WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z FIZYKI W KLASIE I

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z FIZYKI W KLASIE I Dział I. ODDZIAŁYWANIA (7 godzin lekcyjnych) Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: odróżni pojęcia: ciało fizyczne i substancja oraz podaje odpowiednie przykłady, odróżni pojęcia wielkość fizyczna i jednostka danej wielkości, dokona prostego pomiaru (np. długości ołówka, czasu), zapisze wynik pomiaru w tabeli z uwzględnieniem jednostki, wybierze właściwe przyrządy pomiarowe (np. do pomiaru długości, czasu), dokona celowej obserwacji zjawisk i procesów fizycznych, wyodrębni zjawisko fizyczne z kontekstu, wymieni i odróżni rodzaje oddziaływań (mechaniczne, grawitacyjne, elektrostatyczne, magnetyczne), poda przykłady oddziaływań zachodzących w życiu codziennym, poda przykłady skutków oddziaływań w życiu codziennym, zaobserwuje i porównuje skutki różnego rodzaju oddziaływań, poda przykłady sił i rozpozna je w różnych sytuacjach praktycznych, dokona pomiaru wartości siły za pomocą siłomierza, odróżni i porówna cechy sił, stosuje jednostkę siły w Układzie SI (1 N) do zapisu wartości siły, odróżni siłę wypadkową i siłę równoważącą, określi cechy siły wypadkowej dwóch sił działających wzdłuż tej samej prostej i siły równoważącej inną siłę. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: dokona klasyfikacji fizykę jako naukę przyrodniczą, przedstawi przykłady powiązań fizyki z życiem codziennym, wymieni podstawowe metody badawcze stosowane w naukach przyrodniczych, posługuje się symbolami długości, masy, czasu, siły i ich jednostkami w Układzie SI, przeliczy wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki: mikro-, mili-, centy-); przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina), oszacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru, np. długości, siły, wykona schematyczny rysunek obrazujący pomiar, np. długości, siły, wyjaśni, w jakim celu powtarza się pomiar kilka razy, a następnie z uzyskanych wyników oblicza średnią, obliczy wartość średnią kilku wyników pomiaru (np. długości, czasu, siły), 1

opisze przebieg i wynik doświadczenia, posługując się językiem fizyki, wyjaśnia rolę użytych przyrządów i wykona rysunek obrazujący wykorzystany układ doświadczalny w badaniu np. oddziaływań ciał, zależności wskazania siłomierza od liczby odważników, odróżni zjawisko fizyczne od procesu fizycznego oraz podaje odpowiednie przykłady, selekcjonuje informacje z lekcji i z podręcznika, zbada doświadczalnie wzajemność i skutki różnego rodzaju oddziaływań, opisze przebieg i wynik doświadczenia (badanie skutków oddziaływań), wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, wykaże na przykładach, że oddziaływania są wzajemne, wymieni i rozróżni skutki oddziaływań (statyczne i dynamiczne), odróżni oddziaływania bezpośrednie i na odległość, posłuży się pojęciem siły do określania wielkości oddziaływań (jako ich miarą), przedstawi siłę graficznie (rysuje wektor siły), odróżni wielkości skalarne (liczbowe) od wektorowych i podaje odpowiednie przykłady, zapisze wyniki pomiarów w formie tabeli, obliczy wartość średnią kilku wyników pomiaru siły, posłuży się pojęciem niepewności pomiarowej, przeanalizuje wyniki, wyciągnie wniosek i opisze zależność wskazania siłomierza od liczby zaczepionych obciążników, w danym układzie współrzędnych (opisane i wyskalowane osie) narysuje wykres zależności wartości siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki od ich liczby na podstawie wyników pomiarów zapisanych w tabeli, opisze przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wyjaśni rolę użytych przyrządów i wykona schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, wyznaczy (doświadczalnie) siłę wypadkową i siłę równoważącą za pomocą siłomierza, opisze sytuacje, w których na ciało działają siły równoważące się i przedstawi je graficznie, poda przykłady sił wypadkowych i równoważących się z życia codziennego, znajdzie graficznie wypadkową dwóch sił działających wzdłuż tej samej prostej oraz siłę równoważąca inną siłę. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: wyjaśni, co to są wielkości fizyczne i podaje ich przykłady inne niż omawiane na lekcji, zaplanuje doświadczenie lub pomiar, zapisze dane w formie tabeli, posłuży się pojęciem niepewności pomiarowej, wyjaśni co to jest niepewność pomiarowa oraz cyfry znaczące, uzasadni, dlaczego wynik średni zaokrągla się do najmniejszej działki przyrządu pomiarowego, zapisze wynik pomiaru jako przybliżony (z dokładnością do 2-3 liczb znaczących), wskaże czynniki istotne i nieistotne dla wyniku pomiaru lub doświadczenia, określi czynniki powodujące degradację środowiska przyrodniczego i wymienia sposoby zapobiegania tej degradacji, dokona selekcji informacje uzyskane z różnych źródeł, np. na lekcji, z podręcznika, z literatury popularnonaukowej, Internetu, opisze różne rodzaje oddziaływań, wyjaśni, na czym polega wzajemność oddziaływań, 2

wykaże doświadczalnie (demonstruje) wzajemność oddziaływań, wskaże i nazwie źródło siły działającej na dane ciało, posłuży się pojęciem siły do porównania i opisu oddziaływań ciał, zaplanuje doświadczenie związane z badaniami cech sił i wybierze właściwe narzędzia pomiaru, wyjaśni na przykładach, że skutek działania siły zależy od jej wartości, kierunku i zwrotu, porówna siły na podstawie ich wektorów, wyjaśni, czym różnią się wielkości skalarne (liczbowe) od wektorowych, zaplanuje doświadczenie związane z badaniami zależności wartości siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki od liczby tych obciążników, dobierze przyrządy i buduje zestaw doświadczalny, rozpozna proporcjonalność prostą na podstawie wykresu zależności wartości siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki od ich liczby lub wyników pomiarów (danych) zapisanych w tabeli oraz posłuży się proporcjonalnością prostą. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: scharakteryzuje metodologię nauk przyrodniczych, wyjaśnia różnice między obserwacją a doświadczeniem (eksperymentem), poda przykłady laboratoriów i narzędzi współczesnych fizyków, oszacuje niepewność pomiarową dokonanego pomiaru, np. długości, siły, krytycznie oceni wyniki pomiarów, przewidzi skutki różnego rodzaju oddziaływań, poda przykłady rodzajów i skutków, oddziaływań (bezpośrednich i na odległość) inne niż poznane na lekcji, wskaże czynniki istotne i nieistotne dla wyniku pomiaru siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki, oszacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku pomiaru np. długości, siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki, sporządzi wykres zależności wartości siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki od ich liczby na podstawie wyników pomiarów zapisanych w tabeli (oznacza wielkości i skale na osiach), wykorzysta wiedzę naukową do przedstawienia i uzasadnienia zależności siły grawitacji od masy zaczepionych na jej końcu obciążników, poda przykład proporcjonalności prostej inny niż zależność badana na lekcji, narysuje siłę wypadkową kilku sił działających wzdłuż tej samej prostej i siłę równoważącą kilka sił działających wzdłuż tej samej prostej. 3

Dział II. WŁAŚCIWOŚCI I BUDOWA MATERII (9 godzin lekcyjnych) Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: odróżni trzy stany skupienia substancji (w szczególności wody), poda przykłady ciał stałych, cieczy i gazów, poda przykłady zjawiska dyfuzji w przyrodzie i w życiu codziennym, przeprowadzi doświadczenia związane z badaniem oddziaływań międzycząsteczkowych oraz opisze wyniki obserwacji i wyciągnie wnioski, odróżni siły spójności i siły przylegania oraz poda odpowiednie przykłady ich występowania i wykorzystywania, na podstawie widocznego menisku danej cieczy w cienkiej rurce określi, czy większe są siły przylegania, czy siły spójności, zbada