Witold Broniewicz Wznowienie postępowania cywilnego : (dokończenie) Palestra 12/1(121), 47-57

Witold Broniewicz Wznowienie postępowania cywilnego : (dokończenie) Palestra 12/1(121), 47-57 1968

WITOLD BRONIEWICZ Wznowienie postępowania cywilnego (dokończenie) * B. Właściwe podstawy restytucyjne wymienione są w art. 403. k.p.c. Należą do nich: a) oparcie orzeczenia na dokumencie podrobionym lub przerobionym, b) oparcie orzeczenia na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym, c) uzyskanie orzeczenia za pomocą przestępstwa, d) późniejsze wykrycie prawomocnego orzeczenia dotyczącego tego samego stosunku prawnego, e) wykrycie takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których uczestnik nie mógł skorzystać w poprzednim postępowaniu. ad a). Podrobienie i przerobienie dokumentu stanowią dwie postacie fałszu dokumentu, a zatem przestępstwa przewidzianego w art. 187 k.k. Dokument jest podrobiony, gdy nie pochodzi od tej osoby, w której imieniu został sporządzony; jest przerobiony, gdy osoba nieuprawniona zmieniła dokument autentyczny choćby w drobnej części.87 ad b). Chodzi tu o uchylenie w trybie wznowienia postępowania lub rewizji nadzwyczajnej prawomocnego wyroku karnego, na którym oparte zostało ze względu na jego moc prejudycjalną orzeczenie cywilne (art. 11 kjp.c.). Ta podstawa wznowienia przejęta została bez zmian z d.k.p.c. ad c). Artykuł 403 1 pkt 2 d.k.p c. jako podstawę wznowienia przewidywał uzyskanie orzeczenia przez czyn karalny. Zastąpienie w art. 403 1 pkt 2 k.p.c. (nowego) tego ostatniego terminu wyrazem przestępstwo oznacza zwężenie podstawy wznowienia, o jakiej mowa. Przez czyn karalny bowiem rozumieć można nietylko przestępstwo, tj. zbrodnię lub występek (art. 12 k.k.), ale również wykroczenie, a także czyn ścigany w drodze dyscyplinarnej.*8 Z powodu przestępstwa można żądać wznowienia postępowania jedynie wówczas,, gdy czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub zostało umorzone z innych przyczyn niż: Pierw sza część niniejszego artykułu zostaia wydrukowana w nrze 12 P alestry z 1967 r. 87 Cyt. w g M. Siewierskiego: K odeks karny i praw o o w ykroczeniach, w yd. IX, W arszawa 1965, s. 223.»8 Por.: W. Dudek: op. cit., s. 34. Trafne w ydaje się stanow isko J. K rajewskiego (op. cit., s. 74), że art. 403 1 pikt 2 k.p.c. posługuje się słow em,,przestępstwo" nie w znaczeniu, jakie słow u tem u nadaje praw o karne, dla którego w przestępstw ie m usi istnieć strona przedm iotowa (czyn zabroniony pod groźbą kary, czyli czyn karalny) i strona podm iotow a (wina). Art. 403 1 pkt 2 k.p.c. posługuje się słow em przestępstw o w yłączn ie na oznaczenie przedm iotow ej strony przestępstw a. W rezultacie będzie stanow ić podstaw ę w znow ienia uzyskanie w yroku przez czyn karalny osoby niepoczytalnej, o jakiej mowa w art. 17 k.k., aczkolw iek w rozum ieniu prawa karnego nie ma tu przestępstwa.

48 Witold Broniewicz Nr 1 (121) b rak dowodów (art. 404 k.p.c.). Postanow ienie to nie stosuje się w razie żądania w znow ienia n a podstaw ie om ówionej pod a). 39 Na tle art. 403 1 k p.c. w yłania się zagadnienie, czy okoliczności w przepisie tym w ym ienione stanow ią podstaw y w znow ienia niezależnie od tego, czy mogły, czy też nie mogły być podniesione w drodze zarzutu w p o s t ę p o w a n i u zakończonym praw om ocnym orzeczeniem. Orzecznictwo Sądu Najwyższego zajm uje stanowisko, że skarga o w znow ienie postępow ania w w ypadkach przew idzianych w art. 403 1 k.p.c. jest dopuszczalna tylko wówczas, gdy uczestnik nie mógł z przyczyn faktycznych lub praw nych uzyskać uw zględnienia danego zarzutu w drodze zw y czajnego środka odw oławczego. 40 Stanow isko to poddali krytyce S ied leck i41 i Row iński. 42 K rytyka ta w ydaje się słu szn a43 przede w szystkim dlatego, że art. 403 1 k.p.c. nie ogranicza dopuszczalności w znow ienia w w ypadkach, gdy n a w ym ienione w tym przepisie okoliczności można się było pow ołać przed upraw om ocnien ie m się orzeczenia, różniąc się pod tym w zględem od art. 401 i 403 2 k.p.c. ad d). A rtykuł 403 2 d.k.p.c. mówił o w ykryciu prawom ocnego orzeczenia. A rt. 403 2 k.p.c. (nowego) m ówi o w ykryciu prawom ocnego w yroku. Oczywiście odnosi się to do procesu. W innych postępow aniach zam iast o w ykryciu praw om ocnego w yroku należy mówić o w ykryciu prawom ocnego postanow ienia. Zastąpienie w art. 403 2 k.p.c. w yrazu orzeczenie słowem w yrok ma to znaczenie, że w procesie można obecnie żądać w znow ienia tylko w razie w ykrycia praw o mocnego w yroku dotyczącego tego samego stosunku praw nego, tj. w razie w y krycia orzeczenia m erytorycznego wydanego w innym procesie. N atom iast nie m ożna żądać w znow ienia w razie w ykrycia praw om ocnego postanow ienia m ery torycznego w ydanego w innym postępow aniu cyw ilnym niż proces, choćby p o stanow ienie to odnosiło się do tego samego stosunku praw nego. O dpow iednie zastosow anie om aw ianego przepisu w innych postępow aniach (art. 13 2 k.p.c.) niż p roces oznacza, że w danym postępow aniu można żądać w znow ienia tylko w razie w y k ry cia praw om ocnego postanow ienia m erytorycznego w ydanego w tym postępow a niu. Na przykład w postępow aniu