STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO MIASTA KOŚCIERZYNA NA LATA (UCHWALONA ROKU) Kościerzyna, sierpień 2005r.

STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO NA LATA 2005-2015 (UCHWALONA 31.08.2005 ROKU) Kościerzyna, sierpień 2005r.

S P I S T R E Ś C I 9. CELE I KIERUNKI DZIAŁANIA... 71 10. WYBRANY WARIANT ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO... 78 11. POWIĄZANIE STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI NA TERENIE WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO... 87 2

1. W S T Ę P Podstawą rozwoju Miasta Kościerzyna jest zaktualizowana strategia, która określa, misję, cele i kierunki działania na lata 2005-2015. Dokument ten poddany ocenie radnych, a następnie uchwalony przez Radę Miasta zawiera również opcje i warianty rozwoju. Programy operacyjne mają charakter otwarty i będą uszczegóławiane przez Radę Miasta w zależności od corocznie uchwalanego budżetu. Lista Programów Operacyjnych znajduje się w Planie Rozwoju Lokalnego Miasta Kościerzyna wraz z podporządkowanymi projektami i zadaniami. W dalszej części opracowania przedstawiono wyniki będące kompilacją wszystkich debat strategicznych, w tym debaty aktualizacyjnej i autorskiego uporządkowania wyników prac uczestników sesji, przy czym sformułowania misji celów i kierunków działania pozostawiono w formie zbliżonej do proponowanej przez uczestników debat. Zmiana treści poszczególnych celów i kierunków działania miała jedynie na celu dostosowanie istniejących sformułowań do zasad tworzenia poszczególnych elementów strategii. Podstawową zmianę, jaką przeprowadzono w stosunku do pierwotnej wersji strategii, jest dostosowanie obszarów życia społeczno gospodarczego miasta do obszarów występujących w Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego. Dodatkowym czynnikiem mającym wpływ na ostateczny kształt dokumentu jest Raport o Stanie Miasta na 2003 r. zawierający podstawowe informacje o Mieście Kościerzyna uwzględniając stan jednostek podległych bezpośrednio Burmistrzowi. Raport został opracowany wg wcześniej przygotowanego schematu przy udziale pracowników Urzędu Miasta Kościerzyna. W proces aktualizacji Strategii Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Miasta Kościerzyna zostało włączonych kilkadziesiąt osób, będących reprezentantami środowisk społecznych, biznesowych, samorządowych, Rady Miasta. 3

2. M ETO D O LOGIA Strategię Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Miasta Kościerzyna opracowano przyjmując za podstawę wyniki debat strategicznych organizowanych Metodą Aktywnego Planowania Strategicznego. W roku 2000 przeprowadzono dwie debaty z udziałem liderów lokalnych, reprezentujących radnych miasta, członków zarządów, przedstawicieli jednostek administracji samorządowej różnych szczebli, organizacji pozarządowych oraz środowisk biznesowych. Pierwsza sesja strategiczna odbyła się dnia 4 sierpnia 2000 r. w Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, a jej celem było zidentyfikowanie celów i kierunków działania w poszczególnych przyjętych teoretycznie obszarach życia społecznogospodarczego. Uczestnicy debaty pracowali w pięciu grupach, każda podporządkowana jednemu z obszarów: przestrzeń, infrastruktura, gospodarka, społeczność i ekologia. Na podstawie wcześniej wypracowanej analizy SWOT: silne strony (wewnętrzne) Miasta Kościerzyna, słabe strony (wewnętrzne), szanse (zewnętrzne) i zagrożenia (zewnętrzne) odpowiedziano na pytanie: Co należy zrobić, albo jakie podjąć działania lub spowodować efekty tych działań, żeby zlikwidować słabe strony miasta i zniwelować zagrożenia?. Na postawie tak postawionego pytania grupy przygotowały po osiem celów, opierając się na wcześniej wybranych w wyniku dyskusji słabych stronach i zagrożeniach. Podobnie pracowano przy budowaniu celów określonych na podstawie mocnych stron i szans z tym, że liczbę celów ograniczono do sześciu w każdej grupie. Kolejnym krokiem procesu konsultacji społecznej była hierarchizacja celów w poszczególnych obszarach życia społeczno-gospodarczego. Przyjęto, że w każdym obszarze winny zostać wyróżnione trzy cele niezbędne, bez których dany obszar nie może się rozwijać, trzy cele pierwszorzędne, które przyspieszają rozwój danego obszaru oraz trzy cele drugorzędne ważne dla rozwoju danego obszaru, ale z bliżej nieokreślonym w dekadzie czasem i tempem ich realizacji. W ten sposób wynikiem konsultacji w pierwszej debacie strategicznej było wypracowanie kilkudziesięciu celów w pięciu obszarach społeczno-gospodarczych. 4

Druga sesja strategiczna z podobną reprezentacją liderów lokalnych odbyła się dnia 9 września 2000 r. w Bibliotece Miejskiej. Jej celem było określenie priorytetów dla rozwoju społeczno - gospodarczego miasta oraz alternatywnych wariantów rozwoju. W tym celu uczestnicy debaty pracujący w pięciu tematycznych grupach dokonali w każdej z nich wyboru czternastu najważniejszych celów miasta z grupy kilkudziesięciu wypracowanych na poprzedniej debacie strategicznej. Wybrane czternaście celów w każdej grupie zhierarchizowano w sposób określony w rozdziale Warianty rozwoju. Dnia 23 września 2004 roku odbyła się kolejna debata strategiczna, podczas której uczestnicy pracowali nad aktualizacją Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego Miasta Kościerzyna. Wspólnie ustalono, iż zmianie ulegną dwa z pięciu dotychczasowych obszarów strategicznych. I tak obszary ekologii i przestrzeni ustąpiły miejsca dwóm nowym polom działania miasta, jakimi są: - wizerunek miasta, - jakość życia. W kontekście nowo utworzonych obszarów strategicznych sporządzona została analiza SWOT, która ukazała mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia dla dwóch nowych obszarów funkcjonowania miasta. Aktualizacji uległ także Wybrany wariant rozwoju, który jest podstawą prawidłowego rozwoju społeczno - gospodarczego Miasta Kościerzyna i podstawą podziału potencjału inwestycyjnego, o czym szczegółowo traktuje Plan Rozwoju Lokalnego. 5

3. W N IOSKI Podsumowując przebieg prac uczestników debat strategicznych i analiz eksperckich należy stwierdzić, że Miasto Kościerzyna w wyniku aktualizacji strategii przyjęło zasadę pełnej kompatybilności dokumentu końcowego ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego. Rozwój Miasta Kościerzyna zaplanowano w oparciu o obszary spójne z priorytetami województwa pomorskiego. Zhierarchizowane cele i kierunki działania w wybranych obszarach priorytetowych, tj.: wizerunek miasta, jakość życia, społeczność, gospodarka i infrastruktura, przedstawiono w tym rozdziale jako wniosek końcowy w postaci schematu strategicznych działań Miasta Kościerzyna (vide następne strony). Szczegółowa hierarchizacja poszczególnych celów podzielonych na priorytety, cele niezbędne i cele drugorzędne została zamieszczona w rozdziale Cele i kierunki działania. Ostateczny wariant rozwoju miasta, który staje się również podstawą podziału potencjału inwestycyjnego w Planie Rozwoju Lokalnego został zamieszczony w rozdziale pod nazwą Wybrany wariant rozwoju. Spójność dokumentu Strategii Rozwoju Społeczno Gospodarczego Miasta Kościerzyna ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego zostanie przedstawiona w rozdziale Powiązanie Strategii z innymi dokumentami strategicznymi na terenie województwa pomorskiego. 6

