około 455 tys. zł. Z uwagi na utrzymujący się w latach 2000 2002 wzrost dochodów gminy, ok. 26%/rok, przewidziano wzrost dopłat w 2005 roku i pozostawiono na tym samym poziomie do 2008 roku (Tabela 4). Tabela 4. Wielkość dopłat z GFOŚiGW dla mieszkańców na wymianę węglowych źródeł ciepła na ekologiczne Wielkość dopłat [tys. zł] 2004 2005 2006 2007 2008 455 472 472 472 472 Odpowiednio do wykazanych możliwości finansowych gminy przyjęto prawdopodobną liczbę mieszkań zarówno w budynkach wielorodzinnych jak i jedno- i dwu rodzinnych, w których wymienione będą węglowe źródła ciepła na źródła ekologiczne (Tab. 5.). 8

Tabela 5. Liczba mieszkań w budynkach wielo- i jednorodzinnych w których nastąpi wymiana źródła na ekologiczne Budynki wielorodzinne Budynki jednorodzinne ZAMIANA 2004 2005 2006 2007 2008 pieców węglowych na podłączenie do sieci co. 4 0 0 0 0 pieców węglowych na ogrzewanie etażowe gazowe 0 30 30 30 30 RAZEM 4 30 30 30 30 kotłów węglowych na węglowe kotły ekologiczne 158 158 158 158 158 kotłów węglowych na kotły gazowe (gaz sieciowy) 126 126 126 126 126 kotłów węglowych na kotły olejowe lub propan-butan 32 32 32 32 32 RAZEM 315 315 315 315 315 OGÓŁEM MIESZKAŃ w budynkach jedno i wielorodzinnych 319 345 345 345 345 Realizacja przedsięwzięć planowana jest na 5 lat, tj. od 2004 roku do 2008. W każdym roku przewiduje się przeprowadzenie kampanii propagandowej Urzędu Miejskiego, o szerszym zasięgu niż było to w latach poprzednich, zachęcającej mieszkańców do wymiany starych pieców ceramicznych i kotłów węglowych na źródła ciepła ekologiczne. W tym celu wykorzystane będą proste środki komunikowania jak; tablice ogłoszeń w placówkach Urzędu Miejskiego, witryna internetowa Urzędu Miejskiego, tablice ogłoszeń w administracjach budynków mieszkalnych, gazeta lokalna oraz organizowanie spotkań z mieszkańcami dzielnic o dużym potencjale urządzeń grzewczych do modernizacji i rozpowszechnienie ulotki promującej akcję ograniczenia niskiej emisji w Jaworznie. Przewiduje się udział finansowy gminy w realizacji programu w formie dopłat do instalowania ekologicznych systemów grzewczych przez osoby fizyczne według określonych niżej zasad. Zasady dopłat do instalowania ekologicznych systemów grzewczych przez osoby fizyczne 1. 2. 3. Dopłaty są przeznaczone dla osób fizycznych ograniczających emisję zanieczyszczeń do powietrza przez zainstalowanie ekologicznych systemów grzewczych, określonych w załączniku nr 1 do niniejszych zasad, w budynkach mieszkalnych i lokalach mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych, dokonane po 31 sierpnia 2003 r. Dopłaty w roku 2004 są realizowane ze środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Łączna kwota środków przeznaczona na dopłaty w 2004 r. wynosi 454 844 zł, zgodnie z uchwałą Rady Miejskiej w Jaworznie Nr XXI/228/2004 z dnia 4 marca 2004 r. w sprawie zmian w budżecie miasta Jaworzna na 2004 r. (załącznik Nr 5 do uchwały). Dopłata przyznawana jest jednorazowo w wysokości 17 % kosztów urządzeń, wymienionych w załączniku nr 1 do niniejszych zasad oraz ich montażu. Kwota dopłaty nie może przekroczyć łącznie 2 000 zł. 3.1. Podstawą wyliczenia 17% kosztów urządzeń będzie wyszczególniona na fakturze VAT kwota brutto do zapłaty za urządzenia niezbędne do uruchomienia systemu grzewczego bez uwzględnienia kosztów wewnętrznej instalacji c.o. budynku. 9

