Tatarzy w Polsce po 1945 r. Tatarska tożsamość wobec asymilacji Konferencja Naukowa w Gorzowie Wielkopolskim

Podobne dokumenty
Sprawozdanie z otwarcia wystawy: Ryszard Kaczorowski wpisany w dzieje Uniwersytetu w Białymstoku

Kształtowanie poczucia tożsamości regionalnej w działaniach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wlkp.

I Wszechpolski Kongres Muzułmański

BIULETYN. Grudzień. Ośrodka Debaty Międzynarodowej w Gorzowie Wielkopolskim. Zapraszamy do współpracy!

Profil naukowy pracownika dr Piotr Krzyżanowski

Osadnictwo tatarskie w Gorzowie Wielkopolskim

IV Lubuska Konferencja Naukowo-Techniczna MITEL

Kartograficzny obraz życia kulturalnego Warszawy na dawnych planach miasta.

DZIAŁALNOŚĆ MUZUŁMAŃSKIEJ GMINY WYZNANIOWEJ W GORZOWIE WIELKOPOLSKIM W ŚWIETLE MATERIAŁÓW ARCHIWALNYCH

PRZEGLĄD FILMOWY OBŁAWA AUGUSTOWSKA. LIPIEC 1945"

Konferencja: "Architektura sakralna...", fotogaleria

Warszawa ma wiele twarzy Konferencja z cyklu Warszawska Jesień Archiwalna

Na zakończenie Konferencji postanowiono, że następna V Lubuska Konferencja Naukowo- Techniczna MITEL odbędzie się w roku 2008.

DOBRE PRAKTYKI w urbanistyce i planowaniu przestrzennym

BIULETYN. czerwiec. Ośrodka Debaty Międzynarodowej w Gorzowie Wielkopolskim

Stulecie powstania Komendy Polskiej Organizacji Wojskowej w Choroszczy

HISTORIA WOJSKO POLITYKA

WSPÓLNA PRZESZŁOŚĆ. Ukraińcy i Polacy jako ofiary terroru komunistycznego

Kresy, pogranicza a literatura dla dzieci i młodzieży

Opublikowane scenariusze zajęć:

Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa. Program konferencji

Ogólnopolska konferencja naukowa W 150-lecie urodzin Józefa Piłsudskiego. Marszałek Józef Piłsudski Droga do Niepodległej Bełchatów, 7 8 grudnia 2017

Sposoby ochrony i rekultywacji jezior poznańskich

Nadodrzański Oddział Straży Granicznej

zapraszają na konferencję naukową

Konferencja Jubileuszowa

II OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA ZMIANY ADMINISTRACYJNEGO PRAWA PROCEDURALNEGO Z PERSPEKTYWY PRAKTYKI I TEORII

PROGRAM KONFERENCJA PROGRAMOWA NARODOWEGO KONGRESU NAUKI. Zróżnicowanie modeli uczelni i instytucji badawczych kierunek i instrumenty zmian

BIULETYN. marzec. Ośrodka Debaty Międzynarodowejw Gorzowie Wielkopolskim

Czesław Jankowski ( ) między tutejszością a europejskością

Pogranicza w perspektywie wyzwań współczesności

II Ogólnopolska Konferencja Dydaktyków Szkół Wyższych Wydziałów Przyrodniczych

Samorządność doktorancka w Polsce rozwój, funkcjonowanie, perspektywy

Mniejszości narodowe i etniczne na Mazowszu

11 września 2015 roku Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna ul. Sikorskiego 107 w Gorzowie Wlkp.

FINAŁ VIII EDYCJI KONKURSU WOJEWÓDZKIEGO ZNAM HISTORIĘ POLSKICH SYMBOLI NARODOWYCH 11 marca 2014 r.