3.1. Schemat strategicznych działań Miasta Kościerzyna Miasto Kościerzyna centrum ziemi Kościersko- Zaborskiej o walorach uzdrowiskowych. Miasto o dobrze rozwiniętej infrastrukturze technicznej i społecznej przyjaznej dla mieszkańców i turystów. Wizerunek miasta Gospodarka Infrastruktura Priorytety Priorytety Priorytety Podjąć działania w kierunku zwiększenia bazy sportoworekreacyjnej na terenie Miasta Kościerzyna Podwyższać ustawicznie jakość i standardy bazy turystycznej i kulturalnej Stworzyć warunki dla zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej miasta Stworzyć warunki dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw oraz tworzenia nowych inicjatyw gospodarczych Stworzyć warunki do rozwoju bazy turystycznej w mieście w ścisłej współpracy z samorządami Likwidacja barier dla potencjalnych inwestorów Podjąć działania zmierzające do utrzymania koniecznych połączeń komunikacyjnych Modernizacja i rozbudowa infrastruktury komunalnej oraz rewitalizacja terenów, w tym poprzemysłowych Poprawa zewnętrznego systemu komunikacji kolejowej i drogowej, m.in. poprzez budowę obwodnicy miasta oraz infrastruktury wewnętrznych ciągów komunikacyjnych Cele pierwszorzędne Cele pierwszorzędne Cele pierwszorzędne Podjąć działania w kierunku rewitalizacji Starego Miasta Tworzyć warunki dla rozwoju różnych form usług hotelowych Zmniejszyć przyczyny peryferyjności miasta Stworzenie warunków do rozwoju lokalnych podmiotów gospodarczych Stworzyć warunki do rozwoju oferty handlowej i usługowej Podjąć działania w kierunku rozwoju gospodarczego stworzenia nowych miejsc pracy Infrastruktura telekomunikacyjna Modernizacja obiektów oświatowych Działać na rzecz kompleksowej ochrony środowiska i edukacji ekologicznej społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem problemów z zakresu ochrony powietrza i gospodarki odpadami Cele drugorzędne Cele drugorzędne Cele drugorzędne Podjąć działania na rzecz kultywowania i promocji lokalnego folkloru Promować pozytywne postawy oraz indywidualne sukcesy mieszkańców miasta Podjąć działania w kierunku poprawy komunikacji wewnętrznej Stworzenie warunków dla lepszego wykorzystania środków pomocowych Podjąć działania w celu zmiany niekorzystnych tendencji w rolnictwie Stworzyć system wspierania biznesu Rewitalizować obiekty zabytkowe Modernizować i rozwijać system energetyczny Budowa i wyznaczenie nowych miejsc parkingowych dla samochodów osobowych i ciężarowych 7

Miasto Kościerzyna centrum ziemi Kościersko- Zaborskiej o walorach uzdrowiskowych. Miasto o dobrze rozwiniętej infrastrukturze technicznej i społecznej przyjaznej dla mieszkańców i turystów. Jakość życia Społeczność Priorytety Priorytety Zwiększyć dostępność do usług kulturalnych Podjąć działania w kierunku rozwoju oferty edukacyjnej i sportowej Modernizacja oczyszczalni i dalsza rozbudowa sieci kanalizacyjnej Kompleksowe rozwiązanie problemu mieszkaniowego Podjąć działania zwiększające bezpieczeństwo mieszkańców Stworzyć warunki do rozwoju systemu edukacji na różnych szczeblach społecznych potrzeb Cele pierwszorzędne Cele pierwszorzędne Budowa i rozbudowa infrastruktury turystycznej w układ połączonych enklaw Podjąć działania na rzecz zwiększenia dostępności do specjalistycznych usług medycznych Tworzyć warunki dla rozwoju infrastruktury technicznej Działania w kierunku zwiększenia oferty w dziedzinie kultury, sztuki masowej i profesjonalnej Stworzyć warunki do rozwoju społeczeństwa informacyjnego Podjąć działania w kierunku pobudzenia aktywności społecznej Cele drugorzędne Cele drugorzędne Podjąć działania w kierunku przekierowania ruchu tranzytowego poza miasto Przeciwdziałać narastającym zjawiskom patologicznym w mieście Przeciwdziałać nowopowstającym zagrożeniom bezpieczeństwa publicznego Stworzyć warunki do uaktywnienia i integracji środowisk intelektualnych Podjąć działania w kierunku stworzenia stabilnego centrum usług medycznych poza szpitalnych wraz z problematyką opieki społecznej Podjęcie działań na rzecz lobbingu i promocji szpitala specjalistycznego dla lepszego rozwoju 8

4. RAPORT O STANIE MIASTA 1 BILANS OTWARCIA 1 Opracowano w oparciu o dane za 2003 rok. 9

4.1. MIASTO KOŚCIERZYNA Miasto Kościerzyna położone jest w województwie pomorskim, w krainie geograficznie zróżnicowanej pod względem krajobrazowym, zwanej Szwajcarią Kaszubską. Ten ogromnie zróżnicowany krajobraz ukształtowała epoka lodowcowa. To lodowiec skandynawski nawarstwił wzgórza morenowe, wyżłobił długie rynny jezior, pozostawił płaskie pola sandrowe, ukształtował doliny kaszubskich rzek. Jest to kraina nie tylko licznych, ale i pięknych jezior o suchych, piaszczystych brzegach, rzek oraz malowniczych, dość wysokich wzniesień. Teren ten zaliczany jest do krajobrazowo najpiękniejszych rejonów Polski. Kościerzyna to piękna miejscowość w samym sercu Kaszub. Miasto otoczone jest przez urocze jeziora - Gałęźne, Kapliczne, Wierzysko, niedaleko leży też jezioro Garczyn. Przybywa tutaj wielu turystów zachęconych interesującą okolicą. Z poprzednich wieków rozwoju miasta przetrwał XIV - wieczny układ zabudowy w centrum miasta. Przy rynku w kształcie kwadratu znajduje się świeżo odrestaurowany neogotycki ratusz z 1843 roku. Kilka ulic dalej stoi neobarokowy kościół parafialny z początków XX wieku, w którym znajdują się m.in. rzeźba Ukrzyżowanie Chrystusa z 1502r. i obraz Madonny Kościerskiej z XVIII wieku. Interesujący jest także kościół Księży Zmartwychwstańców. Wybudowano go jako świątynię ewangelicką z filarem podtrzymującym sklepienie w centralnej części. Dawniej miasto rozwijało się poprzez rolnictwo i rzemiosło. Obecnie Kościerzyna to centrum małej i średniej przedsiębiorczości Kaszub opartej na prostych formach działalności. W ostatnich latach nastąpił przyrost niewielkich podmiotów gospodarczych. Największy przyrost obserwuje się w różnych gałęziach handlu oraz w usługach. Prężnie rozwija się także budownictwo mieszkaniowe, szkolnictwo i turystyka. Według prawnej formy działalności w Kościerzynie dominuje sektor prywatny firmy osób fizycznych oraz cywilne spółki handlowe. 10

4.1.1. Miasto w statystyce Tabela 1. Przekrój statystyczny miasta wg danych Urzędu Miejskiego (wg stanu na koniec 2003r.): Stan ludności ogółem 23 196 w tym mężczyźni 11 272 Urodzenia żywe 261 w tym dziewczynek Zgony ogółem w tym kobiet 84 Ludność w wieku przedprodukcyjnym 5 770 Ludność w wieku produkcyjnym 14 541 Ludność w wieku poprodukcyjnym 2 885 Zarejestrowani bezrobotni w 2003 roku 2255 w tym kobiety 1147 Zarejestrowani bezrobotni w 2004 roku 2052 Obszar miasta 131 172 1583 ha Drogi lokalne gminne 60,4 km Dochód budżetu gminy ogółem 2002 rok 27 131 710 zł Dochód budżetu gminy ogółem 2003 rok 28 340 376 zł Wydatki budżetu gminy ogółem 2002 rok 27 225 684 zł Wydatki budżetu gminy ogółem 2003 rok 28 472 294 zł Liczba przedsiębiorców (osób fizycznych) 2004 11