3.2. Podstawę wyliczenia 17% kosztów montażu systemu grzewczego stanowi wyszczególniona na fakturze VAT kwota brutto do zapłaty za montaż urządzeń systemu grzewczego bez uwzględniania kosztów montażu wewnętrznej instalacji c.o. budynku. 4. 5. 6. 7. Brak faktury za montaż systemu grzewczego jest jednoznaczny z rezygnacją wnioskodawcy z dopłaty do kosztów montażu systemu grzewczego. Do jednej instalacji grzewczej przyznana będzie jedna dopłata, niezależnie od ilości jej użytkowników i współwłaścicieli. Jeżeli wnioskodawca posiada (zainstalował) dwa lub więcej urządzeń grzewczych, może uzyskać dopłatę do zainstalowania jednego, wskazanego we wniosku, urządzenia. Podstawą przyznania dopłaty jest wniosek osoby fizycznej udokumentowany fakturami VAT, o których mowa w punktach: 3.1. i 3.2. niniejszych zasad. Przy składaniu wniosku wymagane są oryginały faktur do wglądu oraz kserokopie do akt sprawy. Dodatkowo wymagany jest przy składaniu wniosku akt własności budynku/lokalu mieszkalnego do wglądu lub zgoda właściciela/zarządcy budynku/lokalu na montaż instalacji grzewczej do akt sprawy. Dla urządzeń, o których mowa w punkcie 10 załącznika nr 1 do niniejszych zasad, należy dołączyć do wniosku aktualne świadectwo badania na znak bezpieczeństwa ekologicznego, wydane przez Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu. Zgodnie z ustawą z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 86, poz. 960 z późniejszymi zmianami), wniosek o dopłatę oraz załączniki do wniosku podlegają opłacie skarbowej. Zapłaty opłaty skarbowej dokonuje się znakami opłaty skarbowej o wartości 5 zł od wniosku oraz 50 gr od każdego załącznika przy wnoszeniu wniosku. Wzór wniosku o dopłatę stanowi załącznik nr 2 do niniejszych zasad. 8. 9. Udokumentowane zgodnie z punktem 5 niniejszych zasad wnioski są przyjmowane w Wydziale Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miejskiego w Jaworznie, ul. Północna 9b, w godzinach od 8.00 do 16.00 i rozpatrywane na bieżąco. Rozpatrzenie wniosku na bieżąco wymaga ustalenia z udziałem wnioskodawcy pozycji faktur, stanowiących podstawę do wyliczenia dopłaty. Kwota dopłaty następnie wpisana będzie do umowy, o której mowa w punkcie 11 niniejszych zasad. Realizacja dopłaty nastąpi najpóźniej w terminie 3 miesięcy od daty wpływu wniosku do Urzędu Miejskiego za wyjątkiem wniosków spornych. Prezydent Miasta powoła Zespół do spraw dopłat do instalowania ekologicznych systemów grzewczych przez osoby fizyczne, który rozpatrzy sporne wnioski, ustalając wysokość dopłaty. 10. Wyrywkowo prowadzone będą kontrole zainstalowanych urządzeń grzewczych. Warunkiem przyznania dopłaty jest udostępnienie systemu grzewczego do kontroli pracownikom Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miejskiego w Jaworznie. 10

11. 12. Z wnioskodawcami, którym przyznana zostanie dopłata, zawarta będzie w terminie ustalonym przy składaniu wniosku umowa, stanowiąca podstawę do wypłaty kwoty brutto* dopłaty z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Jaworznie. Na podstawie umowy wypłata dokonywana będzie w kasie Urzędu Miejskiego w Jaworznie, ul. Grunwaldzka 33, w terminie określonym w umowie lub przelewem na rachunek bankowy wnioskodawcy. Zasady podlegają ogłoszeniu w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na tablicach ogłoszeń w siedzibach Urzędu Miejskiego w Jaworznie. *) Podatek od przychodu z tytułu dopłaty podatnik rozliczy we własnym zeznaniu rocznym na podstawie PIT-8C, wystawionego z upoważnienia Prezydenta Miasta Jaworzna w terminie do końca stycznia 2005 roku 11

Załącznik nr 1 do Zasad dopłat do instalowania ekologicznych systemów grzewczych Rodzaje ekologicznych systemów grzewczych, których zainstalowanie uprawnia do uzyskania dopłaty: 1. urządzenia wykorzystujące energię wiatru (własna energia elektryczna), 2. urządzenia wykorzystujące energię wody (własna energia elektryczna), 3. urządzenia wykorzystujące energię ziemi (pompy ciepła), 4. urządzenia wykorzystujące energię słoneczną (kolektory słoneczne), 5. urządzenia wykorzystujące energię elektryczną pobieraną z sieci, 6. urządzenia pobierające energię z sieci miejskiej c.o., 7. urządzenia wykorzystujące gaz z sieci miejskiej, 8. urządzenia wykorzystujące gazy płynne, 9. urządzenia wykorzystujące olej opałowy, 10. kotły na paliwa stałe nowej generacji z pełną automatyką, posiadające aktualne świadectwo badania na znak bezpieczeństwa ekologicznego, wydane przez Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, w tym: kotły komorowe dolny proces spalania w części złoża, kotły retortowe górny proces spalania w części złoża, kotły miałowe górny proces spalania w części złoża, 11. urządzenia wykorzystujące jako źródło energii słomę, drewno. UWAGA: Przy ustalaniu wysokości dopłaty nie uwzględnia się kosztów wewnętrznej sieci c.o. budynku. 12

Załącznik nr 2 do Zasad dopłat do instalowania ekologicznych systemów grzewczych Wniosek o dopłatę do zainstalowania ekologicznego systemu grzewczego w budynku mieszkalnym/lokalu mieszkalnym w budynku wielorodzinnym* 1. Wnioskodawca... Nazwisko i imię właściciela lub użytkownika budynku/lokalu mieszkalnego 2. Adres i telefon 3. Wniosek dotyczy dopłaty do kosztów urządzeń systemu grzewczego oraz kosztów ich montażu*. 4. Lokalizacja zadania... Adres 5. Powierzchnia ogrzewana. 6. Liczba zlikwidowanych pieców/kotłów 7. Ilość pozostałych palenisk na paliwo stałe... Nie należy uwzględniać kotła, którego dotyczy wniosek o dopłatę 8. Rodzaj i moc zainstalowanego ogrzewania... 9. Termin wykonania prac.. 10. Oświadczam, że złożone załączniki oraz dane we wniosku są prawdziwe... data i podpis Wykaz niezbędnych dokumentów do przedłożenia przy składaniu wniosku w Urzędzie: oryginał rachunku za zakup atestowanych urządzeń grzewczych do wglądu oraz kopia do akt sprawy oryginał rachunku za montaż systemu grzewczego wystawiony przez uprawnioną firmę do wglądu oraz kopia do akt sprawy akt własności budynku/lokalu do wglądu lub zgoda właściciela budynku lub administracji na instalację ogrzewania 13