Główny Urząd Statystyczny oraz

Organizator: Współorganizatorzy: Powiat Wrocławski, Gmina Siechnice oraz Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu PATRONAT HONOROWY

Cześć ich pamięci! Rocznica spalenia więźniów Radogoszcza i zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi

VIII OGÓLNOPOLSKIE FORUM PRZEWODNIKÓW TURYSTYCZNYCH FILM W PRACY PRZEWODNIKA ŁÓDŹ 2018

REJESTR INSTYTUCJI KULTURY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO

I Obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Lubelszczyźnie

Prof. dr hab. Adam Wrzosek organizator i Dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1920/ /1923

I Naukowo-Metodyczna Konferencja. pt. Uczeń nietypowy, czyli wyjątkowy praca z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

Instytut Pamięci Narodowej

Stypendyści Fundacji Dzieło Nowego Tysiąclecia odwiedzają Białystok i Podlaskie

Pomiędzy zarządzaniem procesami edukacyjnymi a rynkiem pracy

Zaproszenie. mają zaszczyt zaprosić na ogólnopolską konferencję naukową

Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa. Program konferencji

Ogólnopolska konferencja naukowa Ruch ludowy i polska wieś wobec Niepodległości Supraśl Nidzica, września 2018

Konferencja naukowa Losy powstańców śląskich po 1922 roku Katowice, 19 października 2018

60 lat Stacji Archeologicznej PAN Published on Kalisz (

Ogólnopolska konferencja naukowa Ruch ludowy i polska wieś wobec Niepodległości Supraśl Nidzica, września 2018

Beata Hyży - Czołpińska: scenariusz filmu "Zaginiona Ikona"

PROGRAM WOJEWÓDZKICH OBCHODÓW EUROPEJSKICH DNI DZIEDZICTWA

BAJKA W PRZESTRZENI NAUKOWEJ I EDUKACYJNEJ - - BAJKA A MIT

PROGRAM V Elbląskiego Forum Kulturoznawczego

Przede wszystkim Legiony Czyn zbrojny piąta debata historyków w Belwederze 20 października 2017

25 lat samorządu z perspektywy Szczecina. Doświadczenia i wyzwania

INSTYTUT GEOGRAFII SPOŁECZNO EKONOMICZNEJ I GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU

SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI NAUKOWO-BRANŻOWEJ REGIONALNA POLITYKA TURYSTYCZNA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM

CENTRUM STUDIÓW EUROPEJSKICH IM. JEANA MONNETA Wydział Politologii i Studiów Międzynarodowych. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Wykonywanie kary ograniczenia wolności i rola samorządu lokalnego w readaptacji społecznej skazanych.

PROJEKT EDUKACYJNY Irena Sendlerowa pro memoriam. Dialog międzykulturowy

SAMORZĄDOWE OBCHODY LECIA ODZYSKANIA PRZEZ POLSKĘ NIEPODLEGŁOŚCI

WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA IM. JANUSZA KORCZAKA W WARSZAWIE Wydział Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie. II Ogólnopolska Konferencja Naukowa

XI WIOSNA Z FIZJOTERAPIĄ

X Konferencja sieci Centrów Dokumentacji Europejskiej w Polsce (plan ramowy)

Program Konferencji Naukowej Między tradycją a współczesnością koncepcje edukacji geograficznej

Niech śmierć tak nieludzka nie powtórzy się więcej ". 74 rocznica spalenia więźniów Radogoszcza

ROK HISTORII NAJNOWSZEJ w Zespole Szkół im A. Mickiewicza w Bielsku Podlaskim

Imprezy organizowane przez MiPBP w Ropczycach w latach 2011 i 2012 w związku z obchodami 650-lecia nadania praw miejskich Ropczycom

Obchody Narodowego Święta Niepodległości w województwie podlaskim

TERRA PIZDRIENSIS. Referaty konferencji:

11-12 czerwca 2015 r.

Hanka Kasperska-Stróżyk kierownik PBP w Słupcy, Tadeusz Raczkowski dyrektor LO w Słupcy Foto. Szymon Nowicki

Andrzej Grzeszczuk. Wileńszczyzna. w II Rzeczypospolitej. Materiały dydaktyczne do lekcji historii dla szkół ponadpodstawowych

POLICJA.PL 75. ROCZNICA ZBRODNI KATYŃSKIEJ. Strona znajduje się w archiwum.