4.1.2. Grunty Obszar miasta liczy 1589 ha. Udział gruntów rolnych stanowi prawie 56,8% całkowitej powierzchni miasta. Zabudowania oraz powierzchnie zurbanizowane zajmują wspólnie 30,8%, w okresie ostatnich lat zwiększa się ich udział kosztem gruntów rolnych. Tabela 2. Rodzaje gruntów na terenie miasta Kościerzyna Rodzaje gruntów Powierzchnia (ha) Struktura % Użytki rolne 903 56,8 w tym Grunty orne 699 44,0 Sady 14 0,9 Łąki trwałe 51 3,2 Pastwiska trwałe 67 4,2 Grunty rolne zabudowane 68 4,3 Grunty pod rowami 4 0,2 Użytki leśne oraz grunty zadrzewione 77 4,9 w tym Lasy 76 4,8 Grunty zadrzewione i zakrzewione 1 0,1 Grunty zabudowane i zurbanizowane 489 30,8 w tym Tereny mieszkaniowe 130 8,2 Tereny przemysłowe 30 1,9 Inne tereny zabudowane 89 5,6 Zurbanizowane tereny niezabudowane 30 1,9 Tereny rekreacyjno wypoczynkowe 40 2,5 Tereny komunikacyjne 170 10,7 w tym Drogi 118 7,4 Koleje 51 3,2 Inne 1 0,1 Nieużytki 43 2,6 Wody 77 4,9 w tym Stojące 14 0,9 Płynące 63 4,0 Źródło: Opracowanie własne (stan na 2003 r.). RAZEM: 1589 100 12

Wykres 1. Rodzaje gruntów w mieście Kościerzyna Grunty zabudow ane i zurbanizow ane 30,8% Nieużytki 2,6% Wody 4,9% Użytki leśne oraz grunty zadrzew ione 4,9% Użytki rolne 56,8% Grunty z terenu miasta można również sklasyfikować w ujęciu praw własności. Ponad połowę tej klasyfikacji stanowią grunty osób fizycznych (58,9%). Tabela 3. Struktura własności gruntów na terenie miasta Kościerzyna Właściciel Powierzchnia (ha) Struktura % 1. Grunty Skarbu Państwa 121 7,6 1.1 Grunty Państwowego Gospodarstwa Leśnego 58 3,6 1.2 Grunty w trwałym zarządzie jednostek Organizacyjnych z wyłączeniem gruntów PGL 51 3,2 1.3 Pozostałe grunty skarbu państwa 12 0,8 2. Grunty Skarbu Państwa przekazane w użytkowanie wieczyste 65 4,1 3. Grunty Państwowych Osób Prawnych 1 0,1 4. Grunty gmin i związków między gminnych 302 19,0 4.1 Grunty wchodzące w skład gminnego zasobu nieruchomości 277 17,4 4.2 Grunty przekazane w trwały zarząd gminnym jednostkom organizacyjnym 7 0,5 4.3 Pozostałe grunty gmin i związków między gminnych 18 1,1 5. Grunty gmin i związków między gminnych przekazane w użytkowanie wieczyste 57 3,6 6. Grunty osób fizycznych 939 59,1 6.1 Grunty osób fizycznych wchodzące w skład gospodarstw rolnych 604 38,0 6.2 Grunty osób fizycznych nie wchodzące w skład gospodarstw rolnych 335 21,1 7. Grunty spółdzielni 10 0,6 8. Grunty kościołów i związków wyznaniowych 41 2,6 13. Grunty spółek prawa handlowego 23 1,4 11. Pozostałe grunty 30 1,9 RAZEM: 1589 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego (stan na 2003r.). 13

Wykres 2. Struktura własności gruntów w mieście Kościerzyna Grunty należące do: osób fizycznych 59,1% s półdzielni 0,6% kościołów i związków wyznaniowych 2,6% Państwowych os ób prawnych 0,1% spółek prawa handlowego 1,4% pozostałe grunty 1,9% Skarbu Pańs twa 7,6% gm in i związków m iędzy gm innych przekazane w użytkowanie wieczyste 3,6% gm in i związków m iędzy gm innych 19,0% Skarbu Państwa przekazane w użytkowanie wieczyste 4,1% 14

4.1.3. Ludność 4.1.3.1. Analiza ludności Od 1980 roku liczba mieszkańców, posiadających stale zameldowanie na terenie Kościerzyny, systematycznie zwiększa się. Według stanu na 31 grudnia 2003r. liczba ludności miasta wynosiła 23 196. Tabela 4. Zmiany liczby stałych mieszkańców miasta Kościerzyna Rok Liczba stałych mieszkańców w tym kobiet Gęstość zaludnienia (osób/km 2 ) Kobiet na 100 mężczyzn 1980 18 664 9872 1 166 112 1985 20 658 10 789 1 291 109 1990 22 663 11 749 1 416 108 1993 22 972 11 805 1 436 106 1994 23 080 11 846 1 458 105 1995 23 174 11 900 1 464 106 1996 23 278 11 964 1 470 106 1997 23 393 12 046 1 478 106 1998 23 501 12 063 1 485 105 1999 23 621 12 155 1 492 106 2000 23 722 12 353 1 498 109 2001 23 855 12 246 1 507 105 2002 23 128 11 903 1 451 105 2003 23 196 11 928 1 461 105 2004 23 129 11 894 1 451 105 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego i Urzędu Miasta w Kościerzynie. 15

Wykres 3. Zmiana liczby stałych mieszkańców w latach 1976-2003 25000 20000 15000 10000 5000 0 1980 1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 Kościerzyna jest jedynym miastem na terenie powiatu kościerskiego, dlatego też w porównaniu z pozostałymi miejscowościami powiatu gęstość zaludnienia znacznie przekracza średnią, która na koniec 2003 r. wyniosła 57 osób na km 2. Mieszkańcy Kościerzyny stanowią 35% wszystkich mieszkańców powiatu kościerskiego, których liczbę określono na 65 989 osób. 4.1.3.2. Struktura wiekowa Struktura wiekowa Kościerzaków odznacza się przewagą osób w wieku produkcyjnym 62,7%. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 59,5 osób w wieku nieprodukcyjnym. Tabela 5. Ludność Kościerzyny według wieku i płci Wiek Ogółem Razem 0-2 lat 3-6 7-14 15-17 18-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60 i więce j Ogółem 23 196 847 1 121 2 595 1 207 849 3 824 3 072 3 452 2 900 3 329 W tym kobiet 11 924 411 526 1 246 598 404 1 898 1522 1828 1 556 1 939 Udział % 100 3,6 4,8 11,2 5,2 3,7 16,5 13,2 14,9 12,5 14,4 Źródło: www.stat.gov.pl (stan na: 31.XII.2003). 16

Wykres 4. Ludność Kościerzyny według wieku i płci (stan na: 31.XII.2003) 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 14541 5770 7208 2885 2781 1939 przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny w tym k ob iet ogółem Objaśnienie: wiek przedprodukcyjny: 0-17 lat; wiek produkcyjny: 18-64 lat (mężczyźni), 18-59 lat (kobiety); wiek poprodukcyjny: 65 i więcej lat (mężczyźni), 60 i więcej lat (kobiety). 4.1.3.3. Ruchy ludności Dane z zamieszczonej poniżej tabeli obrazują między innymi przyrost naturalny na przełomie ostatniego dziesięciolecia. Wskaźnik ten w przeliczeniu na 1000 mieszkańców osiągnął na koniec 2003r. poziom 3,8 i zmalał w porównaniu z rokiem 2002 o 3 pkt.%. Jednocześnie należy odnotować w ostatnich dwóch latach ujemny bilans migracji. Tabela 6. Ruchy ludności Rok Wskaźnik 199 0 199 5 200 0 200 1 200 2 2003 Urodzenia żywe 415 291 289 265 332 261 Zgony ogółem 184 174 162 163 173 172 Bilans 231 117 127 102 159 89 Liczba urodzeń żywych na 1000 mieszkańców 18,2 12,5 12,2 11,1 14,3 11,2 Liczba zgonów na 1000 mieszkańców 8,1 7,4 6,8 6,8 7,5 7,4 17

Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców 10,2 5,1 5,4 4,3 6,8 3,8 Imigracja łącznie 401 179 264 218 202 160 Emigracja łącznie 283 253 236 176 265 293 Saldo migracji 118-74 28 42-63 -133 Imigracja na 1000 mieszkańców 17,7 7,7 11,1 9,1 8,7 6,9 Emigracja na 1000 mieszkańców 12,3 10,9 9,9 7,4 11,5 12,6 Bilans migracji 5,4-3,2 1,2 1,7-2,8-5,7 Przyrost rzeczywisty 349 43 155 144 96-44 Przyrost rzeczywisty na 1000 mieszkańców 15,4 1,8 6,5 6,0 4,1-1,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. Wykres 5. Bilans ludności na 1000 mieszkańców 20 15 10 5 0-5 1990 1995 2000 2001 2002 2003-10 Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców Migracja na 1000 mieszkańców Przyrost rzeczywisty na 1000 mieszkańców 18

4.1.4. Gospodarka 4.1.4.1. Działalność produkcyjna i usługowa W Kościerzynie nie ma dużych zakładów przemysłowych. W ostatnich 5 latach nastąpił przyrost niewielkich podmiotów gospodarczych. Największy przyrost obserwuje się w różnych gałęziach handlu i naprawach. Nie powstają większe firmy produkcyjne. Małe i średnie firmy są słabe kapitałowo i zatrudniają do 5 osób. Są ukierunkowane na proste formy działalności. Według prawnej formy działalności dominuje sektor prywatny firmy osób fizycznych oraz cywilne spółki handlowe. Tabela 7. Struktura podmiotów wg prawnej formy działalności (ilość) Forma prawna działalności Rok 1998 1999 2000 2001 2002 Przedsiębiorstwa państwowe 2 2 1 1 1 Spółki prawa handlowego 71 75 79 87 91 Spółki cywilne 84 91 91 91 89 Spółdzielnie 13 13 13 13 13 Inne (fundacje, stowarzyszenia) 15 19 6 30 27 Ogółem podmioty gospodarki narodowej 1564 1664 1722 1866 1919 Zakłady osób fizycznych 1326 1398 1509 1568 1602 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. 4.1.4.2. Zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej Sytuacja małych firm charakteryzuje się dużą liczbą rejestrowanych i likwidowanych działalności gospodarczych. W przeciągu ostatnich 6 lat zarejestrowano 1 514 podmiotów gospodarczych wykreślając jednocześnie 1 278. Tabela 8. Zmiany w miejskim rejestrze podmiotów Liczba przedsiębiorców (osób fizycznych) Rok 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Nowo rejestrowani 212 255 428 225 161 175 Wykreślani 198 217 274 188 191 204 Zarejestrowanych 3394 2108 2262 2299 2004 1975 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta. 19

Wykres 6. Zmiany w rejestrze podmiotów gospodarczych 500 400 300 200 100 0-100 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Nowo rejestrowani Wykreślani Realny przyrost Wykres 7. Zakłady osób fizycznych według wybranych sekcji na koniec 2001 roku 600 500 400 300 200 100 0 510 281 204 140 142 45 68 produkcja budownictwo handel i naprawy hotele i restauracje transport, gosp. magazynowa i łączność pośrednictwo finansowe obsługa nieruchomości i firm Na terenie miasta Kościerzyna przeważają firmy handlowe oraz usługowe (oferujące naprawy) a także firmy budowlane. Nieco mniejszy odsetek przedsiębiorstw stanowią drobne firmy produkcyjne. 20

4.1.5. Zatrudnienie i bezrobocie 4.1.5.1. Zatrudnienie Z całkowitej liczby mieszkańców miasta Kościerzyna, liczącej 23 196 osób na koniec grudnia 2003 roku 14 541 osób (tj. 62,7%) było aktywnych zawodowo, w tym 7 208 kobiet i 7 333 mężczyzn. Tabela 9. Zatrudnienie ludności w poszczególnych działach gospodarki narodowej Dział gospodarki Liczba zatrudnionych na koniec roku 1999 2000 2001 2002 Ogółem: 6116 5786 5523 5349 rolnictwo i leśnictwo 48 35 37 34 przemysł 1421 1291 1154 1113 budownictwo 419 349 320 305 handel i naprawy 785 736 680 699 hotele i restauracje 56 50 52 44 Sekcje transport, składowanie i łączność 674 652 588 556 pośrednictwo finansowe 232 138 128 133 obsługa nieruchomości i firm 159 142 150 200 administracja publiczna i obrona narodowa 383 466 521 530 edukacja 600 591 640 574 ochrona zdrowia i opieka społeczna 1273 1263 1187 1093 Pozostała działalność usługowa 66 73 66 68 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. W badanym okresie zaobserwować można spadek zatrudnienia w przemyśle, budownictwie i transporcie. Na koniec 2002 roku obserwuje się wzrost zatrudnienia w dziale obsługi nieruchomości i firm oraz administracji publicznej i obronie narodowej. 4.1.5.2. Bezrobocie W okresie od 1996 do 1998 roku liczba osób poszukujących pracy zmniejszyła się, jednak kolejne lata przyniosły wzrost osób bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędzie Pracy. Na uwagę zasługuje również ciągły dynamiczny wzrost liczby osób bez prawa do zasiłku. W roku 2004 zaobserwować jednak można nieznaczny spadek zarówno bezrobocia jak i osób bez prawa do zasiłku. 21

Tabela 10. Bezrobotni w mieście Wyszczególnienie Zarejestrowani bezrobotni Stan na koniec 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 1569 1404 1554 1748 2087 2184 2255 2052 Kobiety 1007 834 868 1018 1111 1106 1147 1066 w tym: absolwenci 79 98 94 132 137 151 117 nn nie posiadający prawa do zasiłku 995 984 1097 1302 1553 1669 1778 1708 nn - w myśl ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku O promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy nie istnieje pojęcie absolwenta Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie. Wykres 8. Bezrobotni w mieście w latach 1996-2004 2500 2184 2255 2000 1500 2039 1569 1404 1554 1748 2087 2052 1000 500 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 zarejes trowani bezrobotni kobiety abs olwenci nie posiadający prawa do zas iłku Struktura osób poszukujących pracy zmienia się w zależności od posiadanego przez nie wykształcenia. Wzrost liczby osób poszukujących pracy z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym oraz wyższym oznacza, że rynek pracy w niektórych zawodach jest nasycony. Na koniec roku 2004, tak jak i w poprzednich latach, największy odsetek bezrobotnych był wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym i wynosił 42,2%. 22

Tabela 11. Zmiany struktury bezrobotnych w zależności od poziomu wykształcenia Poziom wykształcenia Podstawowe i gimnazjalne Stan na koniec 2000 2001 2002 2003 2004 ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % 463 26,5 503 24,1 518 23,7 524 23,3 486 23,7 Zasadnicze zawodowe Policealne i średnie zawodowe 799 45,7 980 46,9 1 006 46,1 986 43,7 866 42,2 370 21,2 446 21,4 477 21,8 508 22,5 483 23,5 Średnie ogólne 94 5,4 113 5,4 135 6,2 168 7,4 151 7,4 Wyższe 22 1,2 45 2,2 48 2,2 69 3,1 66 3,2 Ogółem 1748 100 2 087 100 2 184 100 2255 100 2052 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie. Wykres 9. Struktura bezrobocia w zależności od wykształcenia Policealne i średnie zaw odow e 24% Średnie ogólne 7% Wyższe 3% Zasadnicze zaw odow e 42% Podstaw ow e 24% W latach 2000-2004 obserwuje się znaczny wzrost liczby osób poszukujących pracy przez okres od powyżej 24 miesięcy. (Tab. 12). Tabela 12. Zmiany długości okresu pozostawania bez pracy Okres Stan na koniec 2000 2001 2002 2003 2004 Ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % Do 1 miesiąca 93 5,3 139 6,7 143 6,5 140 6,2 116 5,6 1 do 3 272 15,6 322 15,4 349 16,1 327 14,5 298 14,5 23