aktualne świadectwo badania na znak bezpieczeństwa ekologicznego, wydane przez Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, jeżeli wniosek dotyczy urządzeń na paliwo stałe (niskoemisyjnych węglowych i miałowych, o których mowa w punkcie 10 załącznika nr 1 do Zasad dopłat do instalowania ekologicznych systemów grzewczych ) Opłata skarbowa wymagana przy składaniu wniosku - w znakach opłaty skarbowej o wartości 5 zł od wniosku oraz 50 gr od każdego załącznika. * ) niepotrzebne skreślić 3. Charakterystyka systemów grzewczych stanowiących źródła niskiej emisji 3.1. Stan istniejący Na system grzewczy miasta składają się: system ciepłowniczy - produkcją i dystrybucją energii cieplnej na potrzeby odbiorców komunalnych, spółdzielczych, przemysłowych, prywatnych itp. zajmuje się Spółka Ciepłowniczo Energetyczna "Jaworzno III" sp. z o. o. Energia cieplna stosowana jest do ogrzewania budynków, przede wszystkim wielorodzinnych, podgrzewania wody użytkowej oraz do procesów technologicznych w przemyśle. Energia cieplna w około 98% pochodzi z Elektrowni "Jaworzno III" S.A., gdzie jest wytwarzana w systemie skojarzonym, oraz z własnych kotłowni gazowych i olejowych. SCE "Jaworzno III" Sp. z o. o. dysponowała mocą cieplną 197,2 MW, w tym ze źródeł energetyki zawodowej 190,7 MW, ze źródeł własnych - kotłowni opalanych w 100% paliwem ekologicznym (gazem, olejem opałowym) - 6,5 MW. Ciepło dostarczane jest do ok.19 tys. mieszkań, o powierzchni ok. 900 tys. m 2, łączna powierzchnia ogrzewana wynosi 1 193 500 m 2 poprzez 240 wymiennikowych węzłów cieplnych i 11 lokalnych kotłowni gazowych i gazowo - olejowych. 60 węzłów stanowią węzły grupowe, natomiast 180 to węzły indywidualne. Wszystkie węzły cieplne i kotłownie wyposażone są w automatykę pogodową, system ogrzewania indywidualnego. Systemem tym objętych jest ok. 12,6 tys. mieszkań o powierzchni ok. 811 tys. m 2, z tego ok. 770 mieszkań o łącznej powierzchni ok. 40 tys. m 2 w budynkach wielorodzinnych i 11,8 tys. mieszkań o powierzchni 771 tys. m 2 w ok. 10,9 tys. budynków jedno- i dwurodzinnych. Na system ten składają się: węglowe piece ceramiczne w budynkach jedno- i dwurodzinnych, w starych budynkach wielorodzinnych (wybudowanych głównie przed 1950 rokiem), lokalne kotły węglowe lub koksowo-węglowe w budynkach jednoi dwurodzinnych, w obiektach użyteczności publicznej oraz w obiektach usługowo-handlowych, lokalne kotły gazowe, w zgazyfikowanych dzielnicach, w obiektach jak wyżej, lokalne kotły olejowe lub na gaz ciekły (propan-butan), w dzielnicach bez sieci gazowej, również w ww. obiektach. Szacuje się, że około jednego tysiąca domów jednorodzinnych ma ogrzewanie gazowe, olejowe lub na gaz ciekły (propan-butan), pozostałe ogrzewane są węglem lub koksem (kotły, piece ceramiczne). 14

Wymienione systemy grzewcze są źródłem zanieczyszczenie powietrza. Według szacunków podanych w Założeniach do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, paliwa gazowe i inne Gminy Jaworzno rocznie emitują one ok. 1 590 Mg SO 2, 570 Mg NO 2, 3 270 Mg CO, 292 000 Mg CO 2 i ok. 512 Mg pyłu. Najwięcej zanieczyszczeń emitują źródła związane z ogrzewaniem mieszkań; od około 70% do 90% w zależności od substancji zanieczyszczającej (Rys. 1). Udział źródeł ogrzewania w emisji zanieczyszczeń powietrza w Jaworznie 100% Przemysł ciężki Rzemiosło, handel, usługi 80% Obiekty użyteczności pub. Budynki mieszkalne Udział 60% 40% 20% Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia energetycznego Gminy Jaworzno... (Uchwała RM w Jaworznie 27.09.2001) 0% SO2 NO2 CO CO2 pył Zanieczyszczenie Rysunek 1. Z opracowania Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach Zanieczyszczenie atmosfery w województwie śląskim w latach 2001 2002 wynika, że średnie stężenia pyłu zawieszonego PM10 (metoda wagowa), dwutlenku siarki i dwutlenku azotu mieszczą się w średnim zakresie dla miast województwa (Tab. 6.) Średnie stężenia w sezonie grzewczym jesiennym i zimowym oraz w okresie letnim różnią się znacznie w odniesieniu do dwutlenku siarki i pyłu. Stężenie SO 2 w sezonie grzewczym jest o 127% wyższe niż latem a stężenie pyłu o 31% wyższe. Świadczy to o dużym udziale węglowych źródeł ogrzewania, tj. pieców ceramicznych i kotłów indywidualnych, w emisji zanieczyszczeń. Wielkość stężeń NO 2 nie wykazuje takich wahań. Tabela 6. Średnie stężenia zanieczyszczeń w 2002 r. [mg/m 3 ] Sezon SO 2 NO 2 pył grzewczy zimowy 32 40 67 letni 13 46 45 grzewczy jesienny 27 48 51 rok 22 44 53 wg opracowania Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach Zanieczyszczenie atmosfery w województwie śląskim w latach 2001 2002 15