doświadczalnie i wyodrębnia z kontekstu zjawisko napięcia powierzchniowego, poda przykłady występowania napięcia powierzchniowego wody, poda przykłady ciał stałych: plastycznych, sprężystych i kruchych, odróżni przewodniki ciepła i izolatory cieplne oraz przewodniki prądu elektrycznego i izolatory elektryczne, określi właściwości cieczy i gazów, wskaże stan skupienia substancji na podstawie opisu jej właściwości, posłuży się pojęciem masy ciała i wskazuje jej jednostkę w Układzie SI, rozróżni pojęcia masy i ciężaru ciała, rozróżni wielkości dane i szukane, posłuży się pojęciem gęstości ciała i poda jej jednostkę w Układzie SI, wyznaczy objętość dowolnego ciała za pomocą cylindra miarowego, zmierzy: długość, masę i objętość cieczy, zapisuje wyniki pomiarów w tabeli, opisuje przebieg doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: wskaże przykłady zjawisk świadczących o cząsteczkowej budowie materii, zademonstruje doświadczalnie i opisuje zjawiska rozpuszczania i dyfuzji, wyjaśni, na czym polega dyfuzja i od czego zależy jej szybkość, wskaże w otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą oddziaływań międzycząsteczkowych (sił spójności i przylegania), wykorzysta pojęcia sił spójności i przylegania do opisu menisków, opisze zjawisko napięcia powierzchniowego na wybranym przykładzie, wymieni sposoby zmniejszania napięcia powierzchniowego wody i wskaże ich wykorzystanie w codziennym życiu człowieka, zbada doświadczalnie (wykonuje przedstawione doświadczenia) właściwości ciał stałych, cieczy i gazów, opisze wyniki obserwacji oraz wyciągnie wnioski, posłuży się pojęciami: powierzchnia swobodna cieczy i elektrolity przy opisywaniu właściwości cieczy, porówna właściwości ciał stałych, cieczy i gazów, 4

omówi budowę kryształów na przykładzie soli kuchennej, przeanalizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów, zaplanuje doświadczenie związane z wyznaczeniem masy ciała za pomocą wagi laboratoryjnej, przeliczy wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki: mikro-, mili-, kilo-, mega-), przeliczy jednostki masy i ciężaru, zmierzy masę wyznacza masę ciała za pomocą wagi laboratoryjnej, zapisze wyniki pomiaru w tabeli, obliczy średnią, zapisze wynik pomiaru masy i obliczenia siły ciężkości jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 cyfr znaczących), obliczy wartość siły ciężkości działającej na ciało o znanej masie, przeliczy jednostki gęstości (także masy i objętości), zaplanuje doświadczenia związane z wyznaczeniem gęstości ciał stałych (o regularnych i nieregularnych kształtach) oraz cieczy, wyznaczy gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kształcie prostopadłościanu, walca lub kuli za pomocą wagi i linijki, posłuży się pojęciem niepewności pomiarowej i proporcjonalnością prostą, zastosuje do obliczeń związek między masą, gęstością i objętością ciał stałych oraz cieczy, rozróżnia wielkości dane i szukane, zapisze wynik obliczenia jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 liczb znaczących). Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: wymieni podstawowe założenia teorii kinetyczno-cząsteczkowej budowy materii i wykorzysta je do wyjaśnienia zjawiska dyfuzji, opisze zjawisko dyfuzji w ciałach stałych, wyjaśni na przykładach, czym różnią się siły spójności od sił przylegania, oraz kiedy tworzy się menisk wklęsły, a kiedy - menisk wypukły, opisze znaczenie występowania napięcia powierzchniowego wody w przyrodzie na wybranym przykładzie, zaprojektuje doświadczenia wykazujące właściwości ciał stałych, cieczy i gazów, wyjaśni na przykładach, kiedy ciało wykazuje własności sprężyste, kiedy - plastyczne, a kiedy - kruche, i jak temperatura wpływa na te własności, wyjaśni różnice w budowie ciał krystalicznych i ciał bezpostaciowych oraz czym różni się monokryształ od polikryształu, oszacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku wyznaczania masy danego ciała za pomocą szalkowej