38 POSIEDZENIE SEJMU WIZYTA MARSZAŁKA SEJMU W CHORWACJI I ALBANII PRZEWODNICZĄCY PARLAMENTU REPUBLIKI ŁOTWY W SEJMIE

KANCELARIA SEJMU / NR 34 (670) / VI KADENCJA / DWUTYGODNIK / 31 MARCA 2009 R. 38 POSIEDZENIE SEJMU WIZYTA MARSZAŁKA SEJMU W CHORWACJI I ALBANII PRZEWODNICZĄCY PARLAMENTU REPUBLIKI ŁOTWY W SEJMIE

Na okładce: Otwarcie w Sejmie wystawy fotograficznej Cuba Libre Marzenie czy rzeczywistość?, upamiętniająca wydarzenia tzw. Czarnej Wiosny na Kubie w 2003 r.

3 8 POSIEDZENIE SEJMU SEJM UCHWALIŁ NOWELIZACJĘ PRAWA TELEKOMUNIKACYJNEGO Poseł sprawozdawca Janusz Piechociński (PSL) Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw, dostosowującej prawo krajowe do przepisów unijnych, przedstawił Izbie poseł Janusz Piechociński (PSL). Nowelizacja zawiera również zmiany w innych ustawach związane z realizacją przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz porządku publicznego. W ustawie przyjmuje się, że Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej będzie powoływał i odwoływał Sejm za zgodą Senatu na wniosek Prezesa Rady Ministrów (obecnie powołuje go premier spośród osób wyłonionych w konkursie organizowanym przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji). Kadencja Prezesa UKE ma trwać 5 lat. Po jej upływie będzie on pełnił swoją funkcję do czasu powołania następcy. Powołany przed dniem wejścia w życie ustawy prezes UKE będzie pełnił swoją funkcję przez okres 5 lat od dnia powołania. Prezes UKE będzie składał ministrowi właściwemu do spraw łączności coroczne sprawozdanie ze swojej działalności regulacyjnej oraz realizacji polityki rządu i wspólnotowej polityki telekomunikacyjnej, za rok poprzedni, w terminie do dnia 30 kwietnia. Nowe przepisy dają m.in. możliwość uzyskiwania przez Urząd Komunikacji Elektronicznej informacji potrzebnych do prowadzenia analiz rynku telekomunikacyjnego. Na podstawie danych uzyskanych od przedsiębiorców telekomunikacyjnych, Prezes UKE w terminie do dnia 30 czerwca będzie ogłaszał raport o stanie rynku telekomunikacyjnego za rok ubiegły. Nowelizacja wprowadza nowe zasady rozstrzygania sporów pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi i operatorami a użytkownikami sieci. Daje prawo służbom policyjnym i specjalnym na uzyskiwanie informacji o wykonywanych połączeniach, a także blokowania łączności na określonym obszarze w przypadkach zagrożenia. Dzięki nowym regulacjom wpis do rejestru bę- dzie mógł uzyskać także przedsiębiorca telekomunikacyjny nieposiadający siedziby w Polsce. Ustawa przewiduje ponadto niższe opłaty za rezygnację z umowy. Do tej pory abonent, który zawierał umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych otrzymywał z tego tytułu ulgę lub rabat. Jednak w razie jednostronnego jej rozwiązania przez niego przed terminem lub z jego winy musiał zwrócić nawet całość uzyskanej korzyści. Obecnie, gdy zerwie umowę z operatorem będzie musiał zwrócić przyznany rabat proporcjonalnie do wartości udzielonej ulgi za okres od zawarcia umowy. Dostawca usług telekomunikacyjnych został zobowiązany do określenia zakresu i warunków świadczenia usług w stosownym regulaminie podanym do publicznej wiadomości. Abonent musi otrzymać na piśmie treść każdej proponowanej zmiany warunków umowy oraz zmian w cenniku, z wyprzedzeniem co najmniej jednego okresu rozliczeniowego przed wprowadzeniem w życie. W przypadku braku ich akceptacji ma prawo wypowiedzenia umowy bez ponoszenia dodatkowych opłat (będą one jednak nadal obowiązywały, gdy zmiany w umowach wymusza zmiana przepisów). W przypadku zmiany miejsca zamieszkania, siedziby lub miejsca wykonywania działalności, abonent może żądać przeniesienia przydzielonego numeru w ramach istniejącej sieci danego operatora. Nie będą pobierane za to dodatkowe opłaty. W głosowaniu odrzucone zostały poprawki zgłoszone do projektu przez kluby opozycyjne, m.in. posłowie nie zgodzili się, żeby przy przeniesieniu numeru i zmianie operatora, firma, do której przenosi się abonent płaciła tzw. odstępne. Nie uzyskała akceptacji również propozycja PSL, aby Prezes UKE przedstawiał corocznie sprawozdanie Sejmowi i był odwoływany przed koń- 1

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U cem kadencji, jeśli takie sprawozdanie zostanie przez Izbę odrzucone. Poparto natomiast 8 innych poprawek tego Klubu oraz propozycję zgłoszoną przez kluby PO i PiS usuwającą możliwość odwołania Prezesa UKE przed upływem kadencji w przypadku negatywnego zaopiniowania corocznego sprawozdania przez ministra właściwego do spraw łączności. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw 423 głosami, przy 1 przeciwnym i 5 wstrzymujących się. Ma ona wejść w życie po 30 dniach od ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 39 w zakresie art. 180a ust. 3, który ma zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2010 r. SEJM UCHWALIŁ PRZEPISY O ODSZKODOWANIACH DLA DZIAŁKOWCÓW W przypadku likwidacji rodzinnych ogrodów działkowych w związku z budową drogi publicznej działkowcy i Polski Związek Działkowców otrzymają odszkodowania lub rekompensaty. Umożliwia to nowelizacja tzw. specjalnej ustawy dotyczącej procedur budowy dróg w Polsce. Sprawozdanie Komisji Infrastruktury o poselskich projektach ustaw o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, wniesionych do Sejmu przez Klub Poselski Lewica i Koło Poselskie SDPL-Nowa Lewica, przedstawił poseł Janusz Piechociński (PSL). Wskazał, że zaproponowano w nich zmianę kontrowersyjnych przepisów, które weszły w życie z dniem 10 września 2008 r. i zniosły zapisane w ustawie o rodzinnych ogródkach działkowych gwarancje wypłaty odszkodowań za mienie pozostające na terenie działek przejmowanych w związku z realizacją inwestycji drogowej. Przypomniał, że na niekonstytucyjność tej regulacji, pozbawiającej działkowców prawa do słusznego odszkodowania w przypadku wywłaszczenia, zwrócił uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich. Dlatego posłowie postanowili teraz naprawić ten błąd. Zgodnie z nowelizacją działkowcom oraz Polskiemu Związkowi Działkowców będzie przysługiwać odszkodowanie od podmiotu, który dokonał likwidacji rodzinnego ogrodu działkowego lub jego części w związku z budową nowej drogi. Odszkodowanie to stanowić ma zadośćuczynienie finansowe dla członków PZD za będące ich własnością nasadzenia, urządzenia i obiekty, które znajdowały się na terenie ogródków. Polski Związek Działkowców otrzyma rekompensatę za posiadane urządzenia, budynki i budowle przeznaczone do wspólnego użytkowania przez działkowców i służące do zapewnienia funkcjonowania ogrodu. Posłowie przyjęli poprawkę Klubu Poselskiego PSL, zgodnie z którą inwestor wywłaszczający działkowców zostaje zobowiązany do zapewnienia gruntów zastępczych na odtworzenie rodzinnego ogrodu działkowego. Autorzy poprawki uważają, że w zasobach publicznych Skarbu Państwa jest sporo niewykorzystanych terenów, dzięki którym można będzie odtworzyć kilka tysięcy ogródków działkowych zlikwidowanych w ostatnich latach w związku z realizacją programu budowy dróg i autostrad. Ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, uchwalona przez Sejm 416 głosami, przy 1 przeciwnym i 2 wstrzymujących się, ma wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia. 2