Prof. zw. dr hab. inż. Tomasz Winnicki, prorektor i profesor Kolegium Karkonoskiego, profesor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Kaliszu,

Kilka dni Mnóstwo możliwości Świętujmy razem przyłącz się!

Usługi społeczne dla osób niepełnosprawnych

Efektywne metody kierowania

OBWIESZCZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI 1) z dnia r.

T rzeba na nią było czekać ponad 200 lat, ale już jest. Najstarsza mapa województwa podlaskiego

PRAWO HUMANITARNE WOBEC WYZWAŃ XXI WIEKU

PRAWO HUMANITARNE WOBEC WYZWAŃ XXI WIEKU

REGULAMIN OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU WIEDZY O MEDIACH DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE

ZAPROSZENIE. III Ogólnopolską Konferencję Naukową Młodych Logistyków POLLOGUS W tym roku tematem przewodnim Konferencji będą:

MŁODZI DLA BEZPIECZEŃSTWA

HISTORYCZNE ROCZNICE ROKU 2014

ZAPROSZENIE. II Ogólnopolska Konferencja Naukowa PTE i EBEN Polska

Protokół z posiedzenia Kaszubskiego Zespołu Parlamentarnego

ANALIZA WYNIKÓW KONKURSU NA APLIKACJĘ OGÓLNĄ w 2015 r.

Podsumowanie pierwszej edycji Akademii Młodych Dyplomatów Promocja im. Karola Wojtyły

KONFERENCJA. nt. 96. Rocznica podpisania Traktatu Wersalskiego. Badanie i odszukiwanie historycznych granic w Polsce.

Sportowa Polska 2010

PATRIOTYZM I WYCHOWANIE

18 października 2016 (wtorek) 19 października 2016 (środa)

MINISTERSTWO ADMINISTRACJI I CYFRYZACJI. Warszawa, dn. '^listopada 2013 r.

STOWARZYSZENIE INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW KOMUNIKACJI RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Oddział w Białymstoku PROGRAM

Transkrypt:

STUDIA PODLASKIE tom XXIII BIAŁYSTOK 2015 PIOTR JACEK KRZYŻANOWSKI ALEKSANDER MIŚKIEWICZ Tatarzy w Polsce po 1945 r. Tatarska tożsamość wobec asymilacji Konferencja Naukowa w Gorzowie Wielkopolskim DOI: 10.15290/sp.2015.23.18 W dniach 6 7 października 2015 r. w Gorzowie Wielkopolskim odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa Tatarzy w Polsce po 1945 r. Tatarska tożsamość wobec asymilacji. Konferencja została zorganizowana z okazji 70-lecia osadnictwa tatarskiego na Ziemiach Zachodnich. Honorowy patronat nad konferencją objął Tomasz Miśkiewicz, Mufti Rzeczypospolitej Polskiej, Przewodniczący Najwyższego Kolegium Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP. Z Tatarami polskimi jako grupą etniczną kojarzymy zawsze Podlasie, gdyż jest ich tu najwięcej w kraju, poza małą garstką w Gdańsku, Warszawie i Szczecinie. Tuż zaraz po drugiej wojnie światowej była ich liczna grupa w Gorzowie Wielkopolskim, także w Trzciance Lubuskiej i niewielka grupa we Wrocławiu. Wszyscy, w odróżnieniu od swoich współplemieńców w Gdańsku, którzy głównie przybyli z byłego województwa wileńskiego, pochodzili z Nowogródka i okolic. Dołączyli do nich także współplemieńcy ze Skidla w byłym powiecie grodzieńskim, należącym w latach międzywojennych do województwa białostockiego. Tylko mała grupa Tatarów pochodzących z Wileńszczyzny w Krośnie Odrzańskim przez jakiś czas separowała się od swoich współplemieńców nowogrodzkich. Tatarzy polscy przybyli na północne i zachodnie tereny Polski jako tzw. repatrianci, gdyż pragnęli nadal należeć do Polski, gdyż Ona odeszła z ich stron. W samym Gorzowie Wielkopolskim zamieszkało na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. ponad 200 Tatarów, skupionych głównie w dzielnicy Janice, gdzie gospodarzyli niekiedy na dużych połaciach ziemi, mieszkali w parterowych domach otoczonych sadami, posiadali konie, hodowali krowy i drób. Jeśli w którymś gospodarstwie w tamtej dzielnicy była hodowla świń, znaczyło, że nie należało ono do rodziny tatarskiej. Janice, ze względu na jej pagórkowaty teren, nazywali po swojemu