3 do 6 314 18,0 333 15,9 303 13,9 324 14,4 275 13,5 6 do 12 367 21,0 381 18,3 381 17,4 417 18,5 427 20,8 12 do 24 369 21,1 440 21,1 457 20,9 440 19,5 344 16,8 powyżej 24 333 19,0 472 22,6 551 25,2 607 26,9 592 28,8 Ogółem 1748 100 2 087 100 2 184 100 2255 100 2052 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie. Niepokojącym zjawiskiem jest to, że na koniec 2004 roku największą grupę bezrobotnych stanowią ludzie młodzi w wieku produkcyjnym mobilnym od 18 do 34 lat 1166 osób (56,8%) i w wieku od 35 do 44 lat 424 osoby (20,7%) ogółu poszukujących pracy. Łącznie oby dwie grupy stanowią ok. 77% bezrobotnych. Tabela 13. Zmiany liczby bezrobotnych wg wieku Wiek Stan na koniec 2000 2001 2002 2003 2004 ilość % ilość % ilość % ilość % ilość % od 15 do 17 lat 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0 0 0,0 od 18 do 24 lat 528 30,2 660 31,6 679 31,1 672 29,8 599 29,2 od 25 do 34 lat 487 27,9 566 27,1 584 26,7 624 27,7 567 27,6 od 35 do 44 lat 419 24,0 468 22,4 487 22,3 517 22,9 424 20,7 od 45 do 54 lat 285 16,3 356 17,1 394 18,0 391 17,4 394 19,2 od 55 do 59 lat 25 1,4 30 1,4 34 1,6 44 1,9 61 3,0 60 lat i więcej 4 0,2 7 0,4 6 0,3 7 0,3 7 0,3 Ogółem 1748 100 2 087 100 2 184 100 2255 100 2052 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Kościerzynie. 24

4.1.6. Infrastruktura techniczna 4.1.6.1. Transport i komunikacja Miasto Kościerzyna leży na przecięciu się dróg krajowej nr 20 i wojewódzkich nr 214 i 221. Układ głównych dróg spowodował, że miasto rozwinęło się wzdłuż głównych szlaków transportowych. W rezultacie komunikacja wewnętrzna pojazdów oraz jazdy tranzytowe odbywają się po ulicach: Kościuszki, Wojska Polskiego, Drogowców i Marii Skłodowskiej Curie. Lp. Tabela 14. Szkielet układu drogowego miasta rodzaj drogi długość ogółem w km w tym utwardzone w km 1. drogi krajowe: 20 (Starogard Szczeciński Gdynia) 4,4 4,4 drogi wojewódzkie: 6,6 6,6 2. nr 214 (Łeba - Warlubie) 4,4 4,4 nr 221 (Kościerzyna - Gdańsk) 2,2 2,2 drogi powiatowe: 3. nr 10311 (Kościerzyna - Węsiory) nr 10403 (Kościerzyna - Wdzydze) 8,4 8,4 4. drogi gminne 60,4 39,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów Urzędu Miasta w Kościerzynie. Podstawowy układ uliczny stanowią: - ulice główne: Kościuszki, Wojska Polskiego, Drogowców, Kartuska, - ulice zbiorcze: Przemysłowa, Marii Skłodowskiej Curie, Wybickiego, Klasztorna, - ulice lokalne i osiedlowe. Ogólna długość dróg miejskich wynosi 56 604 m, z czego 27 037 metrów (47,8%) to drogi utwardzone, 12 355 metrów (21,8%) drogi częściowo utwardzone i 17 212 metrów (30,4%) drogi nieutwardzone. Przebudowa istniejących jezdni, wybudowanie skrzyżowań typu małe rondo, wybudowanie ścieżek rowerowych i chodników oraz zjazdów do posesji, wybudowanie i zmodernizowanie kanalizacji deszczowej i sanitarnej przyczyniły się do zwiększenia bezpieczeństwa na drogach Kościerzyny. Dodatkowo planuje się powstanie w południowej części miasta obwodnicy, która wpłynie na ograniczenie ruchu przez centrum miasta, usprawni ruch tranzytowy oraz poprawi bezpieczeństwo. Niedługo rozpocznie się także realizacja projektu pn. Infrastruktura drogowa dzielnicy Kościerzyna Wschód częścią regionalnego układu transportowego, który obejmuje rozbudowę ulic: Przemysłowej, Wita Stwosza, Matejki i budowę ulicy Budowlanych. Istotne znaczenie dla Kościerzyny ma również modernizacja dróg prowadzących do projektowanej autostrady A-1. 25

Komunikacja Miejska PKS Relacja nr 1 Dworzec PKP Kościerzyna ul. Dworcowa ul. Wojska Polskiego (rondo) ul. Szopińskiego ul. Kartuska ul. Heykego ul. Szkolna ul. Rogali ul. Strzelecka ul. Sikorskiego ul. Skłodowskiej ul. Piechowskiego Szpital Specjalistyczny UWAGA!: Ze Szpitala Specjalistycznego do dworca PKP tą samą trasą Relacja nr 2 Dworzec PKP Kościerzyna ul. Dworcowa ul. Wojska Polskiego ul. Przemysłowa ul. Wita Stwosza (pętla autobusowa) ul. Przemysłowa ul. Drogowców (pętla autobusowa) ul. Wojska Polskiego (rondo) ul. Szopińskiego ul. Kartuska ul. Heykego ul. Szkolna ul. Rogali ul. Strzelecka ul. Sikorskiego ul. Skłodowskiej ul. Piechowskiego Szpital Specjalistyczny UWAGA!: Ze Szpitala Specjalistycznego do dworca PKP tą samą trasą Relacja nr 3 Dworzec PKP Kościerzyna ul. Dworcowa ul. Matejki ul. Skarszewska ul. Kapliczna ul. Wojska Polskiego (rondo) ul. Klasztorna ul. 8 Marca ul. Staszica ul. Skłodowskiej ul. Piechowskiego Szpital Specjalistyczny UWAGA!: Ze Szpitala Specjalistycznego do dworca PKP tą samą trasą Relacja nr 3x Dworzec PKP Kościerzyna ul. Dworcowa ul. Matejki ul. Grottgera ul. Wyspiańskiego ul. Skarszewska ul. Kapliczna ul. Wojska Polskiego (rondo) ul. Klasztorna ul. 8 Marca ul. Staszica ul. Skłodowskiej ul. Piechowskiego Szpital Specjalistyczny UWAGA!: Ze Szpitala Specjalistycznego do dworca PKP tą samą trasą Relacja nr 4 Dworzec PKP Kościerzyna ul. Dworcowa ul. Matejki ul. Grottgera ul. Wyspiańskiego ul. Skarszewska ul. Kapliczna ul. Wojska Polskiego (rondo) ul. Klasztorna ul. Chojnicka ul. 8 Marca ul. Skłodowskiej ul. Piechowskiego Szpital Specjalistyczny UWAGA!: Trasa powrotna: Szpital Specjalistyczny ul. Piechowskiego ul. Skłodowskiej ul. Wojska Polskiego ul. Chojnicka ul. Klasztorna ul. Wojska Polskiego ul. Kapliczna ul. Skarszewska ul. Wyspiańskiego ul. Grottgera ul. Matejki - ul. Dworcowa Dworzec PKP Kościerzyna Relacja nr 4x (relacja testowa, 2 kursy w ciągu dnia + 2 powrotne) Dworzec PKP Kościerzyna ul. Dworcowa ul. Matejki ul. Grottgera ul. Wyspiańskiego ul. Skarszewska ul. Kapliczna ul. Wojska Polskiego (rondo) ul. Klasztorna ul. Wierzysko (pętla) ul. Klasztorna ul. Chojnicka - ul. 8 Marca ul. Skłodowskiej ul. Piechowskiego Szpital Specjalistyczny Komunikacja PKS główne kierunki: Kościerzyna Bytów Kościerzyna Chojnice Kościerzyna Chwarzno Kościerzyna Czersk Kościerzyna Człuchów Kościerzyna Nowa Karczma Kościerzyna Nowa Wieś Kościerzyna Nakla Kościerzyna Niedamowo Kościerzyna Osowo 26