Częstość przekraczania stężeń dopuszczalnych 24-godzinnych wynosiła dla pyłu 165 dni, z tego 112 dni w sezonie grzewczym, tylko 1 dzień w sezonie grzewczym dla SO 2. Stężenia dopuszczalne dla NO 2 nie były przekroczone. Częstsze były natomiast przekroczenia stężeń dopuszczalnych 1-godzinnych NO 2 54 godzin. W zakresie pyłu i SO 2 przekroczenia wyniosły odpowiednio 17 godzin i 9 godzin. Władze lokalne traktują ograniczenie niskiej emisji jako zadanie priorytetowe w zakresie ochrony powietrza. W latach od 1999 roku działania te obejmowały: modernizację źródeł ciepła, kotłowni w 7 szkołach i przedszkolach, rozbudowę sieci ciepłowniczej i przyłączenie ponad 100 budynków mieszkalnych wielorodzinnych i 36 budynków jednorodzinnych, system dopłat do stosowania ekologicznego ogrzewania (według poniesionych kosztów) udzielono 3 262 dopłat na łączną kwotę prawie 781 tys. zł oraz 487 dopłat do zainstalowania ekologicznych systemów w kwocie ponad 189 tys. zł, rozwój sieci gazowniczej w ramach społecznych komitetów gazyfikacyjnych. Opracowanie Programu ograniczenia niskiej emisji... wymaga określenia stanu odniesienia, tj. bazowego pod względem zużycia nośników energii i związanej z tym emisji zanieczyszczeń powietrza. Posłużenie się w tym celu opracowaniem Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, paliwa gazowe i inne Gminy Jaworzno okazało się niewystarczające przede wszystkim ze względu na przyjętą w opracowaniu dużą agregację danych, zupełny brak liczby budynków; podano tylko liczbę mieszkań bez precyzyjnego podziału na budynki wielorodzinne i jednorodzinne, oraz zaniżone wielkości co do zużycia energii do celów grzewczych (dla budynków jednorodzinnych wskaźniki jednostkowego zużycia ciepła w poszczególnych dzielnicach wynoszą średnio 0,729 GJ/m 2 rok, wskaźnik minimalny 0,629 GJ/m 2 rok a uwzględniając wiek budynków i niewielką liczbę ocieplonych budynków wskaźnik ten winien wynosić co najmniej 0,8 GJ/m 2 rok). W związku z powyższym dokonano weryfikacji liczby mieszkań odnosząc ją do wyników Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 roku (www.stat.gov.pl) oraz oszacowania liczby budynków mieszkalnych przez Wydział Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami, Referat Geodezji na podstawie rastrów mapy zasadniczej, w postaci numerycznej (Tab.7). Tabela 7. Liczba budynków mieszkalnych w poszczególnych dzielnicach miasta Jaworzna Lp. Dzielnica jednostka bilansowa Liczba budynków wg Założeń do planu mieszkalnych zaopatrzenia w ciepło, energię... 1. Centrum 2459 2. Stara Huta 1323 3. Jeziorki-Wilkoszyn 558 4. Byczyna 1148 5. Jeleń 1247 6. Elektrownia 71 7. Dąbrowa 1220 8. Długoszyn 818 9. Szczakowa 990 10. Pieczyska 359 11. Ciężkowice 1294 RAZEM 11487 16

W Jaworznie w 2002 roku było 31 600 mieszkań w 11 487 budynkach mieszkalnych. Według opracowania Strategia Mieszkalnictwa dla Miasta Jaworzno spółdzielnie mieszkaniowe, Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i firmy zewnętrzne administrują 547 budynkami (Tab. 8 i 9). Oznacza to, że w Jaworznie jest 10 940 budynków jedno- i dwurodzinnych. Tabela 8. Mieszkania i budynki administrowane przez SM i MPGK Lp. Administrator Liczba mieszkań ogółem w tym własn. Powierzchnia użytkowa Liczba budynków 1. SM Górnik 8 427 3 703 415 939 178 2. Międzyzakładowa Górnicza SM 1 070 527 58 991 40 3. MPGK 5 841 259 556 306 4. Jaworznickie Tow. Bud. Społecznego 30 1 510 1 RAZEM 15 368 4 230 735 996 525 [m 2 ] Tabela 9. Mieszkania i budynki administrowane przez firmy zewnętrzne Liczba mieszkań w tym: Pow. Lp. Administrator w zasobach użytkowa ogółem komunalnych własnościowe [m 2 ] /zakładowe 1. FUH "PAWX" 354 114 240 15 885 22 2. PUH "DOM-ELIII" 973 46/142 785 49 873 3. GWAREK 1 563 1 563 69 586 w innych bud. 4. PUH "ADM - tor" 1 040 267 773 49 060 w innych bud. 5. NIERUCHOMOŚCI 469 68/79 322 19 631 6. LOKATOR (rok zał. 2003) Liczba budynków RAZEM 4 399 495/221 3 683 204 034 22 3.2. Stan przewidywany W wyniku realizacji programu ograniczenia niskiej emisji według prezentowanych założeń nastąpi zmniejszenie zużycia energii na cele grzewcze oraz w konsekwencji zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza. W ramach podejmowania działań ograniczenia niskiej emisji ze źródeł ciepła w budynkach mieszkalnych jedno- i wielorodzinnych zakłada się, że w 2004 roku nastąpi wymiana źródeł węglowych w 319 mieszkaniach, a w latach 2005 2008 rocznie 345 mieszkań (Tab. 2 i 4). W mieszkaniach w budynkach wielorodzinnych, przewidzianych do wymiany źródeł ciepła, bazowe zapotrzebowanie mocy cieplnej na potrzeby grzewcze wynosi od ok. 40 kw w 2004 roku do ok. 370 kw w 2008 roku, łącznie w latach 2004 2008; 1,15 MW i odpowiednio dla budynków jednorodzinnych od ok. 1 MW do ok. 3,2 MW oraz łącznie ok. 11,4 MW (Tab. 10 i 11). 17