318 Piotr Jacek Krzyżanowski, Aleksander Miśkiewicz Górki lub Górki tatarskie. Z biegiem czasu wiele rodzin tatarskich przeniosło się do centrum Gorzowa, inne powędrowały najczęściej do Białegostoku, aby być bliżej swoich tamtejszych współplemieńców. Bywało, że wyruszali do Szczecina, Poznania lub Wrocławia za pracą lub nauką w wyższej uczelni. W Gorzowie Wielkopolskim istniała gmina muzułmańska podległa Muzułmańskiemu Związkowi Religijnemu w Rzeczypospolitej Polskiej, nad którą sprawował opiekę duchowny muzułmański, imam Selim Safarewicz, przed wojną imam gminy muzułmańskiej w Nowogródku, który mieszkał z rodziną we Wrocławiu. Po jego śmierci w 1955 r. przejął jego obowiązki były muezzin z Nowogródka, Bekir Radkiewicz, zamieszkały na wspomnianych Górkach tatarskich. Władze Miasta Gorzowa, ze względu na zamieszkałych tam, także po drugiej wojnie światowej, Ukraińców, Łemków i Romów, uznały, iż są miastem wielokulturowym i wieloreligijnym, mając na myśli również Tatarów. Stąd też odnośnie ich miały miejsce tzw. Spotkania Muzealne organizowane przez dyrekcję Muzeum Okręgowego, dziś Lubuskiego, służące poznaniu dziejów i kultury Tatarów polskich. Pierwsze miało miejsce 6 grudnia 1980 r. W 1995 r. przy współudziale działającej jeszcze wówczas tamtejszej gminy muzułmańskiej, zorganizowano dwudniowe obchody 50-lecia osadnictwa tatarskiego na Ziemiach Zachodnich. Ich uczestnicy spotkali się w sali kominkowej Muzeum, wśród których najwięcej było ich współplemieńców z Białegostoku, wobec małej garstki miejscowych Tatarów. Obchodami kierowała Rozalia Aleksandrowicz, nieżyjąca dziś, ostatnia prezes Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Gorzowie Wielkopolskim. Nabożeństwu przewodniczył, w jednej z przystosowanych dla tego celu sali muzułmańskiej, Aleksander Chalecki, imam gminy muzułmańskiej w Białymstoku. Wśród zaproszonych gości, obok przedstawicieli władz Miasta i dyrekcji Muzeum, byli także księża z parafii katolickiej i prawosławnej 1. Pomimo iż nie ma już Tatarów na Górkach, a trochę rodzin mieszka jeszcze w centrum, pamięć o Tatarach zachowała się na długo. Przykładem tego jest wspomniana w tytule tej publikacji sesja tatarska, którą uczczono 70. rocznicę osadnictwa tatarskiego na Ziemiach Zachodnich. Jej organiza- 1 O osadnictwie tatarskim na Ziemiach Zachodnich Polski, jego rozwoju i upadku pisał Aleksander Miśkiewicz, współautor tej publikacji, w książce Tatarzy na Ziemiach Zachodnich Polski w latach 1945 2005, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta, Gorzów Wielkopolski 2009.