wagi laboratoryjnej, posłuży się pojęciem niepewności pomiarowej, rozpozna zależność proporcjonalną na podstawie wyników pomiarów zapisanych w tabeli lub na podstawie sporządzonego wykresu zależności wartości siły grawitacji działającej na zawieszone na sprężynie obciążniki od ich łącznej masy oraz posłuży się proporcjonalnością prostą, wykorzysta wzór na ciężar ciała do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, wyjaśni, dlaczego ciała zbudowane z różnych substancji różnią się gęstością, na podstawie wyników pomiarów wyznaczy gęstość cieczy i ciał stałych, krytycznie oceni wyniki pomiarów, doświadczenia lub obliczeń, posłuży się tabelami wielkości fizycznych do określenia (odczytu) gęstości substancji. 5

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: wyjaśni zjawisko zmiany objętości cieczy w wyniku mieszania się, opierając się na doświadczeniu modelowym, wyjaśni, dlaczego krople wody tworzą się i przyjmują kształt kulisty, teoretycznie uzasadni przewidywane wyniki doświadczeń związanych z badaniem właściwości ciał stałych, cieczy i gazów, wyjaśni, że podział na ciała sprężyste, plastyczne i kruche jest podziałem nieostrym, odróżni rodzaje wag i wyjaśnia, czym one się różnią, wykorzysta wzór na ciężar ciała do rozwiązywania złożonych zadań obliczeniowych, wykorzysta wzór na gęstość do rozwiązywania nietypowych zadań obliczeniowych(5). Dział III. ELEMENTY HYDROSTATYKI I AEROSTATYKI (7 godzin lekcyjnych) Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: posłuży się pojęciem parcia (siły nacisku na podłoże), poda przykłady z życia codziennego obrazujące działanie siły nacisku, zbada, od czego zależy ciśnienie, opisze przebieg i wynik doświadczenia, wykona schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, posłuży się pojęciem ciśnienia i poda jego jednostkę w Układzie SI, odróżni wielkości fizyczne: parcie i ciśnienie, odróżni pojęcia: ciśnienie hydrostatyczne i ciśnienie atmosferyczne, zademonstruje zasadę naczyń połączonych, wykona schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, sformułuje wniosek, zademonstruje doświadczenie obrazujące, że ciśnienie wywierane z zewnątrz jest przekazywane w gazach i cieczach jednakowo we wszystkich kierunkach, przeanalizuje wynik doświadczenia i sformułuje prawo Pascala, posłuży się pojęciem siły wyporu oraz dokonuje pomiaru jej wartości za pomocą siłomierza (dla ciała wykonanego z jednorodnej substancji o gęstości większej od gęstości wody), wskaże przykłady występowania siły wyporu w życiu codziennym, sformułuje treść prawa Archimedesa dla cieczy i gazów. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: określi, czym jest parcie i wskaże jego jednostkę w Układzie SI, wyjaśni pojęcie ciśnienia, wskazując przykłady z życia codziennego, wykorzysta zależność między ciśnieniem, parciem i polem powierzchni do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, posłuży się pojęciami ciśnienia hydrostatycznego i ciśnienia atmosferycznego, wskaże przykłady zjawisk opisywanych za ich pomocą, zbada, od czego zależy ciśnienie hydrostatyczne, opisze przebieg doświadczenia, wykona schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, sformułuje wniosek, że ciśnienie w cieczy zwiększa się wraz z głębokością i zależy od rodzaju (gęstości) cieczy, 6

wskaże przykłady zastosowania naczyń połączonych, wskaże w otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą praw oraz zależności dotyczących ciśnień hydrostatycznego i atmosferycznego, stwierdzi, że w naczyniu z cieczą jednorodną we wszystkich miejscach na tej samej głębokości ciśnienie jest jednakowe i nie zależy od kształtu naczynia, poda przykłady zastosowania prawa Pascal, wykorzysta prawa i zależności dotyczące ciśnienia w cieczach i gazach do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżni wielkości dane i szukane, przeliczy wielokrotności i podwielokrotności, oszacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i