Kościerzyna Dziemiany Kościerzyna Egiertowo Kościerzyna Garczyn Lin. Kościerzyna Gdańsk Kościerzyna Gdynia Kościerzyna Gołuń Kościerzyna Gostomie Kościerzyna Góra Kościerzyna Grabowo Wybudowanie Kościerzyna Kalisz k. Dziemian Kościerzyna Karsin Kościerzyna Kartuzy Kościerzyna - Kłobuczyno Kościerzyna Konarzyny Kościerzyna Korne Kościerzyna Lębork Kościerzyna Liniewo Kościerzyna Lipusz Kościerzyna Lubań Kościerzyna Łeba Kościerzyna Łubiana Kościerzyna Miastko Kościerzyna Piechowice Kościerzyna Raduń Kościerzyna Rekownica Kościerzyna Rokity Kościerzyna Skarszewy Kościerzyna Słupsk Kościerzyna Stara Kiszewa Kościerzyna Starogard Gdański Kościerzyna Stawiska Kościerzyna Stężyca Kościerzyna Sulęczyno Kościerzyna - Szarlota Kościerzyna Szatarpy Kościerzyna Sztofrowa Huta Kościerzyna Trzebuń Kościerzyna Tuszkowy Kościerzyna - Warszawa Zachodnia Kościerzyna - Wdzydze Kiszewskie Kościerzyna Wdzydze Tucholskie Kościerzyna Wejherowo Kościerzyna Wielki Podleś Kościerzyna Wysin Komunikacja PKP - główne kierunki: Kościerzyna - Podleś - Olpuch Wdzydze - Olpuch - Bąk - Wojtal - Szałamaje - Łąg Płd.- Lipowa Tucholska - Rosochatka - Zarośle - Małe Gacno- Zielonka Pomorska - Wierzchucin Kościerzyna - Skorzewo - Gołubie Kaszubskie - Krzeszna - Wieżyca - Sławki - Somonino - Kiełpino Kartuskie - Babi Dół Gdynia Kościerzyna -Garczyn - Łubiana - Lipusz - Lipuska Huta - Kalisz Kaszubski - Dziemiany Kaszubskie - Raduń - Lubnia- Chojnice 4.1.6.2. Telekomunikacja Mieszkańcy Kościerzyny obsługiwani są przez operatora telefonii przewodowej Telekomunikację Polską S.A., która działa w oparciu o światłowody system kablowy i automatyczną centralę cyfrową. Liczba abonentów telefonii przewodowej wynosiła 7 250. Wskaźnik gęstości telefonicznej wynosi 304,7 aparatów na 1000 mieszkańców. Abonenci telefonii analogowej podłączeni są do centrali Host DGT bezpośrednio lub za pośrednictwem systemów dostępnych AirLoop, FastLink lub Maxplex. 27

Stacje przekaźnikowe zlokalizowane na terenie miasta zapewniają łączność w sieci telefonii komórkowej: Era GSM, GSM Plus oraz IDEA. 4.1.6.3. System wodociągowy i kanalizacyjny Jednostką odpowiedzialną za zaopatrzenie w wodę oraz odbiór i oczyszczanie ścieków miasta Kościerzyna jest Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Wodociągi Kościerskie spółka z o.o. w Kościerzynie (PWiK), mające swoją siedzibę przy ul. Strzeleckiej 30A. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji jest właścicielem całego systemu wodno-kanalizacyjnego na terenie miasta. Jest to spółka Gminy Miejskiej Kościerzyna i działa na terenie administracyjnym Gminy Miejskiej Kościerzyna. Na terenie miasta użytkuje: ujęcie i stację uzdatniania wody dla potrzeb mieszkańców miasta, sieć wodociągową w granicach miasta, oczyszczalnię ścieków mechaniczno-biologiczną typu BIOOXYBLOK, kanały ściekowe sanitarne grawitacyjne i tłoczne w granicach miasta, osiedlowe przepompownie ścieków sanitarnych na terenach miejskich. 4.1.6.3.1. Zaopatrzenie w wodę Modernizacja stacji wodociągowej oraz budowa stacji uzdatniania została zakończona w sierpniu 2003r. Obecnie składa się ona ze stacji uzdatniania wody, zbiornika retencyjnego wody czystej oraz pompowni II stopnia. Stacja zlokalizowana jest w północno-wschodniej części miasta, na terenie ujęcia wody przy ul. Jeziornej. Na ujęciu znajduje się 6 studni głębinowych. Woda z poszczególnych studni jest napowietrzana i poddawana filtracji, w celu zapewnienia odpowiedniej jakości (usunięcie z wód podziemnych żelaza i manganu). Dobowa średnia wydajność stacji wodociągowej wynosi Q śr = 2 800 m 3 /d. Zapewnia to dostarczanie odbiorcom na terenie miasta wody w odpowiedniej ilości. W Kościerzynie zamontowana jest sieć wodociągowa o całkowitej długości 48,3 km. Znajduje się ona w dobrym stanie. Na terenie miasta istnieją wodociągi grupowe: - sieć magistralna, - sieć rozdzielcza. Tabela 15. Zaopatrzenie ludności w wodę do picia Nazwa ujęcia wód podziemnych Stacja Wodociągowa miasta Kościerzyna Miejscowość obsługiwana przez sieć wodociągową Liczba mieszkańców korzystających z wodociągu Udział mieszkańców korzystających z wodociągu [%] Długość sieci wodociągowej [km] Ilość pobieranej wody [m 3 /d] Kościerzyna Ok. 23 580 99 48,3 2 800 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Wodociągi Kościerskie spółka z o.o. w Kościerzynie (PWiK). Na terenie miasta planowane są następujące zadania w zakresie zaopatrzenia w wodę: - poprawa zaopatrzenia w wodę mieszkańców: budowa sieci wodociągowej na terenie miasta (12 km w latach 2004-2007, 5,0 km w latach 2008-2010), modernizacja systemu wodociągowego. - likwidacja nieczynnych otworów studziennych, 28

- opracowanie programu likwidacji nieczynnych ujęć wody wdrożenie systemu wymiany informacji oraz realizacja innych prac związanych m.in. z weryfikacją pozwoleń wodnych. 4.1.6.3.2. Oczyszczanie ścieków Ścieki z terenu miasta spływają do miejskiej oczyszczalni ścieków, zlokalizowanej w południowej części miasta, przy ulicy Markubowo. Oczyszczalnia odprowadza ścieki oczyszczone do rzeki Bibrowej, dalej do jeziora Wierzysko i rzeki Wierzycy. Tabela 16. Parametry oczyszczalni ścieków Typ oczyszczalni mechaniczno-biologiczna ze wspomaganiem chemicznych typu BIOOXYBLOK Maksymalna wydajność Średnia moc przerobowa Stopień eksploatowania 12 000 m 3 /d 3 600 m 3 /d* 100 % * wartość wynika z pozwolenia wodnoprawnego, w opinii ekspertów jest zawyżona, rzeczywista wydajność oczyszczalni jest niewystarczająca dla miasta i szacuje się na poziomie 2 300-2 400 m 3 /d. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Wodociągi Kościerskie spółka z o.o. w Kościerzynie (PWiK). Obecnie oczyszczalnia jest w bardzo złym stanie technicznym i technologicznym w związku z czym występuje poważne ryzyko ekologiczne związane z dalszym jej funkcjonowaniem. W związku z powyższym Gmina Miejska Kościerzyna złożyła w lipcu 2004 roku wniosek aplikacyjny o dofinansowanie przedsięwzięcia Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków wraz z rozbudową kanalizacji sanitarnej w Kościerzynie w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Unii Europejskiej. Projekt został pozytywnie zaopiniowany i uzyskał dofinansowanie z ww. funduszu. Inwestycja przewidziana do realizacji na lata 2005-2006. Swoim zakresem obejmie: budowę drugiego ciągu technologicznego oczyszczania ścieków, przebudowę węzła gospodarki osadami ściekowymi wraz z budową kompostowni, modernizację istniejącego ciągu technologicznego, rozbudowę kanalizacji sanitarnej wraz z budową lokalnych przepompowni ścieków na następujących obszarach: Kościerzyna Wschód; Kościerzyna Zachód; Kościerzyna Wierzysko; Kościerzyna Plebanka; ul. Leśna; ul. Kartuska-Słoneczna. 4.1.6.3.3. Kanalizacja Długość sieci kanalizacyjnej: Długość przyłączy prowadzących do budynków: Ilość przyłączy prowadzących do budynków: Liczba podłączonych gospodarstw domowych: 57 km 14,6 km 1 968 sztuk 1 764 sztuk 29