nieprocesowym można żądać w znow ienia tylko w razie w ykrycia prawom ocnego postanow ienia m erytorycznego dotyczącego tego samego stosunku praw nego a wydanego w postępow aniu nieprocesow ym. 44 Przez stosunek praw ny należy rozum ieć niekoniecznie to, co w teorii praw a określa się tym m ianem, tj. w zajem ne pow iązanie podm iotu praw a i podm iotu odpow iadającego tem u praw u obow iązku, ale po prostu kw estię p raw n ą rozstrzygniętą orzeczeniem m erytorycznym. W ykryte orzeczenie m usi dotyczyć tej sam ej kw estii praw nej, może mieć jednak treść odm ienną od orzeczenia, od którego wnosi się skargę -o wznowienie. T ak więc oba orzeczenia mogą rozstrzygać daną kw estię w sposób pozytywny albo negatyw ny bądź też jedno z nich może rozstrzygać ją w sposób pozytywny, a drugie w sposób negatyw ny. Należy jednakow oż zdawać sobie spraw ę 2 tego, że nie w każdym w ypadku późniejszego w ykrycia praw om ocnego orzeczen ia dotyczącego tej sam ej kw estii praw nej m ożna żądać w znow ienia. Ja k stw ier- 39 P o r.: orzecz. SN K r. C 501/43 z 7.IX.1948 r PN 3 4/49, s. 326; p o st. SN II CZ 63/63 z 14.VI.1963 r., P ip 7/64, s. 173 oraz glosa J. Krajewskiego, N P 6/65, s. 709 i glosa M. Sawczuka, tam że. 40 P o r.: orzecz. SN 3 CZ 101/59 z 26.VIII.1959 r., O SPiK A 198/60; orzecz. SN 1 CR 147/60, O SN 30/62, P ip 3/63, s. 558 i OSPiKA 316/61. 41 W. Siedlecki: P rz eg ląd o rzecznictw a SN, P ip 2/61, s. 803; tenże: P rzeg ląd o rzeczn ictw a SN, P ip 8 9/62, s. 389. 42 T. Rowiński: G losa do cyt. w przyp. 36 o rzeczen ia SN, p :p 3/63, s. 558. 43 Podziela ją E. W e n g e r ek: P rz eg ląd orzeczn ictw a SN, N P 9/64, s B65. u Inaczej, bez bliższego je d n a k uzasad n ien ia, uw aża W. Siedlecki: z a ry s, s. 375,

N r 1 (121) W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o 49 <Jza Siedlecki, można opierając się na tej podstawie żądać wznowienia tylko -wówczas, gdy późniejsze prawomocne orzeczenie w jakimś przynajmniej zakresie sprzeczne jest z poprzednim, ale później wykrytym, przez co późniejsze orzeczenie jest merytorycznie niesłuszne, gdyż poprzednie z racji swej prawomocności korzysta z prawnego domniemania trafności.45 Nie proceduralna wadliwość (nieważność postępowania), ale merytoryczna niesłuszność orzeczenia powoduje tu potrzebę jego zaskarżenia. Dlatego też omawiana podstawa zamieszczona została nie wśród przyczyn nieważności, do których skądinąd predestynowałby ją przepis art. 369 pkt 3 k.p.c., ale wśród właściwych podstaw restytucyjnych.46 ad e). Artykuł 403 2 d.k.p.c., mówiąc o tej podstawie wznowienia, używał w stosunku do okoliczności faktycznych i środków dowodowych określenia nowe, które obecnie zostało słusznie opuszczone, gdyż mogło wywoływać wrażenie, jakoby chodzić tu miało o okoliczności i dowody powstałe po zapadnięciu prawomocnego orzeczenia. Tymczasem chodzi tu o okoliczności i dowody, które istniały już przed uprawomocnieniem się orzeczenia, a tylko nie były wówczas znane.47 4. W myśl art. 405 k.p.c. do wznowienia postępowania właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a gdy zaskarżono orzeczenia różnych instancji sąd instancji wyższej. Przytoczony przepis ujmuje zagadnienie właściwości sądu przy wznowieniu postępowania w sposób jednolity, zrywając ze znaną dawnemu k.p.c. odmienną reglamentacją właściwości przy wznowieniu z przyczyn nieważności i przy wznowieniu z właściwych przyczyn restytucyjnych. Na jego tle rodzi się kwestia, kiedy mamy do czynienia z zaskarżeniem orzeczeń różnych instancji. Zdaniem Siedleckiego, zaskarżenie takie wchodzi w grę zwłaszcza wówczas, gdy osobne przyczyny wznowienia zaszły w różnych instancjach, co może mieć szczególne znaczenie w wypadkach zaskarżenia z przyczyn nieważności.48 Sawczuk wyróżnia trzy następujące sytuacje: a) jedna podstawa wznowienia od 45 W. Siedlecki: N iew ażność, s. 147. N ie m ożna np. w zasadzie żądać w znow ienia, gd y zarówno w cześniejszy, Jak i późniejszy w yrok jest w yrokiem oddalającym powództwo. 4«W. Siedlecki, Jw. 47 N ie m ogąc specyfikow ać podstaw y w znow ienia polegającej na w yk ryciu okoliczności faktyczn ych, o Jakich mowa w art. 403 2 k.p.c., podaje poniżej tezy kilku orzeczeń sądow ych dotyczących pojęcia tych okoliczności. W m yśl orzecz. SN 2 C 309/53 z 12.1.1952 r. (PiP 7 8/54, s. 203) jeżeli powód po praw om ocnym w yroku oddalającym pozew o rozwód dow iedział się o fakcie pow odującym lub pogłębiającym rozkład pożycia stan pożycia uległ zm ianie, w porów naniu ze stanem Istniejącym w chiwild w yrokow ania w poprzedniej spraw ie, n ie od chw ili, w której fakt ten m iał m iejsce, lecz dopiero od m om entu, w którym doszedł do św iadom ości, gdyż dopiero od tego m om entu m ógł się on stać przyczyną pow stania lub pogłębienia rozkładu pożycia. D latego też m oże on być podstaw ą now ego pow ództw a o rozwód, a n ie skargi o w znow ienie postępow ania w poprzedniej sprawie. W edług cytow anego w yżej orzecz. SN 3 CO 13/59 pogodzenie się m ałżonków po w yroku orzekającym rozwód n ie może stanow ić podstaw y w znow ienia postępow ania. W m yśl orzecz. SW w K atow icach III Cr 178/56 z 4.IV.1956 r. (NP 11 12/56, s. 196), w skardze o w znow ienie postępowania zakończonego wyrokiem ustalającym ojcostwo, opartej na późniejszym w y kryciu faktu obcowania cielesnego m atki dziecka z innym i m ężczyznam i w okresie poczęcia, istotne z punktu widzenla istnienia ustaw ow ej podstaw y w znow ienia jest to, c z y obcow anie to odbyw ało się w takich okolicznościach, że m ogłyby one uzasadnić inne rozstrzygnięcie powództwa. 