na tej podstawie oceni wynik obliczeń, zbada doświadczalnie warunki pływania ciał według przedstawionego opisu, opisze przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wykona schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, poda warunki pływania ciał: kiedy ciało tonie, kiedy pływa częściowo zanurzone w cieczy i kiedy pływa całkowicie zanurzone w cieczy, wskażew otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą prawa Archimedesa i przykłady praktycznego wykorzystania prawa Archimedesa, obliczy i porówna wartość siły wyporu dla ciał zanurzonych w cieczy lub gazie. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: zinterpretuje ciśnienie o wartości 1 paskal (1 Pa), rozwiąże złożone zadania z wykorzystaniem wzoru na ciśnienie, posłuży się proporcjonalnością prostą (zależność ciśnienia hydrostatycznego od wysokości słupa cieczy i gęstości cieczy), wyjaśni, dlaczego poziom cieczy w naczyniach połączonych jest jednakowy, wykorzysta zasadę naczyń połączonych do opisu działania wieży ciśnień i śluzy, wymieni nazwy przyrządów służących do pomiaru ciśnienia, wykorzysta prawo Pascala do opisu zasady działania prasy hydraulicznej i hamulca hydraulicznego, wykaże doświadczalnie, od czego zależy siła wyporu i że jej wartość jest równa ciężarowi wypartej cieczy, wymieni cechy siły wyporu, zilustruje graficznie siłę wyporu, wyjaśni na podstawie prawa Archimedesa, kiedy ciało tonie, kiedy pływa częściowo zanurzone w cieczy i kiedy pływa całkowicie w niej zanurzone, wykorzysta zależność opisującą wartość siły wyporu do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżni wielkości dane i szukane, przeliczy wielokrotności i podwielokrotności, oszacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i oceni na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych, zapisze wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 liczb znaczących), posłuży się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, z Internetu) dotyczących prawa Archimedesa i pływania ciał. 7

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: zaplanuje i przeprowadzi doświadczenie związane z badaniem parcia i ciśnienia (sformułuje pytania badawcze, postawi hipotezy, zaproponuje sposób ich weryfikacji, teoretycznie uzasadni przewidywany wynik doświadczenia, przeanalizuje wyniki i wyciągnie wnioski z doświadczenia, krytycznie oceni wyniki doświadczenia), wyjaśni na przykładach znaczenie ciśnienia hydrostatycznego i ciśnienia atmosferycznego w przyrodzie oraz życiu codziennym, uzasadnia dlaczego w naczyniu z cieczą jednorodną we wszystkich miejscach na tej samej głębokości ciśnienie jest jednakowe i nie zależy od kształtu naczynia, zaprojektuje i wykonuje model naczyń połączonych, posłuży się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, w Internecie) dotyczących ciśnienia hydrostatycznego i ciśnienia atmosferycznego oraz wykorzystywania w przyrodzie i w życiu codziennym zasady naczyń połączonych i prawa Pascala, rozwiąże złożone zadania dotyczące ciśnienia w cieczach i gazach, przedstawi graficznie wszystkie siły działające na ciało, które pływa w cieczy, tkwi w niej zanurzone lub tonie, zaplanuje i wykona doświadczenia związane z badaniem siły wyporu i warunków pływania ciał: przewidzi wyniki i teoretycznie je uzasadni, wyciągnie wnioski z doświadczeń, krytycznie ocenia wyniki, wykorzysta wzór na siłę wyporu i warunki pływania ciał do rozwiązywania zadań złożonych i nietypowych. Dział IV. KINEMATYKA (10 godzin lekcyjnych) Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: wskaże w otaczającej rzeczywistości przykłady ruchu, odróżni pojęcia tor, droga i wykorzysta je do opisu ruchu, odróżni ruch prostoliniowy od ruchu krzywoliniowego, poda przykłady, wykorzysta wielkości fizyczne: droga, prędkość, czas do opisu ruchu jednostajnego prostoliniowego, wskaże w otaczającej rzeczywistości przykłady tego ruchu, posłuży się pojęciem prędkości do