Tabela 10. Bazowa moc cieplna mieszkań w domach wielorodzinnych gdzie nastąpi wymiana źródeł ciepła [MW] Zamiana 2004 2005 2006 2007 2008 2004-2008 pieców węglowych na podłączenie do sieci co. 0,04 0,00 0,00 0,00 0,00 0,04 pieców węglowych na ogrzewanie etażowe gazowe 0,00 0,19 0,19 0,19 0,19 0,74 RAZEM 0,04 0,19 0,19 0,19 0,19 0,78 Tabela 11. Bazowa moc cieplna domów jednorodzinnych gdzie nastąpi wymiana źródeł ciepła [MW] Zamiana 2004 2005 2006 2007 2008 2004-2008 kotłów węglowych na węglowe kotły ekologiczne 1,57 1,57 1,57 1,57 1,57 7,84 kotłów węglowych na kotły gazowe 1,25 1,25 1,25 1,25 1,25 6,27 kotłów węglowych na kotły olejowe lub propan-butan 0,31 0,31 0,31 0,31 0,31 1,57 RAZEM 3,13 3,13 3,13 3,13 3,13 15,67 Bazowe zapotrzebowanie ciepła wynosi dla mieszkań w budynkach wielorodzinnych od około 0,3 TJ w 2004 roku do ok. 1,3 MW w 2008 roku, ogółem w latach 2004 2008; ponad 5,6 TJ i odpowiednio dla budynków jednorodzinnych ok. 21,9 TJ na rok, łącznie prawie 110 TJ (Tab. 12 i 13). Tabela 12. Bazowe zapotrzebowanie ciepła dla mieszkań w domach wielorodzinnych gdzie nastąpi wymiana źródeł ciepła [TJ] Zamiana 2004 2005 2006 2007 2008 2004-2008 pieców węglowych na podłączenie do sieci co. 0,27 0,00 0,00 0,00 0,00 0,27 pieców węglowych na ogrzewanie etażowe gazowe 0,00 1,34 1,34 1,34 1,34 5,36 RAZEM 0,27 1,34 1,34 1,34 1,34 5,63 Tabela 13. Bazowe zapotrzebowanie ciepła dla domów jednorodzinnych gdzie nastąpi wymiana źródeł ciepła [TJ] Zamiana 2004 2005 2006 2007 2008 2004-2008 kotłów węglowych na węglowe kotły ekologiczne 10,94 10,94 10,94 10,94 10,94 54,68 kotłów węglowych na kotły gazowe 8,75 8,75 8,75 8,75 8,75 43,74 kotłów węglowych na kotły olejowe lub propan-butan 2,19 2,19 2,19 2,19 2,19 10,94 RAZEM 21,87 21,87 21,87 21,87 21,87 109,36 Realizacja wymienionych przedsięwzięć - punkt 2.2., litery a) do d) przyczyni się do zmniejszenia zużycia energii oraz ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza w poszczególnych grupach przedsięwzięć na skutek: a) Modernizacji źródeł ciepła w szkołach i przedszkolach poprawa sprawności; obecnie eksploatowane kotły mają sprawność ok. 65%. Będą zastąpione kotłami gazowymi o sprawności ok. 90%. Szkoły i przedszkola, w których przewiduje się wymianę źródeł, zużyły w 2003 roku 365,7 Mg koksu i 166,1 Mg węgla. Po wymianie źródeł będą zużywały ok. 290 tys. m 3 gazu ziemnego. Natomiast efekt ekologiczny będzie większy niż 18