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U SEJM UCHWALIŁ ZMIANY W PRZEPISACH DOTYCZĄCYCH ZADŁUŻONYCH SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWYCH Poseł sprawozdawca Tadeusz Kopeć (PO) Nowelizacja ustawy o objęciu poręczeniami Skarbu Państwa spłaty niektórych kredytów mieszkaniowych zawiera korzystne rozwiązania dla spółdzielni mieszkaniowych, które mają dług wobec Skarbu Państwa. Wprowadza możliwość zawierania przez Ministra Finansów umów ze spółdzielniami, które mają zobowiązania z tytułu wykonywania poręczenia kredytów o odroczenie, rozłożenie na raty lub umorzenie w całości, lub części, zadłużenia. Będą one zawierane na wniosek dłużnika w przypadkach podyktowanych względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi dłużnika oraz uzasadnionym interesem Skarbu Państwa. Rozwiązanie to dotyczy jedynie spółdzielni mieszkaniowych, które gotowe są wprowadzić działania restrukturyzacyjne służące poprawie ich kondycji finansowej, a tym samym umożliwiające spłatę zaciągniętego kredytu. Przy określeniu warunków umów zawieranych przez Skarb Państwa konieczne będzie w każdym przypadku przeprowadzenie analizy stanu finansowo-ekonomicznego spółdzielni wskazującej na jej możliwości płatnicze. Zmienione przepisy umożliwią Ministrowi Finansów umorzenie całości lub części zadłużenia spółdzielni, gdy okaże się, że zachodzi uzasadnione przypuszczenie, iż w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia należności lub postępowanie może okazać się nieskuteczne. Rozwiązanie takie pozwoli na racjonalne postępowanie w stosunku do zadłużonych spółdzielni. Zwrócił na to uwagę poseł Tadeusz Kopeć (PO), przedstawiając sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Infrastruktury o rządowym projekcie ustawy. Podczas debaty przypomniano, że obecnie z tytułu wykonywania poręczenia Skarb Państwa jest wierzycielem 11 spółdzielni mieszkaniowych, z których część jest w stanie upadłości albo w likwidacji. Wierzytelności te wynoszą ok. 37 mln zł. Zmiana przepisów pozwoli pomóc w rozwiązaniu problemów finansowych zadłużonych spółdzielni. Posłowie byli zgodni, że dalsze prowadzenie egzekucji wymagalnych wierzytelności Skarbu Państwa mogłoby być bezpośrednią przyczyną ogłoszenia upadłości niektórych z nich. Tymczasem w interesie Skarbu Państwa jest, aby znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej spółdzielnie, mogły jednak spłacać raty kredytu. Zwiększy to szanse na uniknięcie ponoszenia z budżetu państwa kosztów z tytułu poręczeń, które przecież mogą być znacznie wyższe od środków przeznaczonych na rozłożenie na raty, odroczenie lub umorzenie zadłużenia. Jednogłośnie uchwalona przez Sejm nowelizacja ustawy o objęciu poręczeniami Skarbu Państwa spłaty niektórych kredytów mieszkaniowych ma wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia. 3

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U SEJM UCHWALIŁ PRZEPISY SŁUŻĄCE OCHRONIE INTERESÓW PAŃSTWA Poseł sprawozdawca Tadeusz Arkit (PO) cjonowanie. Chodziło zarówno o usunięcie w nich nieścisłości powodujących trudności interpretacyjne, jak i rozszerzenie zakresu uprawnień tej instytucji. Dlatego rząd wystąpił z inicjatywą nowelizacji ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Skierowano ją do Komisji Skarbu Państwa, a sprawozdanie z jej prac przedstawił Izbie poseł Tadeusz Arkit (PO), podkreślając m.in., że proponowane zmiany przyczynią się do podniesienia skuteczności tej instytucji, której praca i tak jest już dziś oceniana bardzo wysoko. Sejm przyjął ustawę w brzmieniu rekomendowanym przez Komisję. Nowe regulacje znacząco rozszerzają zakres spraw sądowych, w których Prokuratoria może sprawować zastępstwo procesowe. Dotychczas mogła to czynić jedynie w sytuacji, gdy wartość przedmiotu sporu przewyższała 1 mln zł. Teraz jej kompetencje obejmują wszystkie sprawy należące do sądów okręgowych orzekających w pierwszej instancji (roszczenie musi przewyższać 75 tys. zł). Niezależnie Istniejąca dziś Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa nawiązuje wprost do instytucji powołanej u zarania II Rzeczypospolitej i działającej do 1951 r. Ponownie utworzono ją dopiero w III RP w 2005 r. i od tego czasu funkcjonuje ona na podstawie niezmienionych przepisów. Zadania tej instytucji nie polegają jednak, jak sugerowałaby jej nazwa, na ściganiu przestępstw i wnoszeniu aktów oskarżenia, ale przede wszystkim na sprawowaniu zastępstwa procesowego Skarbu Państwa przed sądami, głównie w sprawach cywilnych i gospodarczych. Ponadto wydaje ona opinie prawne na wniosek innych urzędów państwowych, a także uczestniczy w procesie konsultowania aktów normatywnych. Ma status organu administracji rządowej, a nadzór nad jej działalnością sprawuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa. Kilka lat działalności Prokuratorii pozwoliło na zgromadzenie doświadczeń wskazujących na potrzebę zmiany niektórych przepisów regulujących jej funkod tego obowiązkowe zastępstwo procesowe tej instytucji będzie również wykonywane w należących do sądów rejonowych sprawach o uzgodnienie zgodności ksiąg wieczystych z faktycznym stanem prawnym oraz o stwierdzenie zasiedzenia. W ustawie zapisano także wyraźnie, że Prokuratoria może występować w imieniu RP przed trybunałami międzynarodowymi. Dotychczasowe przepisy obowiązujące w tym zakresie były nieprecyzyjne. Obecnie wprost stwierdza się, że PGSP może sprawować zastępstwo procesowe przed tymi organami, zawsze, jeśli wymaga tego ochrona ważnych praw i interesów Skarbu Państwa. Jednocześnie nowelizacja pozwala na elastyczne traktowanie obowiązków tej instytucji, przewidując, że może ona przekazać prowadzenie każdej sprawy, zwłaszcza mniej skomplikowanej i o niższej wartości przedmiotu sporu, innym organom państwowym (możliwość ta dotyczy zarówno sądów krajowych, jak i sądów polubownych działających za granicą). Szersze niż dotychczas będą także uprawnienia PGSP w zakresie opiniowania projektów aktów prawnych. Nowelizacja obejmuje tymi kompetencjami wszystkie przedłożenia dotyczące nie tylko praw i interesów Skarbu Państwa, ale również regulujące postępowania przed sądami, trybunałami oraz innymi organami orzekającymi. Część nowych przepisów dotyczy statusu prawnego oraz uposażeń radców Prokuratorii. Ustawa zakłada m.in., że 4