Tatarzy w Polsce po 1945 r. Tatarska tożsamość wobec asymilacji 319 torami byli: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim i tamtejsza Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta oraz Miejski Ośrodek Sztuki i działający przy nim Dyskusyjny Klub Filmowy Megaron. Sesja zgromadziła liczną grupę uczestników, do których należeli autorzy kilkunastu referatów: historycy, orientaliści, językoznawcy i etnolodzy z kilku ośrodków akademickich w kraju, m.in. z Uniwersytetu w Białymstoku, Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego i wspomnianej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Pierwszego dnia konferencji jej uczestnicy, w tym młodzież akademicka, obejrzeli w auli Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża dwa filmy dokumentalne przypominające wspomniane 50-lecie osadnictwa oraz film z 1958 r. Kurban-Bajram, nakręcony we wsi Bohoniki w województwie podlaskim, przedstawiający obchody święta muzułmańskiego ofiary. Film ten wzbudził powszechne zainteresowanie zebranych widzów jako bardzo ciekawy i odległy w czasie dokument filmowy. Co ciekawe, znajdowały się na sali dwie osoby, które zobaczyły siebie na tym filmie. Komentarzem filmy opatrzyła Iwona Bartnicka, Kierownik Działu Filmu MOS w Gorzowie Wielkopolskim, dzięki której dotarły one do Gorzowa Wielkopolskiego. Przed prelekcją miała miejsce konferencja prasowa, w której udział wzięli: Musa Czachorowski, redaktor naczelny Przeglądu Tatarskiego, Selim Kryczyński, będący na emeryturze, były dyrektor Państwowej Biblioteki Pedagogicznej w Gorzowie, syn Olgierda Najman-Mirzy Kryczyńskiego, przedwojennego prokuratora Sądu Najwyższego w Warszawie, prezesa rady Centralnej Związku Kulturalno-Oświatowego Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie i członka Najwyższego Kolegium Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej, także z siedzibą w Wilnie, zamordowanego podczas drugiej wojny światowej w więzieniu NKWD w Moskwie i piszący te słowa, emerytowany wykładowca historii Uniwersytetu w Białymstoku. W drugim dniu sesji, 7 października 2015 r., w Sali Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zbigniewa Herberta odbyła się sesja naukowa. Zebranych słuchaczy, nie tylko Tatarów, lecz także mieszkańców Gorzowa i studentów powitali dyrektor Biblioteki, mgr Edward Jaworski, a także prof. nadzw. dr hab. Beata Orłowska (PWSZ im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim). Konferencję swoją obecnością zaszczyciła JM Rektor

320 Piotr Jacek Krzyżanowski, Aleksander Miśkiewicz Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, prof. dr hab. Elżbieta Skorupska-Raczyńska. Na wstępie Musa Czachorowski odczytał list z pozdrowieniami od Muftiego Tomasza Miśkiewicza, który z racji przebywania za granicą nie mógł osobiście przybyć na sesję do Gorzowa. Jako pierwszy zabrał głos dr Aleksander Miśkiewicz, przypominając dzieje osadnictwa tatarskiego na Ziemiach Zachodnich w latach 1945 1950, z uwzględnieniem Gorzowa Wielkopolskiego. Natomiast dr Artur Konopacki z Uniwersytetu w Białymstoku przypomniał trzy fale osadnictwa tatarskiego, począwszy od czasów Wielkiego Księstwa Litewskiego, gdzie Tatarzy osiedlali się przybywając ze Złotej Ordy, przez Podlasie za Jana III Sobieskiego, po okres tzw. repatriacji po drugiej wojnie światowej. Następnie Halina Szahidewicz, przedstawicielka Muzułamńskiej Gminy Wyznaniowej w Białymstoku i wieloletnia jej prezes, przedstawiła zebranym działalność tej gminy po 1945 r., której członkami zostało wielu Tatarów przybyłych w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. z Gorzowa do Białegostoku. Po przerwie kawowej obrady podzielone zostały na dwa panele tematyczne. Pierwszemu przewodniczył prof. nadzw. dr hab. Przemysław Rotengruber z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W panelu tym prof. nadzw. dr hab. Joanna Kulwicka-Kamińska mówiła o religii jako wyznaczniku kultury społeczności tatarskiej, podając jako przykład jej rękopiśmienną literaturę religijną. Dalej Musa Czachorowski omówił literaturę i czasopiśmiennictwo Tatarów polskich po drugiej wojnie światowej. Do rękopiśmiennictwa Tatarów nawiązała także dr Magdalena Lewicka z Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, uznając je za trwały element dziedzictwa kulturowego na ziemiach kresowych dawnej Rzeczypospolitej. W panelu tym mgr Olga Kotynia z Uniwersytetu Warszawskiego zastanawiała się nad źródłem etyki Tatarów jako muzułmanów, a dr Bogna Wach (PWSZ im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim) snuła wizję wobec początku życia i śmierci muzułmanów, w tym aborcji i eutanazji. Po niej dr Paweł Popieliński (Polska Akademia Nauk w Warszawie) przypominał dzieje cmentarza muzułmańskiego na warszawskich Powązkach. Na zakończenie wspomniany już prof. nadzw. dr hab. Przemysław Rotengruber podsumował tę część konferencji. W panelu drugim, który nosił nazwę Tatarzy poprzez pryzmat historii i polityki, prowadzonym przez prof. nadzw. dr. hab. Pawła Leszczyńskiego, zabrakło prof. nadzw. dr. hab. Adama Dobrońskiego z Uniwersytetu w Białymstoku, który miał wygłosić referat: Tatarzy na Podlasiu po 1945 r..