opisu ruchu, zinterpretuje wartość prędkości jako drogę przebytą przez poruszające się ciało w jednostce czasu, np. 1 s, posłuży się jednostką prędkości w Układzie SI, przeliczy jednostki prędkości (przelicza wielokrotności i podwielokrotności), odczyta dane z tabeli oraz prędkość i przebytą odległość z wykresów zależności drogi i prędkości od czasu w ruchu jednostajnym prostoliniowym, wykorzysta wielkości fizyczne: droga, prędkość, czas do opisu ruchu niejednostajnego prostoliniowego, wskaże w otaczającej rzeczywistości przykłady tego ruchu i odróżni go od ruchu jednostajnego prostoliniowego, wskaże w otaczającej rzeczywistości przykłady ruchu jednostajnie przyspieszonego prostoliniowego, posłuży się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie zmiennego, 8

odczyta prędkość i przyspieszenie z wykresów zależności prędkości i przyspieszenia od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym, wyodrębni ruch jednostajny prostoliniowy i ruch jednostajnie przyspieszony prostoliniowy z kontekstu. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: wyjaśni na przykładach, kiedy ciało jest w spoczynku, a kiedy w ruchu względem ciał przyjętych za układy odniesienia, zmierzy długość drogi (dokonuje kilkakrotnego pomiaru, obliczy średnią i podaje wynik do 2 3 cyfr znaczących, krytycznie ocenia wynik), posłuży się jednostką drogi w Układzie SI, przeliczy jednostki drogi, przeprowadzi przedstawione doświadczenie związane z wyznaczeniem prędkości ruchu pęcherzyka powietrza w zamkniętej rurce wypełnionej wodą: zmierzy czas, zapisze wyniki pomiaru w tabeli, opisze przebieg i wynik doświadczenia, posłuży się pojęciem niepewności pomiarowej, zapisze wynik obliczenia jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 liczb znaczących) i wyciągnie wnioski z otrzymanych wyników, na podstawie danych liczbowych lub na podstawie wykresu rozpozna, że w ruchu jednostajnym prostoliniowym droga jest wprost proporcjonalna do czasu oraz posługuje się proporcjonalnością prostą, narysuje wykresy zależności drogi i prędkości od czasu w ruchu jednostajnym prostoliniowym na podstawie opisu słownego, rozpozna zależność rosnącą i malejącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu zależności położenia ciała od czasu w ruchu prostoliniowym oraz wskaże wielkość maksymalną i minimalną, wykorzysta wielkości fizyczne: droga, prędkość, czas do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych związanych z ruchem jednostajnym prostoliniowym, rozróżni wielkości dane i szukane, odróżni prędkości średnią i chwilową w ruch niejednostajnym, wykorzysta pojęcie prędkości średniej do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżni wielkości dane i szukane, przeliczy wielokrotności i podwielokrotności, przeliczy jednostki czasu, przeprowadzi przedstawione doświadczenie związane z badaniem ruchu kulki swobodnie staczającej się po metalowych prętach (mierzy: czas, drogę, zapisuje wyniki pomiaru w tabeli i zaokrągla je), opisze przebieg i wynik doświadczenia, obliczy wartości prędkości średniej w kolejnych sekundach ruchu, wyciągnie wnioski z otrzymanych wyników, rozpozna zależność rosnącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu (zależności drogi od kwadratu czasu lub prędkości od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym) oraz wskaże wielkości maksymalną i minimalną, określi wartość przyspieszenia jako przyrost wartości prędkości w jednostce czasu, narysuje wykresy zależności prędkości i przyspieszenia od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym na podstawie opisu słownego, porówna ruch jednostajny prostoliniowy i ruch jednostajnie przyspieszony prostoliniowy (wskazuje podobieństwa i różnice), wykorzysta prędkość i przyspieszenie do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżni wielkości dane i szukane. 9