3 8 POSIEDZENIE SEJMU jednego z orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego wynika, że w takiej sytuacji możliwe jest rozpisanie referendum, w którym obywatele bezpośrednio mogą udzielić głowie państwa upoważnienia do dokonania ratyfikacji umowy międzynarodowej. Powołując się na wyrok TK, parlamentarzyści Platformy skierowali do laski marszałkowskiej projekt nowelizacji ustawy o referendum ogólnonarodowym. Przewiduje on, że w sytuacji, w której Sejm nie zdołał upoważnić Prezasadnicze ich wynagrodzenie nie może przekraczać 130% odpowiedniego uposażenia sędziego sądu okręgowego, a najniższa pensja 80% tej samej podstawy. Przyznaje się także radcom prawo do otrzymania 65% kosztów zasądzonych z tytułu zastępstwa procesowego SP lub RP (co wiąże się z występowaniem przed trybunałami międzynarodowymi). Ustawa o zmianie ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, przyjęta 425 głosami, przy 1 przeciwnym i braku wstrzymujących się, ma wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia. SEJM UCHWALIŁ ZMIANY W PRZEPISACH DOTYCZĄCYCH REFERENDUM Poseł sprawozdawca Wojciech Wilk (PO) Grupa parlamentarzystów Platformy Obywatelskiej uznała, że w ustawie o referendum ogólnokrajowym istnieje luka prawna. Polega ona na tym, że brakuje w niej regulacji dotyczących ewentualnego zarządzenia głosowania obywatelskiego w razie niemożności udzielenia przez Sejm, mimo podjętej próby, zgody na ratyfikowanie umowy międzynarodowej w trybie art. 90 ust. 2 Konstytucji RP. Chodzi o traktaty przewidujące zrzeczenie się przez Polskę części suwerenności. Z uzasadnienia zydenta RP kwalifikowaną większością głosów, możliwe będzie podjęcie uchwały o wyborze trybu udzielenia zgody na ratyfikację. Dzięki temu byłby on władny powrócić do próby uchwalenia ustawy ratyfikacyjnej lub zdecydować o rozpisaniu referendum w tej sprawie. Inicjatywa ta została przekazana Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, której sprawozdanie przedstawił Izbie poseł Wojciech Wilk (PO). Poinformował, że poparła ona merytoryczne rozwiązanie zawarte w przedłożeniu, wprowadzając do niego jedynie zmiany o charakterze legislacyjnym. Z takim kształtem projektu nie zgodził się przedstawiciel Klubu PiS, oceniając, że proponowane przepisy opierają się na wadliwej interpretacji ustawy zasadniczej i orzeczenia TK. Trybunałowi chodziło nie o możliwość powrotu przez Sejm do próby uchwalenia ustawy zawierającej upoważnienie dla głowy państwa, ale wyłącznie o podjęcie uchwały w sprawie referendum argumentował reprezentant PiS, zgłaszając zmierzającą w tym kierunku poprawkę. Sejm odrzucił tę propozycję, przyjmując ustawę w brzmieniu rekomendowanym przez Komisję. Oznacza to, że w razie nieudanej próby uchwalenia ustawy zawierającej zgodę na ratyfikowanie umowy międzynarodowej kwalifikowaną większością 2/3 głosów (przy minimum 50-procentowym kworum), Sejm będzie mógł podjąć uchwałę o wyborze trybu udzielenia tego upoważnienia. Możliwy jest zatem powrót do próby przyjęcia specjalnej ustawy albo rozpisanie głosowania obywatelskiego. Nowelizacja ustawy o referendum ogólnonarodowym uchwalona 242 głosami, przy 153 przeciwnych i 36 wstrzymujących się ma wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia. 5

3 8 POSIEDZENIE SEJMU SEJM UCHWALIŁ REGULACJE DOTYCZĄCE KASACJI W PROCESIE CYWILNYM Skarga kasacyjna stanowi nadzwyczajny środek odwoławczy. Przysługuje od prawomocnych już orzeczeń sądowych i rozpatrywana jest przez Sąd Najwyższy, który może ją uwzględnić, jeśli stwierdzi naruszenie prawa materialnego lub procesowego, nie wyrokując jednak merytorycznie (może kasację odrzucić albo przekazać sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji). Nadzwyczajny charakter skargi spowodował, że możliwość jej złożenia obwarowano szeregiem warunków formalnych. Wśród nich był m.in. obowiązek sformułowania wniosku o przyjęcie przedmiotowego pisma procesowego i załączenie do niego stosownego uzasadnienia. Inny przepis Kodeksu postępowania cywilnego przewidywał, że niespełnienie tych wymogów powoduje odrzucenie skargi bez wzywania jej autora do usunięcia braków. Rozwiązanie to wprowadzono kierując się głównie zasadą tzw. ekonomii procesowej, czyli dążeniem do przeciwdziałania przewlekłości postępowania. Jednak 1 lipca 2008 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że te względy nie powinny dominować nad słusznym interesem stron procesowych oraz innych podmiotów uprawnionych do złożenia kasacji (m.in. Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich), ponieważ godzi to w gwarantowane w ustawie zasadniczej prawo do sądu. Chcąc przywrócić konstytucyjność Kodeksu postępowania cywilnego w tym zakresie, Rada Ministrów przesłała do Sejmu projekt zmian w dwóch artykułach k.p.c. 398 4 i 398 6. Został on skierowany do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Jej sprawozdanie przedstawił Izbie poseł Stanisław Chmielewski (PO), informując m.in., że rekomenduje ona przyjęcie ustawy w brzmieniu rządowego przedłożenia. Zawarte w nim propozycje nie Poseł sprawozdawca Stanisław Chmielewski (PO) tylko wprost realizują wytyczne TK, ale powinny również zapobiec powstaniu ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych. Sejm uchwalił ustawę w brzmieniu rekomendowanym w sprawozdaniu. Nowe przepisy wyodrębniają redakcyjnie w art. 398 4 par. 2 stanowiący, że wniosek o przyjęcie kasacji wraz z uzasadnieniem jest istotnym wymogiem formalnym stawianym skardze kasacyjnej. Jednocześnie uzupełniono art. 398 6 par. 1 k.p.c. o stwierdzenie, z którego bezpośrednio wynika, że brak tego elementu w przedmiotowym piśmie procesowym nie skutkuje automatycznym odrzuceniem kasacji. Konsekwencją jest wezwanie przez SN do usunięcia tej wady formalnej w terminie tygodniowym, pod rygorem nieprzyjęcia skargi. Przyjęcie propozycji oznacza spełnienie woli TK, z której wynika, że ten rodzaj niedoskonałości pism procesowych nie może powodować ich bezwzględnej nieważności, a strony powinny mieć szansę na naprawienie błędu, gdyż wymaga tego ochrona ich konstytucyjnego prawa do sądu. Jednogłośnie uchwalona przez Sejm nowelizacja ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ma wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia. 6