wynikałoby by to ze zmniejszenia zużycia energii bowiem węgiel będzie zastąpiony gazem ziemnym, którego spalanie w mniejszym stopniu obciąża środowisko. b) Modernizacji systemów grzewczych w budynkach wielorodzinnych zmniejszenie zużycia energii nastąpi wskutek poprawy sprawności nowych źródeł ciepła piece ceramiczne mają sprawność około 50% natomiast sprawność węzła cieplnego z uwzględnieniem strat sieci ciepłowniczej wynosi około 90%. Podobnie sprawność kotłów gazowych wykorzystywanych w ogrzewaniu etażowym wynosi ok. 90%. Zmniejszenie zużycia energii ogółem tzn. różnica zapotrzebowania bazowego i zapotrzebowania po wymianie źródeł wyniesie od 0,24 TJ w 2004 roku do 1,34 TJ w 2008 roku, łącznie w latach 2004 2008; 5,66 TJ (Tab. 14). Bazowe zużycie węgla dla 124 mieszkań, w których wymieniane będzie źródło ciepła, wynosi 420 Mg/rok. Po wymianie źródeł mieszkania te będą zużywać 300 GJ/rok ciepła sieciowego oraz 158 tys. m 3 gazu ziemnego. Tabela 14. Zmniejszenie zużycia energii w wyniku zmiany ogrzewania w mieszkaniach w budynkach wielorodzinnych w odniesieniu do stanu bazowego Zmniejszenie zużycia energii [TJ] 2004 2005 2006 2007 2008 0,24 1,34 1,34 1,34 1,34 5,66 2004-2008 c) Modernizacji systemów grzewczych w domach jedno- i dwurodzinnych również w tym przypadku efekt energetyczny będzie osiągnięty dzięki większej sprawności nowych źródeł ciepła - sprawność pieców ceramicznych wynosi ok. 50%, starych kotłów węglowych ok. 65% a nowoczesnych ekologicznych kotłów węglowych ok. 85% oraz nowych kotłów gazowych i olejowych ok. 90%. Zmniejszenie zużycia energii wyniesie od 6,36 TJ rocznie; łącznie w pięcioletnim okresie prawie 5,7 TJ (Tab. 15). Bazowe zużycie węgla dla 1699 budynków jednorodzinnych, w których wymieniane będzie źródło ciepła, wynosi 6821 Mg/rok. Po wymianie źródeł mieszkania te będą zużywać ok. 2,8 tys. Mg/rok węgla kamiennego, ok. 1,43 mln. m 3 gazu ziemnego oraz około 338 m 3 oleju opałowego. Tabela 15. Zmniejszenie zużycia energii w wyniku zmiany ogrzewania w domach jednorodzinnych w odniesieniu do stanu bazowego Zmniejszenie zużycia energii [TJ] 2004 2005 2006 2007 2008 2004-2008 6,36 6,36 6,36 6,36 6,36 31,81 d) Ocieplenia przegród zewnętrznych w budynkach jednorodzinnych. Efekt oszczędnościowy jest osiągnięty dzięki zmniejszeniu strat ciepła przez ściany zewnętrzne i stropy nad ostatnią kondygnacją lub dachy. Z przeprowadzonych przez FEWE analiz efektywności przedsięwzięć termomodernizacyjnych i wykonanych audytów energetycznych budynków wynika, że w wyniku realizacji tych przedsięwzięć można oczekiwać zmniejszenia zużycia ciepła o połowę, tj. o 50%. e) Ocieplanie przegród zewnętrznych w budynkach jednorodzinnych oraz wymiana okien na okna energooszczędne. W części budynków przewiduje się ocieplenie przegród 19

zewnętrznych oraz wymianę okien na energooszczędne. Łączny efekt oszczędnościowy, według doświadczeń FEWE można oszacować na poziomie 60%. f) Modernizacja wewnętrznej instalacji grzewczej w budynkach jednorodzinnych. To przedsięwzięcie podejmowane jest przeważnie w przypadku starych, skorodowanych i zakamienionych instalacji. Efekt energetyczny wynosi około 10%. Łącznie dla przedsięwzięć wymienionych pod d) do f) oszczędność energii wyniesie 8,8 TJ rocznie; ogółem w latach 2004 2008 ok. 43,9 TJ (Tab. 16). Tabela 16. Efekt energetyczny w wyniku realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych [TJ] Zużycie energii przed termomodernizacją Zużycie energii po termomodernizacji Efekt oszczędnościowy 2004 2005 2006 2007 2008 2004-2008 18,8 18,8 18,8 18,8 18,8 94,1 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 50,2 8,8 8,8 8,8 8,8 8,8 43,9 4. Charakterystyka ekonomiczno-organizacyjna 4.1. Nakłady inwestycyjne Nakłady inwestycyjne dla poszczególnych kierunków działania określono na podstawie wskaźników jednostkowych według opracowywanych w FEWE kosztorysów i analiz efektywności energetycznej i ekonomicznej przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Wynoszą one od ok. 8,1 mln. zł w 2004 roku do prawie 7,65 mln. zł w 2008 roku, łącznie w latach 2004 2008 ok. 39,8 mln. zł (Tab. 17). Zgodnie z Projektem programu ochrony powietrza w województwie śląskim w nakładach tych ujęto modernizację źródeł ciepła w szkołach i przedszkolach w latach 2004 2006 na kwotę 1,6 mln. zł. Nakłady inwestycyjne na modernizację systemów grzewczych w budynkach wielorodzinnych i jednorodzinnych w 2004 roku wynoszą prawie 2,7 mln. zł i w latach następnych rocznie po ok. 2,77 mln. zł, łącznie w latach 2004 2008 ok. 13,8 mln. zł. Wymienione w wspomnianym wyżej programie wymiana urządzeń grzewczych wraz z termomodernizacją 200 budynków jednorodzinnych w dzielnicy Pieczyska w latach 2004 2007 jest ujęta w kierunku działania c) punkty 2.2 i 3.2 niniejszego opracowania. 20

Tabela 17. Nakłady inwestycyjne na ograniczenie niskiej emisji w Jaworznie w latach 2004-2008, według kierunków działania [tys. zł] Lp. Kierunek działania 2004 2005 2006 2007 2008 2004-2008 1. 2. 3. 4. 5. 6. a). Modernizacja źródeł ciepła w szkołach i przedszkolach wg Projektu programu ochrony powietrza w województwie śląskim b). Modernizacja systemów grzewczych w budynkach wielorodzinnych c). Modernizacja systemów grzewczych w domach jednorodzinnych d). Ocieplanie przegród zewnętrznych w budynkach jednorodzinnych e). Ocieplanie przegród zewnętrznych w budynkach jednorodzinnych oraz wymiana okien na okna energooszczędne f). Modernizacja wewnętrznej instalacji grzewczej w budynkach jedno i dwurodzinnych RAZEM b) i c) od tej kwoty 17% dopłaty RAZEM a) do f) całość programu 533,33 533,33 533,33 0,00 0,00 1 600,00 61,68 156,93 156,93 156,93 156,93 689,41 2 617,04 2 617,04 2 617,04 2 617,04 2 617,04 13 085,18 1 594,86 1 594,86 1 594,86 1 594,86 1 594,86 7 974,29 2 278,37 2 278,37 2 278,37 2 278,37 2 278,37 11 391,84 1 002,48 1 002,48 1 002,48 1 002,48 1 002,48 5 012,41 2 678,72 2 773,97 2 773,97 2 773,97 2 773,97 13 774,59 8 087,76 8 183,01 8 183,01 7 649,68 7 649,68 39 753,14 4.2. Źródła finansowania Celem stworzenia ekonomicznej zachęty dla mieszkańców dla realizacji przedsięwzięć w zakresie wymiany starych pieców ceramicznych i kotłów węglowych na ekologiczne źródła ciepła a tym samym na ograniczenie niskiej emisji zdecydowano się na udzielanie dopłat na zakup urządzeń i prace montażowe w wysokości 17% nakładów (punkt 2.3). Istotne są tutaj efekty ekologiczne i społeczne z realizacji programu między innymi: zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza (opisano w następnym punkcie), lokalna poprawa jakości powietrza w obszarach miasta gdzie będzie znaczne zainteresowanie zmianą systemu ogrzewania, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym. W przyszłości nie można wykluczyć włączenia dostępnych finansowych środków pomocowych dla samorządów terytorialnych. 21