48 W. Siedlecki: Postępow anie eyw ilne, W arszawa 1959, s. 261; tenże: Zarys, s. 377. P rzytoczony pogląd Siedleckiego przejęty został od S. Gołąba (op. cit., s. 23), który w yjaśnia, że przez osobne przyczyny niew ażności należy rozum ieć takie sytuacje, jak np! to, gdy brak reprezentacji zaszedł zarówno w pierw szej, Jak i w drugiej instancji albo gdy w obu instancjach orzekał sędzia w yłączony ż m ocy ustaw y. Mam w ątpliw ości, czy użycie określenia osobne przyczyny niew ażności Jest w łaściw e, zwłaszcza co do pierwszej sytuacji. 4 Palestra

50 Witold Bronlewicz N r 1 (121> nosi się do orzeczenia pierw szej, a inna do orzeczenia drugiej instancji, b) ta sam a podstaw a w znow ienia odnosi się do orzeczeń obu instancji i c) istn ieje podstaw a w znow ienia odnosząca się do orzeczenia jednej tylko instancji. Sawczuk stw ierdza, że zaskarżenie orzeczeń różnych in stan cji aktualne jest w pierwszej- 1 drugiej sy tu acji. 48 W ydaje się, że przy rozw iązyw aniu interesującej nas kw estii należy w ziąć pod uw agę przede w szystkim okoliczność, jakie orzeczenia m erytoryczne drugiej in stan cji są zaskarżalne w drodze w znow ienia postępow ania. Ja k w iadom o, sąd rw izyjny w ydaje trzy ze w zględu na treść rodzaje orzeczeń m erytorycznych, a m ianow icie orzeczenia uchylające orzeczenie sądu pierw szej instancji i przekazujące spraw ę do ponownego rozpoznania tem u sądowi, orzeczenia zm ieniające orzeczenie sądu pierw szej in stan cji i orzeczenia oddalające re w izję bądź zażalenie (chodzi tu o zażalenie z art. 1151 2 i 795 k.p.c., jeśli dotyczy n adania klauzuli w ykonalności orzeczeniu lub ugodzie pochodzącej od sądu zagranicznego). Orzeczenia pierw szej kategorii, jako nie kończące postępow ania, n ie podlegają, ja k już była o tym mowa, zaskarżeniu w drodze skargi o wznowienie. Jeżeli zatem zapadło orzeczenie sądu rew izyjnego uchylające orzeczenie sądu p ierw szej instancji i przekazujące spraw ę do ponownego rozpoznania tem u sądowi, a sąd ten w ydał następnie nowe orzeczenie m erytoryczne, k tóre się uprawom ocniło to ew entualna skarga o w znow ienie przysługiw ać będzie w yłącznie od tego ostatniego orzeczenia, chociażby podstaw a w znow ienia odnosiła się bezpośrednio do orzeczenia sądu rew izyjnego. Jeżeli zaś sąd rew izyjny zm ienił orzeczenie sądu pierw szej in stancji, orzeczenie to straciło swój byt, co spraw ia, że skarga o w znow ienie może być w niesiona tylko od orzeczenia sądu rew izyjnego. Jeżeli w reszcie sąd rew izyjny oddalił rew izję, pow oduje to upraw om ocnienie się zaskarżonego orzeczenia. 'W te j sytuacji istnieją obok siebie dwa praw om ocne orzeczenia: sądu pierw szej i sądu drugiej instancji. W te j zatem i tylko w tej sytuacji może wchodzić w grę zaskarżenie skargą o w znow ienie orzeczeń różnych instancji. Z askarżenie tak ie w ym aga jed n ak przytoczenia podstaw w znow ienia odnoszących się do obu orzeczeń. * Mogą to być podstaw y w stosunku do każdego z obu orzeczeń odm ienne, może jednak do obu orzeczeń odnosić się ta sam a podstaw a. W każdej z tych sytuacji w łaściw ym do w znow ienia będzie sąd rew izyjn y. 51 Na podstaw ie przeprow adzonego rozum ow ania możemy przyjąć, że zaskarżenie 4# M. Sawczuk: W znow ienie, s. 310. 5«Jeżeli podstaw a w znow ienia odnosi się do orzeczenia jednej tylko instancji, oznacza to, że zaskarżone jest tylko to orzeczenie. Por. orzecz. SN I CO 3/65 z 15.VI.1965 r., O SPiK A 62/66 oraz uchw ałę SN III CZP 87/66 z 23.1.1967 r., OSNCP 117/67. 51 Podobnie M. Sawczuk: Glosa do cyt. w przyp. 50 orzecz. SN (tamże). Autor ten wyraża jednaik pogląd, że w razie istnienia orzeczenia sądu rew izyjnego oddalającego rew izję należy zawsze objąć skargą o w znow ienie także i to orzeczenie, gdyż jego prawom ocność stoi na przeszkodzie tem u, by poddać kontroli orzeczenie sądu pierw szej in stancji (podobny pogląd w yraża J. Krajewski: op. cit., s. 71). Pogląd ten uważam za zbyt daleko idący. Moim zdaniem obalenie w trybie w znow ienia postępow ania orzeczenia sądu pierwszej instancji obala im plicite orzeczenie sądu rew izyjnego oddalające środek odw oław czy od tego orzeczenia. W cytow anej glosie znajdujem y rów nież zapatrywanie, że częstokroć trudno ustalić, do orzeczenia której instancji odnosi się bezpośrednio podstaw a w znow ienia, Jak -to ma m iejsce np. w razie oparcia skargi na późniejszym w ykryciu okoliczności faktycznych lub środków ddw odow ych, m ogących m ieć w pływ na w ynik sprawy,, które to okoliczności czy środki dow odow e m ogły być przytoczone w rew izji (art. 368 pkt 6 k.p.c.). Podobną w ątpliw ość wyraża rów nież J. Krajewski: op. cit., s. 72. Moim zdaniem w sytuacji takiej m amy do czynienia z typow ym wypadkiem, gdy podstawa w znow ienia odnosi się zarówno do orzeczenia pierwszej, jak i do orzeczenia drugiej instancji.