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U SEJM UCHWALIŁ PRZEPISY O KONTROLI INSTANCYJNEJ W POSTĘPOWANIU CYWILNYM Druga nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego dokonana na bieżącym posiedzeniu Sejmu wiąże się z istotną formalną gwarancją praw obywatelskich, jaką jest instytucja dwuinstancyjności sądownictwa. Ma ona podstawy konstytucyjne (skonkretyzowane i rozwinięte w ustawodawstwie zwykłym) i oznacza, że każda ze stron sporu ma możliwość odwołania się od orzeczenia sądu (wyroku i postanowienia) do organu wymiaru sprawiedliwości wyższego szczebla. Tymczasem w Kodeksie postępowania cywilnego funkcjonował przepis (art. 394 1 par. 1) wykluczający tę możliwość w jednym, ściśle określonym przypadku. Dotyczyło to sytuacji, w której sąd drugiej instancji po raz pierwszy zdecydował o kosztach procesu, gdyż wcześniej decyzja w tym przedmiocie nie zapadła (m.in. dlatego, że strona na wcześniejszym etapie procesu nie składała przedmiotowego wniosku). Z przepisu tego wynikało wprost, że postanowienie, w którym na przykład odmówiono zwrotu poniesionych przez zainteresowaną osobę wydatków, nie może być zaskarżone do Sądu Najwyższego (jest on organem nadrzędnym w stosunku do drugiej instancji). Przywołana regulacja k.p.c. nie była bezpośrednio oceniana przez Trybunał Konstytucyjny. Wcześniej rozpatrywał on jednak skargę na podobne rozwiązanie, powtórzone następnie w obecnym art. 394 1. Trybunał orzekł wówczas, że jest Poseł sprawozdawca Witold Pahl (PO) ono sprzeczne z ustawą zasadniczą, gdyż nie da się go pogodzić z zasadą dwuinstancyjności. Z kolei Senat RP uznał, że wyrok ten odnieść należy również do omawianego przepisu, co nakazuje jego zmianę, stosownie do wytycznych TK. Izba wyższa wyszła zatem z inicjatywą dostosowania przedmiotowego artykułu Kodeksu postępowania cywilnego do wyroku Trybunału. Została ona skierowana do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Jej sprawozdanie przedstawił Sejmowi poseł Witold Pahl (PO), informując m.in., że w pełni poparła ona zarówno formę jak i treść przedłożenia. Sejm uchwalił ustawę w brzmieniu rekomendowanym przez Komisję. Nowe przepisy uzupełniają art. 394 1 par. 1 k.p.c. o nowy punkt. Przewiduje on, że stronom przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego także na postanowienie sądu drugiej instancji dotyczące kosztów procesu, jeżeli w ich przedmiocie nie zapadło postanowienie w trakcie rozpatrywania sprawy na wcześniejszym etapie postępowania, czyli w pierwszej instancji. W dyskusji zgodnie podkreślano, że przyjęcie tej zmiany w pełni realizuje wytyczne wynikające z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Jednogłośnie uchwalona przez Sejm nowelizacja ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ma wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia. Uchwalone przez Sejm ustawy trafią teraz do Senatu, ponownie do Sejmu, a potem do Prezydenta RP. Obowiązującym prawem staną się po opublikowaniu w Dzienniku Ustaw. 7

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU PROPOZYCJE ZMIAN W PRAWIE PRACY Projekt autorstwa Klubu PiS przedstawił poseł Stanisław Szwed Projekt autorstwa Klubu Lewica przedstawił poseł Artur Ostrowski W listopadzie 2008 r. Sejm, nowelizując Kodeks pracy, wprowadził do polskiego systemu prawa unijne przepisy obligujące do poprawy bezpieczeństwa w zakładach pracy. Zobowiązywały one pracodawcę m.in. do wyznaczenia w każdej firmie pracownika odpowiedzialnego za ochronę przeciwpożarową, w tym za udzielanie pierwszej pomocy oraz przeprowadzenie ewakuacji zatrudnionych w niej ludzi. Jednocześnie regulacje określały, że na tym stanowisku może być zatrudniona wyłącznie osoba po ukończonym specjalnym szkoleniu, dysponująca tytułem zawodowego technika pożarnictwa lub innymi kwalifikacjami potrzebnymi do wykonywania tej profesji. Obowiązek utworzenia takich stanowisk obciążył wszystkie firmy, w tym także te najmniejsze, zatrudniające nawet jednego pracownika. Łączyły się z tym spore koszty, co często bardzo niekorzystnie wpływało na kondycję wielu podmiotów gospodarczych. Chcąc zmienić tę trudną do zaakceptowania sytuację, przedstawiciele trzech klubów parlamentarnych, a także jedna z komisji sejmowych wystąpili z odrębnymi inicjatywami zmiany przepisów wprowadzonych do Kodeksu pracy w listopadzie ubiegłego roku. Przedłożenia te różnią się wprawdzie w szczegółach, głównie obejmujących zakres regulacji oraz stosowaną technikę legislacyjną, ale przyświeca im jeden cel zmniejszenie spoczywających na zakładach pracy obowiązków dotyczących ochrony przeciwpożarowej. W projekcie ustawy autorstwa Prawa i Sprawiedliwości, przedstawionym Izbie przez posła Stanisława Szweda, proponuje się wykreślenie z art. 209 1 Kodeksu pracy sformułowania odsyłające do ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. Dzięki temu nie trzeba będzie stosować jej wymogów w odniesieniu do kwalifikacji wymaganych od pracowników zajmujących się ochroną przeciwpożarową. Jednocześnie w inicjatywie tej przewiduje się, aby warunki jakie muszą oni spełnić zostały określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Podobną drogą poszli parlamentarzyści Klubu Lewica. W projekcie nowelizacji, zaprezentowanym Sejmowi przez posła Artura Ostrowskiego, 8