Tabela 17. Poziom skanalizowania ludności Nazwa oczyszczalni ścieków Komunalna oczyszczalnia ścieków Miejscowości obsługiwania przez sieć kanalizacyjną Liczba mieszkańców korzystających z kanalizacji Udział mieszkańców korzystających z kanalizacji [%] Długość sieci kanalizacyjnej [km] Ilość ścieków [m3/d] Kościerzyna 20 440 92,9 57 2 920 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Wodociągi Kościerskie spółka z o.o. w Kościerzynie (PWiK). Na terenie miasta przewiduje się inwestycje w sieć kanalizacyjną w następujących obszarach: - Kościerzyna Wschód, - Kościerzyna Zachód, - Kościerzyna Wierzysko, - Kościerzyna, Plebanka, - Kościerzyna, ul. Leśna, - Kościerzyna, ul. Kartuska i Słoneczna. 4.1.6.4. Energetyka i ciepłownictwo Miasto Kościerzyna zaopatrywane jest w ciepło poprzez Zakład Energetyki Cieplnej KOSPEC, który powołany został przez Radę Miasta w 1992 r. Udziałowcem zakładu w 100% jest Gmina Miejska Kościerzyna. KOSPEC zaspokaja ponad 30% potrzeb cieplnych miasta Kościerzyna wg wielkości mocy wytwórczych - zainstalowanych w źródłach ciepła. Podstawowym paliwem jest węgiel kamienny. Zakład dostarcza energię cieplną na potrzeby ogrzewania lokali oraz podgrzewania ciepłej wody użytkowej. Ciepło rozprowadzane jest poprzez miejski system ciepłowniczy o długości ciepłociągu 12 273,5 m (z tego sieci z rur preizolowanych o długości 7 880 m). System ten składa się z dwóch uporządkowanych i wydzielonych sieci ciepłowniczych zasilanych z kotłowni Tetmajera 3 oraz kotłowni Świętopełka. Łączna moc zainstalowana w kotłowni Tetmajera 3 wynosi 23,26 MW i aktualnie dostarcza ciepło do 224 punktów pomiarowych o mocy 19,578 MW odpowiadającej wielkości 242 374 m² i 1 060 709 m³ kubatury wewnętrznej. Parametry nośnika ciepła, na którym oparty jest system ciepłowniczy wynoszą dla sieci wysokotemperaturowej 120/70 ºC oraz 95/70 ºC w sieci niskotemperaturowej. Sieć wysokotemperaturowa obejmuje 11 368,5 m, natomiast sieć niskotemperaturowa 905 m. Roczne straty podczas przesyłu siecią wysoko- i niskotemperaturową kształtują się na poziomie 8,70%. Budowę sieci w technologii preizolacji rozpoczęto od 1996 r. Sieć cieplna tradycyjna kanałowa, wybudowana w latach 50 60 XX wieku, jest cyklicznie wymieniana i do roku 20015 przewiduje się jej wymianę na nowoczesną preizolowaną. W wyniku powtarzających się awarii dwóch kotłów WR-5 i braku uzyskiwania pełnej gotowości eksploatacyjnej oraz obniżającego się progu bezpieczeństwa energetycznego zachodzi konieczność modernizacji dwóch kotłów WR-5 umożliwiających współspalanie węgla z biomasą. Planowana modernizacja pozwoli na wykorzystanie do produkcji ciepła, odnawialnego źródła energii w postaci biomasy w udziale 7,5%. 4.1.6.5. Zaopatrzenie miasta w gaz W mieście Kościerzyna gazem ziemnym zasilany jest Szpital Specjalistyczny przy ul. Piechowskiego. Trasa gazociągu średniego ciśnienia 160 PE doprowadzającego gaz do szpitala prowadzi ulicami: Cegielna do ul. Chojnickiej następnie ul. Jesionową do ul. Piechowskiego. Planuje się wybudowanie odcinka gazociągu w ul. Wojska Polskiego oraz w ul. 8 Marca. W 2004 roku w ramach akcji Autobus Energetyczny w mieście Kościerzyna otwarty był pkt. informacyjny Oddziału Pomorskiego Zakładu 30

Gazowniczego. Mieszkańcy Kościerzyny mogli tam zasięgnąć informacji o możliwościach gazyfikacji poszczególnych ulic i sposobach finansowania inwestycji. 4.1.6.6. Gospodarka odpadami 2 Gmina Miejska Kościerzyna od 1997 roku odpady komunalne deponuje na składowisku w Gostomiu. Składowisko to zlokalizowane jest na działkach nr 138/5, 140/7 i 140/9 i zajmuje powierzchnię 5,82 ha. Składowisko jest własnością Gminy Wiejskiej Kościerzyna, a zarządzane jest przez Zakład Komunalny Gminy Kościerzyna z siedzibą w Kościerzynie, Stare Nadleśnictwo 5. Obecnie eksploatowana kwatera została uszczelniona geomembraną HDPE o grubości 2 mm i zajmuje powierzchnię 2,5 ha. Składowisko położone jest w odległości około 2 km od miejscowości Gostomie i około 21 km od Kościerzyny. Odległość do najbliższego zabudowania wynosi około 500 m. W bezpośrednim sąsiedztwie składowiska nie występują powierzchniowe cieki wodne. Składowisko wyposażone jest także w elektroniczną wagą samochodową o nośności 40 Mg. Na terenie Gminy Miejskiej Kościerzyna w 2002 roku ogółem zebrano 40.450 m 3 odpadów komunalnych, pochodzących z zabudowy wielorodzinnej, jednorodzinnej i pozostałych obiektów komunalnych, co stanowi około 52,1% objętości wytworzonych i zebranych odpadów w gminach powiatu kościerskiego. Gmina Miejska Kościerzyna w 2002 roku zdeponowała 7 527 Mg niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych natomiast w 2003 roku ilość tych odpadów wynosiła 8 080 Mg. W gminie Miejskiej Kościerzyna zdecydowana większość mieszkańców została objęta zorganizowanym systemem zbiórki odpadów komunalnych. Na tym terenie 90% mieszkańców korzysta z usług firm wywozowych. Firmami działającymi na terenie Gminy Miejskiej Kościerzyna są: - ABC Zdzisław Bonkowski, ul. Przemysłowa 10, Kościerzyna, - SITA Kościerzyna Sp.z o.o.,ul.8 Marca 41, Kościerzyna. Rodzaje odpadów: - odpady komunalne, - odpady przemysłowe powstające w sektorze gospodarczym, - odpady z przemysłu rolno spożywczego, - odpady z przemysłu energetycznego, - odpady z przemysłu drzewnego, - odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych i infrastruktury budowlanej, - odpady niebezpieczne, - odpady medyczne i weterynaryjne, - odpady z oczyszczalni ścieków. Rodzaje segregowanych odpadów (Dane ABC Zdzisław Bonkowski): - szkło, - papier, - tworzywa sztuczne. Rodzaje segregowanych odpadów (Dane Sita Kościerzyna: Sp. z o.o.): - papier i tektura. Na terenie miasta znajdują się również instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadów z sektora gospodarczego, a mianowicie: - instalacja do termicznego unieszkodliwiania odpadów medycznych przy Szpitalu Specjalistycznym w Kościerzynie, - instalacja do odzysku osadów ściekowych na terenie oczyszczalni ścieków w Kościerzynie. 2 Gmina Miejska Kościerzyna od czerwca 2005 r. odpady komunalne deponuje na składowisku odpadów w Oskowie. 31