N r 1 (121) W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o 51 orzeczeń różnych instancji ma m iejsce wówczas, gdy orzeczenie rew izyjne jest orzeczeniem oddalającym rew izję (zażalenie) i gdy zarówno co do orzeczenia p ierw szej, jak i orzeczenia drugiej instancji została w skardze przytoczona odrębna lub ta sama podstaw a w znow ienia. 58 Do w znow ienia postępow ania zakończonego praw om ocnym nakazem zapłaty w y danym przez państw ow e biuro notarialne w łaściw y jest sąd określony w art. 481 k.p.c. 58 W łaściwość określona w art. 405 k.p.c. m a charakter właściw ości w yłącznej. 54 W w ypadku niew łaściw ości sądu, do którego została w niesiona skarga o w znow ienie, sąd ten przekazuje spraw ę sądow i w łaściw em u. 55 5. A. S karga o wznowienie pow inna być w niesiona w przepisanym term inie. W m yśl art. 407 kjp.c. term in ten wynosi jeden miesiąc, zdarzeniem zaś zapoczątkow ującym jego bieg jest dow iedzenie się przez uczestnika postępow ania o podstaw ie w znow ienia, a gdy podstaw ą tą jest pozbaw ienie możności działania lub brak ' należytej reprezentacji dowiedzenie się przez uczestnika, jego organ lub jego ^przedstaw iciela ustaw owego o istnieniu praw om ocnego orzeczenia. Om aw iany przepis znacznie uprościł określenie term inu do w niesienia skargi o w znow ienie w porów naniu z art. 406 d.k.p.c. Zredagow any on jest jednak o tyle, w adliw ie, że mówiąc o zdarzeniu zapoczątkow ującym bieg term inu do w niesienia skargi o w znow ienie z powodów innych niż pozbaw ienie możności działania i brak należytej reprezentacji, wsipómina o dowiedzeniu się o podstaw ie w znow ienia tylko przez uczestnika, gdy tym czasem w w ielu w ypadkach decydujące będzie dow iedzenie się o podstaw ie w znow ienia przez organ albo przez przedstaw ciela ustaw o wego uczestnika. 56 52 Uchwała SN III CZP 87/66 z 23.1.1967 r. OSNCP 117/67; J. Krajewski: op. cit., s. 72. Za nietrafn y natom iast uznać należy pogląd M. nisiewskiego (N ow y kodeks (...), w kładka do P alestry nr 4/65, s. 50) i B. Dobrzańskiego (Środki odw oław cze W znow ienie postępow ania, skrypt, K atow ice 1966, s. 66), w m yśl którego to poglądu sąd rew izyjny będzie w łaściw y do wznowienia postępowania również w tedy, gdy przyczyna wznow ienia zaszła w postępow aniu przed sądem pierw szej instancji i nastąpiło oddalenie rewizji. Pogląd ten zbieżny jest z om ówionym w przyp. 51 zapatrywaniem M. Sawczuka. 53 Orzecz. SN 2 CO 3/62 z 5.VI.1962 r., OSN 158/63 i OSPiKA 111/63. W m yśl przyjętej w tym orzeczeniu tezy, państw ow e biuro notarialne nie jest w łaściw e do rozpoznania skargi o w znow ienie postępowania zakończonego prawom ocnym nakazem zapłaty. Z treści orzeczenia w ynika, że przez rozpoznanie skargi Sąd N ajw yższy rozum ie zarówno rozpoznanie kw estii dopuszczalności wznowienia, jak 1 ponowne rozpoznanie sprawy. W glosie do cyt. orzeczenia S. Rejman wyraża pogląd, że do rozpoznania kw estii dopuszczalności w znow ienia w łaściw e jest PBN, natom iast do sądu należy tylko ponow ne rozpoznanie spraw y. Moim zdaniem zagadnienie to należy rozwiązać w ten sposób, że PBN w łaściw e jest do przeprowadzenia postępow ania przew idzianego w art. 410 k.p.c. (por. też art. 483 k.p.c.), w rezultacie którego albo odrzuca skargę o w znow ienie, albo przesyła spraw ę sądow i celem przeprowadzenia rozprawy. Przesłanie to nie oznacza rozstrzygnięcia kw estii dopuszczalności w /^ow ienia w sposób pozytyw ny, podobnie jak nie oznacza takiego rozstrzygnięcia w yznaczenie rozprawy przez sąd w trybie cytow anego przepisu. O dopuszczalności w znow ienia rozstrzygnie ostatecznie sąd w w yniku rozprawy (art. 411 k.p.c.). 54 W. Siedlecki: Zarys, s. 377. 55 Orzecz. SN 1 CO 12/58 z 15.X.1958 r., RPEiS 4/59, s. 270. Por. też M. S a w c z u k: W znowienie, s. 314. 5«Jeżeli uczestnikiem postępow ania jest podm iot n ie będący osobą fizyczną, dow iedzenie się przez niego o podstaw ie w znow ienia polega na dow iedzeniu się o tej podstaw ie przez organ, o jakim m owa w art. 67 k.p.c. Jeżeli uczestnik korzysta z przedstaw icielstw a ustawow ego, w łaściw e może być tylko dowiedzenie się o podstawie w znowienia przez przedstaw iciela (termin z art. 407 k.p.c. nie może zacząć biec wcześniej niż od daty jego ustanow ienia). Por.: orzecz. SN C 111/39 (cyt. przez J. J. Litauera i W. Św ięcickiego: op. cit., s. 235); orzecz. 3 CR z 8.III.1957 r., OSPiKA 28/38; M. Lisiewski, jw. A rtykuł 4C7 k.p.c.,

52 Witold Broniewicz N r 1 (121) T erm in przew idziany w art. 407 k.p.c. n ie może rozipocząć biegu przed upraw o m ocnieniem się orzeczenia. Mówiąc bowiem o dowiedzeniu się przez uczestnika postępow ania, przez jego organ albo jego przedstaw iciela ustawowego o orzeczeniu, ustaw a m a n a względzie orzeczenie praw om ocne. Dowiedzenie się zaś przez w zm iankow ane podm ioty o podstaw ie w znow ienia może m ieć m iejsce dopiero po upraw om ocnieniu się orzeczenia. Przed tą chw ilą bowiem okoliczności w ym ienione w art. 401 i 403 k.p.c. mogą stanow ić co najw yżej podstaw y rew izji (zażalenia), ale n ie podstaw y w znow ienia. W m yśl art. 408 k.p.c., po upływ ie la t pięciu od upraw om ocnienia się orzeczenia nie można żądać w znow ienia z w yjątkiem w ypadku, gdy uczestnik był pozbawiony możności działania lub nie był należycie reprezentow any. T erm in ten byw a określony w nauce jako term in przedaw nienia p raw a do w niesienia skargi o w znow ienie. 57 Je st to jednak raczej term in zawity. M iędzy term inem m iesięcznym z art. 407 a term inem pięcioletnim z art. 408 k.p.c. zachodzi ta isto tn a różnica, że pierw szy m a ch a rak te r procesow y i może ulec przyw róceniu n a zasadach a rt. 167 i nast. k.p.c., gdy tym czasem drugi m a charakter m aterialnopraw ny i nie może być przyw rócony. 