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U również postuluje się rezygnację z odesłania w Kodeksie do wspomnianej ustawy. Nie ma w nim jednak delegacji dla szefa resortu spraw wewnętrznych, gdyż autorzy przedłożenia przyjmują, że dziś wszyscy pracownicy przechodzą szkolenie w zakresie BHP, a to daje im także wiedzę z dziedziny ochrony przeciwpożarowej. Z kolei w projekcie autorstwa Komisji Nadzwyczajnej Przyjazne Państwo do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji, którego uzasadnienie przedstawił poseł Wiesław Woda (PSL), nacisk kładzie się na zakres informacji, które pracodawca powinien przekazać pracownikom. Musiałby ich powiadomić m.in. o tym kto w zakładzie odpowiada za udzielanie pierwszej pomocy oraz za zwalczanie pożarów i ewakuację. W przedłożeniu podkreśla się także, iż działania podjęte w tej dziedzinie powinny być dostosowane nie tylko do skali zagrożeń, ale również do liczby osób zatrudnionych w firmie. Zrezygnowano w nim z odesłania do przepisów ustawy o ochronie przeciwpożarowej. Bardzo podobna w treści i formie jest także inicjatywa autorstwa parlamentarzystów Platformy Obywatelskiej, zaprezentowana Izbie przez posła Jana Kaźmierczaka (PO). Poselskie i komisyjny projekty nowelizacji ustawy Kodeks pracy zostały skierowane do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach. Projekt komisyjny przedstawił poseł Wiesław Woda (PSL) Projekt autorstwa Klubu PO przedstawił poseł Jan Kaźmierczak 9

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU POSTULAT SKODYFIKOWANIA PRAWA WYBORCZEGO Projekt poselski przedstawił poseł Witold Gintowt-Dziewałtowski (Lewica) Kodyfikacje poszczególnych gałęzi prawa lub ich części mają duże znaczenie dla instytucji i obywateli stosujących przepisy z danej dziedziny. Dzięki temu łatwiej jest zorientować się w prawach i obowiązkach, gdyż są one zgromadzone w jednym akcie normatywnym, a nie jak niestety często bywa porozrzucane po wielu ustawach. Dziś swoje kodeksy mają m.in.: materialne i procesowe prawo cywilne i karne, procesowe prawo administracyjne oraz materialne gospodarcze. Zdaniem posłów Klubu Lewica, skodyfikowania wymagają także unormowania tworzące system wyborczy. Dziś są one umieszczone w pięciu ordynacjach. Ujęcie ich w jednej ustawie pozwoliłoby nie tylko na lepsze zorientowanie się w regułach obowiązujących w tym, tak ważnym dla państwa i obywateli, obszarze, ale również na ujednolicenie zasad stosowanych przy elekcji posłów (w tym również do Parlamentu Europejskiego), senatorów, samorządowców (radnych gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast) oraz Prezydenta RP. Chcąc osiągnąć ten cel, grupa posłów Klubu Lewica wystąpiła z inicjatywą uchwalenia ustawy Kodeks wyborczy. Z kolei sejmowa Komisja Ustawodawcza, kierując się głównie potrzebą ujednolicenia norm stosowanych w różnych dziedzinach prawa wyborczego, skierowała do laski marszałkowskiej projekt zmian w trybie wyłaniania Prezydenta RP, głosowania w referendum oraz nowelizacji kilku innych aktach prawnych. Obydwa przedłożenia zostały łącznie rozpatrzone przez Sejm. Przedstawiając pierwszy z projektów poseł Witold Gintowt-Dziewałtowski zaznaczył, że zawarty w nim Kodeks (liczący ponad 500 artykułów) składa się z dwóch części. W pierwszej znalazły się przepisy wspólne dla wszystkich wyborów. Obejmują one m.in.: tworzenie obwodów głosowania, ustalania ich wyników, sporządzanie spisów i rejestrów wyborców, kwestie zgłaszania i rozpatrywania protestów dotyczących przebiegu i rezultatów elekcji, zasady finansowania i prowadzenia kampanii (w tym jej obsługi medialnej) oraz powoływania komisji wyborczych (Państwowej Komisji Wyborczej i terenowych). Druga część przedłożenia zawiera regulacje specyficzne dla poszczególnych procedur wyborczych. Jego autorzy zapewniają, że inicjatywa opiera się na sprawdzonych w Polsce rozwiązaniach, choć czasami praktykowanych tylko w trakcie niektórych wyborów (np. prezydenckich, ale nie w parlamentarnych). Jednak w projekcie znalazło się także wiele instytucji, które dotychczas nie były u nas stosowane, ale są dobrze znane w innych państwach demokratycznych. Warto zwrócić uwagę na 10

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U Projekt komisyjny przedstawił poseł Grzegorz Karpiński (PO) przepis rozszerzający zakaz gromadzenia środków na kampanię za pomocą tzw. cegiełek, czyli ze zbiórek publicznych. Dotychczas obejmował on tylko tryb wyłaniania Prezydenta RP. Teraz miałby dotyczyć także wyborów parlamentarnych, samorządowych i eurodeputowanych. Proponuje się również całkowicie zabronić finansowania polskich elekcji przez osoby prawne oraz obywateli innych państw, bez względu na ich narodowość, co dotyczyć ma także Polaków stale zamieszkałych za granicą. Zakaz ten obejmowałby również wspieranie komitetów wyborczych za pośrednictwem darowizn rzeczowych i świadczenia usług oraz pomocy, we wszystkich formach, po dniu głosowania. Istotną nowością byłoby zwiększenie limitu wpłat kandydatów na rzecz własnego komitetu wyborczego. Mogliby oni wpłacać na ich konta maksymalnie równowartość 45 minimalnych pensji, podczas gdy osoby trzecie ich piętnastokrotność (według dziś obowiązujących przepisów, nie ma tego zróżnicowania). Autorzy przedłożenia proponują także wprowadzenie we wszystkich rodzajach wyborów możliwość dwudniowego głosowania (dziś dotyczy to jedynie referendum; podobne rozwiązanie, przewidujące obligatoryjność w tym zakresie, znalazło się także w przyjętej przez Sejm, lecz skierowanej przez prezydenta do TK, nowelizacji przepisów regulujących wyłanianie polskiej reprezentacji do PE), przy założeniu, że jeden z nich byłby wolny od pracy. W razie przyjęcia projektu możliwe byłoby głosowanie osób niepełnosprawnych i obłożnie chorych przez pełnomocnika. Wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast musieliby wyznaczać miejsca nie tylko na bezpłatną ekspozycję urzędowych materiałów wyborczych, ale również na wywieszanie plakatów przez komitety. Z kolei media publiczne byłyby ustawowo zobligowane do darmowego organizowania i transmitowania debat kandydatów z list zarejestrowanych w całym kraju (podobne rozwiązanie funkcjonuje już dziś). Za nowatorską należy też uznać propozycję stosowania we wszystkich rodzajach wyborów proporcjonalnych metody Sainte-Laguë a, zamiast obecnej d Hondta. O wiele węższy zakres regulacji ma drugie przedłożenie, autorstwa Komisji Ustawodawczej. Jego uzasadnienie przedstawił Sejmowi poseł Grzegorz Karpiński (PO), informując, że dotyczy ono niektórych instytucji unormowanych w ordynacjach parlamentarnej, prezydenckiej, europejskiej i samorządowej oraz w przepisach związanych z referendum ogólnokrajowym. Zaznaczył, że postulowane przepisy zawierają rozwiązania specyficzne i wspólne dla poszczególnych głosowań, a ich wprowadzenie powinno spowodować większą przejrzystość procesu wyborczego, szczególnie w zakresie jego finansowania, oraz ułatwić obywatelom skorzystanie z ich praw. Taki skutek spowodować mają regulacje zobowiązujące do tworzenia lokali wyborczych dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, a także umożliwiające tym osobom dopisanie się do dowolnego obwodu głosowania na swój wniosek złożony najpóźniej 5 dni przed wyborami (dziś jest to 10 dni). Komisja postuluje także, aby wszystkie wybory i referenda ogólnokrajowe odbywały się obligatoryjnie przez dwa dni, od godz. 8 do 20 (inicjatywa poselska zakłada tu fakultatywność). Proponuje również ujednolicenie zasad tworzenia komitetów wyborczych poprzez wprowadzenie podobnych terminów na wykonanie związanych z tym czynności oraz reguły umożliwiającej zgłaszanie swych przedstawicieli do komisji tylko tym z nich, które zarejestrowały listy w danym okręgu. Obowiązywać miałby również zakaz umieszczania plakatów na obiektach związanych z ochroną zabytków oraz środowiska naturalnego. W przedłożeniu znalazły się także m.in. przepisy rozciągające zakazy stosowane przy finansowaniu kampanii parlamentarnej na wybory prezydenckie. Poselski projekt ustawy Kodeks wyborczy i komisyjny projekt nowelizacji ustawy o wyborze Prezydenta RP oraz niektórych innych ustaw zostały skierowane do komisji nadzwyczajnej, która ma być powołana na jednym z najbliższych posiedzeń Sejmu. 11