Tabela 18. Źródła finansowania przedsięwzięć ujętych w założeniach do programu ograniczenia niskiej emisji w latach 2004-2008 w Jaworznie wymiana źródeł ciepła w domach jednorodzinnych i mieszkaniach w budynkach wielorodzinnych Lp. Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 2008 Domy jednorodzinne 1. Liczba kotłów (domów) 315 315 315 315 315 2. Nakłady inwestycyjne [tys. zł] 2 617,036 2 617,036 2 617,036 2 617,036 2 617,036 3. Udział mieszkańców [tys.zł] 2 172,140 2 172,140 2 172,140 2 172,140 2 172,140 4. Udział gminy - 17% [tys. zł] 444,896 444,896 444,896 444,896 444,896 Domy wielorodzinne 5. Liczba mieszkań 4 30 30 30 6. Nakłady inwestycyjne [tys. zł] 61,680 156,933 156,933 156,933 156,933 7. Udział mieszkańców [tys. zł] 51,194 130,255 130,255 130,255 130,255 8. Udział gminy - 17% [tys. zł] 10,486 26,679 26,679 26,679 26,679 9. RAZEM Liczba domów jednrodzinnych i mieszkań 319 345 345 345 345 10. Nakłady inwestycyjne [tys. zł] 2 678,716 2 773,969 2 773,969 2 773,969 2 773,969 11. Udział mieszkańców [tys. zł] 2 223,334 2 302,394 2 302,394 2 302,394 2 302,394 12. Udział gminy - 17% [tys. zł] 455,382 471,575 471,575 471,575 471,575 30 4.3. Harmonogram rzeczowo finansowy Przedsięwzięcia będą realizowane sukcesywnie w miarę składania wniosków przez mieszkańców. 5. Efektywność ekologiczna i ekonomiczna 5.1. Oszacowanie efektów ekologicznych Efekty ekologiczne z realizacji wymienionych przedsięwzięć są ściśle związane z efektami energetycznymi. Bazowe zapotrzebowania ciepła grzewczego dla poszczególnych przedsięwzięć jest podstawą określenia bazowej emisji zanieczyszczeń powietrza. Stan po realizacji przedsięwzięć przedstawiono z uwzględnieniem zużycia poszczególnych nośników energii, tj. węgla kamiennego gazu ziemnego, oleju opałowego lub gazu ciekłego oraz ciepła sieciowego i wskaźników emisji substancji zanieczyszczających powietrze. Dla poszczególnych kierunków działań efekty ekologiczne przedstawiają się następująco: a) Modernizacja źródeł ciepła w szkołach i przedszkolach realizacja przedsięwzięć tego kierunku pozwoli na całkowitą likwidację emisji SO 2, sadzy i benzo-α-pirenu ze źródeł w tych obiektach, emisja CO i pyłu zostanie obniżona o ponad 99,5%, natomiast NO 2 o 86% i CO 2 o ok. 53% (Tab.19). 22

Tabela 19. Emisja bazowa i emisja uniknięta po modernizacji źródeł ciepła w szkołach i przedszkolach Substancja Emisja bazowa wg zużycia nośników w 2003 r. Emisja po modernizacji źródeł ciepła Emisja uniknięta Zmniejszenie emisji [%] SO 2 [kg] 7 126,3 0,0 7 126,3 100,0% NO 2 [kg] 2 738,8 372,3 2 366,5 86,4% CO [kg] 16 616,8 78,5 16 538,2 99,5% CO 2 [kg] 1 209 856,0 571 296,4 638 559,6 52,8% pył [kg] 13 759,6 4,4 13 755,2 99,97% sadza [kg] 124,6 0,0 124,6 100,0% B-a-P [kg] 2,3 0,0 2,3 100,0% b) Modernizacja systemów grzewczych w budynkach wielorodzinnych w wyniku realizacji przedsięwzięć tego kierunku nastąpi likwidacja emisji sadzy i benzo-αpirenu ze zmodernizowanych źródeł. Obniżona będzie emisja SO 2 o prawie 97%, CO i pyłu o ponad 99% oraz prawie 88% NO 2 i o ok. 65% CO 2 (Tab. 20). Tabela 20. Emisja bazowa i emisja uniknięta po modernizacji źródeł ciepła w mieszkaniach w budynkach wielorodzinnych Emisja Emisja po bazowa wg modernizacji źródeł uniknięta emisji [%] Emisja Zmniejszenie Substancja zapotrzebowania ciepła ciepła grzewczego SO 2 [kg] 5 484,1 184,9 5 299,2 96,6% NO 2 [kg] 2 252,4 278,2 1 974,2 87,7% CO [kg] 22 034,3 77,9 21 956,4 99,6% CO 2 [kg] 979 301,9 347 822,3 631 479,6 64,5% pył [kg] 14 689,5 51,8 14 637,7 99,6% sadza [kg] 367,2 0,0 367,2 100,0% B-a-P [kg] 6,9 0,0 6,9 100,0% c) Modernizacja systemów grzewczych w domach jednorodzinnych po wdrożeniu przedsięwzięć składających się na ten kierunek ograniczona będzie emisja pyłu o ok. 98%, CO o 96%, SO 2 o ok. 81%, o ponad połowę emisja NO 2 oraz CO 2 o ponad 31%. Całkowicie, tzn. w 100% będzie ograniczona emisja sadzy i benzo-α-pirenu. (Tab.21). 23