58 Sąd nie może też stosownie do art. 117, 3 k.c. nie uw zględnić upływ u tego term inu. i 13. W m yśl art. 409 k.p.c. skarga o w znow ienie pow inna czynić zadość w arunkom pozwu oraz zaw ierać oznaczenie zaskarżonego w yroku, podstaw ę w znow ienia i jej uzasadnienie, okoliczności stw ierdzające zachow anie term inu do w niesienia skargi oraz w niosek o uchylenife lub zm ianę zaskarżonego w yroku. Należy przyjąć, że w innych postępow aniach cywilnych niż proces skarga o w znow ienie pow inna czynić zadość w arunkom właściwego dla danego postępow ania w niosku wszczynającego spraw ę. Nie jest jednak jasne, n a czym zachow anie tego w arunku ma polegać. E sencjalnym i składnikam i ta k pozwu, ja k i w niosku w szczynającego inne postępow anie rozpoznaw cze niż proces jest dokładnie określone żądanie w ydania określonej treści orzeczenia (tzw. petitum ) oraz.przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie (art. 187 1 k.p.c.).58 Tego rodzaju składników nie obserw uje się w skardze o w znow ienie, zw łaszcza gdy je st ona w noszona od orzeczenia uw zględniającego żądanie w nioskodawcy z w nioskiem o oddalenie w niosku (powództwa). W ydaje się, że art. 409 k.p.c., mówiąc o w arunkach pozwu (wmiosku), m a na w zględzie raczej w arunki pism a procesowego, jakie są w ym ienione w art. 126 k.p.c. 80 żeby mógł oddawać w łaściw ą sobie treść, pow inien by brzm ieć następująco: Skargę o wznow ienie w nosi się w term inie m iesięcznym ; term in ten liczy się od dnia, w którym o podstaw ie w znow ienia, a gdy podstaw ą jest pozbaw ienie m ożności działania lub brak należytej reprezentacji o w yroku dowiedziała się strona, jej organ lub Jej przedstaw iciel ustawow y. Na w zm iankow aną w adliw ość redakcji art. 407 k.p.c. zwraca uw agę rów nież M. S a w- c z u k (W znow ienie, s. 200). N ależy zaznaczyć, że jeżeli podstaw ą w znow ienia Jest uzyskanie orzeczenia za po-mocą przestępstwa (art. 403 l pkt 2 k.p.c.), a przestępstw o zostało ustalone prawom ocnym w y rokiem skazującym (art. 404 k.p.c.), to term in z art. 407 k.p;c. biegnie od chw ili dow iedzenia się w łaściw ego podm iotu o tym w yroku. Por. J. Krajewski: op. cit., s. 73. 57 M. Sawczuk: W znow ienie, s. 202. 58 M. Sawczuk: W znowienie, s. 201. Term in z art. 408 kjp.c. w y k a zu je, pokrew ieństw o z takim i term inam i, Jak term in z art. 169 4 i term in z art. 411 2 k.pjc., które rów nież n ie podlegają przyw róceniu. Por. J. Krajewski: Nadzór JudykacyJny nad prawom ocnym i orzeczeniam i w polskim procesie cyw ilnym, Toruń, s. 214. 5» N iek ied y w niosek rozpoczynający dane postępow ania pow inien zaw ierać Jeszcze inne ' składniki (por. art. 617, 628 i 680 k.p.c.). o Warto zaznaczyć, że wzory skargi o w znow ienie zam ieszczone w opracowaniu J. P o-

N r 1 (121) W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o 53 C. Postępow anie ze skargi o w znow ienie przebiega jak następuje: Po w płynięciu skargi do sądu i po zbadaniu jej z w ynikiem pozytyw nym przez przewodniczącego pod kątem w idzenia zachow ania w ym agań form alnych, sąd stosownie od art. 410 1 k.p.c. bada na posiedzeniu niejaw nym, czy skarga jest w niesiona w term inie i czy opiera się na ustaw ow ej podstaw ie w znow ienia. W ypada przyjąć, że sąd poza tym i m om entam i bada rów nież inne w aru nk i dopuszczalności wznowienia, jak charakter zaskarżonego orzeczenia, czy brak przeszkody w znow ienia, a także okoliczności w ym ienione w art. 199 1 i 1099 k.p.c., jeżeli odnoszą się one do skargi. 61 Co się tyczy podstaw w znow ienia, to sąd ogranicza się do ustalenia, czy podstaw a przytoczona w skardze odpow iada k tó rejkolw iek z podstaw w ym ienionych w art. 401 i 403 k.p.c., natom iast nie ustala, czy podstaw a ta istn ie je w rzeczyw istości. W m yśl art. 410 2 k.p.c. skarżący upraw dopodobni, n a żądanie sądu, okoliczności stw ierdzające zachow anie term in u lub dopuszczalność w znow ienia. Przez okoliczności stw ierdzające zachowanie term inu należy rozum ieć okoliczności w skazujące, kiedy uczestnik postępow ania, jego organ albo przedstaw iciel ustaw ow y dow iedział się o podstaw ie w znow ienia bądź o orzeczeniu. Nie jest natom iast w pełni jasne, co m ają oznaczać okoliczności stw ierdzające dopuszczalność wznowienia. Trudno przyjąć, żeby skarżący m usiał uprawopodobnić ch arak ter zaskarżonego orzeczenia; ch arak ter ten m usi być ju ż na posiedzeniu niejaw nym stw ierdzony w sposób niew ątpliw y. Podobnie tru d n o uw a żać, żeby skarżący m usiał upraw dopodobnić nieistnienie przeszkód w znow ienia (np. okoliczności, że po praw om ocnym orzeczeniu rozw odu żadna ze stron nie w stąpiła w ponow ny związek małżeński). Chodzić tu zatem może jedynie o podstaw y wznowienia. Należy jednak pam iętać, że praw dopodobieństw o istotnej treści tych podstaw nie ma w pływ u na dopuszczalność wznowienia. Na dopuszczalność tę może m ieć w pływ co najw yżej praw dopodobieństw o okoliczności k w alifik u jących daną podstaw ę. Na przykład nieistotne z punk tu w idzenia dopuszczalności w znowienia jest praw dopodobieństw o okoliczności faktycznych, o jakich m owa w ant. 403 2 k.p.c., natom iast istotne tu jest praw dopodobieństw o mom entu, że okoliczności te mogłyby mieć w pływ na w ynik spraw y i że skarżący nie mógł z nich skorzystać w poprzednim postępow aniu. 62 Stw ierdziw szy, że skarga o w znowienie jest niedopuszczalna czy to ze w zględu n a ch arak ter zaskarżonego orzeczenia, czy to ze w zględu na niepizytoczenie ustaw o w ej podstaw y w znow ienia, na niezachow anie term inu, istnienie przeszkody w znow ienia czy też ze względu na istnienie aktualnych w stosunku do skargi okoliczności z art. 199 i 1099 k.p.c., sąd na posiedzeniu niejaw nym skargę odrzuca (art. 410 1 k.p.c.). W przeciw nym razie sąd w yznaczy rozpraw ę. Na rozpraw ie sąd bada pow tórnie kw estię dopuszczalności w znow ienia i stosow nie do w yników tego badania albo skargę odrzuca, albo też orzeka o w znow ieniu postępow ania specjalnym postanow ieniem. Sąd może jednak po rozw ażeniu stanu spraw y połączyć badanie dopuszczalności w znow ienia z rozpoznaniem spraw y (art. 411 k.p.c.). W "tym ostatnim w ypadku sąd nie w ydaje odrębnego postanow ienia o w znow ieniu, lecz po rozpoznaniu skargi, jeśli jej w ostateczności nie odrzuci, w y liczkiewicza, W,. Siedleckiego, E. Wengerka (Weory pism procesow ych w sprawach cyw ilnych. Warszawa 1960, s. 253 i 256) nie wykazują cech pozwu, mimo że w kom entarzu na s. 255 przytoczony jest w arunek z art. 409 k.p.c. i Sąd m usi tu np. w ziąć pod uw agę okoliczność, że postępow anie z takiej sam ej skargi już się toczy albo że skargę w niosła osoba nie m ająca zdolności procesow ej. 2 Por. orzecz. SN Ł.C 310/50, P ip 12/50, s. 175 z glosą M. W aligórskiego oraz orzecz. SN 4 CR 245/56 z 1.XII.1956 r., OSN 17/58, NP 10/57, s. 121, poddane niesłusznej m. zd. krytyce przez W. Siedleckiego: Przegląd orzecznictw a SN, p ip 4/58, s. 664.