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU KOLEJNE KOREKTY W USTAWACH O PODATKU DOCHODOWYM Projekty komisyjne przedstawił poseł Michał Marcinkiewicz (PO) Sejm debatował łącznie nad dwoma komisyjnymi projektami ustaw o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, komisyjnym projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i nad senackim projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Proponowane zmiany mają charakter niewielkich korekt, a łączy je dążenie do zmniejszenia ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej. W imieniu Komisji Nadzwyczajnej Przyjazne Państwo do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji uzasadnienia pierwszych trzech z wymienionych wyżej projektów ustaw przedstawił poseł Michał Marcinkiewicz (PO). Pierwszy projekt dotyczy zwiększenia ze 100 do 500 zł limitu kwoty zwolnionej z opodatkowania jednorazowej wartości nieodpłatnych świadczeń otrzymywanych od świadczeniodawcy w związku z jego promocją lub reklamą produktów. Chodzi przede wszystkim o prezenty i gadżety promocyjne. Celem tej zmiany jest ułatwienie osobom prawnym działań marketingowych, a także zniesienie uciążliwego wymogu sporządzania przez przedsiębiorców informacji na druku PIT-8C dla urzędu skarbowego. Proponowana zmiana nie idzie w kierunku całkowitego zniesienia biurokratycznych obowiązków stwierdził przedstawiciel wnioskodawców lecz z uwagi na ochronę dochodów budżetowych stanowi swoisty kompromis między interesem podmiotów gospodarczych a interesem fiskalnym budżetu państwa. W dyskusji brano jednak pod uwagę opinię rządu i proponowano ograniczenie limitu zwolnienia do 200 zł. Drugi projekt zawiera propozycję poszerzenia zakresu zwolnienia dla świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych o bony, talony i inne znaki uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi. Bez zmian pozostawiono maksymalną kwotę zwolnienia w wysokości 380 zł w roku podatkowym. W obecnym stanie prawnym zwolnieniu podlegają jedynie świadczenia o charakterze czysto rzeczowym, np. zakup biletów do kina czy teatru. W opinii wnioskodawców opodatkowanie bonów i talonów stanowi nadmierne ograniczenie form świadczeń zwolnionych z opodatkowania, które nie ma uzasadnienia w realiach życia gospodarczego. Proponowana zmiana będzie mieć neutralny wpływ na dochody budżetowe. Propozycja nowelizacji uzyskała w zasadzie poparcie klubów poselskich, choć kluby opozycyjne zgłosiły zastrzeżenia. Przedstawiciel Klubu PiS wyraził obawę, że największe korzyści z poszerzenia zakresu zwolnień mogą odnieść duże sieci handlowe, natomiast przedstawiciel Klubu Lewicy uznał, że sformułowanie przepisu zawartego w autopoprawce budzi wątpliwości interpretacyjne. Trzeci projekt dotyczy poszerzenia katalogu wyłączeń od zasady, że podatku od towarów i usług nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów. W nowelizacji proponuje się uzupełnić ten katalog o nowe wyłączenie i zaliczenie do kosztów podatkowych wartości VAT należnej od nieodpłatnie przekazanych towarów w ramach sprzedaży premiowej prowadzonej jako działania reklamowe. Chodzi o podatek od nagród rzeczowych przyznawanych w zamian za zakup określonego produktu. Ta propozycja nowelizacji nie wzbudziła żadnych zastrzeżeń uczestników debaty. Senacki projekt uzasadniany przez senatora Henryka Woźniaka (PO) dotyczy uchylenia przepisu ograniczającego samozatrudnienie. W obecnym stanie prawnym podatnicy uzyskujący dochody z działalności gospodarczej mają prawo do opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym według jednolitej stawki (19%) w sytuacji, gdy nie wykonują w roku poprzedzającym rok podatkowy lub w danym roku podatkowym świadczenia usług na rzecz dotychczasowego pracodawcy w zakresie będącym przedmiotem sto- 12

3 8 POSIEDZENIE SEJMU sunku pracy jeszcze przed podjęciem działalności gospodarczej. Zasada ta ogranicza swobodę działalności gospodarczej i jest uważana za zbędną w aktualnej sytuacji. Zmiana spowoduje, że z prawa do opodatkowania według stawki 19% wyłączeni będą tylko podatnicy, którzy uzyskują w roku podatkowym przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadające czynnościom, które wykonywali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. W konsekwencji nowelizacja sprowadza się do tego, że były pracownik mógłby zacząć pracować dla swojego byłego pracodawcy na zasadzie samozatrudnienia wcześniej, niż to przewidują obecne przepisy. Projekt nowelizacji nie uzyskał poparcia tylko Prawa i Sprawiedliwości. Przedstawiciel tego Klubu uznał, że nadal trzeba zapobiegać tendencjom do zamiany umowy o pracę na samozatrudnienie. W debacie proponowano też połączenie podczas dalszych prac czterech przedłożeń w jeden projekt ustawy. Wszystkie projekty, przy braku sprzeciwu, zostały skierowane do Komisji Finansów Publicznych. Projekt senacki przedstawił senator Henryk Woźniak (PO) 13