Tatarzy w Polsce po 1945 r. Tatarska tożsamość wobec asymilacji 321 Żałować należy bardzo, że z przyczyn niezależnych od niego nie mógł uczestniczyć w konferencji. W tym panelu historycznym mgr Grażyna Kostkiewicz-Górska z Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim przypomniała działalność Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Gorzowie po 1945 r. Jak wiadomo, już od kilku lat, z braku dostatecznej liczby członków, jej działalność została zawieszona. Duże zainteresowanie wzbudził referat prof. nadzw. dr hab. Beaty Orłowskiej (PWSZ im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim) o dziejach rodziny tatarskiej, o jej tożsamości w Polsce jako rodziny niechrześcijańskiej, lecz związanej mocnymi więzami z krajem zamieszkania. Podobnie skupił uwagę słuchaczy dr Piotr Krzyżanowski (PWSZ im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim), który omówił, jak aparat bezpieczeństwa PRL inwigilował Tatarów, niepokojąc się szczególnie w pierwszych latach powojennych ich pozytywnym stosunkiem do tradycji Polski międzywojennej. O statusie prawnym Tatarów polskich mówił dr Michał Łyszczarz z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, a prof. nadzw. dr hab. Paweł Leszczyński (PWSZ im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim) zakończył ten panel, przedstawiając temat obecnie bardzo aktualny, dotyczący sytuacji Tatarów krymskich po zajęciu ich półwyspu przez wojska rosyjskie i włączeniu go do Rosji. Wspomniał też o uchodźcach krymskich w Polsce, będących pod opieką Tatarów polskich, a którym władze naszego państwa nie chcą przyznać statusu uchodźcy. Oba panele przedłużyła dyskusja, po której wszyscy uczestnicy sesji zostali zaproszeni na obiad przygotowany przez Elżbietę Bogdanowicz-Włodarczyk z Gorzowa, który zawierał elementy kuchni tatarskiej, w tym znane szczególnie na Podlasiu kołduny czy pierekaczewnik z mięsem lub serem na słodko. Wszyscy uczestnicy konferencji spoza Gorzowa opuszczali miasto nad Wartą, zachwyceni gościnnością Jego gospodarzy i doskonałą organizacją konferencji. Współorganizatorami konferencji byli: Lubuski Urząd Wojewódzki, Urząd Miejski w Gorzowie Wielkopolskim, Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim, Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego w Gorzowie Wielkopolskim oraz Muzułmański Związek Religijny w RP. Natomiast patronat informacyjny nad konferencją objęło Radio Zachód SA, TVP Gorzów Wielkopolski oraz Przegląd Tatarski.

322 Piotr Jacek Krzyżanowski, Aleksander Miśkiewicz Piotr Jacek Krzyżanowski, dr historii, kieruje Pracownią Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. e-mail: krzyzanowskipiotr2@gmail.com Aleksander Miśkiewicz, dr historii, emerytowany pracownik Instytutu Historii i Nauk Politycznych Uniwersytetu w Białymstoku.