54 Witold Bro niewicz N r 1 (121) daje orzeczenie rozstrzygające skargę, k tóre im plicite zaw iera decyzję o wznowieniu. Jeżeli jednak do rozstrzygnięcia o w znow ieniu jest w łaściw y sąd rew izyjny, a brak podstaw do tego, by rozpoznając rew izję mógł orzec co do istoty spraw y, sąd ten orzeka tylko o dopuszczalności w znow ienia, rozpoznanie zaś spraw y przekazuje sądow i pierw szej in stan cji (art. 412 3 zd. pierw sze k.p.c.)63; sąd ten w y daje następnie orzeczenie stosownie do poczynionych ustaleń. C harakterystyczne dla tego w ypadku jest to, że orzeczenie sądu rew izyjnego zaskarżone sk argą o wznow ienie nie zostaje ani zm ienione, ani uchylone. Orzeczenie to przestaje istnieć w w yniku w ydania postanow ienia o w znow ieniu i przekazaniu spraw y sądowi pierw szej instancji do rozpoznania. Jeżeli jednak podstaw ę w znow ienia stanowi nieważność postępow ania tylko przed sądem rew izyjnym, sąd ten rozpoznaje sk a r gę o w znow ienie i stosownie do w yniku tego rozpoznania albo zm ienia, albo uchyla swoje ^orzeczenie, w ydając orzeczenie takie, jakie pow inien wydać, rozpoznając rew izję czy zażalenie (art. 412 3 zd. drugie k.p.c.).64 Rozpoznając spraw ę na nowo w w yniku w znow ienia, sąd zw iązany jest g ranicami zakreślonym i przez podstaw y w znow ienia (art. 412 1 k.p.c.). Zagadnienie tego zw iązania budzi w ątpliw ości, zwłaszcza jeśli chodzi o możność brania przez sąd z urzędu pod rozw agę przyczyn nieważności. Siedlecki w yraża pogląd, że przed dopuszczeniem w znow ienia możność ta sądowi nie przysługuje, a to wobec treści art. 412 1 k.p.c. N atom iast po dopuszczeniu w znow ienia sąd może, a n a w e t m usi wziąć z urzędu pod rozwagę przyczyny nieważności na podstaw ie art. 406 k.p.c. 65 Dudek zaznacza (bez bliższego jednak uzasadnienia i raczej niekonsekw entnie w stosunku do przyjętej iprzez siebie w ykładni art. 406 i 412 1 k.p.c.), że kw estia niew ażności pow inna być bran a przez sąd z urzędu pod uw agę. 66 Uważam, że pogląd obu autorów jest co n ajm n iej w ątpliw y co do sw ojej słuszności. A rt. 406 k.p.c. nalkazuje stosować odpowiednio do postępow ania ze skargi o w znow ienie przepisy o postępow aniu przed sądem pierw szej instancji (nie w chodzą tu zatem w grę art. 381 1 i 385 1 k.p.c. 7), jeżeli dalsze przepisy o w znowieniu nie stanow ią inaczej. Otóż w łaśnie art. 412 1 k.p.c. stanow i, że sąd rozpoznaje spraw ę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstaw a wznowienia. Przepis ten w brew odm iennem u zapatryw aniu Siedleckiego stosuje się nie przed dopuszczeniem w znow ienia, ale po dopuszczeniu w znowienia. Oznacza on, że sąd orzeka o skardze, opierając się na ustaleniach poczynionych stosownie do przytoczonej przez skarżącego podstaw y wznowienia, a nie na podstaw ie innych m om entów, zwłaszcza zaś innych przyczyn niew ażności niż przytoczone w skardze. Jeżeli np. 68 Sąd rew izyjny jest w łaściw y do rozstrzygnięcia o wznow ieniu, gdy skarga o w znow ienie została w niesiona od orzeczeń różnych instancji i gdy skarga o w znow ienie została w niesiona tylko od orzeczenia sądu rew izyjnego, w pierw szym w ypadku orzeczenie sądu rew izyjnego m oże być tylko orzeczeniem oddalającym rew izję (zażalenie). W drugim w ypadku orzeczenie to może być zarówno orzeczeniem oddalającym rew izję (zażalenie), jak i orzeczeniem zm ieniającym orzeczenie sądu pierw szej instancji. Jeżeli sąd rew izyjny uzna, że w znow ienie postępow ania jest dopuszczalne i że jednocześnie zachodzą podstaw y do tego, by rozpoznając rew izję (zażalenie), mógł orzec co do istoty sprawy zm ienia sw oje orzeczenie w ten sposób, że albo, zam iast oddalić rew izję (zażalenie), zm ienia orzeczenie sądu pierwszej instancji, albo też zm ienia to orzeczenie w inny sposób, niż uczynił poprzednio. 64 Jeżeli niew ażność postępow ania odnosi się do postępow ania zarówno przed sądem pierwszej, jak i przed sądem drugiej instancji, to sąd rew izyjny może orzec tylko o dopuszczalności w znowienia, rozpoznanie zaś sprawy m usi przekazać sądowi pierwszej instancji. 65 W. Siedlecki: N iew ażność, s. 157. 66 W. Dudek: op. cit., s. 34. ti W. Dudek, jw.