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: wyjaśni, na czym polega względność ruchów, poda przykłady układów odniesienia i przykłady względności ruchu we Wszechświecie, posłuży się pojęciem przemieszczenia i wyjaśni na przykładzie różnicę między drogą a przemieszczeniem, przeanalizuje wykres zależności położenia ciała od czasu i odczyta z wykresu przebytą odległość, sporządzi wykresy zależności drogi i prędkości od czasu dla ruchu jednostajnego prostoliniowego na podstawie danych z tabeli (oznacza wielkości i skale na osiach), zaplanuje doświadczenie związane z wyznaczeniem prędkości przemieszczania się (np. w czasie marszu, biegu, jazdy rowerem),oszacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, wskaże czynniki istotne i nieistotne, wyznaczy prędkość, krytycznie ocenia wyniki doświadczenia, rozwiąże zadania z zastosowaniem zależności między drogą, prędkością i czasem w ruchu jednostajnym prostoliniowym, przeanalizuje wykres zależności prędkości od czasu, odczytuje dane z tego wykresu, wskaże wielkość maksymalną i minimalną, rozpozna zależność proporcjonalną na podstawie wyników pomiarów zapisanych w tabeli lub na podstawie sporządzonego wykresu zależności drogi od kwadratu czasu oraz posłuży się proporcjonalnością prostą, wyjaśni, że w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym prędkość jest wprost proporcjonalna do czasu, a droga - wprost proporcjonalna do kwadratu czasu na podstawie danych liczbowych lub na podstawie wykresu (wskazuje przykłady), na podstawie wartości przyspieszenia określi, o ile zmienia się wartość prędkości w jednostkowym czasie, zinterpretuje jednostkę przyspieszenia w Układzie SI, przelicza jednostki przyspieszenia, odczyta przebytą odległość z wykresu zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym, 2 at v zastosuje wzory: s = 2 i a = t do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżni wielkości dane i szukane, zapisze wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością 2 at v do 2 3 cyfr znaczących) zastosuje wzory: s = 2 i a = t do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżni wielkości dane i szukane, zapisze wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 cyfr znaczących, przeanalizuje wykresy zależności drogi, prędkości i przyspieszenia od czasu dla ruchu prostoliniowego (jednostajnego i jednostajnie zmiennego), rozwiąże typowe zadania dotyczące ruchu jednostajnego prostoliniowego i ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: zaprojektuje doświadczenie obrazujące względność ruchu, teoretycznie uzasadni przewidywane wyniki, przeanalizuje je i wyciągnie wnioski, narysuje wykres zależności położenia ciała od czasu, wyjaśni, dlaczego w ruchu prostoliniowym kierunki i zwroty prędkości oraz przemieszczenia są zgodne, posłuży się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) dotyczących sposobów pomiaru czasu, 10

sporządzi wykres zależności prędkości od czasu na podstawie danych w tabeli (oznacza wielkości i skale na osiach, zaznaczy punkty i narysuje wykres) oraz przeanalizuje te dane i wykres, sformułuje wnioski, zaplanuje doświadczenie związane z badaniem ruchu jednostajnie zmiennego (sformułuje pytania badawcze, po stawi hipotezy i zaproponuje sposób ich weryfikacji, przewidzi wyniki oraz uzasadni je teoretycznie, wskazując czynniki istotne i nieistotne), dokona pomiarów, przeanalizuje wyniki i wyciągnie wnioski, krytycznie oceni wyniki pomiarów, posłuży się pojęciem niepewności pomiarowej, sporządzi wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym na podstawie danych z tabeli, wyjaśni, dlaczego w ruchu jednostajnie przyspieszonym prostoliniowym kierunki i zwroty prędkości i przyspieszenia są zgodne, 2 at v rozwiąże złożone zadania z zastosowaniem wzorów: s = 2 i a = t sporządzi wykresy zależności drogi, prędkości i przyspieszenia od czasu, rozwiąże zadania złożone, wykorzystując zależności drogi od czasu i prędkości od czasu dla ruchu jednostajnego prostoliniowego i ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego., 11