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU PROPOZYCJA RACJONALIZACJI PRAWA PODATKOWEGO W imieniu Komisji Nadzwyczajnej Przyjazne Państwo do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji, poseł Michał Marcinkiewicz (PO) przedstawił uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fi- zyczne. Poinformował, że proponowana zmiana dotyczy jedynie opodatkowania przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o charakterze cywilnoprawnym i ma na celu przesunięcie terminu złożenia oświadczenia o wyborze opodatkowania na zasadach ryczałtu. W obecnym stanie prawnym, powodującym często konflikty między podatnikami a urzędami skarbowymi, podatnicy dokonują tego wyboru najpóźniej w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Projekt zakłada, że będzie on mógł nastąpić do 20 dnia miesiąca, po miesiącu, w którym podatnik osiągnie pierwszy przychód z najmu, a w przypadku podatników, którzy osiągnęli pierwszy przychód w grudniu do końca tego miesiąca. Wprowadzenie tej zmiany da osobom fizycznym rozpoczynającym wynajmowanie mieszkania możliwość zgłoszenia informacji o podjęciu decyzji o wyborze zryczałtowanej formy opodatkowania już po podpisaniu umowy i przyjęciu pieniędzy od wynajmującego, w terminie do dnia powstania obowiązku opłacenia pierwszego ryczałtu z tytułu najmu. Nowelizacja nie spowoduje zatem przesunięcia samego terminu płatności podatku, a jedynie daje więcej czasu na dokonanie wyboru formy opodatkowania. Wszystkie kluby poselskie poparły propozycję nowelizacji ustawy. Pozytywne odniósł się do niej także rząd. Projekt, przy braku sprzeciwu, został skierowany do Komisji Finansów Publicznych. 14

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU NOWELIZACJA USTAWY O PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG nych terminów aktualizacji tych danych. Projekt ustawy zakłada zwolnienie podatników VAT z tego obowiązku, jeżeli zakres aktualizowanych danych jest taki sam jak określony w przepisach o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. Zastrzeżono natomiast, że wyłączenie obowiązku aktualizacji danych objętych zgłoszeniem rejestracyjnym nie ma zastosowania w przypadku, gdy zmiana dotyczy właściwości organu podatkowego, a więc w przypadku zmiany miejsca zamieszkania lub adresu siedziby podatnika. W trakcie debaty wszystkie kluby poparły rozwiązanie, nie zgłaszając zasadniczych uwag do projektu. Drugi projekt dotyczy zakresu zwolnień i ulg przy stosowaniu kas fiskalnych. Według jego autorów, zasadniczym celem proponowanych zmian jest wprowadzenie równych dla wszystkich podatników zasad skorzystania z ulgi z tytułu nabycia kas rejestrujących. Nowelizacja ma także służyć lepszemu przygotowaniu podatników do procesu fiskalizacji, oraz precyzyjniejszemu określeniu zwolnień z obowiązku ewidencjonowania obrotu za pomocą kas fiskalnych, a także warunków ich utraty. Ponadto, nadanie tym regulacjom rangi ustawowej sprzyjać ma zwiększeniu u przedsiębiorców po- Sejm debatował łącznie nad dwoma komisyjnymi projektami ustaw o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, przygotowanymi przez Komisję Nadzwyczajną Przyjazne Państwo do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji. Uzasadniając potrzebę nowelizacji ustawy poseł Michał Marcinkiewicz (PO) wskazał, że obydwa przedłożenia ograniczą biurokratyczne przeszkody krępujące działalność gospodarczą, a także zwiększą bezpieczeństwo prawne podatników oraz przejrzystość prawa podatkowego. Pierwszy z projektów ma na celu uproszczenie dokonywania aktualizacji informacji o podatnikach w systemie ewidencji NIP oraz w systemie ewidencji dla potrzeb podatku VAT. Obecnie wszyscy podatnicy zobowiązani są do zgłoszenia identyfikacji NIP i dokonywania aktualizacji każdej zmiany danych. Niezależnie od tego podatnicy podatku od towarów i usług mają obowiązek złożenia odrębnego zgłoszenia rejestracyjnego, tzw. VAT-R oraz aktualizowania danych wskazanych w tym dokumencie. W konsekwencji opłacający VAT są zobowiązani do informowania urzędu o zmianie tych samych danych dwukrotnie: raz na potrzeby ewidencji NIP i drugi, na potrzeby ewidencji VAT, przy jednoczesnym obowiązywaniu różczuciu pewności prawa w tym zakresie. Projekt przewiduje, że wszyscy podatnicy, na równych zasadach, będą mogli skorzystać z ulgi z tytułu zakupu kasy fiskalnej (możliwe jest obecnie odliczenie od opłacanego podatku VAT do 90% wartości kasy, do kwoty 700 zł). Dzięki temu z ulgi będzie mogła także skorzystać firma poszerzająca działalność i instalująca nowe stanowiska kasowe. W trakcie debaty przedstawiciel rządu zgłosił zastrzeżenia wobec istotnej dla całej nowelizacji propozycji przeniesienia z rozporządzeń do ustawy uprawnienia do zwalniania niektórych grup podatników z obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Uznał je co prawda za korzystne, ale przedwczesne, gdyż, jak stwierdził Minister Finansów, może elastyczniej niż ustawodawca reagować na to, co dzieje się na rynku. Także Klub PiS ocenił, że rozwiązanie to daje na stałe umocowanie prawne dla pewnych grup zawodowych, które osiągają ogromne dochody, ale nie płacą od nich podatków. Dlatego może być ono niezgodne z konstytucyjną zasadą równości opodatkowania. Komisyjne projekty, przy braku sprzeciwu, zostały skierowane do Komisji Finansów Publicznych. 15