1 (121) W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o 55 sąd ustali, że przytoczona w skardze podstaw a w rzeczywistości nie istnieje, ale że droga sądowa w spraw ie jest niedopuszczalna,, to powinien m. zd. oddalić skargę, natom iast nie może uchylić zaskarżonego orzeczenia i odrzucić w niosku (pozwu). W w ypadku uchylenia orzeczenia można by brać pod uwagę odrzucenie wniosku (pozwu) lub um orzenie postępow ania. Czy jednak nie stałby tem u na przeszkodzie w pew nych w ypadkach zakaz reform ationis in peius? Na przykład ozy w razie zaskarżenia orzeczenia korzystnego dla skarżącego 68 sąd mógłby, uchylając to orzeczenie, odrzucić w niosek (pozew) czy też umorzyć postępow anie? Czy wzięcie pod rozw agę z urzędu przyczyny nieważności mogłoby też wchodzić w grę w w ypadku, gdyby przytoczona w skardze podstaw a w znow ienia nakazyw ała zm ianę orzeczenia? R ozstrzygnięcie tych w ątpliw ości w ym aga odrębnego opracow ania i w yjaśnienia w orzecznictw ie88, stąd też ograniczam się tu jedynie do ich zasygnalizow ania. * Czy pow ołana w skardze o wznowienie podstaw a może być następnie zm ieniona? W orzecznictw ie i literatu rz e udziela się na to pytanie odpowiedzi raczej negaty w n e j. 70 Jedy n ie Saw czuk uważa, że łatw iej uzasadnić tezę przeciw ną i że jedynym w arunkiem dopuszczalności zm iany podstaw y w znow ienia jest zachowanie te rm in u. 71 Pogląd Saw czuka w ydaje się trafny. Jeżeli bow iem zachodzi ze w zględu n a otw arty jeszcze term in możność w niesienia drugiej skargi o wznow ienie opartej n a innej podstaw ie niż slkarga w niesiona przedtem, to m usi istnieć możność pow ołania w tej ostatniej nowej podstaw y czy to obok, czy też zam iast podstawy pierw otnej. Nie można natom iast powoływać w skardze nowej podstaw y przy w y korzystaniu daty w niesienia skargi. Stw ierdziwszy, że przytoczona w skardze podstaw a wznowienia w rzeczywistości nie istnieje, sąd skargę oddala, w przeciw nym razie zm ienia zaskarżone orzeczenie albo je uchyla i w tym o statnim w ypadku odrzuca w niosek (pozew) albo um arza 68 M ożność w niesienia od orzeczenia korzystnego dla skarżącego skargi o w znow ienie opartej na przyczynie niew ażności jest, jak należy uw ażać, bezsporne. Por.: orzecz. SN Wa C 316/49 z 28.11.1950 r., PiP 21/50, s. 172; K. Lipiński: op. cit., s. 303. Jeśli chodzi natom iast o możność w niesienia od takiego orzeczenia skargi o w znow ienie opartej na w łaściw ych podstaw ach restytucyjnych, to zdania są podzielone. W orzecz. Ł.C 990/50 z 11.VIII. 1950 r. (PiP 2/61, s. 359) Sąd N ajw yższy zajął w tym w zględzie stanow isko n egatyw ne, które poddał k rytyce B. Dobrzański w glosie do tego orzeczenia (tamże). Pogląd Dobrzańskiego aprobuje M. Sawczuk (W znowienie, s. 193). Zagadnienie należy rozstrzygnąć w ramach szerszego problem u, czy dopuszczalne jest w ogóle zaskarżenie orzeczenia korzystnego dla skarżącego. Problem ten rozw iązyw any jest w nauce i orzecznictw ie w sensie raczej pozytyw nym. Por. S. Włodyka: Interes praw ny jako przesłanka zaskarżenia orzeczeń w procesie cyw ilnym, N P 9/63, s. 927, gdzie cytow ane jest odpow iednie orzecznictw o i literatura. Ze sw ej strony przychylam się do zapatryw ania, że zaskarżenie orzeczenia rn. in. skargą o w znow ienie opartą na w łaściw ych podstawach restytucyjnych jest dopuszczaln e naw et w tedy, gdy orzeczenie to jest dla skarżącego korzystne, jednakże skarżący m usi m ieć w zaskarżeniu interes prawny. 09 Por. W. Dudek, jw. 70 por. orzecz. SN Ł. C 310/50 z 15.IV.1950 r., P ip 12/50, s. 175 z glosą M. Waligórskiego; w. Siedlecki, jw.; J. Krajewski: op. cit., s. 76. 71 M. Sawczuk: W znow ienie, s. 317. 72 Um orzenie postępow ania przew idziane w art. 412 2 k.p.c. odnosi się do postępow ania "wznowionego i pow inno nastąpić w w ypadkach, gdy postępow anie to m usiało być umorzone przed uprawom ocnieniem się orzeczenia, jak również w wypadku, gdy przyczyna umorzenia zaszła po w znow ieniu (np. dopiero w ów czas została zawarta ugoda). N iek ied y jednak pow stanie przyczyny um orzenia w toku postępow ania ze skargi o w znow ienie n ie będzie m ogło spow odow ać um orzenia postępow ania w znow ionego, jak np. w razie śm ierci jednego z m ałżonków, gdy skarga o w znow ienie odnosi się do w yroku rozw odow ego. Patrz orzecz. S N 2 CR 104/60 z 13.V.1960 r., OSP 41/61 z glosą W. S i e d l e c k i e g o.

56 Witold Bronlewlcz N r 1 (121> postępowanie (art. 412 2 k.p.c.).72 Niekiedy jednak uchylenie orzeczenia będzie się wiązało z wydaniem drugiego, takiego samego orzeczenia.73 Uchylając albo zmieniając orzeczenie, sąd na wniosek skarżącego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia albo o przywróceniu stanu poprzedniego. Wydanie wzmiankowanego orzeczenia restytucyjnego nie wyłącza możliwości dochodzenia w osobnym procesie naprawienia szkody poniesionej wskutek wykonania orzeczenia (art. 515 zd. drugie k.p.c.). Na postanowienie sądu pierwszej instancji o odrzuceniu skargi o wznowienie jako kończące postępowanie w sprawie, przysługuje zażalenie (art. 394 1 k.p.c.).74 Na tej samej zasadzie przysługuje zażalenie na postanowienie o umorzeniu postępowania ze skargi o wznowienie. Nie jest natomiast zaskarżalne postanowienie o wznowieniu postępowania. Orzeczenie rozstrzygające skargę o wznowienie wydane przez sąd pierwszej instancji jest zaskarżalne rewizją, a w postępowaniu dotyczącym wykonalności orzeozeń (ugód) pochodzących od sądów zagranicznych zażaleniem. Wniesienie skargi o wznowienie nie tamuje wykonania zaskarżonego orzeczenia. W razie uprawdopodobnienia, że skarżącemu grozi niepowetowana szkoda, sąd może na wniosek uczestnika wstrzymać wykonanie orzeczenia, chyba że uczestnik, na rzecz którego ma nastąpić wykonanie, złoży odpowiednie zabezpieczenie. Postanowienie w tej sprawie może zapaść na posiedzeniu niejawnym (art. 414 k.p.c.). Jest ono niezaskarżalne. D. Kilka słów należy poświęcić kwestii kosztów przy wznowieniu postępowania. Kwestia ta kształtuje się rozmaicie w zależności od rodzaju postępowania. W procesie od skargi o wznowienie pobiera się cały wpis ( 8 uisit. 