Tabela 21. Emisja bazowa i emisja uniknięta po modernizacji źródeł ciepła w budynkach jednorodzinnych Substancja Emisja bazowa wg zapotrzebowania ciepła grzewczego Emisja po modernizacji źródeł ciepła Emisja uniknięta Zmniejszenie emisji [%] SO 2 [kg] 76 399,6 14 349,5 62 050,1 81,2% NO 2 [kg] 31 378,4 15 303,6 16 074,8 51,2% CO [kg] 306 962,6 11 960,5 295 002,1 96,1% CO 2 [kg] 13 642 780,6 9 325 639,0 4 317 141,7 31,6% pył [kg] 204 641,7 4 361,9 200 279,8 97,9% sadza [kg] 5 116,0 0,0 5 116,0 100,0% B-a-P [kg] 95,5 0,0 95,5 100,0% d f) Ocieplanie przegród zewnętrznych w budynkach jednorodzinnych, wymiana okien oraz modernizacja wewnętrznej instalacji grzewczej po realizacji przedsięwzięć wchodzących w skład tych trzech kierunków nastąpi całkowite ograniczenie emisji sadzy i benzo-α-pirenu, pyłu prawie o 99%, CO o ponad 97%, SO 2 prawie o 88%, emisja NO 2 o ok. 69% oraz CO 2 prawie o 58%. (Tab. 22). Tabela 22. Emisja bazowa i emisja uniknięta po termomodernizacji wybranych budynków jednorodzinnych Substancja Emisja bazowa wg zapotrzebowania ciepła grzewczego Emisja po termomodernizacji budynków wg punktu 2.2. Emisja uniknięta Zmniejszenie emisji [%] SO 2 [kg] 45 839,7 5 607,8 40 232,0 87,8% NO 2 [kg] 18 827,0 5 869,4 12 957,6 68,8% CO [kg] 184 177,5 4 754,2 179 423,3 97,4% CO 2 [kg] 8 185 668,4 3 469 024,9 4 716 643,4 57,6% pył [kg] 122 785,0 1 742,6 121 042,5 98,6% sadza [kg] 3 069,6 0,0 3 069,6 100,0% B-a-P [kg] 57,3 0,0 57,3 100,0% W wyniku realizacji wszystkich przedsięwzięć nastąpi likwidacja emisji sadzy i benzo-αpirenu z budynków, w których wymienione będą węglowe źródła ciepła na źródła ekologiczne. Również przedsięwzięcia termomodernizacyjne przyczynią się o dodatkowy, korzystny efekt ekologiczny. Ogółem nastąpi obniżenie emisji pyłu prawie o 350 Mg/rok 24

i CO o 513 Mg/rok, tj. ok. 98% - 97%, SO 2 prawie o 115 Mg/rok, tzn. o ok. 85%, emisja NO 2 o ok. 33,8 Mg/rok, tj. o ok. 60% oraz CO 2 o 10 304 Mg/rok czyli o 43% (Tab. 23). Tabela 23. Sumaryczna emisja bazowa i emisja uniknięta po realizacji przedsięwzięć Substancja Emisja bazowa wg zapotrzebowania ciepła grzewczego Emisja po realizacji przedsięwzięć wg punktu 2.2. Emisja uniknięta Zmniejszenie emisji [%] SO 2 [kg] 134 849,7 20 142,1 114 707,5 85,1% NO 2 [kg] 55 196,6 21 823,6 33 373,1 60,5% CO [kg] 529 791,1 16 871,2 512 920,0 96,8% CO 2 [kg] 24 017 606,9 13 713 782,7 10 303 824,2 42,9% pył [kg] 355 875,8 6 160,6 349 715,2 98,27% sadza [kg] 8 677,5 0,0 8 677,5 100,0% B-a-P [kg] 162,0 0,0 162,0 100,0% Efekty ekologiczne pokazano w okresie od rozpoczęcia do zakończenia ich realizacji i w latach następnych, tj. do 2008 roku (Rys.2). Dynamika zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza w odniesieniu do rocznej emisji bazowej od początku wdrażania w 2004 roku do 2012 roku 100% Dynakika 80% 60% 40% SO2 [kg] NO2 [kg] CO [kg] CO2 [kg] pył [kg] sadza [kg] B-a-P [kg] 20% 0% 2004 2005 2006 2007 2008 Lata Rysunek 2 Dla wymienionych przedsięwzięć następuje sukcesywne ograniczanie emisji poszczególnych substancji zanieczyszczających powietrze: dla sadzy i benzo-α-pirenu od 19,6% w 2004 roku do całkowitego ograniczenia w 2008 roku, 25