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU POSTULAT ZMIANY USTAWY O PODATKU DOCHODOWYM OD OSÓB PRAWNYCH Projekt przedstawił poseł Wiesław Andzrzej Szczepański (Lewica) Wspólnotom mieszkaniowym, towarzystwom budownictwa społecznego, spółdzielniom i komunalnym zakładom gospodarki mieszkaniowej przysługiwały zwolnienia od podatku od dochodów osiąganych z gospodarki zasobami mieszkaniowymi. Ulga podatkowa z tego tytułu stanowiła silną zachętę do szukania dodatkowych źródeł przychodów, a także hamowała wzrost opłat pobieranych od lokatorów. Dzięki temu podmioty te praktycznie nie wnosiły do organów skarbowych żadnych wpłat z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych. Jednak w ostatnim czasie Ministerstwo Finansów na nowo zinterpretowało dotychczasowe przepisy i zawęziło pojęcie zasoby mieszkaniowe tylko do lokali mieszkalnych, z wyłączeniem lokali użytkowych, dzierżawy gruntów i przychodów uzyskiwanych z innych źródeł. Oznacza to, że dochody te, nawet jeżeli zostaną przeznaczone na utrzymanie budynków, nie mogą zostać objęte ulgą. W tej sytuacji zwolnienie z płacenia podatków od dochodów spółdzielni mieszkaniowych, TBS-ów czy wspólnot mieszkaniowych osiąganych z gospodarki mieszkaniami stało się iluzoryczne stwierdził poseł Wiesław Andrzej Szczepański, przedstawiając Izbie poselski projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przygotowany przez grupę posłów Klubu Lewica. Wnioskodawcy proponują zniesienie obowiązku rozdzielania dochodów z gospodarki zasobami mieszkaniowymi od dochodów osiąganych z innych źródeł, co spowodowałoby, że spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe płaciłyby podatek CIT na takich samych zasadach, jak pozostałe podmioty. W opinii autorów inicjatywy, z uwagi na niekorzystną interpretację przepisów przez Ministra Finansów, wspólne opodatkowanie wszystkich dochodów uzyskiwanych z gospodarki zasobami mieszkaniowymi, dzierżawy gruntów czy reklam na budynkach pozwoliłoby na przeznaczenie ich na cele mieszkaniowe. Z tych środków możliwe byłoby pokrywanie wydatków przeznaczonych na poprawę stanu technicznego budynków mieszkalnych oraz utrzymanie stabilnych, niewygórowanych stawek czynszu. Nowe przepisy miałyby obowiązywać od 1 stycznia 2009 roku. W trakcie debaty przedstawiciel PO złożył wniosek o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu, argumentując, że zaproponowane zmiany nie są korzystne dla wymienionych podmiotów prowadzących działalność w zakresie gospodarki mieszkaniowej. Szczególny sprzeciw Klubu wzbudził fakt, że po przyjęciu nowych rozwiązań opodatkowane zostaną także środki gromadzone na funduszu remontowym wspólnot mieszkaniowych. Z kolei Klub PiS opowiedział się za tym, aby propozycja zawarta w przedłożeniu dotyczyła wyłącznie działalności spółdzielni mieszkaniowych i uznał, że powinien on trafić do dalszych prac legislacyjnych. Posłowie Klubu PSL zwrócili uwagę, że postulowane regulacje dążą do uproszenia systemu podatkowego, a ich wprowadzenie może wpłynąć na wzrost dochodów budżetu państwa. Głosowanie nad wnioskiem o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu ma odbyć się na najbliższym posiedzeniu Sejmu. 16

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU IMPULS DLA ROZWOJU DZIAŁALNOŚCI INNOWACYJNEJ Poseł Jan Kaźmierczak, w imieniu grupy posłów Klubu PO, zarekomendował Izbie poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej. Wskazał, że postulowane zmiany mają służyć przekształcaniu polskiej gospodarki w innowacyjną. Obecne regulacje umożliwiają centrom badawczo-rozwojowym tworzenie, nietraktowanego jako przychód, funduszu innowacyjnego z dochodów z wprowadzania na rynek produktów i usług innowacyjnych. Musi być on jednak rozliczany w tym samym roku podatkowym, w którym powstał. Nie pozwala to na kumulację środków, a tym samym nie stanowi fiskalnej zachęty dla przedsiębiorców. Projekt ma na celu zmianę tej sytuacji, przez wprowadzenie do ustaw o podatku CIT i PIT oraz o wspieraniu działalności innowacyjnej przepisu, że środki tworzące fundusz innowacyjny mogą być wykorzystywane nie tylko w roku, w którym zostały zgromadzone, ale także w następnym. Dzięki temu każda jednostka, która ma lub uzyska status centrum badawczo-rozwojowego, będzie efektywniej korzystać z tego funduszu powiedział przedstawiciel wnioskodawców, rekomendując Izbie postulowane zmiany. Podczas dyskusji wszystkie kluby opowiedziały się za skierowaniem projektu do dalszych prac w komisjach. Przedstawicielka Klubu PO uznała mechanizm kumulacji środków postulowany w projekcie za jeden z nielicznych instrumentów wspierania działalności innowacyjnej oraz impuls do tworzenia centrów badawczo-rozwojowych, których ciągle jest zbyt mało. Przychylnie ocenił projekt reprezentant Klubu PiS, który przypomniał, że system podatkowy powinien być modyfikowany w taki sposób, aby premiować podmioty o statusie centrów badawczo-rozwojowych, wprowadzające do polskiej gospodarki innowacyjne technologie i usługi. Klub Lewica uznał postulowane zmiany za cenne dla wspierania konkurencyjności polskiej gospodarki i promowania inwestycji o dłuższym czasie trwania i kapitałochłonności. Także przedstawiciel PSL uznał za priorytetowe działania zmierzające do unowocześnienia gospodarki polskiej. Sejm skierował poselski projekt do Komisji Finansów Publicznych. 17

3 8 P O S I E D Z E N I E S E J M U W PIERWSZYM CZYTANIU ZMIANY W ORDYNACJI PODATKOWEJ Projekt przedstawił poseł Mirosław Sekuła (PO) Obecnie obowiązujące przepisy nie dają podatnikowi gwarancji, że w toku postępowania prowadzonego przez organy podatkowe lub kontroli skarbowej będzie otrzymywał aktualną informację na temat bieżącej oceny prawnej swojej sprawy. W konsekwencji podatnik często nie jest w stanie w pełni aktywnie w nim uczestniczyć i w sposób adekwatny do aktualnej sytuacji przedstawiać swoje racje i dowody. Nie dochodzi do wymiany argumentów między stronami postępowania oświadczył poseł Mirosław Sekuła (PO), przedstawiając Izbie projekt nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa przygotowany przez Komisję Nadzwyczajną Przyjazne Państwo do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji. Podkreślił, że celem przedłożenia jest poprawa komunikacji między podatnikiem a administracją skarbową i zapewnienie realizacji zasady czynnego udziału strony w toczącym się postępowaniu. Proponowana przez Komisję zmiana polega na zobowiązaniu urzędów skarbowych i urzędów celnych do automatycznego (bez konieczności składania przez podatnika stosownego wniosku) przekazywania podatnikowi informacji o sposobie ustosunkowania się w postępowaniu odwoławczym do jego zarzutów. Wprawdzie jak podkreślają autorzy inicjatywy obecne przepisy umożliwiają stosowanie takiej praktyki, jednak nie jest to powszechnie realizowane. Proponuje się zatem uczynienie tej powinności prawem. Wprowadzenie postulowanych, przyjaznych dla podatnika przepisów nie powinno, zdaniem autorów przedłożenia, zakłócić i przedłużyć procedury odwoławczej. Podczas debaty wszystkie kluby opowiedziały się za skierowaniem projektu do dalszych prac legislacyjnych. Przedstawiciel Klubu PiS wyraził jednak obawę, czy zaproponowane rozwiązanie nie narusza konstytucyjnej zasady równości, ponieważ odnosi się jedynie do postępowania w sprawach podatkowych. Sejm skierował komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa do Komisji Finansów Publicznych. 18