1 pikt 5 rozp. RM z dn. 13.VI.1967 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych Dz. U Nr 24, poz. 111), w postępowaniu nieprocesowym zaś taki sam wpis jak od wniosku o wszczęcie postępowania, a jeżeli wniosek nie podlega opłacie wpis stały w kwocie 100 zł ( 18 cyt. rozp.). Należy, jak się wydaje, przyjąć, że w wypadkach, w których ustawa przewiduje wpis o określonej dolnej i górnej granicy (por. art. 29 ustawy z dn. 13.VI.1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Dz. U. Nr 24, poz. 110), od skargi o wznowienie pobiera się wpis w wysokości ustalonej ostatecznie w zaskarżonym orzeczeniu (art. 32 cyt. ustawy). W postępowaniu dotyczącym uznania orzeczeń sądów zagranicznych, jak również w postępowaniu dotyczącym wykonalności orzeczeń sądów zagranicznych i ugód zawartych przed takimi sądami skarga o wznowienie wolna jest od wpisu. Przepis- 5 rozp. z 13.VI.1967 r. określa bowiem jedynie wpis od wniosku o uznanie albo o stwierdzenie wykonalności75 orzeczenia lub ugody pochodzącej od sądu zagra 13 N a przykład gdy skarga o w znow ienie będzie oparta na zarzucie, że orzekał sędzia w yłączony z m ocy ustawy, a sąd stw ierdzi słuszność tego zarzutu i Jednocześnie m erytoryczną słuszność zaskarżonego orzeczenia. W takiej sytuacji będzie m usiało jednak nastąpić uchylenie zaskarżonego orzeczenia i w ydanie drugiego, takiego sam ego orzeczenia. 74 N ie przysługuje natom iast zażalenie na postanow ienie sądu rew izyjnego o odrzucenie skargi (orzecz. SN II Cz 100/65 z 2.XII.1965 r., OSNCP 87/68). Podobnie od orzeczenia m erytorycznego sądu rew izyjnego w ydanego na skutek skargi o w znow ienie n ie p rzysługu je rew izja (orzecz. SN II CZ 53/66 z 2.VI.1966 r., OSNCP 17/67). 75 Chodzi tu w istocie rzeczy nie o w niosek o stw ierdzenie w ykonalności orzeczenia czy ugody pochodzącej od sądu zagranicznego ale jak ustaliliśm y poprzednio o w niosek o nadanie klauzuli w ykonalności takiem u orzeczeniu czy ugodzie. Rozporządzenie z 13. VI.1967 r. nietrafnie rozróżnia tego rodzaju w nioski, stosując przy tym niejednolitą term inologię ( stwierdzenie w ykonalności w 5 i uznanie w ykonalności w 48 ust. 1

Nr 1 (121) W z n o w ie n ie p o s tę p o w a n ia c y w iln e g o 57 nicznego, żaden zaś inny przepis nie przew iduje w pisu od skargi o wznowienie postępow ania wywołanego w spom nianym w nioskiem. 76 Skoro zaś postępow anie to nie jest ani procesem, ani postępow aniem nieprocesow ym, to nie można stosować do niego przepisów regulujących wpis w tych ostatnich, a w szczególności 8 i 18 rozp. z 13.VI.1967 r. 77 W razie ndeuiszczenia w pisu przy sam ym w niesieniu skargi przewodniczący w zywa skarżącego do uiszczenia go w term inie tygodniowym, a jeżeli skarżącym jest osoba zam ieszkała lub m ająca siedzibę za granicą, k tó ra nie ma w k ra ju przedstaw i ciela w term inie nie krótszym niż dwa miesiące. Po bezskutecznym upływ ie tego term inu przewodniczący zwróci skargę skarżącem u (art. 16 ust. 1' i 2 ustaw y z 13.V1.1967 r.). Jeżeli jednak skarga podlega wpisowi stałem u i w niesiona została przez adw okata, to w razie nieuiszczenia w pisu przy sam ym założeniu skargi zw raca się ją bez w zyw ania do uiszczenia w pisu (art. 17 ustaw y z 13.VI.1967 r.). W ynagrodzenie adw okackie w postępow aniu ze skargi o w znow ienie jest takie, Jakie przypadałoby za prow adzenie spraw y, przy czym jeżeli sąd rew izyjny orzekł tylko o dopuszczalności w znow ienia i przekazał rozpoznanie spraw y sądow i p ierw szej instancji (art. 412 3 k.p.c.), to adw okat m a praw o do otrzym ania pełnego, a nie siedem dziesięcioprocentow ego w ynagrodzenia ( 7 ust. 2 rozp. Min. Spraw, z 22.IV.1961 r. w spraw ie w ynagrodzenia adw okatów za w ykonyw anie czynności zawodowych Dz. U. Nr 24, poz. 118).78 Ja k się w ydaje, w ynagrodzenie to będzie przysługiw ać adw okatow i łącznie za postępow anie przed sądem rew izyjnym w przedm iocie dopuszczalności w znow ienia i za postępow anie przy rozpoznaniu sp raw y przez sąd pierw szej instancji. 79 Jeżeli jednak w w yniku tego ostatniego dojdzie do postępow ania rew izyjnego czy zażaleniowego, to adw okatow i należeć się będzie odrębne w ynagrodzenie za to ostatnie. Gdy w w yniku postępow ania rew izyjnego dojdzie do ponownego rozpoznania spraw y w pierw szej instancji, adw okatow i należeć się będzie ponadto 70% zasadniczego w ynagrodzenia ( 7 ust. 1 rozp. z 22JV.1961 r.). Na zakończenie należy dodać, że poza omówioną w yżej reg lam en tacją postępow ania ze skargi o w znow ienie stosują się odpow iednio do tego postępow ania przepisy o postępow aniu przed sądem pierw szej instancji (art. 406 k.p.c.). pkt 1; w tym ostatnim przepisie "nietrafnie też m ów i się o w pisie za klauzulę w ykonalności, gdyż w pisow i m oże podlegać w niosek o nadanie klauzuli, a za tę ostatnią przypadać może co najw yżej opłata kancelaryjna art. 38 ustaw y z 13.VI.1967 r. 7» Na tej sam ej zasadzie należy przyjąć, że w postępow aniach, o jakich m owa, rewizja i zażalenie w olne są od wpisu. n N ależy przyjąć, że przepis art. 13 2 k.p.c., w m yśl którego przepisy o procesie stosuje się odpow iednio do innych rodzajów postępow ań unorm ow anych w k.p.c., nie ma zastosow ania do k w estii m aterialnopraw nej, jaką jest określenie pism podlegających w pisow i i w ysokości wptisów. Przepis ten m oże m ieć zastosow anie jedynie do sam ego postępow ania dotyczącego kosztów sądow ych (art. 28 ustaw y z 13.VI.1967* r.). W rezultacie nie można W postępow aniu dotyczącym uznania albo stw ierdzenia w ykonalności orzeczeń czy ugód pochodzących od sądów zagranicznych stosow ać poprzez art. 28 ustaw y z 13.VI.1967 r. 1 art. 13 2 k.p.c, przepisów rozporządzenia z 13.VI.1967 r. o wpisach w procesie. 78 Por. orzecz. SN 4 CZ 109/55 z 23.VI.1955 r., OSN 71/56 i NP 10/56, s. 144. 7» Tezę tę opieram na tej podstaw ie, że gdyby do wznowienia w łaściw y był sąd pierw szej instancji, to adwokatow i należałoby się zarówno za postępowanie w przedm iocie dopuszczalności w znowienia, jak i za ponowne rozpoznanie sprawy tylko jedno pełne w ynagrodzenie za prow adzenie spraw y w pierw szej instancji.