W ramach realizowanej inwestycji pod nazwą Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków wraz z rozbudową kanalizacji sanitarnej w Kościerzynie powstanie kompostownia, która będzie prowadzić odzysk osadów ściekowych, odpadów zielonych i biodegradowalnych terenu miasta. Powstający kompost należy zagospodarowywać m.in. do organizacji terenów zielonych w Kościerzynie oraz prac rekultywacyjnych na terenie miasta. Głównie jednak odpady przemysłowe wytworzone na terenie Gminy Miejskiej Kościerzyna poddawane są procesom odzysku lub unieszkodliwiania w instalacjach zlokalizowanych poza obszarem miasta i powiatu. Założenia preferowanego systemu zbiórki odpadów: - nadrzędną zasadą systemu zbiórki odpadów jest zasada zanieczyszczający płaci, - obowiązującym system będzie selektywna zbiórka u źródła powstawania odpadów, - mieszkańcy Gminy Miejskiej Kościerzyny zgodnie z regulaminem utrzymania czystości i porządku, który uległ zmianie w czerwcu 2004 roku zostaną zobowiązani do selektywnej zbiórki odpadów u źródła oraz podpisania umowy z firmą świadczącą usługi z zakresu odbioru odpadów zmieszanych i posegregowanych. Organizacja preferowanego systemu zbiórki odpadów: - organizacja selektywnej zbiórki odpadów wtórnych, - organizacja zbiórki odpadów wielkogabarytowych, - organizacja zbiórki odpadów niebezpiecznych. 32

4.1.7. Mieszkalnictwo 4.1.7.1. Mieszkania Według danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego, na koniec 2003r. w mieście Kościerzyna było 7 021 mieszkań z 25 954 izbami o łącznej powierzchni 464,3 tys. m 2. Średnio każde z mieszkań miało 3,7 izby oraz 66,1 m 2. Jedno mieszkanie zamieszkane było średnio przez 3,3 osób. Zaś na jedną izbę przepadało 0,89 osób co dawało średnio 20,0 m 2 powierzchni na jedną osobę. Poniższa tabela przedstawia wzrost zasobów mieszkaniowych miasta Kościerzyna z 6 110 lokali w 1990r. na 7 021 w 2003r. Jednocześnie wzrosła również średnia powierzchnia z 55,8 m 2 na 66,1 m 2. Tabela 18. Liczby stale zamieszkanych mieszkań oraz średnia powierzchnia użytkowa Rok 1990 1995 2000 2001 2002 2003 Ogólna liczba mieszkań 6110 6264 6401 6502 6760 7 021 Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania [m 2 ] 55,8 57,2 58,1 58,3 65,6 66,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego. W ciągu ostatnich lat grunty w zachodniej części miasta zostały sprzedane na rzecz osób fizycznych. Powstaje tam już osiedle Kościerzyna Zachód. Dodatkowo w planie zagospodarowania przestrzennego przewiduje się powstanie nowego osiedla mieszkaniowego 1000-lecia II na obszarze należącym do właścicieli prywatnych. Trwają również prace nad opracowaniem szczegółowego planu zagospodarowania przestrzennego części miasta osiedle Za torami (teren przyległy do Kościerzyna Wybudowanie). Docelowo powstać tam ma osiedle domków jednorodzinnych. Na terenie miasta wydano w 2003 roku 118 pozwoleń na budowę, z czego 25 stanowiły pozwolenia na nowo powstające jednorodzinne budynki mieszkalne. Do tego dochodzi 17 pozwoleń na rozbudowy, przebudowy i adaptacje budynków mieszkalnych oraz 14 pozwoleń na budowę obiektów przeznaczonych pod działalność gospodarczą. Resztę stanowią pozostałe pozwolenia na budowę (garaże, drobna infrastruktura, itp.). Wykres 10. Ilość wydanych pozwoleń na budowę na terenie miasta 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 106 99 121 170 119 130 118 118 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Powołane w 1999 roku Kościerskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. jest właścicielem 4 nowopowstałych budynków wielorodzinnych usytuowanych w północno-zachodniej części Miasta. W blokach tych, w 151 mieszkaniach, na powierzchni ogólnej 7 292 m 2 zamieszkuje 400 osób. Ponadto KTBS zarządza obiektami stanowiącymi własność Gminy Miejskiej Kościerzyna tj.: 33

- 33 budynki komunalne nie wspólnotowe obejmujące łącznie 246 mieszkań o ogólnej powierzchni użytkowej 9 918 m 2, zamieszkałych przez 969 osób, - 63 budynki wspólnotowe, liczące 573 mieszkania o ogólnej powierzchni użytkowej 24 378 m 2, które zamieszkuje 2 047 osób. W listopadzie 2003 roku oddano czwarty wielorodzinny budynek mieszkalny, natomiast w listopadzie 2004 roku rozpoczęła się budowa kolejnego piątego budynku, w którym zamieszka kolejne 39 rodzin. Planowany termin zakończenia tej inwestycji to październik 2005 roku. Podstawowym przedmiotem działalności Kościerskiego TBS-u jest budowa domów mieszkalnych i ich eksploatacja na zasadach najmu, a także zarząd substancją mieszkaniową miasta. 4.1.7.2. Dodatki mieszkaniowe W roku 2002 (w porównaniu z 2001 r.) odnotowano niewielki spadek ilości i wartości przyznanych dodatków mieszkaniowych. Przyznano ich 11 647 na łączną kwotę 1 895 396 zł. W 2003 r. zaobserwować można wzrost liczby ilości dodatków mieszkaniowych jednak przy dalszym, jednoczesnym spadku łącznej kwoty na którą je udzielono (1 764 039 zł). Wykres 11. Łączna ilość i wartość dodatków mieszkaniowych w latach 1998-2003 Ilość 11900 11800 11700 11600 11500 11400 11300 11200 11100 1884488 11386 2074237 11795 1895396 11647 11783 1764039 2000r. 2001r. 2002r. 2003r. 2100000 2050000 2000000 1950000 1900000 1850000 Wartość (zł) 1800000 1750000 1700000 1650000 1600000 Iloœæ dodatków Wartoœæ ogó³em W poniższej tabeli dodatki mieszkaniowe na terenie miasta Kościerzyna sklasyfikowane zostały według mieszkań komunalnych, spółdzielczych i pozostałych. Większość w tym podziale, zarówno pod względem ilości jak i kwoty, stanowią dodatki przyznane członkom spółdzielni. Tabela 19. Liczba i kwota dodatków w poszczególnych rodzajach mieszkań liczba dodatków 2000 2001 2002 2003 kwota wypłacona liczba dodatków kwota wypłacona liczba dodatków kwota wypłacona liczba dodatków kwota wypłacona Ogółem: w tym: 11386 1884488 11795 2074237 11647 1895396 11783 1764039 Mieszkania komunalne 4263 682501 4488 811406 4363 711304 4357 695600 Mieszkania spółdzielcze 5662 993315 5709 1009901 5396 899714 5065 701687 Pozostałe 1461 208672 1598 252930 1888 284378 2361 366752 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miasta (Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej). Wykres 12. Liczba dodatków w poszczególnych rodzajach mieszkań 34